장음표시 사용
291쪽
ut silium privati hominis, per scelus regem factum. Post
Κiucur subaudiendum esse monet, ut antea nomini regis Syrorum additur Rege comprehenditur simul ejus populus; ut contra Versu proximo di N solum memoratur, non expreta regis nomine. 5. in ' d N 'v' 'a lx ' Eo quod eonsilium inistris contra te Syria in malum, ut recte Vulgatua vertit. Non tibi timori aut curae sit, quod duo illi reges consilium foedusque inierint contra te. 6. varie reddunt. Alexandrinit καὶ συλλα - λησαντες αυτοχ, cujus interpretationis ratio nos latet. Vulgatus: fusisemus eam, i. e. bello eam exagitabimus: quasi esset Hiphil verbi rior, eriguaνis. Ita et a ncHI: nen rudi fuscuabimus eos, dudaeos, bello. Chaldaeus: Panat a 3, et jungamua e . Pro quo I. D. M Ion EI. Is in Sumlemm. p. 2178. rescribsndum conjicit laanaria, fian-gamua eos. Sed nihil mutandum: nam ei, quod in libris oditia omnibus legitur, bene convenit, quod Chaldaeus addit ad explicationem Vocis hebraeae , quae proxime sequitiar: Nauu Pa U2η, et aequatia eos reddamus nobiscum, ut illi, Judaei, sint aequales ceteris tribubus uno sub rege. ABARBENEI. nax'pa formatum esse a lyxοῦ,
iudex, non improbabile judicat, quod vult significare, Diajiciamus eam imperio nosro. Male. vITRINGA a nkοῦ, -- putaDie, deιruncarie, Vertit: accidamus eam, scit. terram Judae, i. e. avulsis ab ea regionibus, cuique nostrum comis modis, eam inter nos dividamus. I. D. M acn AELIs l. o. Ilato Arabico diruare, reddendum censet: eperi mus eam. Ita Syrus otia ); qui tamen Vocem no
dem . Rectum vero non dubitamus vidisse Κivcnium qui
292쪽
XX, x3. reserens interpretatur: taedio .ciamus, dentigamus, eam, id est, obsidione eam cingamus, donec per- laesa aperiat nobis portas. Oh servat enim A. ScnuLTEua in Animadoecis Philolore. ad h. l. , taedio q=cere urbem stylo Orientia esse, eam obsinone premers. Sic Arabibus
verbum n G, ιaedio Uiei, unde δμις, aegrisudo ex taedio, in tertia Conjug., ubi transitivam recipit vim, Iampissime M Mions premere notat. Uua Timuri T. l. p. 46O. edit. Manger. et Cum Timur Mustan Perseenu, et se opposuis
quare eam urbem ob isne cinciam taedio asseris. Plura , exempla vid. apud Schullensium. Assixum semininum iii nax'pa itaque respiciet ad π ν urbem Hierosolymitanam, Judaeae metropoIin. Satia notum enim est, Hebraeos non. lam accuratos esse in loquendo; ita ut haud raro nomen substantivunt, quod respicitur, ex mera contextus observatione supplendum sit. Quod ipsum valet de surixo verbi Proximi, nav'i II , ει Perrumpamus, i. e. expugnemus eam, quo sensu idem verbum a Sam. XXIII, 16. a Reg. III, as.' α Pa I. XXI, 17. XXXII, I. Φ,N Ad nos, i. e. ut ad nos deficiat, L in potestatem nostram veniati ChaIdaei interpretationem, quam supra attulimus, sequutus I ncm phrasin nostram exponit: aequadem eam faciamus m bis- eum, et observat, esse Verbum denominativum a nηpI, pii nutes aequalis. Sed repugnat usus hujus Verbi, quem n lavimus. Haud longe tamen a Chaldaeo diversi sunt LXX,
et fugere Deiamus eam ad nos. Melius Vulgatus: et aMeuamus eam ad nos' ridi na 'is D eonsutiamus regem in ea, sive: Dei consuuamus regem, ut sensus fit: et partiamur terram Iudaicam inter nos, Mel praeficiamus ei regem, nobis obnoxium, clientem fiduciarium, uti rex
Aegyuti Judaeae praefecit Eljahimum, vid. a Reg. XXIII, 36., Q a . et
293쪽
et rex Babyloniae Zedehiam, a Reg. XXIV, I7. diri
Turum Tiseriis, unum sortasse ex his, qui contra geritem Davidicam conspiraverant, infra VIIl, II. Chaldaeus ae 'eepit nomen ut commune et appellativum, vertit enim ςMah in eum, qui nobis Placuerit, quasi com γ',
positum esset ex Vocibus Illa, sed id plane abs re est. Hebraei interpretes hic confugiunt ad Cabbatam, at illam quidem Cabbatae speciem, quam Assam scabre) vocant, qua Alphabetum in duas dispescitur partes, ita ut undecim Iiterae posteriores undecim prioribus recta subjiciantur, et in scriptione, ἰ veri nominis occultandi caulla, opposita. pro oppositis sumantur, N pro b, a pro υ unde diciturdi H ex primis et secundia literia utriusque partia timuieonjunctis , et ita porro. Quo artificio adhibito in nomine , ΝΗ , id reddet nomen NSU , quod idem censeri posset Muti Rema rati Ac si sensus sit: filium Remaljae, sive Pe- eblim, sive quem ejusdem stirpis, aut fratrem ejus, 'Abasi loco constituendum esse regem. Nec alienum sui star a prophetis, hujusmodi arte vera nomina nonnumguam occultare, patet ex insigni apud Ieremiam exemplo, dum XXV, I 6. LI, 41. Per aliam Cabbatae speciem proscribitur. Nostro tamen loco vix ulla probabilia ratio cogitari poterit, evr id nomen, quod supra Vs. 4. nude -- presserat vates, nuno tali artificio involutum proposueriLPaesto verisimilior fuerit eorum sententia, qui hunc silium Tabeelis Syrum fuisse e posteria Tabrinamonis existiment. Gens ilia dita erat inter Syroa nobilis, quippe quem constat parentem suisse Benhadadi, clati Syriae regia, I Reg. XV, 18.
Atque nomina hNI: et ilia adi idem valent. I Un enim est nomen idoli Syrorum, Vid. a Reg. V, 18.; quod nomen ingredi potuit compositionem nominis proprii, pro more populorum Orientalium, iptia quoque Hebraeis in nomini-hua bH et recepto. ExempIa plura hujus moria attulit GEsENIua in Commentar. p. u8ι. not. Ita badu signi sieat bonum Deum, et i ranati bonum Rimmon. bHau vero, uti notat SiΜΟΝas Onomin. P. 497., is pro ANIU dicitur, vel ob
294쪽
ob pausam, vel per Paronomasiam, quaIes in Iesaja se quentissimae, quia in hoc nomino intelligitur Deus falsus, qui est , nihil, sicuti et alibi deastri vocantur
pro 'pa' . CL inta tu, ANIU n , item Graecum Τοιβι λ, Tob. I, I. Certo quum Reainis in hoc bello praevalerent auctoritas et vires, neutiquam probabile est, illum hanc praedam relinquere voluisse Pecacho, sed potius suae gentis et fidei homini eandam committere.
7. n pn M' Non stabis, consistet illud hostium consultum; cs infra VIII, IO. XIV, 24.
8. Quod in genere promiserat vates, hoc Versu et proximo uberius declarat, docetque, utrumque regnum, tam Syriae, quam Ephraimi, suis limitibus circumscriptum mansurum esse, nec Syriae nec Ephraimi reges imperii sui fines dilataturos, usquequo utrumque regnum subvertatur. paeDη N 'I Nam caput, metropolis, Syriad D mcisi s. i. s. Damascus subjectum enim ponitur loco praedicati) porro manebit caput Syriae tantummodo, nec sima lud eae. D cap Damasci Regin, i. e. non latius imperabit rex Syriae, quam nunc imperat, sed manebit capnt Damasci tantummodo, nee simul Hierosolymorum. Contra sensum hunc sacilem et planum ABARBENEL, nectit hanc dissicultatem, non recta dioi posse, Reginem' fore Caput Dai nasci, quum non adeo longo post tempore regem Assyriae Damascum cepisse, et Reginem occidisse historia testetur, v Reg. Xul, 9. Quare particulam ' a a Mersari- sumendain censet pro N,N, sed, et verba haec Connectenda cum superioribus hoc sensu: consilium duorum istorum regum nou substiturum, nec sortiturum effectum, sed omnino consequutiirum esse in Damasco et in Regine, Damasci principe. Explicatio violenta, quae minime ad mittenda. Non ait enim vates, Reginem semper sore caput Damasci, sed sic intelligi vult, fore illum caput Damascitisquo ad illud tempus, quo ipse interiret et respublica concideret. D intra sexaginta quinqua
295쪽
--, s. e. dum sexaginta quinque anni ad finem decuserunt, et antequam expleti fuerint, quo sensu ' va et infra XXI, I 6. Ios. I, II. Genes. XL, 13. 19. civu nri Confringeιur Ephraim a populo, i. o. ut populus amplius non fit, usque adeo Ephraimitarum populus atteretur, ut
omnis rei publicae species ei sit peritura. LXX: Σκλείψει η βασιλεία - ο λαον, sine sensit idoneo. Hebraeum divo hio est, vulgata satis phrasi, pro zν ri 'nu, ne IupopuIua. Recte igitur Hieronymus: desinet 'Arrim esse ρ
pulus. Sed duplex hic oritur quaestio, altera, unde dueenda sit epocha tuorum quinque et sexaginta annorum, . quibus respublica Ephraimitarum plano subvertenda esset et solvenda, et in quo desinant termino Altera, quomodo haee verba superioribus cohaereant, ubi mentio fuerat sacta regni Syrioae, quum propheta sequenti demum commato Imni incipiat do regno Ephraimi, ad quod haec verba pertinenti Atque ad harum quaestionum primam quidem quod attinet, do ea, ne lectoria animum a reliquo hujus raticinii contextu jam longius abstrahamus, agemus in
peculiari Notarum in hoo Caput Additamento. Quantum ad alteram, si posterius hujus versus hemistichium sequenti sententiae subjiceretur, longo profecto id videatur fieri
commodius, hoc modo: D captu Ephraim Samaria, Mecipue Samariae oris Iulus Remasiae, M imra sexaginta quimque annos dejicietur 'Araim, ut non se populus. ΚiΜcuius primus occurrit inter interpretes, qui hano dis- ficultatem ad animum revocavit, etsi dubium, an satis commode solveriti Ante Vocem 'hraim deficere copulam
arbitratur, ut principale, si ita loqui est fas, subjectum
in hac continuata oratione fit Aram, sive Syria, hoc sensu: ει λιra quinque et sexaginta annos dejicietur Syrus scilicet, de quo verba fiunt, et Ephraim, i. e. Syria cum Ephraimitide, ut desinat esse populus. Ellipsin autem copulao ' Κimelii monet esse satis frequentem, adducto exemplo ex Habac. lli, III ri ir virvi, δει et Mna sci naia termino suo. Etsi vero Negari minime potest, ellipsin
296쪽
hano nonnumquam locum habere, hic tamen durior est,
quum nomen per copulam conjungendum cum sequento tam longe absiti aransposita a librarita esse verba Via. 8.el 9., ut nonnulIi conjecerunt, equidem contra codicum omnium atque Versionum veterum auctoritatem statue
ausim. VITRINGA autumat, Vatem jam hic ordiis prisbe tiam de lapsu regni Ephraimitici, et id quod praeposuisse leviori, quod intelligeret id essi eius Io Ahalam et Iudaeum populum erigendum. Eadem Kocuit Rcontra Lo UTHuM disputantis, est sententia. Is enim quum inconcinnum iudicaret, Syriae magnitudine memorata, non
iIIius, sed Ephraimi cladem subjici, doin post eam demum
eladom etiam Ephraimi magnitudinem praedicari, quocirca transponendo membra remedium malo quaerit; recte Κ cherus monet, imprudentia Episcopum peccasse, nec do regnorum amplitudine, sed eorundem coercitione sermonemelle, hae sententia: non latius Syros imperaturos esse, quam nunc imperent; et quantum ad Ephraimum, propius abesse ejus populi finem, neque adeo.aut regni limites prose-xandos, aut illius Tegem majori imperio potiturum. ,, At Praeter exspectationem tamen, inquies, et singulari quodam ordine et modo ista dicuntur. Atqui ego certe, non nunc sed olim, in artificii poetici virtutibus illud extraordinarium et απροσδοκητον esse putavi, quo non leviter assiciantur et capiantur auditorum animi. Nova et satia probabili ratione illam dissicultatem tollere instituit SisuDEL, ex natura, Puta, parallelismi hebraici. 'is Saepissime, inquit,
is alterum phraseos cujusdam membrum ex altero supplen-
dum; e. g. Prov. X, 1. timo filii sapientiam patrem solum Iaetitia, ejusdemque stultiti un matrem solam moerore aia Returam esse putabit; sed sententia hoo sibi vulti sapiens Mius et patri et matri gaudio, stultus filius et patii et
matri moerori est. Vid. et Prov. X, 14. Sio hoc etiam loco alterum utriusque commatis membrum ex altero vicissim
supplendum, hoc modo: licet Syriae caput suerit Damascus,
Damasci caput Reain; est lamen quod consdatis etc.; nam Ephraim
297쪽
Ephraim conteretur ceti; - et: Iicet Ephraimi caput suerit Samaria, Samariae caput filius Remaliae; est tamen quod
confidatis; nam Syria conteretur cet. . Sensus autem asthier licet utrumque et Syrorum et Israelitarum regnum soreat, munita sint regnorum capita,' sortes viri regnis
praesint, ita ut alter alteri socius firmissimo fore praesidio videri possit, tamen ab interitu sese vicissim haud tuebuntur. Ita facile intelligitur, qua de causa Ephraim R. 8. deletum iri dicatur, quamvis praecedens hemistichium de Syria Io- quatur. Eadem, qua h. I., ratione X vlI, 3. regni Israeliticet sors conjungitur cum sorte Damasci, ita quidem, ut destructa Damasco munimento suo orbatus lare Ephraim dicatur. 9. trinis trinis uiri'' Interea
temporis Samarici eris cum 'hraimi, neo latius extendet imperii sui terminos, et Oaput Samariae manebit in aBemaliam contentus erit regno, quale nunc possidet usquequo intereat ipso. Post illa verba e Versu 8. supplenda esse haec: dura cirrq nrir iudicat STEuDEL, uti notavimus. In verbis, quae sequuntur, DUNn N' 'γ-κ, ciri, iterum admodum variant interpretes. Alexandrini ve tunt: ἐὰν πιστευσητε, ουδὲ μῆ συνῆτε, δε non credideritia, non iraeuigatis, quasi legit sente ΗΝ. - Sed fortasse, quum haec sine punctis Iogerent, vocem posteriorem non acceperunt iii forma Niphat, sed cum voce quoad sormam Hiphil, confuderunt, et ut sensum commodum efficerent, vocem posteriorem interpretati sunt dointelligentia et fulentis. HIERONYMus: o Haec Per P phetam Domino praedicente, et Achaz et populus sutura non credidit. Unde subjiingitur: s non eredideritis, non permanebitis, ut Symmachus transtulit, id est, et vos non Permanebitis in regno vestro, sed in captivitatem ducemini, sustinentes eorum poenas, quorum imitati estis infidelitatem. Vel certo juxta LXX: ουδὲ-συνῆτε, id est, non intelIigetis. Et est sensus: quia quae Dominus dicit sutura, non creditis, intelligentiam 'non habebitis. Gonninum sensum
298쪽
sensum non dubium est expressum ello a Symmacho, quem Hieronymus bene explicuit. Concinit Chaldaeus: H, diisDD'pnn N, 'M Naza ha 'nq, s non credideruis Merbis prophetae, certum est quod non permanebiιia. eHI ita interpretatur: F non credasis Merbis meis, id δει, quia non esis sMiles, Ami scit: in Dero religione. Verum hoc additur sine idonea ratione. ΑBEN - ΕsRA Verba
elliptico accipienda putat hoc sensu, s non credatis mihi, petito signum: non es enim in Moibis Mera Mea ; non facile sine signo creditis. Rationem hujus interpretationis petit ex iis, quae sequuntur; sed nimis quaesitum videtur. VITRINGA in Obseroau. M. L. I. Dissert. IIl. cap. III. S. III. ' .
ita interpretatus erat: certe non creditis, quia non esis
con mali, sive, fiducia in Deum, sive, quod praesentem ireipublicae statum videatis nutare, nec satis esse firmum, ad ullam de eo spem solidam animo concipiendam. Sed in Commentario ad h. I. vulgarem praesert interpretationem: Si non credatis, sive Mem habeatis his, quae dico, non
mabimini, h. e. status rerum vestrarum non con ma-biιur. Nempe Iudaei et eorum rex, Ahalas, trepidantes ad famam novae expeditionis bellicae binorum regum taciti respiciebant opem regis Assyriae Et prophetae Promissa I ria ' .gido excipiebant. Id quod bene perspiciens vates, addit: si non credatis verbis meis, nec fiduciam ponatis in Deo;
assevero Vobis, Terum vestrarum statum numquam firmum soro et stabilem. Ita et KocuEnus: Nisi credideritis, caris non sabiliemini, stabiles permanebitis. 'γ est asseverantis Particula, cerae, omnino, Mere, ut 1 Sana. XIV, 39., HOL
Vll. 6. vi II, 6. Convenit baec sententia per omnia orationi regis dosaphati ad Iudaeos, et indo huc translata videtur. Legitur illa a Parat. XX, Io.r eredite U'ENn in ADa Deo vestro h. e. fiduciam ponite in Iova, quae vis est verbi PDNn cum 2 ; har Nn' et con malimini; credua ρηορheιis ejus, fiduciam ponite in illorum verbis, et Pr pers res Mesras gerite. Utrobique est elegans Hebraeis lusus paronomasticua inter a DNn et taurin. Εventus omnia comPτο- . havit
299쪽
bariti Syri quidem et Ephraimitaε, suis posthac inelua '
limitibus, Iudaeae non magnopere nocuerunt; quin utrius
que populi respublica brevi est axeila; sed Assyrii, in quos
Judaei spem suam posuerant, ipsos quoque illos et Ahasum regem Hllixerunt, spoliarunt, vexarunt, ut docet historiae a Parat. XXVIII, 2o. II. Digna quoque, quae memoretur, est A. PFEirpEnr hujus commatis interpretatio iii DMita Vexatis Cent. Iv. p. 675. Vertit verba nostra: annon cr disia, nisi confrmemini γ Quam interpretationem vindicat e ramura Mocum. Ο N accipi quandoque interrogatiMe. notum est, ut dud. IX, a. , nec minus illud, iuHa significare con mari in Meriamo. a Sensus hinc exsistit planus et iacitis: a mora credetis, scit. hactenus dictis, nis eo ememini, scit. aliquo signo 3 Bene congruunt ea quae an tecedunt et sequuntur; videbat vates Ahalam perstare in sua trepidatione, de qua Vs. u. , a qua ipsum dehortatur M. 6., et causae trepidationis, descriptae Us. 5. 6., opponit divinam promissionem Vs. 7. 8. 9., ubi subjicit, an adhuc nondum creditis, nec timorem exuere potestis, nisi et aliquo signo confirmemini P Itaque versibus sequentibus datur optio signi, et exhibetur Va. I 4. Sed tu Na eo, quem Pisisserus ei tribuit, significatu alias non reperitur, et locus parallelus, quem attulimus, uParat. XX, 2 ., omnino eam, quam ipsi adscivimus, interpretationem commendat. STE nati verba aDNn N, 'γ-:N sic interpretatur: est,fans qGod considatis, quamDis non optims muniti Dis. nN, inquit, is h. I. profecto, ut saepius, v. c. Ios. XIV, 9. significat. Ellipticam hanc dicendi formulam esse constat, et variae subaudiri possunt protaseos hypotheticae apod ses; cs. a Sam. III, 35. I Sam. XXIV, 7. ha'Ureri concessivo sumendum: es tamen strofecto, quod con amis, s cou ersiaeest. Sequens 'a ut 'γ initio Versus 8. vertendum puto quam Dis et ita Nn muniti Dis. Deo confidere licet, quamvis Parum vobis considendum vobis videatur, quum ipsi vobis parum praebere posse securitatis probe noritia. verumis, nΜ etsi in jurejurando profecio reddi possit, ut indicato
300쪽
Iomae Ioco, hele tamen ita recte verit, vehementer dubito. Ouidquid sumas, neutiquam necesse quidquam in texta mutare, ut I. D. MicΠΛELIs secit, qui pro UDNn Iegi mallet, ut hoc incisum ad verbiam esset vertendum: F non ederais minitabundus haec dicens) nam non eredis
i. e. Praevideo, vos non credituros esse.
1Ο. 'd η' Addiditque δε- loqui via inafum, per ministrum suum, prophetam, Perinde acti Chron. XXX lΙI, Io. dicitur: Dominius loque fur ad Ma nc em et populum Dum, nimirum per Prophetas. I. Superiorem prophetae orationem Ahalas frigidius
videtur excepisse, et reverentia vatia magnae auctoritatis
non quidem obloquutus esse prophetae in os, sed tamen silentio suo et externa gestus significatione non obscurum feeisse indicium, se parum tribuere illis promissis. Videbatur enim vates, quod ad praesentem rerum statum, non Ioqui probabilia, et rex ipse cum proceribus jam coquebat pectore consilia de sollicitando auxilio regis Assyrii. Quod quum observaret de jas, regem Dei nomino iubet aliquod petere signum, quo certior seret tum de auctoritate vatis, tum de indubio promissi implemento. nun nueniri, Pris tui I num a Iosea, Din ιuo. N, quod proprie Agmum quodcunque denotare constat, saepe indicatsgnum prognosticum, quod fidem iacit, certe eventurum esse aliquid, quod a propheta futurum praenunciatur, sivest illud signum iactum aliquod, quod secundum natura ordinem accidit, quale est, quod 1 Sam. Il, 27 - 36. X, a. seqq., u Sam. x, a. seqq. commemoratur, si vo sit aliquid i
solitum, mirandum, Praeter consuetum naturae ordinem, ex quo manifeste cognosci possit, adesse numen, et ratum
habere vatis eritum, quale est, de quo infra XXXVlII, 7. aa. Jud. VI, 17., cs. Deut. XIII, a. 3. Atque hoc quidem loco posterioris generis signum intelligi, dubium non potest esse cogitanti, quonam consilio propheta regem jusserit a Jovasgnum petere. . Dubius, inquit STEUDEL ao haesitana stetisse