장음표시 사용
491쪽
eucharistir in quolibet uiuente duae sunt format .s sentia
corporeitatiu&anima: torma corporei ratis est ex qua cum corpore, si unum toti ni, Ni laserina eorporei talis eorrumpit ut: ergo nunqpotem postea te produci quod Esalit ili nisi. Aliter p inur adhuc doctor noster aiducit Ninione A si dii de Roina, qui fuit discipulus Thoniae, R est, u uictu te agentis naturalis idem numero non potest reptiauci, licet
bene uirtute arentis supernaturali Pliniam partem probat, asens naturale non agit. nisi permotum,&mutationem, sed idem motus , uel mutatio nourosunt eadem mi mero redire: ergo uirtute agentis naturalii non potest idem numero redire.
Secunda palle probat, quia Deus no agit per mois, neq; puxutatione:et eo uirtute Dei HE poterit redire, siue rea duci. Contra illa d primo, dic lContra istud arguit doctor, de contra unum praesuppostsi suum, ait ad stipponit hi ubi dicit, τ Deus non agi; per motum,ia mutationem,& arguit se, Deus potest producere aliquam formam in materia,qus prius erat in materia qua torma non habebat materia:ergo ipse Deus asit permutationi, probat ut ile. Mutari est aliquid aliter se habere nunc , quam prius existens se hab bat,& Deus hoc sacere potest, quia ibi
est priuatio sormae & Deus potest mutare materiam de privatione ad sormam quam postea habebit, unde quando aliquid prius exiit ἰs,mutatur de priuatione alicuius in illud: semper est ibi motus,uel mutatio, te Deus istud facit: patet iue irio de materia, unde agens dicitur agere pet mutatione, 'ficunq; illud in quod agit, dicitur uere mutari. si ergo Deus producat formam in materia, quae prius erat: nonne dicitur mutati Dico, ut ii & Deus notest hoc facere . Iduo apere Pmotum, uel mutationem .ume notenter dicebatur, qu priu
' citi m aliter se habet, uuii quam prius. Qii ignis producitur, nonne siet sui caliditatem Dico m non,quia n5 se aliter habet nune, quam prius existens, quia prius non fuit similiter Deus pol agere per uetum motum,patet se, Deus su celsiue potest producere aliquam qualitatem in aliquo, quo acto illud quod recini et illa qualitat E successiue mouetur. Ex quo sequitur,m Deus non dicitur agere per mutationem, uel permotum Lo quod in Deoiit mutatio, uel motus , sed quia illud in quod agit dicitur mutati, uel moueri. Quod dicit ex alia parte,&c. Dicit ultra doctor, τ unum supponit Aegidius,quod es dubiu.s auod aetent naturale iasi agit nisi per motum &mutationem a studendubitantummoeredo salsum,patet se. Astens naturale potest producere, uel agere tu instanti.contra ilium Eliphat .ponamuriae producat wnem in instanti, caliditas producetur in illo igne, in illo instanti,&non permotum, di mutationem proprie dictam, quia iste igni=,nunquam fuit prius. Sed ro non concludit.Dicit doctor ultra. et secunda ro etiaoon concludit. Arguitur se. Motus, uel mutatio,non potea dem numero redire: ergo serma non pol e E numero redire uel sub talia non pia ea de numero redite. ista ro nihil ualet .Patet sic: non sequitur. si postellus non possit idenumero redire ut est motus, quin serina postat eadem numero redire, de breuiter est opinio doctoris,* sicut aliquod permanens potest idem numero reproduci, ita te id Em numero successuum. ccut potest reproducere Deus sortem: ita& mota sui ivit ab aeterno potest Deus te producere.Nolo tamen dicere,quod motus reproducetur in instanti, ses eodem modo quo est reproducibilis, id ei successive.
Vnde se it doctor resuli per moda consequentis.
sequitur adhuc mutationes sunt diueris : ergo termini sunt diuersi,& differunt numero ab inuicem: Istud ostendit multiixationibus Notum est, et resuscitatio,& seneratio disterunt abinuicem,& tamen non oportet,quod forma, quae reproducitur per resuscitation differat a sorina, quae per generationem producebatur:immo est eadem, se una numero. Item dicit Aristoteles, v motus rectus ,& eircularis disierunt, de non sunt comparabiles adiuuicem,& tamen per motum re .cisi,& per moto circularem, idem ubi numero pol acquiri. Est in notanda. , meni doctorii est, in motus rectus, de circularis nodieci sit specie essentiali. Et ad Aristote E et dicit, non sunt copatrabiles in uelocitate, te tarditate, uersi est, no quia uni alterius tonis, scd quia per idem medium non sui. ite dicit Augustinus, τ sunt aliqua animalia, sicut imperfecta animalia. a possunt pliari una uoce, & qui uoce, immo lia q non iunt aut malia. Nonne caliditas, qui acquiritur a sole, est eius de speciei eum oliditate ac uisita ab ignes se.
uerine scutiato a uet me, di sol ec sicca uariet tu sitatium, non sequitur uariatio sermarum, sed bene sequiture contrario: talmae sunt alterius rationis et & agentia sermaraim, formae termini ad quos, idem signi hcant.' Probatio etiam ad hoc antecedens, occiJ Dicit ultra doctor, quod suppositum suum, in quo supponit, et mutatio de motu, non pollunt redire idem numero, falsum ea. Ostendit doctor, uix unitas totius, est bene ex eo tinuatione partis .in parte sed unitas partis, no oportet, ui sit ex continuatione partis in parte, quia pol esse una : dato vnon continuabitur cum alia parte : ergo continuatio hui ad seipsum, incnsacieti de illitatem cum illo: erso unitas rei non dependet ex tinuatione, quia res pol ha re sua unitate,siae coo: inuatione: ergo ubi erit interruptio, poterit servari identitas: ergo i seruari identitas sine continuatione. . Est hic notandum,qn dicit,ui unitas totius, est ex continuitate partis G parte, uerum ost pretii prostiue, di non sor maliter mon est a maginandum, ut unitas iartis, si continuatio alae cum corpore, quaelibet res mundi quaecunq; sit illa habet suam propria unitatem,q in eadem realiter cum illare. Et quod illa opinio, cc. Adducit Aegidius aliud medium, τ uirtute naturali non potest idem numero redire sed bene uirtute Dei. Et ratio est, quia Deus respicit materiam, tit quid: agens naturale r spicit materiam,ut quale, dc ideo uirtute Dei idem numero potest reproduci, sed non uirtute agentis naturalis, Respondet doctor primo quod istud dictum est unum dictum,quos non potest habere, iiii uncina sensum adhue in ptoptium. Ita in petatur, quid est Deum respicere materiam,ut quid c sensus est puta, quod differentia est inter agens naturale, dc a Asupernatural quia agens supernaturale, ex quolibet ininaediate potest generare quodlibet, non transeundo permut
tiones intermedias: Sed agens naturale non potest ex quolibet immediate generare quodlibet, immo requirit transmutationes medias Exemplum. ut ex uino, immediate generatur acetum, uirtute agentis naturalis. ex aceto, uirtute agenti, naturalis immediate, non generatur uinum,&Deus potest hoc sacere. Notum est, uisa ex aqua virtute agetis naturalis non potest generari uinum, sed oportet, quod fiant multae trani mutationes. Ideo Aristoteles octauo topico tum dicit quod uinum, est aqua putres acta in uite: ex qua aqua seneratur uinum, per multaς transmutationes . Sed Deus ex
aqua immediare potest generare uinum,sed ex isto sensu iu-hil sequitur ad suum propostum. s. ac si is, quia non sequitur quin idem numero possit reproduci,quia istud dictum ad istum sensum, solum dicit ordinem formatum . Sed reproductio non dicit istum ordinem formarum..imum isitur ad istum articulum,do tar respondet, ponendo propositionem. Idem numero uirtute ipsius Dei potest smpliciter reproduci, utrum autem uirtute agentis naturalis astud tractabitur in alia quaestione. Istud probat docior primo ex parte Dei, cum sit omnipotens, secundo ex parte obiecti, idest ex parte illius, quod te producitur, quia non inuenit ut repugnantia, & ideo ista est conclusionde-lic, ti catholi eam sic. Noo articulo dicit ultra doctor soluendo unam: artem quaesioni, utrum lumine naturalitossumus emit cere,quod idem numero potest reproducis Hoc tractabitur postea, tamen lumine fidei hoe cognoscimus. Et hoc probat doctor per tria symbola. Vnde habetur primo in symbolo apostolorum credo resurrectionem mortuorum, in symbolo Nic tio & expecto resurrectionem mortuorum, de nie fueriint trecenti decem, & octo: habemut etiam in symbolo Athanasi. Omnes homines resurgere habent cum corpo .libus suis. Restat soluere argumenta . Ad primum argumentnm, qti arguitu dicit ecclesiasticus idest Salomon) quod idem est interitu, hominum,& iumentorum sed tum ta non resu sent, ergo ει homines non resurget. Rei et doctor, quod iste , omon erat concionator, aliquando loquebatur sicut stulti loquuntur, aliquando secundum quod sapientes loquatur. Vnde hic allegabat dictum stultorum, sed quando loquebatur, ut sapientes. dicebat in ultimo capitulo. Ibit homo in domum aeternitatis suae, idest loriae: tergo homo resurget. secundo arguitur: dicit Iob Homo cum dormierit non te.
surget, donec atteratur coelum, sed cretum nunquam atteretur: ergo sequitur, in homo, nunquim resurget.Breuiter soluenda est ibi dissicultas utrum emtum atteretur, de breuiter
dico, et post diem iudicii coeli,& planetae manebunt, chelle. Diis in in riotibiis scut nune, uo
492쪽
plus generabuntur nascentia terrae , omnis aqua cooperta erunt,& ita licet stellae imi tune tamen non agent in ilia i feriora,& ideo debet sic glossari:coelum, nunquam atteretur, quo ad suam substantiam,quia nunet corrumpetur, tamen atteretur quo ad influentiam, quia non plus inquet: non plus causabit calorem, nec potentiam in istis interioribus. Vitra est notandum, i, est opinio Aristotelis, ut coelum est inalterabile quo ad qualitates primas inductivas ad corruptionem,& ue est alienum a peregrinis impressionibus.Vnde in secunda cano. Petri habetur, quod dicit ibi expresse Petrus, i e xlum alterabitur, sed capit hic coelum pro asstegato ex elementis: pto coelo elementari, illa elementa altera butur, idest pulsabiuntur per ignem in iudicio. Coeli calore solventur dici: Matus irimis. Tertio dicit Aristoteles, quae corrumpuntur secundum substantiam, non possunt redire eadem numero. plialosopho non curo, iura magis uobis probat fides, quam auctoritates yhilosopni. Dico tamen, T ibi loquitur pbilosophus de dupsici circulatione, ecdicit, ut quaedam est circulatio iarua idem numero redit. Alia est in qua idem numero non reit. prima est motus c orum, ubi eciem pari redit ad locum suum. de ad idem ubi.unde prius uenit. Alia est circulatio, qtit per corruptionem,de qua secundo posteriorum,& secut do metheo rorum, di secundo degeneratione. Dicit quod in generationibus nostris est quaedam circulario Sicut ex uapore generatur nubes, ex nube ulu uia, ex pluuia generatur u dor,&sic est quaedam circulatio, ta si per corruptione ita stantiarum,quia uapor corrumpitur, de iude generetur nubes, εἰ nubes corrumpitur, dic.
CAd ultimum,&GlMaxm hie doctor aliquas paruas quaestiones. Primae Lutatim aliquod totum compositum ex materia,ti forma,porit idem numero redites Respo et urtii sic, iaquando quaerit ultra, utrum ad hoc, paliquod compositum
idem numero redeat, oportet a eadem unio numero redeat,
ut eade umo corporis,& animae Respondet doctor, P utruq; potest sustineri, & teneri idem copolitum numero P at re dire ubi in unio formae cum materia, non erit eade numero, sed in specie,sicut Eoc accipit esse per generationem, & n re . surrectionem.Non oportet.ii. ii prius idem numero redeat ut tartes, &illae paries, τρο imus .f. illa unio numero re -- deat ulla unio est respectus,&sic est posteriit; fundamento, citermino. Dico hic, licet ad esse totius. supponit ista unio, tamen ista unio non est deessentia hominis, est unus re ipse
2 p se nisi respectu, non es de essentia absoluti:po: eigo idem
non rediret ista unio Tame ueriti est
dicere, P sicut idem totum numero redit, ita ec eadem unior, A dis. numero redit, unio iniserinationis.Non loquoi dicit ipse deumone passua, quia de ista unione passiva no oportet. Quid est ista unio palliua est aduertendum, et unio passui est in illo, quod unitur,ta non durat, nisi quando uniciis unit, quia actio, di pallio idem sunt, uel sunt simul, aqua non patit, nisi quando ignis agit. modo uniens est Deus, qui unitamina cacorpore, anima est unita.Ltio unio passiua, non est inanima, nisi quando Deus tinnit,& Deus unnit in instanti, ideo illa umo passu a non durat, misi in instan: i. Vnde unio passiua, est uniti ad uniens. i. ipsius sorinae ad Deum, sed unio Pa tium de qua loquimur hic,est partis ad partem.Vnde ur uuio eadem numero possit redire. I tet sic: uirgo gloriosa, qua do risus mortuus est in triduo, non plus luit mater Christi, quia Christus mortuus erat:post resurrectionem, nonne fuit iterum mater Christi Sic.Vtrum eadem maternitate fuit mater,& Christus filius eadem filiatione Ita. Ergo idem respectus potest redare idem numero: ergo eadem unio pariis ad partem potest redire eadem numero. Vnde corol: arium est.Omne illud, quod potest produci. Secorrumpi, potest idem numero uirtute agentis superna ut alis .i Dei redire, siue motu siue resperuis, sue absolutum, Ec ita scuti dem numero redit, ita & eadem unio partis di a tem potest redire. Petit doctor: utrum unio passipa, ec uniosi panis ad partem sint idem Dicit quod non.
disti est de fide: omnes homines tesurgent. cito lu-- Quaerit qua stio. Vtrium isa possit cognosci lumine nati
m ii ME. uiatione natural unde propositio aliqua dicitur mgnosci ratione uel lumine naturali dupliciter.Vno modo, et
cognoscitur coguitis terminis, idest quod eius assensu, ea u- satur, ex notitiis partialibus, uel simplicibus terminorum. ut omne totum est maius sua parte.Et sic dico, quod ista pro . positio. Omnes homines resti seni : non sic cognoscitur lumine naturali, idest cognitis terminis. unde cognito homine, de cognita resurrectione, non allentimus isti. Omnes h mines resurgent. secundo modo proposito, dicitur cogno-ci tum me naturali, quando in bona consequentia .& euidenti deducitur ex rationibus, idest ex antecedente, quod ant cedens cognoscitur cognitis terminis . Et ideo solum restat nunc uidere, utrum ista propositio. Onities homines iesu gent,possit ostendi, uel deduci ex antecedente, quod autec dens cognoscitur cognitis terminis.
Respondeo hoe manifestum est, &e. Hic dicit primo doctor,quod ista propositio. Omnes homines resurgent, ii debeat ostendi, non poten ouendi, nisi per aliquod antecedens, quod dicitur ratio, quod exprimi aliquid, quod est proprium
Ex quo sequitur, quod si isti debeat ostendi, non suissicit
in ratione, seu antecedente, ponere materiam; quia materi non est propria homini, cum conueniant omnibus aliis cot-
ruptibilibus, noui uisicit etiam ponere sormam corruptibi- 'lem, ut estior a corporeitatis quia ista etiam uenit alii uti ideo si quis contra haereticum, uel paganum uellet probare istam, quod omnes homines resurgent, non est accipienda fides, id si propositio de fide, quia illam negabunt, sed accis pienda est propositio in qua exprimatur aliquod proprium Dominis. Primo modo procedendo dicit doctor, quod si ita propositio . Omnes nomines resurgent , ita at ostendi,
oportet,quod bitendatur per unam rationem constantem. e istis propositionibus tribus: quarum prima est. Anima rati natis est tormi specificabo minis. Secutid quod anima tonalis est incorruptibilii: Tertia anima ratiotialis, quae est sorma specilica hominis, non perpetuo manebit sine materia. .m,ri Per tias tres possumus ostendere, quod omnes hominς si natural
surgent Dicit ultra doctor quod si ex omnibus ii iis pollet de C .st si,
duci ista. Omnes homines resurgent, di i illiint nobis notae d -- lumine naturali: tune illa . Cnines homines resurgent, esset nobis nota lumine naturali . Et ideo doctor sic procedit in ista quaestione quod principaliter hic ostedere,curat, utrum ali ua istaru sit nota lumine naturali. Et primo uult ostendere deprima, scilicet utrum ista sit nota lumine natura . Anima rationalis eii sol in aspecti ea hominis. Respodet ratio- sanctus Thomas,quod ista propolitio. Anima rationalis est Grinati Miserina specifica hominis est nota lumine naturali. Istud pro ma rationa bata clioritate philosoplu,& ratione. Primo de auctoritate tu estpLilosophi. .de anima dicentis. Anima est actus corporis or ininis sanici physici potentia uitam habeatis. Amma ei lactus, id stloima. Videtur igitur per Aristotelem, quod anima se Omo S. forma specifica homini v. Breuiter istud non multum conclu Th. dit, uia Aristoteles in illo a.de anima distinitanima in ge- PH,- --nerali, non in theciali. item in principio; de parte aute ani xi. D. Th. ας maeiqua co&noicit,&sapit. Dicit Aristoteles in principio ter serie dis.cii de anima, τ anima ratiotiatis ea pars qua homo eognoscit,& cap.r, Κ non nisi tali per sori an . so sequitur u mma rationali dicitur cfeiorma, uia operationes instant
rei semper per tormam. Vnde quando hie dicit .manima est pari per quam homo sapit, intelligitur quod est pars subiectiua animae, dest inferius ad animamn aeterea omnes philosoplu, quando diciniunt hominem, in dissultione eius ponunt rationale Sc dicunt homo est animal rationale, & per rati nate, intestis uni animam rationalem, di non, nisi tanquam sormam speciscam hominis. I t ideo uidetur quod osephilosopbi ponant animam rationalem, ese Atinam specincam hominis & ita est, nisi ille maledictus Averrois, v posuit intellectum esse separatum ab homine, qui intellectus coniungebatur homini mediante phantasa.& phantasmate, Quam coniunctionem, nee ipse, nee aliqui x sequax eius intellexit. Et sepost i ponebat intellectum esse separatum ab homine ipse uixisset hominem simplieiter esse animal quoddam irrationale, quia homo nihil in se habuisset, quod fuisset rationale,& se homo secundum illum, est animal irrationale, se a Maecideo parum eurat doctor in ista materia de illo Averroi. adpria. De secundo, &cia Secundo uult adducere aliquas ra- rrmat p. tiones naturales ad probandum, quod ista propositio. Ani m.
ma rationalis est ibim a specisci ho initiis, sit nota rati risii ne naturali, ε cipponi: unum in philosophia, quod forma si .ex rhu cosnoscitur Per opera: iones, di materia transmutatione I
493쪽
e Piscitur. Et ideo Aristotele, dicit, P materia eo noscit
secundum analogiana ad iotnia n. secvadum,ua transmutatur ab ipsa torma. Nam di , sic iocina in aliquo recipitur: ergo illud iniquo recipitur transmutatuta sorini illa pioducat: ergo in aliquo producitur,ti ultra in aliquo producitur: et-ςὀ illud uani mutatur. it., et uppol. roscini matur rario. In relligere est propria ope: tio homini ergo est a propria sor-rna bominis.& illa est amma lationali , ut uisim est: et so intellectiva est propria forma hominis. I thae latio est lanetiatari. D. Thomae Sed ista ratio patitur instantiam.l icit doctor, quodH -- .' ista ratio non bene concludit secundum eum: cuius ratio est,
. quia sanctus Thomat dicii, τ intelligere est in quodam p ci iisu, in ellcct: o non causatui ab intellectu, sed ab obiectoc phantasmate, di intellectus eam recipit, te ideo ista rario
non est bona, de eme x pro eo.
Est tamen notandum hic, et uerum es ae textus Aristotelis est, et intelligere est in quodam pati, ita debet sic intelligition negando activitatem antinae, uel intellestus, inteibiectus, nunq intelua ret, misi recipei et intellectionem. Et hoc dicebat con: ra aliquos philoibpi os dicentes et ii intellectio, esset praesent intellectili, se per assistentiam, aeque bene intelligeret intellectus a sicciperet illam. Ideo ex ista opinione, sc Jzam et se. A: iter forma: doctor ronem.Homo intelligitior xliter, ra μ' -- leproprie ergo anima intellectiva est propria forma specifica hominis. Antecedens istud pura et homo intelligit formaliter, Ic proprie probat docior auctoritatibus. Plimo t. de anima re a s thicorum dicit Aristoteles, et intellisere est propria operatio hominis: Dicit enim Aristoteles io. Ethicorun r u Lilicitas holmni, consistit in propria operatione hominis. Et propria operatio hominis est speculatio primae caiisae:seu intelligere causam primam. . Deum contra Occha qui dicit,u
beatus solum passii, se habet in beatitudine sua: ita oe beatitudo est premiu, de datur homini, de non ab eo producitur. Attendendum ea probare,&c.
vltra notandum doctor suum antecedem probat aucto ritatibus. Sanctus Thomai nititur probare illud antecedetis rationi f. ad probandum sopponit, F quando dicit ut iii auctoritate. homo ibi maliter impii git, de proprie . Et capitur hic intelligere proprie, at se exic dat ad coetnostere proprie, di dicit doctorii te, a cogooscere proprie, est cognitio, i transcendit omnem cognitionε sensui uani do quae est non organica. Hoc supposito, cepor est formari ratio. Homo cogno-icit a tia cognoscendi. iaco itione non ors anical: eiso intel igit pro c: ergo cognoicit propri consequentia patet ex ratione stupradicta, uae intellectio proprie, est quae trai cendit omnem notitiam senstiuam, di quae eu non organica. Autecedens probaturipiata v cognitio propria sit non organica sic, nam cognitio organicaa. quae habetur mediante organo, temper est determinata ad certa cognoscibilia, seus sibilia. ut dicit A ristoteles r. de anima. Dicit enim quod orcanum consistit iumedia proportione extremorum, de iocognitio quae habetur mediante organo, non potest se extendere, nisi ad certa sensibilia,scut uisio non potest se extendere, nisi ad colores: gustu ad sapores. dec. Sed intelligere proprie transcendit i. se extendit indisterenter ad omnia sensibilia ponendo disierentiam inter omnia seni bilia: inter sensibile, se non se state. Ideo cognitio proprie dii transcendit omnem notitiam sensit inam. Istud non potest fieri per notitiam sensui iam. Vnde est hic notandum, r quando communiter dicitur, morsanum consilit in media, proportione extremorum. unde quilibet sensus, habet aliquod commune pro obiecto, sensus ii sui,colorem: sit billo obieei 3, sunt species, species extremi sunt extrem .species extremae.i. periectior, Ec in persectior,
sub obiecto, sunt illa exirema. i. illa perfectior, e imperi Gior, sunt species extremae. Dico ultra, et organum consistere in media proportione illorum, est ipsum esse denudatum, idest nihil este tuorum, te esse susceptiuo illorum: organa uisus non est lor, quia oportet m hi denudatum ab eo, uod
recipit, de ne seniabile postum supra sensim, non iacit Lensationem. 8 species recipiuntur in organo, dc no in pol Elia.
hinc instatu ecc.lse aiin is i rimo Oantra istam rationem sunt aliquae parmae institit. nisi M. Prima insunt i Cognitio ominica est, quae inest secundum determinatam part E corpori, illi cui inest: sed illud intelligere de quo lo uimur, conuenit ipsi toti, quia homo dicitur intelligere, te intelligere est propria operatio hominis, te ideo ne ueni: sibi Per organum, tamen non transcendit o
nem cognitionem seostium . de sic formetur ratio. CNaitio quae est propria operatio hominis, non transcendit omnε eos: Milouem sensitivam. Patet ite, ipsa inest toti: ergo ipsa erit materialis, scut ipsa cognitio sentit. a.' iis inest tot trigitur non transcelidet omnem cognitionem tensitivam.
Est hic notandum, i quando dicimiii. et intelligere est i- so turmpto ria hominis peratio, non ea intelligere, is initae eat ho mamini,sed italum est operario boimnit, quo ad denominata in ea. imo, sed inest ipsi an inisci in t eou. agis intelligit Homo. Et ideo ista omima pexsupponunt falsum,quia praesuppou i , quod intellectio inhaereat toti, quod noli est uerum, quia iu-
Dico iecundo,u intellectio non transcendit omnem noti mino. tiam sensitivam ii olo dicere quo ad persectionem, sed quoad hoc, uod est tendere in obiecta, ii ita intelle uis ita ita dolonia iensibilia de intelligibilia, quia potest cogno et eicus bilia, S intelligibilia. Ideo ista omnia nihil ualent. secundo arguitur contia istud puta et ista intellectio sit or luca. onet iniur in ut bis, in phanta ba issa intellectiis non cognorcii: ergo intellectus habe: suam intellectione mediante organo Aynat sata te Res pendetur et oia nihil ualent, cuius ratio ea, quia licet ad lesionem phantaliae impediat i in-.tellectus noster, hoc non es , tamen propter hoc, intellectus noster cognoscit per organum, sed proptero dinem potentiarum ad inuicem. Vnde dicat Aristotele : nihil est in intellectu, tum praus suerit in tensu. i. v intellectus noster prostaria isto non potest cognoscere aliquod sensibile, niis sensu prati natura illud cognoscat. Ideo quando phantalia est issa,
phantasia non cognos cit,& sic eo uicquenter, nec tutellectus. propter ordinem potentiarum.
Aliter probaturali recedens ivlira est uotandum, ae quia locuturi sumus de immateriali,uult declarare doctor quot modis aliqua cognitio, uel actus dicitur cile immateriali . Et dicitu' tripliciter aliqua cogni calis tri tio dicitur immaterialis. Primo quia est non organica, dedi' citerico, in acius, uel operatio iucitur ei seorsinica, quia Labetur mediante organo. i. mediante parte determinata corporis. omnis talis elisinpliciter materialis, quia recipitur in init ria i ,' ita in potentia, quae est unum materiale: isto modo intellectio non est materialis. Secundo modo dicitur operario iaim materialis,quia est in extensibilis. Et tunc dico, quod omnes operatione sensitiuae sunt male ita es .i. extenubiles. Dico secundo. i, nulla operatio liue lectiis, uel uoluntatis, di extensibilis. Et ideo est opinio doctoris,u, Deus non posset ponere operationeui tutellectus in lapide contra nominales, ua quaelibet operatio intellectus, uel uolantati, est in extentibilis. ideo non po: est poni in subiecto extentibili. Vstra dico,Ulicet de sal, intellinio se inex ensibilii: istud tamen non experiuntur. Tettio modo,oporatio dicitur esse in materia i , ...
qui habetur de obiecto immateriali. Et vult hibere doctor, voperatio dicitur immateriali dulpiciter .vno modo quia habitur de obiecto immateriali ut cognitio de Deo angelii,
di de his quae sunt in intellectu, te uoluntate. Secundo mo- ,
dicitur immateria iis quia habetur de aliquo obiecto abstrahendo, dest non cognoicendo conditi unes materiales it
Lux obiecti. Abstractio enim semper dicit negationem, si ut
Vnde est notandum et intellectili sic intelligit lapidε, εο illa intellectio dici potest immaterialis,quia cognoscit lapid non cognoscendo utrum fit hi uel utrum sit magnu . uel albus unc dico, 'nulla cognitio singularium. i. sensus habet
conceptum contilium, vel conina unem,qui . . plura reptismi et . i iiii appetat avenaci, cuius phantasia manet in appe- ,
ritu suo, uel phantasia. Intestinus autem est uniuersalium, non Pixosue quia habet conceptus, re uniuersales, de sin- sulari r sensus autem solum sngulare
llabem ut in nobi, aliquam eo nitionem obiecti, dcc J Hai. Doctor noster uult adhue ostendere istam propositioi ςί ἡ .. - anima rationali, ea ibrina specifica homini , de se otien--ctori
die. Cognoscimus aliquid sub aliqua ratione sub qua senio
non potest cognoscere:ergo praeter potentias sensiti uas,oportet ponere aliquam sorma quae se cognoscat obit ita, Nilia amis non est, nisi anima rationalis: ergo animaton li est torma Viii. I. . specifica hominis. Antecedens probat multis experieriis, puta in cognoscimus aliquid sub aliqua ratione ubqu iratio- ne senuis non potest cognoscere. Primo experimur costa scere a uniuersale, de illud non potest sicere potentia sensitiva. Vn cognoscere acta uolueriale, est cognoscere Mic puta aliquam naturam, sue filia D disterentia determi .i
494쪽
.tri&tune eo os itur, ut indifferens ad omnia singularia. ec tune illud effecognitum, dicitur actu uniuersale capitaci uniuersale materialiter, sue pro per se linguificato, leu pio deterini nato, di sunt du icia universalia, icilicet logicalia,&Metaphysicalia. Logicalia sunt termini coes mentales. uocales uel scripti niuersale me physicaliter captum, elisignificatum lorinale alicuius termini coni unis,quod si nificatum ii consideretur ab intellectu, sine quacunque disteretia deterinina te,dicitur actu uniuersale meta, hysicaliter. onsum, iste terminus homo, est uniuersale ii sicaliter ea pium, di facit praedicabile speciei, omo significat omne: homines,de signiticato tarmati significat humanitatem, &. ii gnificatum illud uocatur uniuersale actu. Quare cuia ut Ceest indisio ens, ut determinetur per quamlibet disterentia cuiuscunque indiuiduiat quid agnoscit huiusmodi conceptu
antellectus, & non senius, quia sensus illud cognoscere non potest. Dicit ultra doctor,quod uniuersale actu. idest sic cognitum est dicibile simul de omnibus indiuiduis suis. no est ima vinandum,quod doctor uelit dicere diei bile, idest praedicabile, uia nunquim res subiiciuntur, neque praedicantur: capi Edo subiici proprie, ut est poni in propositionibus. Vniuersalea tu, in dicibile de suis interioribu , ideli significabile, uel coceptibile per propolationem, in qua superius praedicatur de
inferiori, ut omnis homo est animal.
Item experimur aliquid coruoscere sub aliqua ratione, ideli sub aliquo conceptu, sub quo conceptu non potest potetia sensitiua cognoscere , patet sic: experimur cognoicere sortem subratione entis, uel substantiae: sub quo concertunon potest potentia senstiua cognoscere. Cuius ratio eis, nunquam potentia sentiti uapotea eo Oseere aliquid sub ratione communiori, idest conceptu communiori, quam iit
conceptus sui proprii obiecti, sed illa potentia seni liua, non
habet ens pro obiecto ad quato, ut patet practi cando in om-uibus potentiis: obiectum potentiae ui suae est color, di non substantia, uel ens uprema potentia sensitiva, est phantalia, uel sensus communis, quod idem est. Item operimur cognoscere in nobit relationes, id est habitudines rerum ad inuicem,& illas non poteti cognoscere sensus, quin illa non sunt sensibilia:oportet ergo in nobis ponere aliam potentiam a sensu, quae ista posset cognoscere. Vnde sempereti controuersa inter multos de istis relationi om nes ponunt retationes, sed controuersia est, an distini uantur ab illis suorum sunt relationes paternitas, utrum iri res distincta a patre dicerent quida P sic, alii, i no distingusi urab extremi Asicimus aut ,s quaedam distinguuntur, de qusdanon. Omnis relatio tu iundamentum potest essesne termino distinguitur a tandamento, re termim . Omnis relatio cuius sundamentum non potest esse sine termino non dium
ruiturirelatio totius ad partes est eadem . Petrus qui est pater Sottis potest ei se sine sorte lilio ergo illa resattoa. parernitas disin itur a sui damento. Item experimur in nobi ponere disserentiam inter sensbilia, de non sensibilia,& istud no poteti facere sensus, quiano cognoscit non sensibilia : ergo in nobis oportet ponere
Polemtιam perquam hoc fiat. Ite 'i experimur in nobis cognoscere relationes rationis,&sensus nuquam potest cognoscere relationes rationis, uatus sunt secundae intentio uis . cuius ratio est: sensus nuquam potest coguoscere aliqv id, nisi ut realiter existit: saltem sensus exterio relationes rationis, nunquam sunt in aliquo, nisi ut illud cognitum est non ut realiter existit. Et ideo sei
sit, requirit, lira obiectum realiter existat homo est species logicaliter,s cies opitur pro omnibus terminis sumptis P
pluribus, iden ly homo i .pponit pro omni t tibi similita species etiam pro se, de omnibus terminis sumpti, pro pluribus.Item experimur nos e nosse ere actum per quem aliquid cognoscimus. xemplum cognosco lapidem, experior me cognoscere actum per quem cognosco lapidem, qua e
guttione, e o experior me cognoscere cognitionem. N hoc
non potest tacete sensus. Patet quia quantum non potest habere reflexionem supra se: ideo potentia, quae reflectituri pra se est non quanta, di illa non est, nisi anima rationalis, intellectus noster. unde potentiam reflecti supra se, est ipsa seipsam cognoscere, uel actum suum, vel aliquid in ipsa. intellectui reuectitur, quando cognoscit se, actum suum, species intelligibilo existentes in eo:cogni co lapidem qua cognitione ei recta,quia lapis non est in intellectu meo . Anima cogi scit se, intes cognosci: suam intellectionem,&species existentes in eo, qua cognitione Geoxta Inteἰ.le non est reflexio proprie dicta, uae exit a termino vobde iterum redit in illuminon se est de actu intellectui , qui non exit intellectum, sicut pila dimittit terram, petit aeria
Item l et rus cognoscit lapidem, ea cognitione, quae uoc tur conceptus lapidis: utrum cognoscam illum conceptum sic: per quid oratium conceptum, qui est naturalis finiit ludo illitis. Cognitio per quam cognosco conceptum lapidis in me existentem, est actus reflexus,quia in potentia, scilicet tu intellectu. Item experimur, quod Grinamus propostiones mentales inniente, quae componuntur ex conceptibus, de istud non potest facere tensus. contra Gregorium,& est opinio Oecli . per hoc soluitur in illa quaestio communis:utrum sensus possit latinare conceptus complexos, uel habere. Conceptus coplexus est duplex: scilicet distans, &indistans. Indistam,quado non est copula: ut homo albus, qui subordinatur conceptus complexo indistanti. Conceptus complexus distans est qui sit mediante eopula: istud non potest facere sensus. uiuet ratio est: quia conceptus complexus distans potest fieri non cognoscendo unum in ordine ad aliud, uel ad seipsum, per modum alterius: A sic cognoscendo unu in ordine ad aliud non fit nisi per actum ratiouis, & istas secundas intentiones non potiunt facere tensus. Est hic quaedam collatior & secunda intentio Comparando unum ad aliud : homo est animat: ibi ego eoncipio unum in ordine ad aliud . Dicit Gregorius qui d sensu potest rinale, de habere indicia singularia complevi. O cham dicit Oppositum. Item expetimur quod cognoscimus ignotum per notum
mediante discursu, idest consequenti aura argumen atione,
& istud non potest sacere tensus Ex quo ouit habere doc r,
quod sensu, non discutrit contra Gregorium . si est uenit de notitia noti ad notitiam ignoti, per consequentiam,
Si quis autem proterve neget illos actus ines e homini. noest cum eo gis putandum. dicit do r sed habendo, est sicut antinat brutum, licui ucet ille qui dicit se non uidere colorem tibisti det eo sequentia primi enthymematis inobatur. Illa consequentia fuit illa, quae prius suit iacia. ubi se argu bat doctor. Cognitio formabie εἰ i torrio conuenit homini; ergo anima rationalis eii Mima specifiea honti nix. istam consequentiam probat Eie, si uio uel intellectio, proprie,& sontialiter conuenit homini: .exo inest homini per aliquid
quod est in ipso emine, di illud non potest esse quantum:ergo non potest cise homo, uel aliquod corporeum, sicut sunt potentiae se istius rergo oportet u sit aliquod inextensibi-le, se illud non potest esse iiiii anima rationalis.
Nec posset esse tacdlaues, dico tibi, i uod tot est esse intellectio se , in uno
uanto , accepto tamen secundum rationem unimateri litaris, ut est res immateria i . Hoc est fissum . Cuius ratio
est a uia res extensibilis, ta extensa quantumcunque conno scatur sub ratione in exteti sibilis uel immaterialis, tame semper est extetica,& lic non potest ibi conuenire talis tes.
Vel aliter. ece. item potest aliter probari se . cognitio qua intelleisturco noscit , est communiter sub aliquit conditionibus, sub quibus conditioniblix sensus non potest cognoscere, iii puta coenoscet sub ratione uniuersalitatis entit, &α sub quibus fissus non rotest cognoscere: immo sub ni ditioni-
oppostis, quia no cognoscit rem .nisi ut singulariter est, quia lensui est singulam. m. . in unu pol serinare eo plut comunes:ereo nunquam cognoscit, nisi subratione opposia. secunda operatione humana. .voluntate,
obat adhue istam consequentiam doctor ex parte i cui uoluntarii, ite sermaneo . Experimur in nobis aliquam poten tiam, quae babet actum suum, quando uult, etiam omino se cognito: istud non potest esse sensui, uel non potest facere seu sux, quia obiecto se cognito per sei sum non potest esse, quin appetitus sensitiuu habeat actum suum circa illud, uel actum conuenient E. uel dii conuenientem: sed te iiii aliter unque cognita potest uoluntat hab re actum suum circa illam. siue uelle, siue nolle. Sed sen. sui apprehendent obieetiam, non potest non habere acturii supere, uel prosecutionis, ut apprehensa dulcedine gustus appetit illam : amaritudinem resisti . Experimur hab re talem potentiam, scilico uoluntatem, di hoc in anima
495쪽
ritionali: inima rationalis est forma specicea homini
Lac quoi uitur, ut illa opositio : Anima rationalis estis aspecino hominis: est nobis cognita lumine naturali: ita in si aliquis infidelii uellet istud negatGecce rationes nis
, 'ς quibu a otiumus arguere contra illor. CUNDA propositione.Vult ultra ostendere: ut G is
axibu ,& rationibus philos phorum. Vnde dicit Aristote--- . I .r .deamina. Anima ratiotialis dictitab aliis, supple ani- ubia ,scut perpetuum a cori aptibili:ergo anima tiona suidptur eue perpetua, Sper consequens incorruptibilis. Dices: dico quod noc intes igitur quo ad operationem, ut dissert ab aliis, sicut perpetuu aeorruptibili, quo ad operationem suam,&i non entitatam. Hoc nihil ualet, uia si distinguit ut ab aliis, sicut perpetuu
est,quῖdi ilicet multa dicebant isto modo. Vnde Aristote
lesina. de coelo mouet duas quaestiones de astris. Prima est, utrum astra sunt de natura coeli. Socu a utrum astra in ueantur solum motu coeli, uel habeant proprium motum. Dicit Aristoteles,antequam respondeat adii as quaestiones tetandum est dicere,quod uidetur dignum. unde dieit ultra,
e quo adentitatem Sed oppopro argumento aliis argumentis, di raris. iis .is. 'ion a' istam P item, ea notandum, quod philosoplius iri multis passibus uidetur dicere oppositum istius : puta in ano riali- corruptibilis. Et primo habet Aristote
disserem sint insequedo antiquos: sicut dat exemplum de Aegyptiis,& Babyloniis: Aegyptii & Babylonii multa tramiter ut de allio
nomia, cis, undum quod tractauerunt alit,insequebantur eo, siue suiset istud ostensum lumilie naturali, siue non, re sic filium est dicere t omnia quae tractat i bilosophus,&alii philosophi dicunt limitentes lumini natur i, sint demonii rata item contiadi eunt sibi adinvicem, in multis: ergo illa in
quibus contradicebant sibi aditi uicum,nou eram nota rationibus naturalibus.
Ultra est notandum, P ista, quae hic di euntur. sussieiunt ad vetua quoad opera x spondendum ad Omnes textus philosophorum, ut putidi se' ppositum uidetur phi cendo, a uerum est, i dicunt illa. ted ista non dicunt, tau4 les 7. Met Ly. quod duplices sunt palles alicui totius. Quaedam sunt, quae post tot manere toto corrupto, sicut sunt e . qua uocantur e:ementa, sunt proprie partes intelle ctuales, uel materiales, scut dicit,quod a, re b, sunt elementa huius sy l ae,ab. istae puta, a Se possunt manere, at coma pio.&in isto passu capiunt multi doctores, totum distinguitur 3 suis partibus, ut ab ab a,& quia a,& b, possunt manere toto non manente. Aliae sunt partes, quae non postuat manere toto corrupto, se sunt patres cuius totum est tale, ut totum ei, tale totum per formam suam, pars perquam i tum est tale, sicut est forma, non potest manere toto corrupto. immo corrumpitur ad corruptionem totius di se anima
rationalis est corruptibilis, on perpetua. Item habet Aris et . t . physicorum contra Platonem astam maximam dicebat Plato, quod mundus incipit esse ,& tamen nunquam e sinit ecle. Areuit Aristoteles contra eum. Quicquid incipit esse es
t maxima philosophi esthae, quae dicta est: Anina a rationalis inc pit esse Patet anima rationalit, quae nunc informat colpus Petri, non fuit ab aeterno non in tormando corpus Petri ergo incipit esse. Nee est dicendum, in ipsa, sinu ue insormat eo us Petri, priui informabat aliud corpus, ut anima migret de corpore in corpus .istud est fatuum, nec est mens Arist. Videtur igitur mens Arist. in aliquibus passi- bus esse, I anima rationalis est incorruptibilis, de in aliis, mi it corruptibilis.
intertur, quod nihil post niti, babere de mete Ari
stotelis, quo ad corruptibilitatem animae, nisi quod suit mul a Ad,. xu induta in istam retia. Et sic quaeritum utrum Aristote- . . d. .pi conccuit animam rationalom esse immortalem Dico inisi . f. Mubius sui; in ista materia: aliquando dicens unum: aliquaniaria direm d. 0pposituita.. 'uot equitu inruilii lasserendum est demente philosophi in ista materia, postquam ipse est totaliter dubiux.2 M, vitςxius ea notandia, et, non est imaginandum neq; da dux, i quicquit hilosoplii dixerint, hi, suerit ostensum ratione natur si necessaria. In eo iis uentias hi isti. necessaria, α identi,&ista est solutio realior. M sequitur, quod mirabilis sit uitas est nune in ali- a V rid. quibus doctoribus, qui uolunt assumere omnia dicta philos iiii. Pliorum, acii essent ostensa ratione naturali . Non enim sequitur philosophus dicit hoci ergo sequitur hoc ratione naturali. unde dicit doctor philosophi multa concesserunt, ut saluarent si a principia : ergo non erant nota lumiue naturali. eundo dico, quod multa dixe ut loquendo ut uulgus loquebat ut,&populus. Vndes peloquebantur secundum suas mi es opiniones, quae non poterant probare unde dicit d . oor in quodlibeto,in quae ilione de nasortuna, concedebant locum ei se immobilem, quia alii philosophi hoe dicebant, sed non potuissent probare . Nee est imaginandum, Piuerint magis illumi irati, nil indoctore, Christiani.Dico ultra. quod multa dicebant ne psillosophiae eorum contradi
oneras a rationibus naturalibus, scd tauqua ostensa aliquibu paruis persuasonibus uel probata communiter . Unde dicit doctor: parvae persuasiones sussi ei ebint illis. ire
ultra dicit doctor, v omnia ista suis ciant supple in senerali, ad respondendum ad omnes auctoritates Aristoieri , ta incit propior maiorem doctrinam respondendum est speeit i
liter ad auctoritates suas,&rationes. Primo ad istam,quan do diciti; .de anima, quod anima rationalis disseit ab alii , pM scilicet anima sensitiva, A uegetativa. ut perpetuum a cori u ptibili, debet intelligi, et melix Aristotelis erat, quod anima rationalis non corrumpebatur, ut aliae animae, puta ad corruptionem alicuius corporei, quod corporeum sit organum iu ri , .lius in operando. Vnue anima senstitia, di potentiae sensti uecorrumpuntur ad corruptionem organi, quod organum est semper a quod corporeum:anima intellectiva, non est eoi μ ru tibilis hoc modo,pura ad corruptionem alicuius organi:
sed ex isto non potest inferri, quod sit simpliciter incorruptibili , sed solum,quod non eu corruptibilis, sicut aliae animae: 'ita PDon sequitur anima rationat .s non est corruptibilis ad 'corruptionem corporis,scilicet organi. er go non est corrup-ptibilis. Bene sequitur, quod non est torruptibilis eo modo quo aliae iunt corruptibiles. Et quod si mens Aristotelis patet: dicit expresse in 1. de anima,quod intellectus corrumpitur quodam interiori corrupto. ergo Aristotcles uolebat di cere, quod intellinus esset simpliciter comi plabilis. Respondetur hi quὀd Aristoteles dicit hoc :&dico, P istud interius ad cuius corruptionem anima corrumpitur, uel intellectus, non est organum corporeum, sed est ipsum totum cuius ima est pars: ita ui uolebat habere, τ anima est corruptibili, ad coi ruptionE alicuius corporei tu ominis, cuiu illa est pari:potentia sensitiva debilitatur ad debilitationem organi & hoc probatur ex illa auctoritate, τ si senex haberet oculum sicut iuuenis, uideret ut iuuenis. . Ex quo inseri, ut debilitatio operationis potentiae sensitiuae prouenit ex orgatio,& non ex parte animae.
Et hic puta 3. de anima. Item a Nuit se Aristoteles, Intelle illud se,. cius es simpliciter incorruptibilis. tutet: sensus corrumpim- δε πιπη tui propter excellens sentibile:&intellectus sortiscatur pro- e Mollis sius ter excellen, intelligibile: ergo sequitur,quod est incorruptibili, ubi sensus est Lmpliciter corruptibilis. Vnde in ista auctoritate habetur, quod excellens sensibile, corrumpit sensum, sed excellens intelli cibile non corrumpit intellectum, ultra uult Aristoteles habere unum, suod patet per exporientiam,quod post sensationem excellenti, sensibilis. parua sensibilia non possunt uideri, id est non ita rei secte. Si quiς uideret lumen solis, asipiciat postea parietem, parum, uel nihil uidebit de albedine, uel de coloribus politis in parie- te. Sed post intellectilinem alicuius magni intelligibilis, ut si quis studuerit unam dissicilem materiam , statim cognita illa, parua, di minima sunt statim nota:prod claratione istiui est hie dictici illas, qualiter sensim corrumpitur propter excellentiam sensibili x . Primo istud est notum experimentaliter, sed ratio datur , quia excellens sensibile corrumpit, idest indisponit organum a media pri portione eius. Vnde proportio organi est, ut dibum est
sh diserens ad omnia se alibi: ia, idest in recipienduin
496쪽
speciem omnῖum sin bilium. Sed postquam re ipit speciem
magni,& excellentis sensibilis, indisponitur per illas ad suscipietidum i pecies pa ui seni ibi iis . Ideo dicitur corrumpi quoad mediam proportionem, di istud patet in oti nibus iens itano is solum inuitu, sed in auditu sustii,& a ii .vstra dic uerum est, P isto modo intelle ius non est eorruptibilis, icilicet propter excellentiam intelligibilis, tamen non sequitur, Uiimpliciter tot incorruptibilis. probetur, Sc. ivult dicere, quod torma corrumpitur ad corruptione t tius, sicut anima corrumpitur ad coituptionem hominis, nisi probaretur, v anima, uel intellectus nullo modo dependeta toto, quod est dissicile probare. ilaxi ea tr. Metaphysicae, e GaDicit Aristote e . i a Metaphy ilex, lubd sunt aliqua: pa tes, lux existentes causam sicutioima. ει toto corrupto possunt manete partes ergo forma quae est pars uidetur manere toto corrupto, A per coni quem mens Aristoteli est , ut anima est incorruptibilis: Respondet doctor ad istud, quod Aristotele, in illo ii. ietaἡhysicae dubitatiue loquebatur: semper loquebatur per sori an,& ideo in i lO i a pauca accipiuntur pro auctoritate, quia ut in pluribus semper dubitati ueloquebatur. item in aliis etiam habet Oppolitum, ut di cium est prius, quia dicit in septimo Metaphylicae quod quaedam sunt parius, quae mane ut, ut elem elata destructo toto, sed aliae corrumpuntur ad corruptionem totius. Vnde dicit ibi. omnem namque animam impossibile, uult dicete omne animam rationalem impol sibile est corrumpi, dico. u dicithoe,sed dicit unum ibi ian. Et dato, P hoc tineiori u dice
ret, non tamen tanquam ostensum per rationem naturalem.
Sed sequendo alios philoso hos, ut i latonem, qui Plato te
nuit, v anima est in mortalis.
Praeterea in i 6.de animalibu ,&cili cit Ar illo te es i6.de animalibu , vi mellectus educitur de sori , di non habitur per generationem:ergo non potest desinere osse per corruptionem.quia illud quod uenit de solis, a Deo immediate Labet e se eo quod a Deo solo liabet ei e immediate, non poteti corrumpi corruptione proprie dicia seu ab agente naturali, dc per consequens anima rationalis est incorruptibilis. Pro solutione istius est notandum, quod ista auctoritas,&isse textus quaerit dissicultatem de productione animae: a quo anima rationalis producitur, secundum Artilo et c. secudum sdem,non est di culta , quia a solo Deo producitur. Vnde non uidetur secundum Atilior elem, i in meditate .p- ducatur a Deo. Patet quia quicquid de nouo immediate producitur a Deo, ne cellario producitur.Ita quod ii ita noli potest non aeduci:ergo si anima rationalix immediate sit. a Deo: oportuit quod fuerit ab aeterno quia eam ii e latio producit,quod non est dicendum, quod fuerit ab aeterno, ut prius iam oueium eu, quia anima migrasset de corpore ita coipus. nece:l dicendum ui antina rationa is Producatur ab alia m-telligetia, quam a prima propter duo quia ut iam uisum est, intelligentiae secundae non possunt iiibstantiam producere, ut uisum est in principio huius .secundo quia non uidetur, Psecunda intelligentia possit aliud producere, quod non potest pri in & prima non potest producere animam rationalem, eigo neque secunda. Nec est dicendum,quod anima producatur a corpore: nam Philo. habuerunt pro maxima, quod nullum incorruptibile potest esse terninius productivus, alicuius Mentis corruptiuilis ideo uidetur mirabile a quo aniina suerit producta secundum Aristotelem. Breuiter pro solutione istius ponuntur aliquae propositiones de mente doctoris. Prima:aninia rationalis immediate docta est a Deo. Et quado dici x, ' quicquid immediate de nouo producitur a Deo, necessario prodocitur ab ipso Deo. Dico, ut dicit Scotus in quodlibet quxstione.7. quando quaerit utrum ista sit demonstrabilis, Deus est omnipoten dicit m quicquid Deus immediate producit necessario producit, sisy immidiate ne et tam caulam mediam, quam disposito-nena in passo, idest quam esse tum praeuium inpasib.sed ubi Deus Dioducit aliquid mediante causa secunda, uel mediante dispositione in i asib uel mediante aliquo prauio est ii, producit no propter nouitatem in ipso Deo, nec propter nouitatem simpliciter in Deo sed solum propter nouitatem in causa media uel piopter dispositionem prauiam in passo. Lx quo sequitur. 1 animaionalis est immediate producta
a Deo sine causa media, sed non sine dispostione puta, quia corpore ecbite orsa uuato, tota ilia alio uoco dispotiti.
Accidis creati mori luce c. cedat ani
praeuia : ad nou ἰtatem illi ut producit Delit immedia δ amaniam rationalem. Et dicit doctor. quδd tunc producit ite stitate ineuitabilitatis quia pro tunc non pote i non produce re se uarietat non est tunc ponenda in Deo. sed in patio. Vnde breuiter est mens Aristotelis, ursi non essent cauix se- cundae ues dii postiones prae uix nouae. Deus non posset a i- quid producere, nisi cum mutabilitate tua, ut de non produ- cere ad producere. Et hoc est.quod dicit doctor, qudd quandocunque aliqui esse ius est de nouo totaliter a Deo , se quod non propter 'uatiationem causae secundae , neque propter uariationem in passio, uel nouitatem esse s, talis nouitas, & uarieta, es set reducenda in Deum. Sed ubi Deos immediate aliquid producit propter nouitatem causae secundae, uel nouitatem in patio a talis nouitas reducitur ad nouitatem causae iecui dae uel pa s no ne sol sine uariatione sua liquefacit cerum &indurat lutum Vnde hoe uenit Ex parte pasti se, quod
Deus producat nunc animam. Vnde uenit s Propter nouita tem Pa si, uel dispositionem factam scilicet organi rationem. dicus: anima rationalis per te immediate producitur a D muerum est ad nouitatem passi: ergo de mente Aristoteli, est concedere creationem: Respondetur quod uerum est, tu dAristotelas concedit animam immediate esse productam aD o. Dico tamen quod propter hoc non concedit creatione. cuius ratio est, ruta ipse dicit, tu id produci O animae, tationalis non est, nisi animatio corporis : ille animatio , non potest esse creat to, quia necessarii prae lipponit animatum: puta corpus. Vnde in productione animae, duo sunt: productio animae de non esse adesse & cum hoc est anima io, quia ipsa animat.&itiformat corpus. Philosophus dicet et, quod productio ipsius animae eit ipsa animatio, ut est de non animare corpus, icita ei uera mutatio. quia corpus alit e se habet nunc quam prius, re is a muta: io non potest esse creatio, quia creatro non est mutatio. vi de dicebat Aristoteles, quod ipsius totius, ta animae rationalis, est una productio: quia totum esse non est nisi animam corpus itis ranare.
vltra: ista secundum A istotelam sunt de mente sua sed se Diff.' Miacundum ueritatem non ita est.vi de primo animaue e crea inor se. iura a Deo de non es e ad esse ρ licet creetur in corpore, ta O T. ι--.men necessario non praesupponit coryti . Aristoteles dic eret. c si immo neces ario. vltra, Deu pol et producere antinam ii ne inimi maiione, idest dato, Unuit et iam insormaretior pux: Aristoteles non concedet et istud, quia dicctet, u inior mario animae erat sua nroductio. Palu tat, tum quando dicit, quod animatio est productio corporis amnia: i, idest ibi maliter facit.quod corpus si animatum scut albedo iti Ereti parieti. iacit parietem a. bi .m: ita animalio iacit corpus animatum: uoia iacit corpus, seu ia
De desiderio. Ne.JAdducuntyr rationes ad prob dum ista propositio: Α nimarati malis est incorruptibilis pos et cognosci lum Die naturali,& sic sol matur. D. siderium naturale non potestes ei iunia, sed anima babet desiderium nai urale ad sempLr esie: ergo se tu tur,l non poterit ni ii es e perpetuo. iiec per consequens corrumpi. ergo si semper non es et i ustra. es et tu
lud dei derium naturale. Res ridet doctor ad istud areumεtum,quod uidebitur in solutione argumentotum principalium, quae piocedunt de isto deiiderio nati ali. Item arguitur se.dicit Aristoteles septimo Metaphyses, in materia ea qua res potest esse,&no iesie, sed amma non habet materia, no est coposita ex materia, erro no habebit ii lud quo pos it no esse.Primo, quia materia est pars imus, de sede mente Arestote is eis, in omne eo posito ex materia potest no esse de est hic dissicustras accepta, in celum no habet Hateria,quia sic tum haberet materiam se lueretiit u uposset non es e , quia haberet principium quo pos et non esse. Secundo, materia est principium quo rec potest non esse, ii quia si pars illius, seu quia recipit illud, di se die retur quod anima habet principium quo potest non esse, pixta materiam, uel corpus in quo recipitur, scut diceret ut de omnibus aliis formis. Nam omnes aliae . formae corrumpuntur ad corruptionem eorporis, anima non habet materiam
tanquam partem, sed bene habet materiam in qua recipitur. Praeterea arguitur sic.&cit Aristotele .3. ethicorum & nono et hieors, dicit m sortii Fenii debet exponere uita sua periculis P defensione reipublicae.
etino anima est immo alis: ergo ista .r postio. aia est immor re mi
talia: suos citur costatione turali Fortis politisu est et ἴs edit ut Italis e. Ha
497쪽
a greditur petiei ta belli, ropter honorem consequendum, ues in inter stipeii dialo a la: de de illo non loquimur sic. sed detorti studioso. uot uirtuoso. Antecedem uidetur eis enotum:& insequentia priabatur: quia si anima noli e set im- . mortalis, tunc secundam rationem .non deberet homo elia re pericula mortit, pro defensione rei publicae . Probatur istud:quia propter nullum actum rauauti . luis licite debet elisere totaliter non ede. Sed si anima eii et moria is tune elisendo 'criculum mortis, omnino eligeret non est e & b c eli ferct a tum uirtutis pro omnino non ei se tuo. Ite pondet dis ot ad istud argumentum quod illud argumentum non cocludi , nec sui lenter probat, 2 ista cognoscatur lumine naturali, anima est immortilis. Et pio oeclaratione istius ponuntur aliquae propolitiones . Mi iis biis Prima. Atius honorabilior D r: itudinis, est exponere suam ω . uitam periculis belli pro conseruatione rei publicae. Secunda. Fugere atium uitium est turpe: maxime si ad illualium quis tentetur. Asia propolitio. Unusquisque secundi in rectam rationξ magis debet appetere mora, quam turpiter uiuere. Dices, uerum e litantiam iit immortali ,3c aliquid praemii importatur: tedubiam maestimortalis, ta moritur exercendo illum actum , hie est difficulta , de ideo apud lios nulla pexi tus est hiis culta, , cum concedamus animam immortalem quin melius iit mori ,: uim turpitet agere: di exponere se morti pro re publica: quia omnium istorum praemium habebimus inflamma es anima immortali. Sed tenethio quod anima est mortalis,disi ista ficultas eluat, secundum rectam rationem quis eoisset eligere mortem pro de sensioue reipub icae. Ad istud respondetur,u ellen lic, dc ponitur talis propositio. statuta mortalitate animet, oeda pis D. dcud. scilicet animam eue mortalem, quilibet seeundum rein . clam rationem tenetur exponere uitam p:o de sensone talpublicae: Istud se probatur ponendo animam esse mortalem non est ponenda auaselicitas uam elicitas politica quae non est aliud quam bona & quam bonux actus. Felicitas Politica est benξ, ct uirtualiter, ct moraliter agere . Tunc sic quilibet secundum rectam x tionem tenetur exponere uitam suam ad habendum actum pellectissimum felicitatis politicae: sed uelle exponere uitam suam pro detentione reipubli. ubi reipublica alias non posset saluari, tu fac te actum perie citi limum se licitatis politicae, ergo exponundae ii uita tac quando dicis,exercendo istum actum moritur. Dico quod uerum O. de glorioui sinu moritur: licet iste eius gloriosus sit quas momentaneus, tamen melius cu illi istum actum sa re,quam iugam turpem in longa uita, de qua longa uitati aut quisque dubius eli. Lx quo sequitur quia iste actus se gloriosus est magis eligendus quam uita turpis. Et sequitur ultra qualiter bonum
Publicum est praeferendum bono haltieuini,& sic praeliuida,
quod totum Donum proprium Et pcrdendum, o conseruatioue boni communi. . vltraeli notandum quod in nobi et duplex est uita, sciliceti coiporalis, ta spiritualis, uel est corpus, de anima. C trusco mi in ter inclinatur contra rectam rationem agere pars sensitiva semper, id est communiter, aduersatur rationi A multu inclinatur ad semper esse. Sed pars intellectualisti spiritualis magis inclinatur ad actus uirtuosos,quam ad durationem eius turpem, Se ideo anima magis inclinatur ad illum actumi elicitatas politicae,quam ad prolongationem sui este tu mi Nec ualet illud quod aciducitur de multis canctis, qui iugerunt ubi debebant defendete fidem, re rempublicam . istud eli solutum per unum uerbum, ubi dixi, ubi alia nopos et conseruarii ebublica, quia aliquando liccisortem sugere, quando uita est utilior quam mors, tunc est sugienda , ut ii rex capiatur in bello & moriatur,destruet ut totum regi
νε- i, i xt ςa arguit unus doctor ad 'probandum idem, pu-ι-- ., D. quod anima est immortalis. Et sc sermatur . Qui Tholai G. cox rumpitur , a contrario suo corrumpitur , uel ad corruptionem alicuius, cui ut ei te necessario requiritur. Sed anima non habet, quia est substantia con trarium , necesse alicuius necessatio requiritur ad esse euis. Patet, quia cile corporis, non requiritur ad est eanimae, ergo anima niscorrumperetur a contrario, uia non habet contrarium, uec quia corpus corrumpetur.
Ad istud respondetur quod in anima intelligitur duplex m. esse. Quod mea esse ut distinguitur contra inlistere , re scin i in istuducrum est et ud noulia taculore quia sicut Mahabet a corpore duod sit,&qu Adsit substantia, ita etiam ii habet quod habeat eue, ut ly este di ing litur contra in iis rere . urium anima habeat a co pote suum esse, id est habeat et non in Yteat Non: Aliud eii esse, quod est esse subliti ei tiae ei te incommunicabile, quale e se habet totum compositum, &omne suppositum, de tale esse diceret aduersarius habet alii ma a corpore sicut totum bibet istud esse subiisten
Dicit ultra doctor, quod istud esse subsistetiae in diuinis inuenitur. Nam quaelibet persona in diuinis, habet suum esse subiistentiae, quia uuaelibet personaesi suppolitum, non pota setati ima tale essenabere nis in corpore. Istud dicerent aduersarii, quia inueritate non est uerum. Vnde repugnat animae et lesuppositum, se habere esse subsistetit ix. Ideo qualido anima ei te parata a corpore non subsistit, sed bene existit. Vnde de omni illo de quo uerum est dicere quod est de illo uetum est dicere quod existit, sed subsistere non dicitur nisi de supposito. Subsistetitia dicit incommunicabilitatem tanquam quo, de tanquam quod, de anima semper ea conmauoicabilis tauquam quo sicut quaelibet tarma, ideo repugnat illi
illud et se subii uentis habere.
Arguit ultra Beatus Tliomas, simplex non potest corrumpi, quia omne quod corrumpitur, corrumpitur per separationem alicuius ab alio, ta anima est quid i implex ergo anima non potest corrumpi. R espondet et aduersarius primo, quod ista est uera, qui e quid corrumpitur, corrumpitur per separationem alicuitit Saulimr r. ab aliquo capiendo corruptionem proprie, scilicet ut diuinsuitur contra generationem. Generatio enim fit adueniente forma in materiam, igitur corruptio proprie dicta fiet per separationem rui a materia. Seu capiendo corruptione urge, ut se extendit ad delitionem ei te, ilia est falsa. Dico ultra quod istud argumentum nihil ua et secundu Thotriam,cuius ratio est, immo est tali a. Patet sie , ipse tenet, quod uste, realiter distinguitur ab eo cuius est: igitur esse animae, distinguetur realiter abilia anima, det ameli ad corruptionem ammet non oportet ε esse corrupatur, sed iusti Qt quod destruatur. c a M. DL τικτι A PRO Post Tro NE, quae est, utrum ista sit cognoscibi ii lumine naturali, ibim a ipecifica homi- .
iii, non renoneo it perpetua extra totum . .
Re pondet doctor sanctus,quod ite, tu ostendit se, pars extrato umeri imperfecta, sed non est dicet dum quod tam nobili, substantiali eat aut mirationali x pe tuo remineat in emiccta ergo ipsa aliquando iterum iuiormabit corpii, I suum, ad habendum periecitonem tuam. Res stolideret aduer sarius quod ista ratio parum ualet. vi desunt aliquae partes lux ccipiunt perfectionem in toto, & ce de illi bene con ' c. uderet, quod tales partec extra totum sunt imperiactae. Sed dissicile est uidere que fiunt illae partes, quae capiunt persectionem a toto di melle est dare, tamen philo cophi dant v unum exemplum,& lioc uidetur etiam dicere Scotus insecudo, dicit quod est dabili minima albedo, uel caro, secunduata ionem, ita quod separata, non potesta ere, do similiter alia similix per se non potest agere sine alia, i e tamen i mul iuno minutant uisum, ergo habet perfectionem in toto. De illis argumen: una bene uetum est, quod pars extra totum estim et incia. Sed de partibus quae non eapiunt persectionem in toto stacut est anima rationalis, quae nullam persectionem capit in toto . illud non est uerum quod 'ars extra totum est imper Mncia. Vnde anima separata a corpore est ita persecta .iicut qua do est in corpore est tamen differentia, quia quando est in corpore, communicat suum esse corpori. -- a
Contra corpus non habet esse per animam: ergo animano communicat esse corpori. l. ---i και Dico quod communicat suum esse corpori, quia iacit corpus elle animatum Sciron facit corpus esse corpus . . Ultra arguitur ce, nullum uiolentum est perpetuum, ergo ' anima perpetuo non manebit sine corpore. Patet sic.quia extra corpus uiolentatur quia quando est extra corpus, existit contra eius naturalem inclinationem. Patet, quia sua nat
ratis inclinatio est, quod insolato corpus, de quod sit in
Respolidetur ad istud argumentum primo quod licet Ariso.ponat istam propositionem in secundo dec lo .m nullia muum uiolentum est perpetuum, tamen in philosophia est dubia , pop. i.
neque est nota lumine naturali. Patet sic, ignis naturaliterinoue uia medio, idest sursum,ergo quod moueat porpetuo phil
498쪽
circulariter, mouetur contra suam inclinationem, &tamen quandiu ritum Lune mouebitur, i is elementaris mouebitur circulariter, contra eius naturescin inclinationem,& t men Philosophus hoc concedit, Sc se ista est dubia, ne ue nota lumine naturali, nullum uiolemum est perpetuum, dico ultra de anima rationali, anima rationalis habet naturalem inclinationem ad informandum corpus, quando corpii est debite organinatum. Et dico quod sicut habet naturalem inclinationem ad in sotniadum corpus organitatum debit ita habet naturalem inclinationem ad non inibi mandu eorpus non dcbite organinatum, modo post corruptionem non est debitae corpus organizatum , ergo neque anima habebit inclinationem ad tutor mandum illud . illa quae tetigi, uidetur tangere dominus de Balsolis, id habet duplicem . in linationem dicit doctor,scilicet ad actum primum , de ad actum secundum, oppositum inclinationis adactum primum, facit uiolentiam. Sed oppositum inclinationis ad actum secundia, uiolentiam non Licit.
Ad hoc quod aliquid uiolenter habeat, oportet quod sit contra sitam inclinationem ad actum primum.sed non sec dum, dices quid intelligis per actum primum s Dico m actus primus est illud, quod est principium operationis : exemptu, primus actus animae qui uocatur actus essentialis, est habitus, uel species intelligibilis qui recipitur in intellectu, quia habitus, uel species intelligibilis, est principium operationi , quicquid stat sub opposito istius, uiolenter fiat, ut, quis est primus actus lapidi, uti potentia ad descensiim deorsum, di bc sinet sub opposito illius actus, uiolenter stat. Alius est acius secundus. Ec uoco actum secundum illud ,quod est propria operatio rei, non proacipium illius operationis. Ad propolitum, utrum quodamma insoria et corpus, sit primus actui homini, Non: cet inclinetur ad informanduin corpus. Oppositum istius non facit uiolentiam. c. stare non insor mando corpus, quia solum oppositum ad actum primum, ficu uiolentiam, & non oppolitum ad actum secundum. Respondet Avicena aliter ad istum textum, de dicit, quod anima separata a corpore non uiolentatur.& ratio est , quia ipsa ea cum omni sua persectione, α cum satietate sua.Vnde an inis quandocoli iungitur corpori satiat se,capiendo notitias mediantibus sensibus , dc ideo quando sedaratur, separatur totaliter satiata, perfecta,&i c non sat sub imperiectione. Avicenna uult dicere. u anima nostra satiatur tu corpore nostro, quia ibi luctamur merita,&persectiones. Dico ergo consequenter,&c. Doctor uult respondere ad quaestionem, utrum tres propositiones supradiciae sint notae naturaliter. Et dicit primo do cior, P ista propositio. anima rationalis est forma specifiea hominis bene est nota lumine naturali, ut per rationes sit pradictas innotuit,&ita concedunt omnes Philosophi ci omnes doctores. Ille tamen maledictus Averrois non potest concedere istam, ut iam prius uisum est,quia probat intellectum esse separatum ab homine di se non poterat concedere quisdanima rationalis esset forma specisi homini, , quia nihil est sortita specisca alicuius, nisi si in eo. Ex qua doctrina Aueirois habetur, quod non ponit digerentiam inter actus intellectus, di actus potentiae sensitiuae in homine, immo diceret quod in homine, omnis cognitio est senstiua , ta omnis appetitus est sensitiuu .Ex qua doctrina sequitur ipsum negare omnes uirtutes. Patet si uir tutes sunt ex actibus uoluntatis cousormiter ad rectam rationem elicitis. Sed ipse ponit rectam rationem extra hominem, quia ponit intellectum ei se separatu ab homine,& ideo negaret omnes uirtutes ineo se homini. ista opimo mulium periculosa est ideo debet euelli . Et siquis istam opinionem uellet tenere, reputandus esset tanquam infidelis Male sentit iste Ait errois in multis,& maxime in isto puncto. Ex istis patet satis, quod actu, per se pii mo boni, sunt actus uoluntatis, consorines recta rationi. B nias actus primo ponendus est in uoluntate, & secunditio in alii x actibus aliarum potentiarum. pro 'uanto imperantur a uoluntate & se uirtutes sunt actus eliciti uoluntati, consormit et ad ic iam ratione. d aliae duae propositiones, puta et anima sit immortalis: dc u anima non potest per 'etuo manere ii ne corpore, non sunt noti lumine naturali. Dicit ultra Plicet isti non sint nois lumine naturali, tamen ad secundam plures persuasiones, Et probabilitates adducuntur, qu im ad tertiam & istud satis patet. Secunda uia.&c. Jultra est notandum i doctor usque ad areumenta, uult adducere quas rationes . rosteriori, quod animas: i mortalis,&nu anima perpetuo non manebit cne corpori unde duri uiis osteditur istud.Primo per rationes 1 priori, quae sumuntur ex parte ibi mae, quae supra posts sint. ssi: aliae rationus a posteriori, & istas hic uult adducere ad probandum P anima sit immortalia, & Uperpetuo non pol sit esse sine corpore. Vnde illud quod dicit hic de beatitudine, tagitur in s undo argumento principali. 7 Ad Loe etiam adducitur.&c.JArguitur sic, naturaliter quo scitur quod quilibet est dignus praemiatione secutidum sua mema, ita multi meretur
in hac uita,&non praemiantur in hac uita, ergo Pramiandi sunt in alia uita,& non possunt praemiari in alia uita uis, animae set immortalis . ergo,&c. Dices, dico quod qui merentur in hac uita, priviniant ut in hac uita . Contra. videmus communiter bonos & uitatris an iam ducentes in hac uita pluribus aduersitatibus is e-riis, dc tribulationibus, cile subiectos, igitur non prantiamur in hac uita: ergo praemiandi sunt in alia vita. Istud argumen tum sitit quo Aristo. in molle sua conuincebat discipulos suos de animae immortalitate. Item hoe idem uult habere apostolus ad Corim l .is.si in hae uita tantum in Christo sporamus, miserabiliores sumus omnibus hominibus . Volens dicere hie ano stol iis,quanto meliores sumus in hac uita, tanto plures tribus attones habemus, ergo non habemus praemia in nac uita, rgo expectandum est in alia uita.
sed in s lationes a posteriori,&c.J Dicit ultra quod i sis rationes i posierim i non tantum c5-
cludunt ut rationes a priori. Vnde non apparet secundum naturalem rationem, quod si unus distributor omnium hominum s si dum leges iustitiae distributivae hoe est dicere, utra lumine naturali possimus cognosco eu omnium heminum ct unus d stributor pra nitorum secundum merita Dico, Unon. sed fide hoc coenoscimu .
iceret a quis quod quilibet qui bene operatur in hoe mundo praemia tui in mundo. Diceret enim , quod quilibet actus boniis, est plantium sui, quia quilibet actus malus, est poena sui. Dicit cnim Augustinus . Iussisti domine, dc ita est ut sibi sit puna omnis peccator, ita quod peccatum, est y sena peccati,ergo quilibet bonus actus, est praemium ficienti. ec ideo no est expectandum extra illam uitam aliud praemisi, quam illud quod est annexum bono actui. Pro declaratioue est notandum, quod uerum est, quis dquodlibet peccatum est poena peccati, idest peceatorix, quia
Per quodli Det peccatum,caremus aliquo bono quod dei et nobis inesse, do carentia rectitudinis quae deberet nobis incinse, est ipsum peccatum, de carentia boni debiti inesse alicui,
est illi poena. Dico secundo quod quilibet etiam actus bonus est: dductilius alicuius piaemii illi qui bene agit, uel qui bonum actu
facit .Patet, quia adducit rectitudine homini, qui bene agit, ita actus malus est adductivus poenae.
vltra notandum i licet actus bonus adducat aliquod e ueniens & utile homini, tamen Deus non uult illud esse praemium sufficiens pro actu bono hominis . sed uult adhue ei dare uitam aeternam, de ibi ostenditur mirabilis bonitas
ipsius Dei. Ex quo sequitur u secundum legem Dei ordinatam, nullus actus bonus memorius potest sui scienter priae mi ari per quodcunque bonum temporale. Et hoc est quod communia ter dicitur quod dominus Deus semper praemiat ultra condimu puta ii minui daret. h uc sussicienter praemiaremur. Dico ultra, iubd licet quodlibet peccatum sit poena pe catoris, quae uocatur p na contracta, tamen secundum legε Dei illa non sui scit ad punitionem peccatoris. Quid ergo
Vnde apparet, ree.' Lx quos militur et ubi sancti loquuntur de praemiatione actuum, de adducunt uel exempla uel rationes, illet rationes sunt quaedam probabilitates,quaedam persuasiones, quia ista lumine naturali non potest cognosci, puta, homo pro bono actu praemiandus est aeternaliter, sed solum ex fide. Dicit ultra doctor ip eodem modo dicamus de doctrina Pauli, ubi uult ostendere resurrectionem mortuorum esse, ut ipse adducit titi suasones εἰ probabilitates quasdam .Vnde. i. ad C serint nios is . iacit istam conditionalem, si Clitistiis te surrexit mortui resurgent. Vimo Paulus non habet istam serinaliter in proprio textu: sed habet duas alia .Si resurrectio mortu rum auus christus resureait Amortui non resurgut,
499쪽
Citi uti resurrexit, mε uirtualiter ex isto textu trahie. sed iue est dii Eculis ut tu apostolus uolebat ibi iacete a i qui cosequentia. ii Christo retorrexit, mortui restituent Mut tu illa coieque ilia sit bona, ta de multis aliis paribus in quibui scriptura uidetur Licere cosequEtias.Vnde ista, risius resuit exii quo lumine cos noscitur Lumine ii dei. Utraautecedis, sit norius cosequentes No. lira, quae in cacra serimura cognoscutur , mi Oe pari uide sumiue fidei cognosci.
Et si adducatur unus pallas sacrae scripturae ad inferendum uni pat, utra fac rapturi an sit eonsequentia probabili, t
L- αν Breuiter pro Oinnibus ii iis eii notandum ,'nulla oratio et ouam conditio ua is quae sic uidetur fieri expallibus iactae scriptus aeo F io raeest probatiua, nee eis argumpntu probatiuum, quia ante- iura L ei cedens est ita ignotum sicut consequetis. Dico ultrasticet possunt eue consequentiae,&quaeda sese . queis tamen o sunt i cu probationes. Sed ibi te ut dieit doctoriunt quaeda peti uas, oties, sed argumenta non sunt quia argumentum est ratio iei dubi facietis iidem. credulitatem.
Sed est disti cultat quomodo potest esse hic sequela uel c5s uentia: i. Christus rosurrexit,lii ortui resulsent. sic oste do bona ei e consequentia .Quandocunque iunt dux causae, una principalis, e alia initrumentalis, potitit illis cauiis , ponitur eae ius, nisi sit impedimentum, ita ite est ' uoluti:as Μοδε Dei, di resurrectio Christi sunt caui, respectu resurrectionisa o nostrae, una principalis uoluntat Dei, alia in lirumcntali ,r moui. po surrectio Ciuisti: ergo i ii ι Dolitis ponetur euectus. Dices Trrimae icia regula de caulis adesse tumeli uera, qua do causae sunt actariis. natui ales posito ligno, de lene, ni ii iit impedimentum ignis age Dico i quando cauiae iunt naturales, necessario nece i-litate naturae ponitur effectus, sed quando causa est uoluntaxia ponetur euectus secundum determinationE illi ux uoluutatis. Dicati, si si Christus resurrexit, est causa instrumentalis, mortui resurgent secundum uoluntatem Dei qui est causa principalis,di se ponitur enectus secundum determinationem uoluntatis Dei, Stic consequentia est bona per locum
a cauca ad essectum. Vnde quando dicitur resurrectio Chrisi est causa nostrae resurrectionis, intolligit ut hest causa instrumentalis resurrectionis nostrae ad uitam immorialem. Vnde Christus resurrexit in ortuis primi triae dormientium,
id eis sui: ptimus qui resurrexit ad uitam immortalem. Dicit nonaventura ibi. r ista argumentatio etiam potest ualere per locum a minori ad maius, s illud quod minus uidetur ineste, inest, & illud quod macis . Sed minus uidetur. inesse, lanima Aristi quae erat beata debuerit iterum in sormare corpuω quam amnia nostra, de illa iiii imat: igiturci nos ra iniciunate debet magis. i. 7 vrcuit i igitur ex omnibus istis sequitur τ lumine natu--. GL -- rati no potest ostendi resurrectionem mortuorum esse statur rs. m. i. ibi uni igitur fide tenemus a, resurrectio mortuorum est sui inii, risis tura Lis dicas, dicit doctor u tua est cognita lumine natus --. . - rati anima rationalis est, ima specifica homini , uerum est.
Sed ad illam non sequitur, omnes resurgemus, sed bene si isset
tres essent notae lumine naturali: anima rationalis est Arma specifica hominis, anima rationalis est immortalis, anima rationalis non potest semper manere non inistinando cot- pu bene sequituraeigo mortui resurgenta
luis urati AD ARovMPNTA. Ad primum quido arguitur, unde sis imprin omnia ista argumenta uolunt probare P lumine naturali Op . . Duumu cognoscere resurrectionem mortuorum este suturam sine lide: & primo sic arguitur. desideriu naturale hominis non est si uilia: sed homo natui sit et desiderat perpetuo semper esse, de illud lumine naturali cognoscitur : ergo illud non est frustra. Et ultra, no est frustra: ergo homo semper erit --- , ita te hoc ei soscitur lumine natura Dergo resurrectio homina
potest lumine naturali cognosci. d' - Respondet doctor ad hoc declarando quid sit desiderium -- naturale,desiderium naturale, ies appetitus naturalis, F ideest:est duplex, quidam est a ritudinali ,quidam actitatis. Destitium naturale aptitudinale, non est nisi naturali inclina occipi nis tio rei. seu ipsa res se inclinata. Lapis habet inclinationem esse deorsum, Ic illa inclinatio est ipsametres, scilicet ipsemet maturali ar lapis, est appetitus naturalis aptitudinalis. Ex quo sequitur, quod iste appetitus naturali, aptitudinalis, non est actus,quiam d. tibi lique lapis ponitur, est aliut natux ad hoc ut descendat natura deorsum, de tamen non i per descendit deorsum. Sed dieὀim maii - quomodo debeo cognoscere quod iste anperitus, siue natu- ....dabod ratii inelinatio, conueniat alicuit ei: Res Undet doctor, qu
do possibilitas naturalii illi ui ad quod est inelinatio, est posi i ii . fibras illi, tuac di unus quod conuenit ei ruralii Uyti
tu . Vtrum homo habeat naturalem inclinationem ad se per cite: uideatis ii semper ei se sit possibile homini in eise natura ite ieeundum potentiam naturalem. Mirabile ellet dicet ei ita res inclinetur ad hoc naturaliter, re naturaliter
non posset illud consequi unodo non est podibile naturaliter hominem temper posse est e. Aiguitur sic . homo habet naturalem in linationem ad
beatitudinem aeternam, de tamen naturaliter non potest habere illam : ergo tu maledicis. Respondetur. natu talis inclinatio est ad aliquid, auod est ipsi immissibile naturaliter . de
ideo naturalem illam inclinationem ipsi conuenire naturaliter, non possumus cognoscere licet ipsa insit . Utrum ualeat ista, non potest hoc cognosci lumine naturali: ergo hoc non est, de sic De Alliaco dicit quod naturaliter nona petimus beatitudinem, quia non cognoscimus hoc appe
Aliud est desiderium naturale a 'vale, se est actus eon' o G is
imiter elicitus ad naturalem inclinationem. Exemplum.
Lapi descendit deorsum: ibi est appetitus naturalis primo modo, de secundo modo, ibi est appetitus naturali, apritudinalia de eu ipse lapis: est etiam appetitus naturalis actualis, Sceu ipse descensus. Vnde non possumus cognoscere aliquem
actum esse naturalem, nisi potiumus cognoscere quod sit co- formiter ad naturalem inclinationem , de naturalis inclinatio non potest naturaliter cognosci, nisi cognoscamus
quod illud ad quod inclinatur per potentiam naturalem
Si aut in arguas . bene sequituris isto apprehenso , puta Di bitaui applebeiis , se in ut uire, homo naturaliter inclinatur ad illud de naturaliter deiiderat illud, viso ad illud habet naturalem inclinationem. Respondet dotar, quod istud nihil valet, de dat duas rei pontione prima est.Non sequitur isto appreheaso tendimus in illud erim hibemi et naturalem in i nationem ad illud. Dat exemplum de malis de uitiosi . unde quando uitiosus apprehendit aliquid, quod est ei osteusum ma. per habitum generatum in eo, immediate tendit ad illud. de tam eii non habet naturalem inclinationem ad illud sed haec rei ponsio ii m est generali quando natura no est statim 'uit loca, de tamen videmus quod semper tendit ad sempere se ergo uidetur Ψ habeat naturalem inclinationem ad semper ei seria non pote ii semper esse nisi anima sit immortalis:
erso uidet iret anima sit immortalis.
Quaerit doctor utrum sequatur isto apprehenso statim ten se inda redimu in illud: ergo habemus desiderium naturale ad illud, uel naturalem ilic. inationem Re pondet doctor qii non sequitur, ita oportet se dicere, isto a prehenso apprehens ne noli erronea. statim tendimus in illud. er o ablud habemus naturale dc siderium. Cui ux ratio et L Nam multi appi henso aliquo apprebelli one et tonea, statim tendunt mi lud, c tamen propter hoc nox sequitur quod habeant natu - .ralem ineli nationem ad i tui. Modo dicit doctor quaerendo, ut tum apprehenso qua homo apprehendit hominem perpetuo duraturum , ut tum illa sit recia, uel erronea Dicit noenon est notum lumine naturali istam no esse erroneam, uti s dicatqu6d immo est simpliciter erronea. Li ideo non soquitur homo . petit durare perpetuo: ergo habet appetita inatura .em ad temper durandum.Consequentia non ualet, ciuia ipse apprehendit hoc apor ensione errone si ergo eo inini iter ad illam apprehensionem erroneam appetit, no sequitur, ergo appetitu natura . si dicas, multi appetunt per petuo esse. Dico I non appetunt secundum retiam rationem ita erroneam quae communiter in malis de fatua inuenitur: a quia ipsi appetunt contra conditionem naturae eorum, quia natura illotum est mortalis. CBreuiter ergo, 8 GJ Lx istis inseri doctor, quod nullum medium potest accipi ex ratione aopetitus naturalis per quod possumus conchidele resurrectionem futuram uel animam esse immortalem: cuius ratio est, quia ad hoe quod a et itus naturalis attribuatur alicui, oportet quod sit pollibilitas uitii alii illius quod appetitiar, ad ipsum appetent, ad hoc quod naturali Exartiri ratione istud potiet eosno: o. secundo requiri Dir, quod O: Mi illud ad quod naturalis ratio inclinatur, appetatur median- ns rite ratione non erronea: Eo illa lumine naturali non possunt eruam anicognosci, ideo lumine naturali non possumus bibere ratio- maeta r-nem ex patre appetitus naturalis, per uuam rosa musco, iactu. nacludere resurrectionem suturam. Vnde supposita ista propo- Duram ostioue quae est uera, quod homo habet naturalem inclina: Drro tirno.
500쪽
tionem ad beatitudinem suam, tamen ratione natur di lumine naturali non potest co nosti, nisi ille dux conditiones Praedictae cui nolcantur a quod possibilitas naturalis sit, habere iliam beatitudinem. Secundo quod non appreti
Sed ad probationem huius quando arguebatur, honio naturaliter appetit immortalitatem. Patet, quia natura rictiligit mortem.
Respondet doctor ad istud, et nullo modo sequitur propter duo, Primo quia si tequeretur, sequeretur ei te in omni- , brutas. Et dicit Aristo. Σ. degeneratione in fine , T uiri- cuique uiuenti melius elicite, quam non esie:ergo quodlibet uiuens, fugit mortem: ergo eii immortale. Hoc aequaliter c ciud.tur de brutis scut de rationalibus. sucundo non i equitur: uia dicit Aristo. hic in textu,quod impossibile est in omnibus semper extitere, uel continue exinere, propter e longari a principio suo, put a principio generationis.quanto imagis recedimus , principio generationis anto magis appropinquamus coi ruptioni Et sic. I 'hysicorum dicit, et omnia in tempore tabescunt. Lt alia auctoritas est i quicquid natum est: natum est mori. Dices, quomodo igitur ponet et Aristo. continuationes specierum in eo quod res elongando se a tuo priucapio, corrump:tur. Respondet doctor, quod hoc non est per coni et uationem indiuidui in te. sed hoc est per continuationem unius ab alio. nde si non serent generationes hominum, satam natura humana corrumperet . Sed i emper uidetur
Diem, ista dicti sunt clara: sed tu non soluit rationem, sol
uetitam rationent, Homo semper susit mortem: ergo scit per apyetit cari. Probatur:quia nihil tingimus. iiiii quia oppostum eius amemus: se o susimus semper mollem, ite nuest quod semper amamus uiuere. Respondetur hic: illa mi falsa, semper fugimus mortem, sed debet sic dici, quandocunque uiuimus, temper sugimus mortem, ted inserendo hoc: ergo semperi tigrinus mortem, non se uitur. Et hoc est u uultilic dicere locior, quod alii aliter soluunt. Dicunt quando dicimus app timus temper elis, fugimux mortem iuniper,
ibi potest eue sallacia compositionis, uel diuisonis, quia qua- eo dico, temper appetimus uiuere, ir semper. potest determinare ly appetimus, uel ly uiuere, si ly semper determinaties appetimu , Ω tunc sensus eii, sempzr appetimus. i. in omni te inpore. . quandiu uiuimus, hab iis appetitum ad esse.
Vel poteti determinate ly uiuere, & tunc lenius est, appetimus uitam semper in nobis esse: istud non poten fieri nisi per apprehensionem erroneam . Vnde uerum est, quod quandis homo uiuit, fugit mortem: erio semper fugit mortem, ibi euiallacia secundum quid ad uinpliciter. Et ad Apostolum dicentem: Nolumus spoliari , sed superueniri. i. n Iunius moti, sed semper uiuere: ergo Apostolis astit mat, &confirmat,quod semper uolumus uiuere, de hoc appetitu naturali.Per idem io uitur istud:quadiu uiuimus nolumus spoliati. i. mori: quia fugimus mortem quandiu uiuimus, est nolle naturali. . quod refugere mortem quandiu uiuimus est naturale rei sol impliciter uita est appetenda: pro perpetuo, de
pro infinito.non sequitur quare uocantur illi nolle natura.
se nonne qui: ibet acius uoluntati3 est mere liber quomodo ergo uocat ut nolle naturale : Respondetur pro nunc, quod non uocatur nolle naturale, quin libete a uoluntate elici tur: sed quia elicitur consormiter ad inclinationem natur lem: mouo naturalis inclinatio est hac quod quandiu uiui-
Ad secundum communiter: restat' oluere argumentum debeatitudine: : formatur se. Beatitudo naturaliter ab homine appetitur naturali appetitu.& illud est notum ratione naturali: beatitudo est perpetua & aeterna r ergo naturaliter
appetit perpetuati: quia finis suus est perpetuus, scilicet
I io declaratione inius, ponit doctor talem propositione:
Ilomo naturali appetitu uel naturaliter, appetit beatitudinem tam in uniueri est,quam in particulari. unde de beatitudine in uniuersali non est dubium . At petere beatitudine in uniuersali, eii hominem a repetere i bi ei se bene de non contristati.& notum est quod istud appetimus appetitu naturali. Et credo quod istud etiam est notum lumine naturali, a appetimus beatitudinem in uniuersali, appetitu naturali: Ade isto appetitu non est controuersia inter doctores: sedi appetere beatitudinem in particulari, uel speciali, cii appe
te beatitudinem secutidum quod citaunus eam ceu, ruta claram uisonem Dei,& dilectionem eius si per omni Iesistitudo nostra in speciali, consistit non solum in bene esse,
sed in tali bene esse, scilicet uidendo & diligendo Deum
Ibi est diis cultas inter do bore r. Vtrum appetitu naturali appetimus sic beatitudinem puta uidere Deum,& frui eo, diligendo eum super Omnia. Iam res ondet doctor quod sic:
quia appetimus beatitudinem appetitu naturali tam in uniuersati quam in particulari.Dico tamen ultra, quod licet a PFetamus beatitudinem appetitu naturali, tamen illud non est uobis notum lumine ues ratione naturali, appetimus naturaliter ea istud non potest nobis esse notum lumine naturata. Cuius rario est, quia lumine naturali non cognosci mus postibilitatem naturalem ad illam beatitudinem in speciali.Ratio, quia non est nobis notum naturaliter posse ii amhaberςpotumia naturali. Ex quo sequitur quod inter istum
dociorem, di Petrum de Alliaco in prima quaestione de fruitioile, non est diserentia, nisi in uerbis, ibi mo quatita arguisse Petrer nos non possumus naturali appetitu ametere illud, quod non pollumus naturaliter cognoscere: natura liter non possumus cognoscere beatitudinem istant, scilicet claram uitioneni Dei, ni ii quia audiutinus . Bene arguit Petrus sed loquitur luc de appetitu actuali, id est de actu uol aiatis, quae nou i tui in incognitum. Sed loquendo de appetitu naturali,qui non eli nisi inclinatio, aliud est: quia etiadormiedo appetimus illo appetitu: quia sumus nati ad illud. Et cum aisui tui: no appetiuius appetitu naturali illud, quod est impossibile nobis mei e naturaliter, sed beatitudinem ista impolii bile dii inobis ineue naturaliter, immo solum specia
ier ab ipso Deo datur. Respondetur quod istud argumentum est de appetitu actuali,& ratiouati: iuxta illud quod communiter cicitur, quod non appetimu in possibile, inquantum impossibile, ideil sub tatione imponi bilitatis, ideli apprehensi, a nobis impossibili, non aphetimus illud, inquantum impossibile, appetitu actuari . Dicit Aristoteles , quia bene apprehendimus impossibi .e, sed non iub ratione impossibili . Dico quod appetitu proprie dicto, idest primo modo dicto, tendi ianius, uel appetimus aliquid, quod naturaliter non pollum uti, bere sed bene uetum est non est nobis notum lumine naturali, τ illud appetamus. Lia adhuc ovcnditur uno paruo uerbo, quod habetur in primo scoli.Notum est quod omnes
doctores dicunt, quamlibet potentiam habere naturalem inclinationem ad suos actus: ergo i mellectus habet nat talem inclinationcm ad uisionem,& notitiam Dei ta uolun- ad diligendum. Nam quaecunque potentia perficitur per acium suum.
Cum ergo probas,&c.l Cum dicis: Philosopbui concessit quδd naturaliter adi
petimus beatitudinem,& ipse non, concederet niti illud cisci notum ratione naturali. Respondetur quod fatis est solutum istud argumentum, per hoc quod dictum eii quod multa concessierunt sine ratione naturali, S illa est uera solutio: Dicit tamen hic doctor aliqua quis de per accidens
pnedictae doctrinae, ponendo disterentiam inter beatitudinem quam probat Aristo. & nos. Vnde Aristo. io. Et hi co . Ponit Deatitudinem in contemplatione idest in sp culatione, di cognitione primarum causarum, puta Dei, di aliarum intelligentiarum , & ideo multum in uniuer sali loquitur de Deatitudine r nec inuenitur quod aliquomodo det ei minet in speciali de ista beatitudine , uel in ista beatitudine, ostendendo, quae speculario est illa: vix actus est , nec ostendit utrum iste babeatur in uita ista: uel solum in alia uita : immo descendendo dicit, ad hominem esse beatum, oportet cora ut, & cibum , esse sanuntioportet iam utatum esse .i.quod si superioritas, ta inferioritas.ideo potentes, di diuites, silicitatem non appetunt, 'uia Per pecunias uidetur eis sanos esse, cibos hab re, Alia re
Ex isto textu breuiter uidetur esse mens Ariso ponete beatitudinem, uel silicitatem in hae vita eum qua felicitate,
est compossibile esse miseria huius mundi, idea cum specul
Nos autem aliter tonimus beatitudinem, scilicet in illa clara uisione Dei: incilectione eius supra omnia, cum est incomposi bilis quaelibet miseriai 5: P a. Cum probat vi Augustitium, qui dicit et felicitas est xterna pei peta u