장음표시 사용
51쪽
Tamen de eontingentibus sunt quaedam veritates neres.sariae dicit Doctor consequenter dicit , omnes proposito
ea nes contingetes, possunt resolui in propolitiones necessarias. remes Exemptu. ut Petrus euirit. dies iudicii erit.resoluitur in hae:
is ris die iudicii possibile est lore, quae est necessaria. sicut luna ecli-
n - Ν- satur. Et tune de illis necessariis potest haberi scientia. Ex quo sequitur,lii in Arii totele, vel in aliquo alio doctore inueniatur, ide propositione contingenta , potest haberi. -m scientia. Dico in tales propositiones, debent capi loco necessata riorum. vel cathegori earum uel hypotheticarum. Lxemptu. , quado dicit Aristoteles de illa propositiove, Luna eclipsatur,s m. habetur scientia. Dico quod intelligit istam. Lunam possibile est eclipsari, velisi .Quotiescuitque terra interponitur inter solem &lunam, una eclipsatur: quae est hypothetica.E x hoc sequitur.5eotus osscindustia iter, quod median-W-j in siquo lumine, uiator manens in statu uiae, potest haberect logiam scientiam proprie dictam.quod patet, quia si via
. sthis habeat speciem intelligibilon de Deo .poterit habere no-
d. titiam abstractivam distinctissimam de deo, perquam pote
rit aliquid demonstrare de deo. Lt si di eas: istud uidetur repu
, qai Thomam. Notandum pro deda ratione quὰd quadruplex potestim
I -- λιιι iumςn intςilectus.Scilicet actuale: & sta non est nisi no timis Hii. Utia Maualis de Deo, sue intuit tua . liue abstractiva. & istudinaristini nVat sc t. Aliud est potetiale,& tale non est nisi ipsi in tellectus. Aliud est lumen obiecti sale, de tale est obiectum,de
quo habemus notitiam,vel seientiam. &ista tria nunquam necat doctor. Aliud est lumen habituale quod non est nisi quida
habitus spiritualis causatus, uel reatus ab ipso Deo, qui necessario requiritur ad uidendum Deum. Istud lumen habituale,r-mmis. negae Scotus contra sanctum Thomam. Et istud lumen uocatura docioribus lumen gloriar, seu habitus quidam, causatus
a Deo in intellectu. Unde est notandum, quod si quaeratur. Quid intelligis per
lumen gloriae Respondetur. quod omnes antiqui do res, lumen gloriae intellexerunt quendam habitum creatum in intelleciu:qui necessario requiritur ad hoc, quod inrellectus possit intuitiue uidere Deum. & hoe negat Scotus : dicit enim ν intellectus sine tali habitu, Deo concurrente potest videre Deum. A. TERT A concluso est ista.Consenuenter doctor ponitia. ' lem propositionem. viator in naturalibus non potest demonstrate hane, Deus est omnipotens. Et pro periclitatione istius, a sunt duo supponenda. Primo ur ista est mediata. Deus est omismpoten Secundo propositio mediata, non potest demon. ii is d. strari nisi per immediatam. ν -'rine unc arguitur ia Viator non potest demonstrare aliquam Irium in. propositionem nis per propositionem immediatam. Sed non. --- - ρο ςstdcmonstrare per propositionem immediatam, nisi ba beat notitias distilicias tcrminorum illius propositionis ina med ara max me subiecti: Sed sic est viator ex puris naturalibus, non potest habere notitiam distinctam ipsius Dei: ergo non potest ex puris naturalibus habere notitiam propositionis immediatae, ad demonstrandunt istam, Deus est om
Ret. e. Unde hic habetur una tegula pro doctore.Quod nunquam ex puris naturalibus pollumus demonstrare aliquam propos tionem, nisi ex puris naturalibus possimus habere notitiam distinctam illius piopositionis. Sed sic est, ex puris naturalibus, non possumus habite notitiam disti in subiecti huius propositionis, Deu est omni potetur ergo non pollumus d monstrare expulis naturalibus bane propositionem, Deus est
Dicis:quare est quod uon post imus habere notitiam distinstam ex puris naturalibus de Deo sRespondeo ponet to thlem propositionem: scut posuit in prologo, primi quaestione prima. Pio statu viae non possumus nabere notitiam, nisi m diante phantasmate de intellectu possibili: Sed se est. quod thantasma non habetur de Deo: quia non habetur nis de reus imaginabilibus , ta sensibilibus: ergo de Deo non possumus habere naturaliter aliquam notitiam , nisi mediante Phantasmate. sed talis notitia, non erit notitia distincta Dei;
sed ali ius sensibilis: igitur. Dices, id intelligitur per phantalmas Respondetur τper phantasma intelligo pro ostionem phantasticam, seu speciem sensibilem per quam sensus interior cognoscit,generat Lmnium in dormientibus. Item arguitur. Viator non potest habere perscctiorem coa
optum de Deo, quam metaphyseus possit habere;sed meta.
physicus naturaliter, no potest nabere conceptum distinctum de Deor ergo nec uiator. maior est nota. ia probatur minor:
quia ii Metapbyscus possit habere naturaliter coceptum distinctiam de thor sequitur V possit naturaliter demonstrare istam, Deus est omnipotens. quod est falsum. Quia nunquam philosophus aliquis con uisset istam, Deus est omnipotens. ergo signum est, quod nunquam potuerunt habere notitiam disti uctam Dei. Ex quo sequitur,ui Metaphysicus no potest habere naturaliter alium conceptum simplicem de Deo, quini uiator: de viator potest omnem talem habere. Et sarguas. Viatore gnoscit per fidem l Deus est trinus & unus,-Metaphysicus illud no cognoscit. ergo sequitur quod uiator habebit alium conceptum de Deo, quam Metaphysicus. UN Dx quaerit argumentum.virum fides saciat quM alse quem coceptum smγieem habeamus de Deo, per ore , quam pollemus ex puris naturalibus f Respondetur per ala. quas propositiones. Prima. Fides non potest sicere quδd habemus aliquem e eentum simplicem periectiorem de Deo, quam ex puris naturalibus possumus habere. Ex quo sequitur. Quod tomperfidem xilentiam isti, Deus est trinus et unus; non tamen i equitur ut habeam pellectiorem coceptum de Deo, quam possem
Ex quo sequitur, quod uiator fidelis habet aliquein pers
morem conceptum de Deo, quam Me hyseus. Patet se rquia habet istum conceptum per quem assentit isti, Deus est trinus ti unus: & Metaphysicus non potest haberet ile expuris naturalibus.
triobat ut hoe aliter. Ece.JEt potest sormari per modum argumenti. letaphysicus eognoscit istam, Deus est prima causa. Deus est ens necessarium Deus est independens; ergo sequitur Ψ habebit aliquem conceptum periectior ni de Deo,qtiam ipse uiator .Respondetur per aliquas propositiones. Prima. et a physeus nullam pro positioia de Deo habuit,nis solum demonstratione,quia re a posteriori. Et ponatur hie regula doctoris: Quando aliqua eo itio
imperfecta attribuit urenti particulariter accepto, conditio persectior attribuitur enti particulariter eapto. Exemplum causarum attribuitur enti particulariter caelo, ut ista est uera, aliquod ens est eausatum: erga conditio sisperior ad causatum, scilicet causa, attribuit urenti particulariter capto: ideo bene sequi tui:est aliquod ens causatum: e. go est aliqua causa: e hoe demonstratione, Quia est.
ει quo sequitur, qu ὀddato P Metaphysicus demonstra
tione, quia est; cognouerit istas propositiones, Deus est causa, Deus est ens necessarium: hoc solum suit, demonstratione: quia est de illo modo, uiator naturaliter Dotest cognoscere, sicut Aristoteles, & multi alii uiatores : sed existis non sequi. tur, τ uiator, aut Metaphysicus, potueruut habere notitiam distinctam inturalitet de Deo.
Ex quo sequitur aliud eorollarium, ut Metaphysicus, de . uiator smiles conceptus habent de Deo. Sequitur aliud cotalarium, quod ad assent ita um isti. Deva est trinus de unus, per fidem, non oportet V lineam conceptum distinctum de Deo. Ex quo sequitur aliud corollarium, et potauam naturaliter non possum habere conceptum de Deo distinctum, ae ista
non est demonstrabilis naturaliter, Deus est omnipotens.
Contra istud obiicitur dicit Doctor hiemus uenter',
est tria argumenta, quae nota soluit rideo ponitur hic additio; sed tales additiones non sunt de mente doctoris. Primum argumentum est , naturaliter possumus cognoscere quod Deus est habens uoluntatem inlinitam,& illud potest esse medium ad demonstrandum istam, Deus est omnipotens : scar guendo. omne habens uoluntatem infinitam, est omnipotens: I eus est huiusmodi: ergo. Notandum est,quod solutiones istorum trium argumentorum, habentur Dilliin. se .cunda. in quaestione de propositione per se nota. Ad istud primum tes detur, ae uerum est, quoia naturaliter possumus cognoseere istam, Deus est habens infinitam uoluntatem: sed sta non sequitur, quod naturaliter possumus demonstrare istam, Deus est omnipotens. Cuius ratio ei quia ista Deus ea habens uoliantatem infinitam, cognita secundum concemus confusos, non est causa sussiciens, nec euidens, ad demotarandum istam, Deus est impotem alimoniasis esset pili uo
52쪽
Item arguitur sic. Ista est deria nota, Deut est omnimen rergo seqvitur, quod iraturaliter possum litam cognoscere. antecedens proliatur, quia omnis propositio, quae componitu ex terminis, quibus subordinitur conceptus simpliciter lim-jices,et herie nota: sed istaen huiusni odi: igitur, nam Deus est summe simplex. igit iu sibi cori pondet conceptus simpliciter simplex. Ad illud respondetur,quia est bene summe simplox : quia non est componi bilis cum aliquo, nee aliquid cum eo; sed noest smpliciter simplex: quia quod potest resolui in priore conceptum non est smpliciter sub ex: sed Deus tessiluitur in eo ceptumentis: ergo non es simpliciter simplex. Praetet ea se arguitur, 3c finalitet ; differentia est inter M taphyscum, di i mysicum: quia Metaphysiciis aliud dema stat de Deo quam Physeus: quia Phyticus demonstrat soludemonstrat ione quia est: in Metaphysicus demonstrabit aliquid de Deo demonstratione propter quid : quia aliquid M. liud demonstrat,quam physiciis Respondetur petr aliquas propositiones. Si styscus, bc Metaphylicus demonstrarent ali quid de Deo .hoc est in eodem genere demonstrationis i puta 'a cst,&quando dicit quod Metaphyscus persecti ut demostrat,qiram physicus:dico auod hoc debet intelligi, quod demonstrat riectiora eraedicata Deo, licet demonstratione, quia est,quam phylicus. quod ostendo. nam physicus demonstrat demonstratione, qui ι est de Deo , quod est primus motore sed Metaphysicus demonstratione , quia ei demon stat, quod est ens infinitum, euens necessaturari, sed semper
demonstratione,quia est. IAH eonsequenter uidendum est de demonstratione.quia est Quaerit nunc doctor.Vtrum ista propositio, Deus est omnipotens, ut ly omnipotenti adicit omnipotentiam immedia
re omnem essectum, ut ly immediate dieit exclusionem euius
iique ro praeuie demonstratione.quia est, quia talis propa .
sitio estials i. Deus potest producere omne prodacabile. sue aliquo praeuio uel praesupposito. lixe edi i alia:ergo non est demonstrabilis demonstratioue, quia est. RusTAT ergo uidere utruml eus possit producere omne producibile, sine causa media concurrente ad illud , ita quod est sensus, utrum Deut misit omne producibile producere se, quod nihil concurrit active ad producti ovem
Ad istam dieitur,qudd est controuersia inter pbilosophos,
de Theologos. unde dicunt pbilosophi ponendo talem resulani Principium necessarium,& periectum, ad nihil immediata concurrit contingenter. hoe est dicere, qubd quando est aliquod principiumnecessarium,& persectum; tale principia non potest producere aliquod contingenter, nisi causa media neutrat ad illud.
Ex quo sequitur,quisit Gie mens philosopliorum, qudamus non potest priaucere aliquid ad extra, nisi mediante causa secunda: di istud probant, quia si principium necessam Irium,&persectiam, produceret aliquid immediate, Neonti ix genter, iequeretur.quod nihil de nouo posset producere. ρο- tet consequentia quia poliauam est principium necessarium, non uidetur quare non producat omnia simul diem, quod
omnia limul produeebaia quia eri,inabat dispositionem ad illud producendum. Contra. Deo sequitur, quod illud principium non erat persectum,quoia probatur sic quia non poterat producere, nisi mediante illa dispositione, dixissent. ergo philosophi multa exibo principio, quod Deus,uel prima intelligentia. non poterat mouere primum coelum, nisi nec ei lario, ues oportinae
tam respectu euiuilibet producibili , possit demonstrari de- dicere,quod immediate non mouebat primum emtum: quia
monstrλt one, quia est. Hoc inquaerere, utrum istast demon l
V strabili Deus inimcdiate potest producere omne produc bi lx demonstratione quia eL. 1 rodeclaratione istius est notandam,quisd tota dissicultasH inter sphilosophos,& Theologo propter tu immediate: ideo
uuatit Scotu utrum Deus immia late posuit producere om-
solutione notat Motu . quod Deum producere immo diate omne producibile, potest intelligi dupliciter. uno ni do, ut ly immediate, excludit eausam mediam, ita quod sit iasus utrum Deus sine causa mediata concurrente ad effectum,
possit omnem esiectum producere. A io modo,ut lyimmedia i dicit exclusonem euius unque rei : ita ui ut sensus, utru. possit immedi Me sine quocunque medio praesupposito
vel re aliqua, producere esse ituri. Pro responsione ponunt ir aliquet propositiones. Prima. Philoi phi. de Theologi,conueniunt in hori quod Deus non potest producere im late omnem euectum, ut . ly immediate,dicit exclusionem cuiuscunque rei prim , uel requisitae ad hoe. quod producatur est iux. quod probatur ria notum est . quod Deus non potest producere relationes nisi. Hae suppositis fit amenti v Notum est etiam, quod Deus noem ntiale. nis praesupposita uisorinatione sorniae ad materiam . Notum est, quod Deus non potest producere horninem, tusi amma insermaret
Ex quo sequitur latuitas illoriim, uel illi ut domini Votillonis, qui dicit, quod quando Christus dixit matristae, cestius tuus. Iohanne Luangelista quis d Iohannes Euangeliam iuit uerus filius virginis Mariae, hoc est talium non poterat Deus produxere filiationem an Iohanne Luangelista, ut Iohamo Euantela ita suillet filius virginis Mariae. diem. igitur Christus moliebatur, dicendo Ecce filius tuus. Respondeo.
quod chris verum dicebat :& se intelligitur, Ecee silua tuus,quo ad ossicium filii: iuia iste tibi subueniet, de cons
tabitur te nunquam te relinquet, te sie erat simile uerbum mscriptura saera i quando Thobias dixit filio suo, ut quaereret
conductorem, inuenit Angelum , qui interrogatus a Thobi dixit, sto su Ananias, Azariae magni filius, de debet intes' ligi quo ad ossicium. Ex quo sequitiar propositio, quod quando si mentio de
liquo. puta quando cicimui, hoc, est hoc, debet intelligi aliis quando,quoad substantiam, lentitatem; aliquando, quo ad quantitatem;aliquando quoad qualitatem de aliqua
Ex omnibus istis sequitur quod ista non est demonstrabilis Deus est omnipote adest immediate potest produce
Sententiae si non necessario moueret primum ccxlum, contiligenter mo
veret; de s contingenter, ergo mediante aliqua causar infer bant ulterius,quod quicquid Deus immediate causabat, necessario causabat, & non poterat non causare: istud uidetur esse de mente Commentatoris. Nam dicebat commentator, quod si res priuarentur operatione, de proprietatibus earum, quod res destruerent ut: sed prima Gaa non potest omnia destruere: ergo non potes priuare illa, res suis proprietatibus te operationibus. Etu tra non potest priuare res illas, suus .cundas causas proprii operationibus:ergo non potest prodi Ore essectum ad extra,nisi tale iecundae causae concutiuati Item si Deus pollet producere immediate omites res, sequeretur,quod ordo uniuerti non esset necessarius, ik essentialis, quis tune destrueretur, quia caui e secuniari non concurreret xi essectum Aea trit .
Ad primam, Theologus bene, concederet. Doctor re- spondet ad istam rationem Commentatoris , per aliqua
Primi Mens Theologorum, de ueritatis est. quod Deus immediate potest cieare omne creabile sine causa media ei 5- ciente, vel linati. unde Theologus cum alijs doctoribui, supponit Eoe, pro veritate .
secunda propositio . Deus potest suspendere omnem causam eis cientem a sua propria actione, di producere sasolo effectum quem produceret cum causa secunda : dat exemplum. igim potest ealeiacere lapidem, de potest igni re lignum: Deus potest suspendere assionem illis agnis, de se solo in genere cause essicientis, calefacere lapidem, dc ignire lignum. Ex quo sequitur corollarium , quod agens ab acti
ne sua duobus mirilis impeditur ne agat . Primo ab ag te fortiori, de ab eius contrario agente. Exemplum. ignis j duisiciter impeditur. Primo ab agente superiora, ut sicin lum non moueretur, ignis non calefaceret. seeundo per contrarium. ut si iuxtat Dein poneretur corpus multum ii iis . . sidam, hoc impediret, ne ignis eat laceret. Respondetur ad Commetatorem, quod mens eius suit, quod ii tes priuatetura aliter,aptitiadinaliter, se virtualitet suis operationibus, quod res non permanerent sed si Commentator uoluit dic re,quod si res priuarentur actualiter operatione non permanerent,consequentia est bona: sed committitur istacia ad fructione. posterioris ad destructionem prioris:ut puta, ad structionem accidentit, ad destructionem subiecti. Dicex, dicit quia immediate. Deus potest producere omnia: ergo 'ninia iraeit sne eatas secu sacespondet Scottis,quod quando Deus produxit res la produxit, quod dedit eis vistates ea .rum, de non uult priuare illis operationibus, uel proprie Da et .Tata rixit. Muta
53쪽
ratibus, et issendit per D. Augustinum quinto de trinitate,
si e muri es quas condidit amministrat, ut eas proprios mo tus agere sinat: unde dicit sco: ut, si Deus priuaret res a Pr
Prietatibus,ti operationibus earum, tune omnes res dicercntur otiosis.
cundo specialiter videtur hic ostendi, scriJ Doctor conlequenter vult probare adduci do rationes phi losophi, quod Deus immediatu mitti potest produeere: di formatur sic ratio prima. Deus immediate non potest producere motum in primo mobili:ergo sequitur, quod Dcux no potest immediate creare omne creabile.antecedens probat Philosophus, quia si Deus immedia remotum posset producere, uel hoc esset in tempore, uel in instanti:non in tempore, quia tunc sequeretur,quod utitus snita, in aequali tempore, possit mouere primum mobile, scut uirtu infinita quod est ne- satum ab omnibus Philolbpbis,quod sequatur, probo: quia ponatur,quod uirtus infinita in media hora moueat primum oesum. limilitet uirtus finita poterit movere primum columin aliquo tempore,signetur illud tempus quod volueris, di sttempus unius horae:tunc si uirtus sinita, puta a, potestinou te primum coelum in una hora:erm uirtus folia in duplo maior, potetit mouere in medietate horae,& se movebit in pluali tempote cum uirtute infinita : istud habuerunt tro maximo inconuenienti omnes Philosophi.Si detur euasio, di dicatur, ae uirtus infinita mouebit primum coelum in instanti.
Conti sequeretur,* idem moueretur,& non moueretur.
probatur,quia in isto initanti in quo mouetur, est in illo e dem loco,ia secundum omnes suas partes: ergo in isto instanti non mouetur, quia est in eodem loco sicut prius erat, secundum se totum,& secundum omnes suas Palles. Ad secundum , ad istudies pondet ui,per aliquas Propositione .
IVimal ro postio. Philosophi nunquam concesseruat, P aliquid misit moueti in instanti. Secunda propositio. lyhili, sophi nunquam concesserunt, Pprima intestigentia possit immediate mouere primum cinium . Cuius ratio eu:quia prima intelligentia quae est Deus, est erra necesilarium ti perstetissimum: ideo si moueret immediate primum coelum,moueret in inflanti. paret, quia neces sario mouet. di est uirtus perfecta, di ins nitar ergo mouet tantum quantum potest : ergo uidetur, quta in iustanti
Alia propositio. Metis Philosophoriim fuit,quod prima intelligenria non moveret in inediate primum coelum, sed mediante alia intelligentia,quae non est infinita.Ideo si quisquirat, quare primum c lum non mouetur in instanti s mouea tur ab intelligentia infinita, A necessaria Respondetur secunduin rhilosophos:quia n.n mouetur immediate sed mediate alia intelligentia, quae non ea infinita, nec necelsaria. Aliapi postio. Mens Theologorum,di ueritatis aliter est, ponitur talis propositio.seeundum veritatem Deus, seu prima intcllige a potest mouere primum coelum succestiue, Nint napoie; di quando dicitur, ipsa est in s nita. uerum est rogo debet mouere in instanti .nceatur consequentia, & ratio est.quia non mouet necessario, sea libere: immo areumentum
eorum nihil valet, E. sunt simpliciter hic negandi Philosophi. unde nulli passus Philosophi inueniuntur ita contradicentes ueritati, di fidei, sicut in octauo Physico. ideo luee quaestio est illum conspieienda. Lx isto sequitur solutio unius argumenti, quod sepe si in schol utrum Deus possit mouere circulariter corpus Chri- , existens sub hostia. R espondetur, quod non . Cuius ratio est,quia per illum motum, partes corporis Christi, di ipsum corpus Christi, acquirerem aliam continentiam, uel non .
Nou primum.quod probo, quia paries corporis sti sese habent ad hostiam, quod quaelibet pars corporis Christi, est praesent cuilibet parti hostiae. di totum corpus Clitisti est pretiens toti hosiae: de totum estptaesens cuilibet parti hostiae: ergo sub illa hostia.non potestinui rete aliam scaliam conti nouam: initur nota potest moueri virtute diuina circulati. ter sub horia. Et si dicas, contra. Quando sacerdo mouet hostiam cor pulchristi mouetur a Deo, non dico a sacer te. igitur potest moueri ei reulariter Respondetur, quod argumentum noualet ratio est, quia licet corpus Christi moueatura Deo, secundum quod hostia mouetur, non tamen mouetur sub hostia. Cuius ratio est,quia corpus Christi, de partes, eandem numero habent praestinam semper ad hostiam, di eandem eo
Item arguitur ad idem.ritima intelligenti sue Deus, non potest immediate causare formam in materiar ergo male di. cis, et Deus immediate potest creare aliquem effectum. consequentia est nota, di antecedens probatur secundum metem Philosophi, de Commentatoris qui dixeriant Tnihil potagore in materiam, nisi materiale: Deus non est materialas: ergo non potest agere immediat E in materiam.
Ad tertium,e c. ad istud respondetur per aliquas propotationes.
Prima.Et Aristoteles,& Commentator sunt hie negandi, quia tenemus , quta Deus immediat E produeit animant rationalem in corpore . igitur aliquid agit in materiam , quod non est materiale, di istud uidebimus in quaestione de
sortuna. lVnde est notandum, quὀd aliquod agens Veii in materia, est producere aliquid in ipsam materiam: ia quia tenemus,
quod Deus immediate producit formam in corpore: ideo Deus immediate Nit in materiam. Sed dices, uis ibi nogare Philosophum sit uis et Scotur, quod quando Auerrois, de Aristoteles, nuriuunt in unam sententiam,videndum est si Possumus glossare Aristotelem,&dimittere Commentatores
sed se est quod Aristoteles potest aliquo modo glossari: ideo in eius glossa accipienda,& dimittendus est Averrois . unde G. sit in sc gio statur, quod Aristoteles quando dicebat, 'nihil potest
agerem materiam nisi in materiale, loquebatur contra i atoneminui ponebat adeas separatas a singularita de dicebat, aetates Ideae producebant singulari Corra illum, hic dicit Attitoteles se arguendo. Si Idea producit singulate materiale uel hoe esset productaone uni uoca, uel equi uoca. Non equuloca, cuia erat maxima inter Phil sophos,quod singulare materiare, idest eompositum ex materia, di forma, non poterit produci, nisi uni uoce ab aliquo singulati materiali composito ex materia, de forma; de ideo non erat tale compositum: immo nullo modo poterat produci tale singulare ab Idea. Dices,s argumentum ualeret, di temetiam de Deo, quod Deus non potest producere aliquod ii n-gulare materiale compositu ex materia & lorma, quia Deu non est mater alis: igitur. Respondeo, quod argumentum noualet. ideo negatur consequentia. ratio est, quia omnes Philo sophi eonceserunt de Deo,qudd quimurit Deus producit ad extra, metu aequivoce producit: hoc non conectarunt de illia Ideis . vltimo uidetur, Sce.J Nunc consequentet finaliter Scotus adducit unam rati nem per modum auctoritatis, quod Deus non posset aliquid immediate producere ad extra, nili necessario producit: e sarmatur sic ratio. Habet Aristoteles octauo Physicorum, quod Deus , seu prima causa, qui vid immediate produeit,necessario producit: hoe idem habet Commentator:igitur male dicitur, quod Deus immediate potest producere aliquid ad extra,
Ad primum. Ad istud argumentum respondeo per aliquas
pinpolitiones. Prima est istar secundum veritatem ; Deus immediate immediatione causae, potest producere omne produeibile: di in
Alia propositio. PLilosophi, dc Misotelea eo es runt istam propositionem, quod quicquid prima causa producit immediatu,tam immediatioue causae, quim inemo ,
uel dispositionis praeuiae necessario pioducit .his e dicete,quadoptima causa aliquid producit mini praesupponendo in t ii productione necessario producit; puta quando non praesuppo iut causam mediam, nec eis: m, nee dispositionem prae uiam. necessario producit ita est salsis lima , Ee contra fidem . Nam prima causa, puta deus produxit mundum, nihil prae supponendo. ec mere continpenter produxit.
Alia propositio. Mis Aristotelis fuit,τ illud quod Deus inducit immediate, immediatione causae, de non effectus, non oci D. oportet φ necessario producat, necessitate simpliciterdicta a tria. t sed solum necessitate inevitabilitatis:quia illo effectis,uel di- b ina iuras spositione praeuia post non pote it producere: immo produ- s .cit necellario necessitate inevitabilitatis: istud indiget parua declaratione de forte est hoc, P dicunt domini Theologi: τDeus ad extra, multa neeessario produeit,neeeu tate e licio nata. Exemptu ut suppost 'anima inserinet empus , deus nece talo producit humilitatem: de hoe est, et volebat habere hie Arinoteles.Vnde notandum, duplex lanutilitas,Linctii bilitatis, dc inunutabilitatis.Necessitas ineantrabilitati
54쪽
ri ι .ex Hodit pδsse non producere zx quo sequitur, τ deus a
extra,nihil necessario producit tali necessitate.Sed necessitas 1 nutabilitati solum extat dit oppositum illius , non posse euenire:quia si Oppolitum illius quod inest eueniret mutatio
.s ei in Deo. Lxeto p um Devi vult dare Perro vloriam aeter naniri ut neccssario necessitate immutabilitati M.quia eius oppositum, puta nolle dare Dc ro &ta n uani succidit, nec potest succedere. quitur, sode me te A cistotelis, & secunduveritarem, Tilla propcllito, sin omnipotens, ut lyoni
nipotentia , dicit causam activam immediatam respectu cuiuscunq; causabilis, no ell dc moniliabilis lumine naturali lematis ratione,quia est.
tione probatur &e.nam demonstrare isto modo est .ubi est of causarim respectu aliquorum effemium demonstrare, leausa suprema potest sine mediis causare essetium quem test cum causis medii Mied in ud :ιmine naturali no porcis cognosti :eipo. Illud declarat uotus in omnibus generibus causarum primo in genere causae serma i non sequitur. in lumine naturali, istaserina mediante alia lotina potest informare istam materia ergo potest immediate sine ista informare materiam . Exemplum conceditur in uia doctoris, Tanima tationalis habet intormare materiam primam. mediam e forma corporeitatis; dc tamen non eoi ceditur. u immediat E pollit informare materiam .sine forma corporeitatis.
Ex illo textu sequitur primo τ Deus non posset sacere ma
DL totio tenendum est.Nunc doctor vult ostendere quid dicendum inde isto articulo,secundum veritatem. Respou- teriam primam inibi mari ab anima rationali, scut non po-- si detur per duas propositiones. test iacere, inibimet plaustrum: ita non potest facere, P in
in a.Deus,omne causabile immediate potest produeere, mediat cini Ormet materiam primam sine quacunque causa media. Istud probatur nam habetur Ex quo sequitur aliud, et Deus non potest sacere,u' aliqua . Ge s primo, Deus creauit coelum te terram , di ante il- anima possit aliquid informare, nil compositum ex materia, lud solus Deus et ariergo illa immediate creavit: potest et ii N iorma corporeitalis: quia oportet, G insemet corpus ortatione probari sic. quando est aliqua causa quae eminenter, sani ratum i ta hoc uult habere Scotus, st in nobis est duplexti virtualiter continet omnem activitatem alterivi eaus ,ro organizatio, tuadam ess substantialis,quae est ex materia: de 'test causates ne illa causa: sed prima cauta eminenter. de vir- tati forma di ista necessario requiruntur ad boe, et anima a tualiter. continet omnem causalitatem causae secundae: sali E liud in omet. Alia est organi ratio secundaria, di accidenis in genere causae eis cientis : igitur potest producere ii ne illi lii, quae consilit in proportione qualitatum,membiorum, te 'causa. Probatur consequentia: quiali non poset producere si humotu: N ista non requiritur necessario ad hoc, ut ibi ai ne illa causa, sequeretur u Deus ad ei ut eausationem requi- formet corpus.Probat doctor ulterius in genere causae mate reretur aliquam ii ii aioncm:puta,causationem cauisse rialis quia ista non concluditur, lumine naturali, materia pocundae,quod est salsum. t ea suscipere hane forma mediante alia forma: ergo imme
potest suscipere hanc sol mam. Non sequitur in lumino
Consi matur. causa aequivoca aliquando producit effectuita persectum, sicut viri uoca:& tamen illa hoe non iacit, nisi
quia virtualiter continet causalitatem causae uni uocaer igitur ubi Deus eminenter, de virtualiter, continet eausalitates
causarum secundarum, poterit producere sine causis secudis. CIlla ratio, icet videatur &e.li octor consequenter ostendit, et respondet Aristoteles adipas rationes, ta honit aliqua propositiones. Prima hac est falsa, secundum mentem Aristotelis: causa
quae eminenter ,& virtualiter continet alterius causae causa
litatem potes causare sine illa causa: ideo diceret Philos Flius dato,P Deus eminenter & uirtualiter commeat causalitatem aliarum causarum non propter hoc sequitur, v possit causare sine illis causit. Et quata dieitur ea ulare immedia te, dicit periectionem . Responderet Aristotelis, ui causare immediate duo dicit. l imum est exutare,& hoe dicit potectionem Secundum est, modus causandi. pura sine caula media:& hoc dicit impersectionem: ideo non est attribuendum primae causae, secundum Philosophum Ex quo insere de mente Aristotelis unam rationem. Quando est ordo causandi inter aliqua puta inter perfectum & impersectum, nunquam per seruim potest immediatu imperie --, nisi importet aliquam imperseectionem: de quia Deus nullam imperiectionem importat: ideo non potess esse immediatum impertemismo in illo ordine, nisi aliqua medient in
illo ordine causandi, de ideo se solo. non potest immediate aliquid producere. Ex quo pater, v Aristoteles negaret, o, causa per or,
immediatius attinait effecium,quim caula media, quia nunruam potest attingere, nisi mediante aliqua causa media. Et dicas,quare ii e Ordo in catas requiritur 3 Respondetur, Unon est propter periectionem addecam primae eaufe: sed requiritur, ut habeatur ordinata pertinio descendendi a prima causa,ad ultimum: ideo resolutorie, multa sunt ibi propositiones de mente Philosophi. Pri .u prima causa quicquid immediat E producit, necessario procucit: de illa est fessa. Fecu a.Non oportet, causa quae eminenter,& uirtualiter continet causationem alterius cause, i possit produceresne illa causa:hoe etiam est salsum. Asia propositio.* causa persectior, immediatius non concurrit ad euecium, quam alia: hoe iterum est salsumadeo uidentur in octauol hysciuum tales propositiones.
Secundum scilicet. quod illud verbum occila din Farn Nunc do tostendit, is ista non est demonstrabilis dem5ν. is non est stratione, quia est. Deiri est omnipotens: de hoc lumine naturali; ut probat auctoritate, cratione. Auctoritate enim
d. Philosophorum, Nullui unquam iuit Philosophus qui eo
se inne τε esserit hanc: mui est omnipotens. utly omnipotentia, di-m rabieri cit causalitatem in mediatam:ergo signum est,m lumine naturali,ista non potest deuionstrari. Ratioue se ibi: sed hoc
naturali Vlterius probat doctor memete eause finalis. Non sequitur in lumine naturali, haec est finis alicuius mediante alia causa: ergo poteli esse sinis immediatus. Exemplum bea- . . titudo aeterna est finis hominis mediante alio fine: idest,m diantibus bonis operibus eigo potest esse suis hominis, immediate: non tequitur in lumine naturali.
Est notandum hic, v fines medii, non sunt nisi media per
quae acquiritur ultimus linis .immo medii fines ad beatitudinem xternam,sunt omnia media qui necessario requiruntur . ad beatitudinem aeternam: sicut sacramenta, bona opera sunt sues medii.
Hoc etiam patet in causis esset entibus. Hoc Scotus probat in eausis esscientibus respectu cognitionis: & arguit lie. ει
mum principium. mediantibus aliis causis, cautat notitiam
alicuius conclusionis: ipitur immediate poteti causare notitiam illius:non concederetur in lumine naturali: quia uo p test causare sine obiecto, de approximatione.
Ex istis sequitur,u, haec non est demonstrabilix in luminena urali .demonstratione, iura est, Deli:, est omnipotens.
Qui NτA conclusio principalis. Finaliter Motus ponit hane conclusionem, e ultimam. haec est demonstrabilis lumine naturali a uiatore, in iis est omnipotens capiendo ly, m' mati . nipotens, ut idem est quod causa mediata,ves immedia a re Dei. . . Iam spe cuiuslibet creabilis,l idem est dicere, illae sidcinostra iris iacio me bilis auiatore: Deus potest producere media e , vel immedia diri. uelim te omne producibile.Naui concellarunt istam omnes Philosophi, et Deus potest creare omne creabile, mediatis, uel immediate. Ista concluso probatur duabus rationibus. prima ibrinatur sic: in ordine causarum emeientium, non est pro cellus in infinitum: ergo ibi est deueniendum ad unam causam essicientem quae non erit de numero causatorum. patet
sic quia si esset de numero causatorum,ab liquo causatetur. ta sie non esses suprenia causa: sed esset quaedam alia causa aqua illa causaretur: de s ita esset, esset processus in infinitum. quod negauerunt Philosephi. Ex quo infert doctor unam regulam:Impossibile est secun dum mentem Philosophorum , u, estet suprema causa causa ta. uias causata, iam ei et dependem si dependem, iam di est imperfectionem emo non est suprema causa. Nam init sophi,ut vult habere cotus,coneesserunt illam causam primam supremam, de inituitam. Sed di x cone edo tibi, quδdlixe est una prima eausa:sed nego, ut ira immediate causet, xliquid:&di eo quod intelliuentia quae mouet primum c tum immediatd.mouet illita si et prima causa, scilicit Deus, non concurrit ad illam motionem. dissicile est hoc probare. Ista euasio nihil valet quia quaero a quo habet esse intestigemtia mouens c um non a se, ergo a prima eausa: ergo prima
eausa immediat ὀ eausabit illam secundam intellis tiam. Potest autem illius conclusionis 5cciloctor adhuc probat istam conclusionem, ec sumatur se
55쪽
ratio.Quanto eausa est sit perior, talo est persectior:ergo eau seciandum Uiilosophmpcllum est unum necesse esse. ergo ora n- Masa quae est super omnes alias, di communior alio, em petita Dis habitudo Dei ad c flum, eii necetiaria: habitudo maue est , de La .ctior omnibus at is ausis, di non in aliqua prosint tione: e'o dι ccxlum erit necetiaria: istud etiam negat Theologus . G m. i g
- α re IEx isto pos licui ex ipso mouere jin infinitum persectior: ergo eius causalitas videtur esse inh-nita: sed causa is linita,nullam impersectionem includit et Io- -- , o Hic doctor Dolier soluit unam paruam dubitationem:quia eis, a phias equitur quod non dependet ab ataiquo, quia dependentia di- quis posset qua rere, utrum ex hoc, quod Deus potest mouet. Asph , Ial
tempore inlinit 'possit conciudi, quod Deus est uirtutis infi- sas. --,nuae intensue. Respondet doctor noster, quod se: di quod Theom. Optime sequitur, quod obatur, quia omite illud quodp
cat imperiectionem Ex quo sequitur, P omnes causalitates a prima causa, dicunt impet tectionem: quia dependentiam. Ex quo sequitur unum, quod dicit Scotus in primo, et nun test mouere tempore inlinito, vel hoc habet a se, vel a Giquam voluntas nailrapoteit raturari in recreata: quia quaeli- sed non est dicendum,quod I us habeat ab alio: quia hoe et bet tes creata habet imperiectionem tibi ait nexam i dicas di concederet Aristote es:ergo liabet a se puta, quod potest mo . laco, gratio bene probat V erit via a causa suprema: sed dico, uere tempore ius nito.Tunc optimc scqui tu omne id quod u. . iam quod illa en causa suprema iii suo Oidine eiusandi , sed ina a se hoc potentiam mouendi tempore insulto, estvιrtutis in p. m. lio ordine ea andi, erit una alia suprema. Illa euasio, nihil va finitae intensive: sed Deus est huiusmodirigitur. maior pro Iet.quia illa alia quam tu poneres causam supremam tu pone tur, quia omnes lud, quod habet a se potentiam: a se habet δε finitiai res causatam a si prema causa: quia non habet este a se: ergo entitarem med quod a te habet entitatem, habet totam plentia mi tudinem entitatis.1.tantum habet de eulitate, sicut potest es.se: sed poteit elle infinita, per Ilialosophum: re secundum fi dem, et so Deus est emitatis infimiae: ergo sequitur, τ Deus postquam habeat entitatem a se, quod habet illam inlinitam. Dices unde ualet. quod illud,suod habet entitatem , se, habet euritatem in iiii ita uis Rei pondet doctor, ponendo talem propositio leui, satis pulchram. Nunquam habet aliquid limitatum, nisi ab alio habebit: cim cum mus non habeat entit P V si tem ab alio, sed a scacrgos luitur, quod noliabet entitatem n i limitaram, sed inlinitam. ara. r si tamen ibi notandum quod non sequitur, hoc habet es se ab alio ergo habet ciuitatem finitam:quia filius in diuinis habet caea paric; de quicquid habet habet a pauc. di tamen dependeret semper prima cauta. Exemplum. In Cenere cause tot malis,per te est una iuprema forma, vel illa nabet esse ali rima, uel non; si a prima causa: rgo dependet: ergo non estii prema. Hie potest moueri dubium .rorma quae insarmat materia . neurrit ad esse totius, in genere causae sot malis, utrum in tali genere concurrat Deus s si non igitur illa causa erit suprema in suo genete: si sic, hoe est talsum: iuia Deus non concurrit in senere causu ser malis. Nam formam concut rere adfectum in genere causae sot malis, non est aliud, quὀm ipsarn insor mare materiam a sed ad hoc non conculm Deus in tali genere: igitur sernia erit suprema causa in illo genere.
A D argumenta principalia : doctor hic vult soluere argu- ν -
1 tacitata ui lcntur probaxe, quDd ista. Deus est Omnipotes non sequitur,quod entitas eius iit culta. Sed benes uitur. . Quia iniri rit demount bili' lumine naturali. Et dirimo soluit primum hoc bal, t finitam entitatem: ergo hoc habet ede ab alio. ue. argumentum quod Mimat ut si ista est demonstrabilis lumi si illud quod habet ede a se, non liaberet virtutem inii nitam, ne naturau: Deus est infinitae potentiae ergo ista, Deus est om non esici aliqua ratio, quare aliqua cutitas tuet finita, d ali-nipotens .Primo r pondet doctor ad antecedens, m est mens qua infinita. s. -δ- Aristoteli de est uerum, quod ista est semonstrabidi lumine Lx omnibuς istis sequitur, quod si it prima intelli entia, Arist. f.. st Deu est iniim quirtutis, uel potentiae . dicit ultra idest Deus habet entitatem a te ita liabet potentiam a i ita δε-ψ - , s tu ,quod consequentia, quam facit Aristoteles ad probati mouet a se; re quicquid habet, habet a bona sic arguendor inii mouet tempore infi- Aliud corollarium,quod dato secuticum mentem Avicea iis ut iis nitor ergo Deus, est infinitae uirtuti . Dico. uerum est, qu4d nq, quod litte ii sentiae a prima haberent ei se ab aeterno. tamd iconsequentia est bona. sed solum in lait, quod est virtuti, in- non mouerent a se sicut prima, sed dependenter a pruna. . finitae extensos, seu quo adda ationem. di non de uirtute in Contra hoc quod accipit &cd sinita intensus quoad entitatem. contra ista sacit doctor primum argumentum , quod sero. Contra. Aristoteles iacit aliam consequentiam. Deus est M tur sic. Tora ratio quate Deus e it virtutis infinitae est virtutis infinitet secundum durationem: de tamen eli in magnitudine: et po signum est, quM Aristotelas intellisebat de uirtute intenti ue infinita, aliter sua consequeri an illisualuisset. Relinquitur ergo, quod mens doctoris, de Ar itotelis est, quod Deus est utituti, infinitae intentiue. i. in ei uitate. Et ment etiam i storum est, qued haec est demonstrabilis lumine naturali. Deus est uinutis inlinitae.
sed nunc tectat eccilarguere die. Respondet doctor quod Leric rictum est: quia tota ratio,&prima, quare Deus est uirtutis inlinitae, ea cauta habet ei te a se; sed hoc quod est movete tempote infinito ad ditur,quia facit euidentiam in proba cione: ista magis uidetur euidens, Deus habet esse a se, de r.erte mouet tempore in-himo.ergo est uirtutis infinitae, u a in ista Deus habet esse at ergo cii virtutis infinitae. .
Isti, pos tis respondetur tam secundum Pbilo pira, quam
Nunc vult perpendere, utrum ista eonsequentia sit bonar secundum doctor m,quod i c. ii sequitur, Deus est uirtutis in Deus mouet tempore infinito ergo est virtutis ins nitae inte- suitae, ecpotest demonii at'. lumine natui ali .ereo ista potest liue de uidetur quisd non: quia anteccdens est falsim, Deus cimoni rari lumine natur i, Deus est omnipotens de hoc ex uet tempore infinito: ergo per hoc no potest argui Deum pipnd omnipotentiam, .am ut dicit mediationem, quam imelle uirtutis infinitae intentiu e. in rationem, respectinuuiuscunq; creabilis, de cum dicitur,
est, Deum mouere tempore infinito: Non ostenditur solum, i cspondetur duplici tec. primo: Quia ilia se debet intestini quod Deus est uirtutis insnita: sed per hoc, ae potest moue- uirtute infini miser undum intentionem, non potest diri I:
retem te infinito. . 'ue intciligim', .uted bene uirtute infinita iecit udum exta Est ibi notandum quod non est differentia inter Theolo- honem, potest driri maior, de intelligi maior. Meui odieri
quod neu non solum habet potentiam mouendi tempore infinito; sed necessario mouet tempore insulto: immo habet actum coniunctum potetiae.Theologus istud uexat: quia semper habet hane propositionem, quod Deus ad extra nihil movet necessario; sed mei E contingenter:og i discrepat a Philosopho tu duob. Primo in hoe. quod dicit Philosophus, quod Deus mouet tempore insinito quod est salsum. Secudo quod dicit actus necessario contui igitur potentiae: hoe est salsum per regulam rheologorum. Etiam erat una maxima falsa Phinabitudo Iosophorum dicentium, quod omnis babitudo necessarii a Meusam ad nece darium est necessaria:& quia Deus est unum necesie fle, i iter a b logo, de Philosolium de omnipotentia Dei, ut superius urium est. Ad p rimum argumentum, doctor noster uult soluere argu D. λα menta,quae probabant quod ista non est demonstrabilis, Deus - - cnQm: apotens: deprimum argumentum sic sermatur. Si ilia .
mi Gellionstrabilis , Deus in ose, ista es t demonstrabilis Lisi. α D. a Deus poceu genorare fi liu; sed hoc non .patet quia tua, Deu . . . mitio. εpotest g nerare filium, est credibilis, de de fide: ergo non ei idemonstrabilis. conte uentia probatur per Augustanti. Nam domo Muttinus illa alguiti pater non generat filium sibi aequale GKγci cu z Deus non potuit, uel quia noni est generate bitum:
56쪽
sed non est dieendum secundum: ut puta, T nou uult merane filiumquia Deus reputaretur inuidus: nee est dice dum primum, puta, P non potest generale filium. Nam sic arguo. Non generat quia non potest: ergo non est omnipotens .ergo si est omnipotens, potcst generare filium, ' vel seuet istium:ergo si ista est demonstrabilis, Deus est omnipotens,& ista, pater generat, vel potest generate filium: s dest omnipotens, ergo potest generate filium e go si illa eii demonstcaditis, Deiri estonitu tens, di ista, geueiat filium, uel potest generare filium,quou est sessum. . Ad primum, ponit doctor unam stregiam distinctionem , quae t uis est. nipotentia capitur dupliciter . Uno modo V pro potentia activa qua potest producere omne producibile, sue mediate, siue immediate: di tunc coceduntur aliquae propositiones de tae. Prima, pater respectu filii, est omnipotens, corollarium
capiendo uc omnipotentiam, pater esset omnipotens, di non
filius Et tunc dico, τ omnipotent ιa non diceret persectionEsmpliciter. quia tunc sequeretur quod pater esset periectior, quam filius. Dico secundo, quod si ista ellet demonstrabilis, Deus est omnipotens, capiendo omnipotentiam isto modo, esset demonstrabilis di ista, pater potest generare filium. Alio modo capitur omnipotetia activa causativa trespectu cuiuscunque causabilis :& hoe immediate i & isto modo coeperunt sancti, di capitur in iacta scriptura, omnipotentia: Tunc ponuntur aliquae propositiones. Prama. Pater non est omnipotens respectu productionis si
. lij : patet: quia uouest causativus siti, licet si produm uus siti. Secunda propositio. ando dicitur in symbolo, uidelicet quod pater & filius,& spiritus sanctus habent aequalem potetiam: de quilibet est omnipotens, capitur omnipotentia isto modo.
Alia proposito.Non sequitur,ista est demo strabilis, Deus est omnipotens: ergo ista est demonstrabilis, Dens pater potest generare filium: quia ibi est aequi uocatio de omnipo
Consequent ei doctor vult respondere ad Grinam arsumeti, te auctoritate Augustiau. unde quando Augustinus ite arguit Si pater non potes generare illium ei c t. ergo Deui noest omnipotens.illa tisi uentia nihil valet, primo non ualet per locum a parte totius inquantitate.ad tuum totum: sicut non sequitur: Petrus non currit: ergo nullus homo currit: etiam non sequitur:pater non potest generate fissi: ergo non est omnipotens:arguitur enim ι parte &e. Vnde omnipotes importat uniuersalitatem. ita dices, quid ergo ad Augustinuse arguebatur Respondetur ad Augustinum, quia ista consequentia non potest ualere, nisi ad destructionem alicuius p sierioris, ad destructionem alicuius prioris, quod se ostenditur: producere, uel generare filium, eliquasi unum posterius ad omnipotentiam, cum omnipotentia uidetur dicere persectionem simplicite . unde generare filium, est unus actus iamtionalis, qui no est periectio simpliciter . Ideo se habet quasi unum erius, ad omni' mentiam.ideo a destructione eius, quod est generare, ad deurnctionem potentis non ualebit colequentia.ideo arguitur a destructione posterioris ad destrii ctionem prioris.Item si pater, non potest generare filium, uel
hoe sibi conuenit ratione proprietatis, uel ratione naturaet
sed nullum isorum est dicendum: quia illud quia habet esse
a se , non habet aliquid, cui non conuenia: producere aliud. ideo non uidetur ratio quare pater non possici producere filium sed qontra hoc arguitur.J Conseque ter arguit doctor,t pater respectu filii,st omnipotens. &iaeo omnipotentiarespicit personam diuinam pro obiecto.patet:quia dicit domi-ν- nus racbardus, quod si essent duo omnipotente . unus sa retalium nulli potentem. ergo omnipotentia respicit pers nam diuinam. Pia, solutione argumenti ponitur talis tropositio. Richarro sumi dus iaciebat talem consequentiam. Deus eii omnipotens rer-- argum go Deus est potens circa alium Deum motum est,* ista consemchan suentia non potest teneri per locum a toto inquantitate. ad suam partem, nisi capiatur omnipotenti aprimo modo. Dico ultra, quod Richardus faciebat istam cons uentiam, ad ostedendum, quod impossibile est, quod sint duo omnipotentes: quia si essent duo omnipotentes, unus sacer et alium nullipo: entem: Iaxeti, quia postquam essent omnipotentes.unus
uollet, uel iaciem ita et nolle, quod uellet avus, di sic m
eeret eum nulli potentem. i x illo sequitur, quod pluralitas principii est mala, qui
unus posset tacere alium non pi incipium. Dices , dico τ in duo concordant ad inuice in .d unc sic arguo.Si concordant se adinvicem adhuc unus illorum non esiet Omnipotens. quod yrobo se,quia in causatione effectus, unus illorum uora cauraret, neque possit causare. probo lici unus est Giuino potest
habere es ea duabus causis tota biis patet, quia ad istud sequitur implicatio: auia sequitur,quod haberet elle ab hoc. de ς non haberet esse ab hoc.probatur: quia eae ius non habet ei se ab illo,quo circunscripto, non minu liabet et ei se . Sed illo omnipotenti circunt cripto. non minus traberet e se ab alio omnipotenti tergo ab illo, nullo modo habet est e. istud ars mentum fundatur in tegula doctoris: quod impossibile est,ae unus essetius habeat elle a duabus causis totalibuti Sed contra responsiones istas arguitur sic. Bene sequitur. Si filius est omni iciens, est sciens generationem Patri Etiamsi est omni uolens, est uesens generationem patris qua gene rat filium : ergo sequit ut , quod si ipi e eston uipotens, quo seu omnipotens circa geuerationem filii. Respondet doctor, quod isti termini respiciunt obiecta, & non acius. Exemplum omni sciens, non cotinotat actum sciendi; sed connotat illa, circa quae cadit actus sciendi, puta obiecta: similiter omni uolem, uonconnotat uolitionem: ita illici rea quae cadit volitio. Similiter omnipotens non connotat actum: sed conn eat illud, circa quod cadit actus causandi: modo notum est, cito plura eadit actus sciendi, uel actus uolendi, quam cius causandi. Vnde actus causandi cadit solum circa illaquet sunt essentialiter distincta: ergo non sequitur; est omni scienx ergo est omnipotens motum est, ua non sequitur: potest omnia c Giloscere. ergo potest omnia causare: non sequitur et ii est omni sciens. ergo est omnipotens. quo sequitui. l licet filius non possit producere patre: est tamen omni scaeus sicut pater. Sequitur iecundo, T licet Pater respectu filia sit omniti iens noli tamen est respectu filii omnipotens uia non eli causativus filii. Ad aliud argumentum consequenter Scotus uult soluere secundum argumentum per quod probat, quod illa non est demonstrabitis, Deus est omnipotens ; N formatur se arsu mentum Si illa euet demonstrabilis, ista esset demonstrabilis, Deus potest creare omne creabile. patet: quia omni retes ei idem quod potens creare omne ereabile, sed hoc est tali timet paret,quia uillaestet demonstrabilis, Deus potest creare omne creabile, sequeretur quod ista esset demonstrabilis, anse-lus potest creari, uel Deus potest creare angelum ustud es iat, sum. igitur.
Pro declaratione istius argum et i, est notanda. γδd istud
argumentum tot ab ter quaerit: utrum ange , si creabilis. Et quod dicimus de angelis,dicimus de intelligemiis.Et pro declaratione,ponuntur aliquae propositiones. Prima propositio. Quando est aliqua propositio uniuersa lis demonstrabilis:non sequitur eius singularem esse demon stabilem nisi sumatur uua minor euidens. Exemplum . non sequitur , ouod si iciam, quo omnis mula est sterilis 3 quod esto sciani, hoc esse sterilem, demonstrando mulam : mu ego sumam unam minorem, quae sit mihi euidens, puta: hoe est mula. Et hoc ea quod comuniter dicitur,videlicet , quod aliquid potest seiri in uniuersa i Se dubitari de illo in particulari. unde quando ego scio quod omnis mula est sterilis, ego scio in uniuersali: & tamen in particulari possum dubitare, an ista mula est sterilis. 5c quia possum dubitare, an sit sterili . ideo scio in una uersali, di possum dubitare in particulari. Ad propositum. Dato quod ista fit demonstrabilis, Deus potest
creare omne creabile, nψn tamen possum demonstrare istam,
Deus potest creare hoc: nisi ego sciam hoc ese creabile . Ethoe quo ad modum Iciendi, seu cognoscendi. D a ista minore doctor uult declarare quid senseruntd ctores. de ista minore. An ius est creabilis. Respondet doctor sanctus, quod ista. Angelus est creabilis: est tantum eredita, de non euidens. Ex quo sequitur. quod ista etiam solum erit credita, Angelus potest creari. Et ibi sumitur regula Si aliqua praemissatum fuerit credita, Mia concluso est credita, de non potest esse euidens.
MINOR M. Consequenter dicit doctor, qudd Philo hi
negauerunt istam . Anselus est creabilis. Dieit sanctus Thomas quod ista solum eu de fide. Et rationes assignat per aliquas conditione quas Philosophi attribuunt angelis, seu intelligentiis. Primo dixerunt Philosophi; inod intelligentiae habent esse a se: ergo non sunt creabiles. secundo dixerunt.
57쪽
Rubd intelligentia, necesse est esse.sed illud, quod est
δe,non potest non esse. Et illud dixerunt Philosophi non esse uobile ab alio. Dixerunt etiam aliquando Philosophia
Tomnes intelligentiae sunt infinitae. de dixerunt quδd illud uidetur esse de mente Aristotelis. Dicit enim Aristoteles. xi Metaphi. u intelligentia quae mouerestum, est infinita: de quia plures sunt intelligentiae mouen: es c os, ideo sunt plures naturae intellectuales infinitae. Vnde pro declaratione eli notandum.Qucid omnes Phil sophi poluerunt unam intelligentiam primam, dc tuam posuerunt infinitam: istam dixeram esse necesseelleristam dixerunt habere esse a se:& in hoc conueni ut omnes Philosophi, & doctores .sed de aliis a prima dubium est, an sint infinitae :an habeant esse a se:an lint necesse esse.
Sed quia nulli. Doctor uult ostendete quδd ista dicta, n6 sint de mente Aristotelis. Et primo ponit talem propositio
Nulli auctori imponenda est sententia filsa, uel absurda, nisi inueniatur in scriptura illius ues deduci possit a textu i l. lius. Sed illa quae dicta sunt de intelligent iis .ut quod habeat
esse a se s sint nece illa es e,quo sint infinitae: non inuenitur in textu Aristotelisinu potest deduci a textu eius: ergo male sibi attribuitur. Dico de ista minore. Quὁd angelux est ereabilit . duo dico uae opponuntur dictis supradictis. Primo , et ista est demonia
rabilis, Angelus est creabilis, seu causabilis. Secundo dico . v est de mente ipsius Aristotelis: putari ista sit demonstrabilis, Angelus est creabilis. Primam propositionem probat doctor:puta. ut ista sit demonstrabilis, Angesus est creabilis. patet Nam non pollunt esse duae naturae intellectuales infinitae: sed Angelus, seu secunda intefligentia , est natura intellectualis: ergo si ipsa esset infinita , essent dux naturae intellectuale infinitae puta ista secunda intelligentia. & prima intellinentia, scilicet Deus,quod est salsissimum. Quod probat doctor: puta,quod non possunt esse plures naturae intellectuale, infinitae quia si essent dux tales; sequeretur, quod unius potentiae erunt duo obiecta adaequata possibilia.& simpliciter prima.hoc est falsum. gitur . consequem iam probat doctor, de capio unam de illis intelligentiis. ista intelligentia intelligit se:& ipsa est infinita, ergo respectu suae potentiae , erit obiectum adaequatum primarium quia ipsa est infinita:& sua malentia per quam se intelligit, est infinita di de illa intelligentia intelligit secundam intelligentiam: Se illa secunda intelligentia est i ii sitit a per te, emo erit obiectum adeauatum respectu
intelligentiae primae:& sie habebit duo obieri adaequata. Vnde ibi sumitur una regula sundamentalis. Omne quod est infinitum, est obiectum adaequatum potentiae infinitae, quod onedo:quia obiectum dicitur esse adaequa tum potent lx cognita ux:quando eu tantae intelligibilitatis tquantae intellectivitatis est potentia. Sed potentia est infini ta,& obiecium insilitum:puta secunda intelligentia . 8c prima: quodlibet illorum erit obiectum sibi adaequatum. istud uidetur esse salsum,& contra mentem ipsus Aristotelis. Item arguitur.Nunquam aliqua potentia ita persecte comprehendit illud cuius non est potenti sicut eomprehendit ita Iud euius est potentia: ergo prima intelligentia non comprehendit ita persectὰ secundam intestigentiam, sicut comprehedit se:ergo res u illius, non esset potentia adaequata. quo uidetur repugnare. Quare reli imur, quod secundum ueria tem non possunt esse plures naturae tutellectuales 3nfinitae, Nultra, sequitur Ψ secunda erit creabilis, Ec causabilis aprima.Vnde in mens Aristotelis, quod nulla natura potest esse infinita, qui habeat esse a se Sed secunda intelligentia est creabilis, seu causabilis:ergo non habebit esse a se, ec ite non erit infinita.euius oppositum dicebant xliqui. Sxcv Nouri, ostendit doctor, quod hoest de mente Aristotelis, licet'angelus sit creabilis .patet. Nam Aristot les.xii Metaph.dicit,st ad bene esse uniuers duo ordines re
quiruntur. Primo τ entia sunt bene, di recte ordinata ad i uice Secundo principaliter, τ habeant ordinem ad unum
primum,& iste est ordo principalis; sed si essent duo infinita .
tune entia non haberent ordinem ad unum primum .
tuuc destrueretur principalis ordo uniuers. Dices, dato st seeunda intelligentia esset his nita; adhuc haberet ordinem ad prima Istud est sil sum, dicit doctor, nee istud ootest sustinem:quia in saltum non subor linatur alleui, nee habet dependentiam, nec Oidinem ad aliquid aliud: neque tanquam ad causam essicientem. neque ad causam snalem. uidetur et go,
et illud sit itiatae bile, ponere duas narcias intellectuales ins nitati v Nc doctor adducit unam euasonem Henrici de Gandauo, quae stat in tali propos tione eeunda intelligentia dependet a prima sed non eausatur a prima. Et hoc uol uerunt habete omnes Pliilosophi. . Contra hoc arguit doctor noster: & formatur se ratio , taue argumentum. Ubi est una maxima doctoris, uidelicet. Impossibile est,u, aliquid dependeat ab aliquo: nisi in aliquo genere causae:ergo si secunda dependet a prima , dependebit in aliquo genere causae: eo eaurabitur a prima in aliquo genere causae.
Ex isto textu sequuntur aliquae salsitates aliquorum stoli zantium . Qui di eunt, quod paternitas non potest esse sine filiatione: quia habiat aliquam dependentiam ad inuita salsum est, quia nunquam una relatio dependet ab alia. Sed bene verum est,quod una non potest esse sine alia: quia sunt
sequitur aliata sitas, videlicet quod relatio non potest
essesne fundamento , quia dependet a sendamento falsum est. sed ratio quare relatio non potest esse sine tundamento. est,quia inherentia qua relatio inhaeret sundamento est eadε
realiter eum relatione. Sequuntur ergo istae duae propositi nes prima: relationes, non habant dependentiam adinvicem: seeunda propositio relationes non dependent a suo sundamento B: hoe uult habere domi. Et sarguas. Numerus maior dependet ait inora numero: de non in aliquo genere causae igitur maior patet: quia numerus quaternarius dependet a numero bitrario,& non nisi in aliquo genere causae. Igitur Respondet doctor ponendi talem propoliticinem. I artes integrales se habent respectu totius in genere causae materia. Iis, uel saltem habent modum causae materialis. & univer saliter, maior numerus dependet a minore, in genere causae materialis.
Vnde est notadum extra textum. Qubd partes integrales, nunquam proprie se habent: sicut mathia, quia materia ha bet recipere formam Sed dicuntur habere modum eausae materialis ex eo et ex ipsis constituitur uirunt per se; sicut ex materia & sorma. PR, tr xxx A idem arguitur. Dicit Aristoteles xij. met. et prima intelligentia mouet secundam, scut appetibile,&-snoscibile ergo secunda intelligentia causatur a prima.Co- sequentia probatur qui a s prima intelligentia moueat secundam, sicut eognoscibile: erao eausat notitiam in secunda: sicut per quam secunda intelligentia cognoscat illam. uerum est. Dices, ergo causat secun s nego. ad probationem patet quia illi qui dixerunt secundam intelligeritiam non ea lati a prima: sed habere esse a se,dicebant τ erat infinita: ergo quiequid habebat elat inlinitum : exso notitia per quam cognoscebat primam, erat infinita de causata a prima re go illa i ecunda intelligentia a prima caii sabatur. si dieatur, diem tibi ui motio appetibilis,&eo noscibilis, sunt motiones Metaphoricae.Ideo nibit ad propositum Unde albedo mouet uisum illa est Metaphori ea, ec non propria. Contra hoe a it doctor. Coro scibile mouere aliquid, non est aliud quam causare notitiam sui, sed eausare notitia est aliud uere causare in potetitia. et cognoscibile mouere,est uere causare aliquid tu potentia. Dices, dico tibi P notitia perquam secunda intelligentia intelligit primam, esse
eadem realiter eum feeunda nitelligentia. Contra.nunquam notitia est eadem cum potentia, nisi sit eadem cum obi ecto quod cognoscitur. Sed prima intelligentia cognoscitur, di notitia per quam cognoscitur, non esu eadem cum ear ergo non erit eadem cum potentia.
Corollarium.Nulla notitia est eadem cum intellectu, nisi notitia inoeata, per quam Deus eognoscit se, quia illa es: eadem cum obiecto; puta cum ipso Deo. PRAE TtREA. Item arguitur sie, Dicit Aristoteles In viij. Physicorum, primum civium habet duo mouentia . Vnum quod immediat Emouet, Sc uocatur secunda intellligentia, deest sinita, de dependens, habet aliud mouent, quod mediate mouet motu infinito, te ista est insulta, ec uocatur primam testigentia. Corollarium. Quod secundum menteis Aristotelis.&secadum veritatem est, et primum c um inmediat ὀ non mouetur a Deo, sed in mediate mouetur se inda intelligentia puta ab uno angelo.Per hoe soluit ut quaestio; puta,quare primum colum non mouetur in tris nitum; cum moueatur a mouere insultos Respondetur, quδd ideo est; quia non moue tutam diate abeuteiasnuo; sed immediatὰ mouetur ab
58쪽
otesnito: puta a seeunti intelumtia. Aliter arguitur se Qirandocunque sunt duo agentia esse atialiter subordinata, vel secundum causitur a primo: ues ea pit suam motionem a primo.vel anilis imm late ad alium esse lucos corrum. Sed ne est προ malint ligentia, disecanda, sunt duo agentia essentialiter subordinata ad inuitarergo secunda accipit suum csse a primo : quod est illud quod peto.ves eapit motionem suam solum a prima: sicut baculusa manu. Vnde baculus mouet pilam per motionem quam capit a manu.Sed sic non potvit eici de secunda liuestigentia, rei pectu primar. ius ratio est : quin est propositio Aristotelis cum aliis Plutosophis; in ciuida uitedipetitia non potest capere motionem: nisi ab L aoci habet tale:erso si eapiat motionem a prima capi t suum eue a prima. Et illud est quod ego
quaero.vnde bene timuit ut, secunda intelligentia capit m tionem suam a prima. ergo non in infinita. ergo accipit esse
a pruna.quod est illudqita ego peto. Neecii dicendum tertium, puta v a timum mouem di secundum, puta intelligentia pruna de secunda, immediate moueant coelum; quia tunc sequeretur, P mouens finitum, moueret coelum in aequali tepore, Scammediat scutino reus infinitum, quod prius fuit
reprobatum. Istud in salsiissimum igitur. Ex quo sequitur unum eorollarium Quod prima intelligetia,& incuna non se habent respectu hui ut quod est mouere coclum: sicut pater, & mater: in hoc quod est producere prolem equitur ergo,*seficent prima, de secunda intelli grauia in hoe,quod ea mouere caelum; ite, T seeunda intelligentia het esse, di dependet a prima in hoc, qubdea mouere.
Vettio probatur ecclie probat doctor quod secunda intestigentia est uere causata a prima. Et hoc auctoritate Averrois . Dicit enim Auerservia, P coelum non solum habet intelli entiam motium, sed habet etiam intelligentiam aqua caulatur. Lx suo sequit ut Dista dicenti uiri, Quisde Uum habeatu solum habet intelligomam motivam.Illud est absurdi immum.vult ergo habere, ut culum est eausatum. Eccum hoc, ae coelum halut virtutem, se melligentiam quae mouet ipsum. ITA autem possunt .s dicas, est Aristoteles, ' eoeluminent necessarium: seu necesse esse. ergo nou est ea uiatum. Pro declaratione ponuntur aliquae propositiones. Prima. Omnes Philosophi tam aristotelo, quini Auicenua,& Auerrois, conueniunt in hac propositione. Omnes intolligentiae,ia omnes e is sunt entia necessaria, aut n5 possunt non esse. secunda propolitio. Philosophi, di maxime Aristoteles, d. eunt et ista sani simul hoc est eus usatum, di necellarium: de ista non repupant adinvicem. Corollarium. Non sequitur apud Philosophos: hoc est causatum. ergo hoc non est necesse esterquia oppositum consequetis,itit cum antecedente: ta neceue eiu cum lioc, quod est causatum.
Alia propositi seeundum stam de Theologos: nullsiousatum,est necesie eite.Immo bene sequitur, Iriu est causatu. ergo potest non esse. Istam tamen coasequentiam, non concesserunt Philosophi. De modo&αJ, Confoventer doctor soluit bonam dubitari A Pro qua est primo suppone ulum ' prima intelligenti est infinita,
se avdependens, Mnecessaria. Et inhoe conueniunt omnes
Theologi & rei os pili putau' prima intelligentia est ins-nit pura Deus, supponatur ulterius, et quodlibet caelum habet unam intelligentiam praeter primum, quod unmediatem et illitia coetu T v v c est dubium apud Philosophos: a quo eausantur istae intelligentiae: a quo causantur isti eo: uel ut tum sui entia qum L eant esse a se. Vnde mens Aristotelis erum omnes istae intelligentiae alita prima immediate causantur a prima intelligentia. i Aliter tamen dicit Aulae a. Vnde Avicenna sic Minatur,videlicet ν poma intelligentia, intestigit se, dc intelli gendo se causat secundaministi gentiani. ista secunda intel- it tria. intelligit primam intelligentiam . & cognoscendo primam producit tertiam intestigentiam. secundo cognoscitia dependere a prima:&tsie producit primum eo: lum: tertioeognoscit se.& tunc producit animam primi est; duae aia allisit primo coelo; de mouet immediate primum coelum. Et est notandum,* istud vocant Plialosophi eatenam auream. Vnde catena aurea non est, nisi productio intelligentia. min. Et istud est ingeniosam, quod comparatur auro. Dico et
atrum isti Plutosephi uenerunt ad cognitionem Trinitatii sRespondetur ui non . rt ratio est: auia ipsi dixerunt, omnes istas uitelligentias, esse alterius.& alterius natur et di essentie
Sic non est in benedicta Trinitat quia licet ibi si pater, filius. di spiritus sanctus; sunt tamen eiusdem naturae quia unam & . . . eandem essentiam habent. Sic non erat de istis intelligentili: Di fremis qui quaelibet intelligentia habet suam propriam irituram .. di di in hoe erat disserentia a fide nostia. secundo erat disierentiacia uia omnes intelligentiae dependebant atrima: siue in diate; sue immediate lilius uero, uel spiritus sancius, non de- d p pendet: licet habeant esse a patre. Et ratio est : quia ad hoc, maliquid dependeat ab alio; oportet τ si alterius naturae ab nio.&quia illius,&spiritus ranctus non sunt alterim naturina patre ideo non dependent a patre.
Quando autem &e li ocior uult seluere aliquas auctoritates, quae videmur ει - . . nare, Talo intelligentiae a prima, non sunt causat .Lt aliqui δ' volunt probate, 'omnes intelligentiae a prima, sint insint . Ilia duo sunt salitissima: de contra mentem Aristotelis.primo: aliae intelli nitae a prima, non habent esse a se: sed dependet a prima Secundo: aliae intelli entiae a prima no sunt insinit t. Et cum arguis, Primo, ut est mens Plillo hia τ omnes aliae intelligentiae a prima, lint entia necessaria esu Vetum est: sed ex isto non sequitur, quin dependeant a prima. Immo se ut dictum est. ntentia necessaria,&eum hoc stat, idepudeam a prima:& eausentur a prima.& ui sunt inua sempiternaat hae est mens Philosopui. Curi arguitur. Et cum arguitur e tra Aristotelem, τ causatum. de se,est non ens;&per consequens uo est necessetae. Pro declaratione ponit doctor egregiam solutionem. ru' caulisis ci ta seeundam intella ni iam elle non eris. potest intelligi dupliciter. Primo in ex se non habet esse a se,& ce ea utrum. cundo quod mihi non esse. de sic est falsum secundum mente Philosophi:quia secundum ea sunt entia necessaria. Alio modo habent esse per nouitatem dc se etiam est salsum.
Ex quo insert Aristoteles, quod ista sunt i in sibilia adio 2 , ta
uicem, i cilicet nouitas, ta necessitas. Sed intelligentiae al: aea prima sunt entia necessaria: ergo non habent aliquam nouitatem. Omnia ista quae dicit Aristoteles, secundum ueritatem sunt s.lsa. unde omnes intelligentiae aliae a prima, sunt entia contingentia: ergo male dicit quod sunt entia necessaria. sacundo omnes intellige Miae aliae a prima uni anni Lilari: ideo maledicit Aristoteles, quod non uunt non esse.Terin itio omnes intelligentiae possunt habere es e per nouitatem TQuia omne illud potest diei nouum, quod priu non habuit esse:& modo habet esse .sed de intelligentio sic tuit. uid licet i et omnes intelligentiae aliae a prima inceperunt esse ens. An aliud cum ulterius arguitur. Quia dicit Aristoteles. xij. Metap.ca.. .l intelligentia non habent magnitudincm: quia sunt infinitae, de subdit in alio capitulo, quo onines in uigentiae sunt tales. ergo videtur quod omnes intelligetiae sumius nitae. Respondetur ad istum te tum Fc Miqu pi desis.
Prima propositio. Verum eZγM Aristotelet hoc dicit in quarto capitulo quod prim intelligentia, non habet magni
tudinem: iuia est infitiata. min.
Dieo seeundo,quod ilia non est ultima Proposito illiu ca E si, itiis pitulus tallegatur. Sc de illita quod inrcli gentia prima, eli immobilis, de immaterialis. Et ideo subditui in alio capitu lo: quod omnes aliae sunt tales licet tales, non reserat ux ad infinitum: sed ad immaterialitatem. Ita quod est sensus. Omnes aliae intelligentia a prima sunt tales. i. immobiles de im- materiales occato: ptima. Sed non in dic: dum, quod sint . infinitae
isto uulchabere Aristoteles, quod qui caret primo motu, idest motu locali, caret aliis motious adest illud quod non potest moueri localiter:non popinalterati : neq; aliquo alio
AD aliam auctoritatem. Pinaliter doctor siluit aliam auctoritatem Etiam Aristoteles facit istam confiniuent iam. Pri 'ma intelligentia non habet magnitudinem, quia est infinita. Sed aliae intelligentiae a prima non habent magnitudinem. erco sequitur quod erunt insititae. Respotat doctor ingenioes uimae,ponendo talem propositionem. Ista propositio. intelligentia non habet magnitudinem potest dupliciter, seu per duas causas ostendi, puta per cautim adaequatam,ta per causam inadaequatam. Unde ei se subsan- . tiam intellectualem in materialem est causa adaequata huius quod eri u habere mactutudiae mata quod bene sequitur
59쪽
hoe est substantia immterialis' ergo hoc non habet magni mdinem Sed dices: quid est habere magnitudinem, Dico quod nihil aliud est,quam illud elie longum,latum, & profundum: sed se estu, intelligentiae non si in longae, neque latae, neque profundae.ergo non habent magnitudine Alia est causa a ad quata: puta esse infinita. Vnde hoc quod est esse infinito; est benὰ eausa quare hoc non habet magnitudinem , sed non
- Ex isto uule habere doctor, qudd mens Aristotelis illi: ista, ec optime sequituraioc est substantia immaterialis intellectualis:ergo hoc non habet magnitudinem. Alia propositio.Hoe est insultum: ergo hoc non habet magnitudinem. Alia proposito. Non seuuitur per oppositum hoc non ha- t magnitudinem: ergo est infinitiam : quia tunc arguetes apositione antecedentis, adpositionem eonsequentis. Et istud est multum notandum, in ista materia. Et istud intendebant omnes ictae auctoritates:puta P uolebant inserte, ex hoc, qa est non habete magnitudinem. inserte infinitatem. Sed illud
est talissimum.& illud est quod volebat habete doctor nostet de Aristo teso. Et haerede septima quaestione.
VAE Rrτ nune doctor noster: utrum situ in diuini nς π habeat propriam ea utilitatem. respectu creaturarum. Hoc eii quaerere, utrum fili ut in diuinis, per aliquid aliud caudis, in Di set creaturas quam pater. Vnde est ita notandum is ista. q.est mota a doctoribus pro R - -- pter duo I rimo, propter Laeresim, quae fuit, quod filius noni mri erat aeque potens, Leut pater. cundo, propter unum dictum commune apud Theologos. videlicet, v opera trinitatis ad extra sunt uidi uis . Dico ultra, ista quaestio fuit mota propter aliqua dicta sacrae scripturae. Nani habetur in sacra pa- in. verbo Dei e lis imati sunt. Et exponunt dociores ; ue Do Dei, id est filio Dei. videtur ergo ut tilius producat ista ad extra, de non p/ter.Secundo habetur in facta scriptura quod omnia per ipsum uerbum facta sunt. Lt ii omnia perueibum secta sunt, uidet ut quod vel bum habeat propriam causa μ
Pro declaratione istius qυxstionῖε, est notandum, udd m. ista quaestione tria principaliter terminantur. Primo utrum uerbum , idest filius Dei habeat aliquam propriam rationem ibi malem causandi creatura . secvndo: ut tum inter stium, cipatiem, iit aliquis ordo in causando et eaturas.Tettio tradi
uimus: utrum ipsus filii ad creatui a se aliquis te pectus, uel habitudo specialis, dc propria, quam non babuerit pater, iaspiritus ianctus. Proptimo ponitur talis propositio. In filio non est aliqua ι abire atio ior ala ,&propria causandi cieaturam Vnde dii Seut striari ibo termino propria. uia doctor ita uocat propria: quod uni soli conuenit. Et ideo hoc est dicere; in fiIio non estu moria. x tio troducendi creaturam, quae soli filio conueniat. unde non uult dicere doctor noster, ut in filio non sitatio' producendi creaturam; sed uult dicere T illa ratio, non conuenit soli filio ista proposivio probatur, di auctoritate, di ratione. Auctoritate ipsus A ligustini. 'de trinitate. Dicit enim ibi ui respectu creaturae, pater, di filius, de spiritus saucius sunt unum principium, sicut unus creator, unus Deur: erso pater, di situs, di spiritus sanctiis, sunt unum principium, sicut unus Deus:ergo in ipsis tribus, erit una ratio formalis producendi, sicut est una ratio ibi malit qua su ut unus Deus: puta illa
Item dicit Dyonisius de diuinis nominibus: communia trinitati sunt causabilia: hoc est dicere,quod principium crea di aliquod creabile, conuenit patri, ec stio, de spiritui sancto. se uidelicet,l impossibile,esi et pater creet; quin filius, de spiritus sanctus creent. Be contra. Dico ultra P est iensus, P in Eest principium creandi, sine quacunque dii inctione in patre, di lilio, di spiritu sancto.Et propter hoc uocatur unus creator Et ideo notiumus nunc dicere, et illud per quod pater creat, et eant filius,&spiritus sanctus,
i Ratio . posteriori εἰ c. JSecundo probat doctor noster ratione. Et adducit unum
uerbum: quod habetur Io. xv.Quaecunque ille iacit, haec Be fi-V ii militer saeit. In isto textu ostenditur Flora causalitas ' creaturae, de totus modus causandi creaturam sit totus trini
ratis. I imo per hoc τ dicit quaecunque Ostenditur ae pater non potest plura sire,quim filius, ecciri quo sequitur Ψ non est imaginandum, τ pater de filius
respectu creaturae se habeant sicut causa uniuersalis, de causa Iarticularis: quia unus non potest plura ousare, quam alius. lodo eausa uniuersalis,semper potis plura causare, qua raus a particularis. Sed pater non potest plura musare, quini s-lius. Exemplum. l, respectu hominis, uocatur causa uniue salis.
Et per hoc quod dicit haee, ostendit in pater te filius nodi ut causae uariae.Nota et causae uariae iunt, quae se se habes. uod illud quod potest causare una, alia non potest eausare. Sed pater de filius non se se habenti de per hoc quod dici tui;
iacit,ostenditur pater, Sestita non sic se habent, sicut ea sans, de ratio causandi. Dixerunt enim aliqui, i patet eausae omnem creaturam: de filius est ratio causandi creaturi. Istud non est uerum. ideo ad remouendum illud, dicit,Quaecunque facit pater,smiliter ficit, de filius. Lx quo sequitur , quod filius non est ratio causandi: quia ratio causandi, uel agendi, proprie non agit:sed filius facit, te agit:ergo &c. Et per hoc quod dicitur similiter.Oltenditur et pater, de filius, de ipiritus sanctus, in producendo cieaturam , non se tabent sicut causi superior, te interior. Et est ibi notandum, T causa superior, est aqua alia eausa dependet: in agendo:siue in eausando sed filius non dependet in se a patre incautando. ergo sequitum, Psilius, de pater, noti se ha sebent respectu creaturae, scut causa superior, & eausa inferior. tabe MEt est ibi notandum, ae sicut filius non dependet a patre inessendo; sic non dependet a patre in causando. Lu As io. Dices ibit quod pater, εἰ filius,respectu ereatura , se habent scut causae partiales, attingent ex unum es- . . sectum.
Contra arguitur.Quando duae cause sunt partiales respoctu alicuius Aectus, de nulla illarum est uerum dicere, et ea causa completa, de persecta, illius este 3:Sed de patre uerum est dicere, ae est causa completa, de persecta, creaturae : similiter desilio. e spiritu sancta: igitur. Et pio declaratione est uotandum V duplices sunt causae
partiale, respectu alicuius enectus.Quaedam sunt eiusdem rationis. ut duo bomines trahentes unam navem; sunt duae caupartiales. de de nullo illorum verum est dicere, quod totaliter S perictae, trahit navem. Aliae sunt causae partiales alterius rationis:sicut est potentia,&obiectum. potentia dc ioctum causant notitiam,& sunt cavsta partiales notitiae, & GLoesunt alterius rationis. de de nullo illorum,uerum elidicere, i est causa persectae notitiae. Ex quo sequuntur corollaria. Prima est: Quando sunt dii et causae partiales, de qualibet illarum verum est dicere, hoe paetialiter causat, de non. hoc persecte causae. Ideo dixerunt e ctores, quod quando sunt Quae causae partiatus, una proprie dicitur apere alteii: de non Peliacte producere edecium. Dopatre,& utio, ista nunquam iunt dicenda. Primo non es dicendum, quod pater partialiter eauset creaturam . Secundo non est dicendum,quod filius coagat patri ad producendum cre
luit ibi euasonem. Die nobi inuid tu intelligis per rationem sormalem agendi: Respondet doctor,quod rario form- .. tiis agendi in aliquo est ratio esendi illius. Et dicit quod duap ex est ratio agendi. Quaedam in torma, quae informat cor- .pus, de materiam, sicut anima rationalis: est ratio agendi ope. 'rationum in homine. Exemplum,homo inte'ligit. homo inb- 'uetur: ratio istarum operati omim, est anima. Ideo dicebat philosophus, quod anima est actus, sc torma eorporist idest, est principium, de ratio agendi operationum quae sunt in corpore. do eum hoe anima est ratio essendi hominis. Alia est ratio essendi ; quae non se habet scut forma ins unians in ateria
sed est eadem eum illo quod agit. elusum.Calor si separaretur a subiecto, remaneret in quantitate, calefareret:ratio calefieiendi , esset idem totaliter cum calore. Similiter dico in i .
proposito, quod ratio causandi, vel agendi creaturam in inire, est eadem eum patre, ec stio, re spiritu sancto. Nunc autem iniere doctor quia in patre, de filio, & spiritu sancto, non potest esse alia, α alia ratio, causandi: quia tunc illa esset torma in sermans patrem, uel filium, uel spiritum iam cium: uel illa esset propria patri, uel filio, uel spiritui sanctor led nullum istorum est dicendum: quia si esset torma insormas filium: pater non posset agere per illam. Similiter si esset propria filio pater non posset agere per illam. Ex suo insert d
cret ieeundum veritatem, quod in patre, te filio, de spirita sanciri
60쪽
in est una te eadem ratio serinalis raucindi erraturamidi eli unum & idem principium ereidi in illis tribus, siue quacunque distinctione.
une doctor notur pro opinione sua quae Lit adducta , cν insilio non est propria ratio creandi creatura . Adduciter . e. opinionem Henriei ae Gandauo.quodlibet. soluae. z. quae stat in tali propositioneau filio non est propria ratio creandi creaturas Quod probat quia Henricus, in tribus periis nis eii inteluctus communis, idest unus de idem intellectus: puta in patre,&filio,&in spiritu sauciordeseeundum illum intele dium
tres personae habent unum ualbum, ideli unam notitiam: Zeidua uerbum, est ratio ior malis creandi et eaturas ideo inlio,n nest propria ratio dce. Lisi dicatur: estentia divina est ratio tot malis creandi erraturas. Respondet Henricus de Gadatio, quod est entia. est ratio id alis creandi creaturas romota: sed uerbum, est ratio formaus oraudi creaturas pro--er a. pinqua.
. . . Contra illud arguit solus. verbum non potest esse princi, pium formale creandi creaturas: eigo male dicis. Antecedes' probat ut uia principium tormesepioducendi et eatura , vel producendi aliquid,se habet respestu producentis, licue tar- ma elestidentificatum cum producente sicut in praecedenti . lectione linam est. Sed uerbum non se habet respectu patii . . ., Mutior mainso inani: nee se habet sicuta inuid dentili eata eum patre ergo rejectu natris, non potest elle princi ., ues
atto ibi malis producendi. seu creandi creaturas.. Est aduet tenditan pro isto textu,quod Scotiis iudicio meo directe non arguit contra Henricum. Verum est, quod dieit Henricus, 'πιγd in tribin persenis est ui ut intellinus &dicitu est utrina uerbuni. Dicit Henricus in illud uerbum est notitia i nua.quae est una, de improducta, de ingenita 1n patre, ει tidis,di spiritu sanct Tu autem domane scote capis i tuo argumeuto uerbum pro sito Dei. . Pro declaratione est notandum, et in tribus personis est anu de idem intellectus; increatu uinfinitus:& ingenitus. Secundo a tribui persona, secundum illum intelleiam, est una notitia ingenita, Mibuit . per qua pater cognoscit, quicquid cognoscit filius: A per quem ibimus sanctus cognoscit, qinc- quid patre M ullias coenoscunt. Corollarium QEod filius in diuini ,non dicitur nomia ni. s per quandam appropriationem, puta quia producitur sicut
notitia Puta a memoria tiscunda:puta ab intellectu se obie-. . cto praesenteri staticlan sua specie, ideo uocatur notitia.
orollarium. non est imaginandum P pater intestigat per Dium, neque se ritus sanct . sed tres perib intelligunt per notitiam ingenitam quicquid intelligum. se udo arguitur. Doctor nouer uult adhue ostendere quod nulla in tario propria, & staminiis creandi creaturas,
i, stis. Iu pro declaratione est ibi supponendum , et natura pure
tui eluctualis,nuquam producit aliquid, nisi per intellectum,ti uoluntatem.Tunc arguo sic Patet in diuinis in naturaim eueci lis: ergo paler non producit creaturas, nisi per interulectum, te uoluntatem: Sed inte lectus, diuoluntas, non appropristit ut filio:quia sunt communia tribus personis. Nam se dictum est in tribus personis, est unus, de idem intellectus, una, te eadem uoluntas:ergo neque intellectus, neque uolimeas, appropriatur filio, de illa sunt ratio ibi malis producendi creaturas: ergo talis ratio non appropriatur filio. de hoe est quod uoluimus probare.
Iaudeon ἀimatur multis auctoritatibus D. Augustini: quae in textu patent Sed est ibi parua dissicultas, uidelicet: utrum intellinus sit ratio ior malis creandi creaturas, seu producendu uel etiam uoluntas, idest utrum tres personae producunt eaturas per intellectum, uel uoluntatem. Respondetur, a -- pN per uolutatem. probo:quia quicquid producitur Deus ad extra, mere comingenter, de libete producit; de istud attribuitur uol untati: ergo sequitur luoluntas est principium male producendi, uel Oeandi creaturas etiam hab tinus in lacra scriptura. Omnia quaecunque uoluit secit.Ibi expli-mebatur quod uoluntas,erat ratio sarmatis producendi creaturas. Dico tamen ultra, quod memoria foecunda, puta intellectus eum obiecto producunt filium in diuinis: sed non
ducunt aliquam creaturam immediate et quia istam secundam personam in .d uinis producunt necessario. memoria enim steund necessario filium: sed nulla cieatura necessario produciturised mere continetenter.
ι Isi est mi aiadum, quod tri tatem Producere aliquid ad extra,nihil aliud ea, quam trinitatem producere aliquid
distinctum realiter a trinitate, de in natura: filiu, producitura patre, de distinguitur te liter a patre:sed non in natura. lis
non est productio ad extra. Ex quo sequitur,ae ad productionem ad extra, dux eo itiones requiruntur. Primo: π pro suctum realiter distinguaiatur a producente.secundo P distinguatur in iratura. 1. ellet tialiter: le tunc est illa productio ad extra.
Diceretur dee.J disiam: Fa lDoctor noster adducit istum Henricum de Gandatio pone φ tra. dotalem propositionem. Dicit enim Henricus, i uoluntas est ratio tot malis producendi creaturas ; sed non in qualibet persona sed dico P sicut est alia Se alia persona ita est alia de
alia ratio tarmatis producendi, in alia, de alia persona. Arguitur eonti Vbi est una potentia: unum obiecta. unus actus, eii una di eadem latio producendi in substantia intelle ctuali:Sed in tribus per Eius eiu una de eadem voluntas, res cita eiusdem obiecti . puta essentiae diuinae: de habet unum de eundem actum; puta dilectionem, per quam diligit esse ut iam diuinam: ergo sequitur,Ψ in tribus peribais erit uua de eaderatio tarmatis producendi, uel creandi.
Aliud medium doe.l Consequenter doctor adducit sanctum Thomam, qui stat Addueitra
in tali propositione chategorio puta, Tratro se ali ciet. Doneis. S.
di et eaturas.non est propria filio. Quod probat ponendo taleptopolitionem Este diuinum,est ratio tarmatis producendi,
uel creandi creaturas,sed esse diuinum, non appropriatur fi-bo:ergo ratio tarmalis moducendi creaturas,non appropriatur filio Quod autem esse diuinum sit ratio Drmalis productat creaturas, probatur:quia ei se rerum creatarum, est illud quod creatur:ergo capitur ab aliquo sibi simile . puta ab aliis quo esse: de non abesse ereato:ergo abesse increato seu diu no ergo esse diuinuetit ratio tarmalas creandi creaturas. Contra hoc arguit doctor noster.Si hoc edet uerum.sequeretur quicquid produceretur a Deo, necetiario producere e ntur .patet si quia esse diuinum .sicut elimitia diuina.ti, erena νυ D. N turiliter agit tergo si ei se diuinum esset ratio ibi malis,omnia
Vltimo de Finaliter, ostendit doctor noster. P ratio creandi ereaturas non appropriatur filio, quod probat: quia itudquod causatur,est impet sectum, de possibile est non c. ergo oportet quod habeat esse ab aliquo periecto , & necessario. SO petiatio, de necessitas, non appropriantur filio: sed sunt communia toti trinitatiuauare sequitur, quod ratio tarmalis creandrinon appropriatur filio. Ex quo sequitur resolutio doctoris , quod ratio Armalis --
creandi creaturas, uuenit tinti trinitati: de nou attribuitur uni person .
Contra ista doctor noster adducit aliqua argumenta per quae uult probare. v uerbum est ratio tarmatis producendi , creaturai. de sunt argumenta Henrici de Gindauo. Et tarmatur se argumentum.Notatis Dei, de amor diuinus, sunt prin-
cipia producendi creaturas, de non nisi in quantum uotitia procedit a patre; c tu quantum amor procedit ab utroq; .sed notitia ut procedit a patre,dicitur ei se filius: δέ amor ut proin dit, dicitur esse spiritus ianeius: ergo videt ut ν illa duo, pura filius, de spiritus sanctus erunt rationea formales producendi creaturas. Istud probatur quadrupliciter. luimo:quia sipientia esstantialis, ut est in tribus,est tantum speeulativa aedui est persensis, i. ut est in pericina, est practica: de ut se produciatur et eaturae: sequitur ergo quod uerbum, erit ratio tar- malis producendi creaturas .uci initem in iudet ratione propriam creandi creaturas.
Pro solutione istius argumeti, ponit doctor noster aliquas Pr, νιν
propositiones. M p-- Prinis, icta est salsa, Notitia Sc amor non sunt ratinoes iar males producendi creaturas,tu si ut procedunt. Mi Et pro declaratione notandum est, i pater uer notitiam ingenitam, se increatam,est operatiuus circa euentiam diuinam, de est productiuus filii uioc est dicere, quod mediante notitia ingenita, cognoscit om ua creabilia, iudicat de omita creabilibus. Et ideo med ante illa notitia ingenita, producit
quicquid producit ad extra. Ex quo sequitur corollarium, quod non est imaginanta,
quod pater producat ad extra mediante verbo, seu median. te notitia genit sed dico quod tota trinitas producit ad extra mediante notitia ingenita. nut x, MPm cuius intelligentia clariori: nota duplicem esse noti- train λαι- tiam in diuinis. Qua tam enim notitis in aluinis est notitia