장음표시 사용
301쪽
stetisse Achatas videtur, quum vates liberationem ab host bus non ita procul imminentem annunciaret. Propheta autem in memoriam ei revocat, nihil esse, quod Deus pe sicere non possit. Quodcunque insolens et mirum liomo a Deo speraverit, haud consilii inopem osse Deum, quum tota natura De subsit imperio. Sivo in coelis, sive in terris insolens opus fuerit phaenomenon, quo ipse posset juvari, id impedimento esse non debero, quo minus Deum adeat in rebus suis ambiguis; hunc ipsi non defuturum. Haud, quo suturi quid portenderetur, omen est, quod petere propheta jubetur, sed mirabile quid tactu, quo ipso Iova. auxilium sela exhiberet, quum Jovὲ profecto confidere liceat, penes quem isit sactis etiam quam maxime insolitis demoniurara saeuitatem suam juvandi. Hoc tantum prophetao sensu assumto Acbasi responsum ut improbum nouvituperari non poterat. Omen quoddam petere si jubeba- lux, responsum, quod dabat, fiduciae signum esse poterat. Sed Iovae mirabile auxilium si implorare jubebatur, impietatem sane recusatio prodebat. optionem dat regi petendi signum qualecunque at undecunque vellet: pcvninaan N demitte te in profundum petendo, sive, ad infernum usque, aut esser te in sublimo fumum. Imperasious vel In Gious verbi cum ri para-'gogico, Patach, ob accentum in Carnm prodricto, ut in rivuς, audire Dan. IX, 19. , , condonare ibid. .
302쪽
οῖρανου opponunt miraculis, quae Dominus edebat in terris. II1ERONYMus: μιs tibi Iunum a Domino Deo suo in profundum inferni, D/s in excessum fura. Ad quae in Conimentario haec notat et is Qui prius per Prophetam loquutua fuerat Achaa: Vide, υι βω-, nou ι--, et cetera Vs. 4. , illo non credente, et ideo non intelligente, ipso loquitur ad Achaz, ut saltem auctoritate Domini tereti suscipiat quae dicuntur. Quia tibi, inquit, Videtur. Q. difficile, quod regna potentissima brevi tempore finienda sint, et tu cum populo tuo de magno periculo libereris; pria tat Agnum, nequaquam ab idolis, quorum' erroro, retineris, sed a Domino Deo tuo, qui tibi auxilium pollieo- Ptur; et ipsum signum optionis tuae est, sive de profundo,
sive de excelso. Quod quum soli LXX dixerint falla βάθοο
ξ εἰο υ)ροσJ, ceteri juxta hebraicum significantiua transtu- iterunt: de profundo inferni. Ergo sicut profundiam insernum significat, ita excelsum supra coelam intelligero do- hemus, ut cum de interno sive de excelso signum acceperis, exedas sutura, quae dixi. Vis, inquit, ut scindatur terra, at grandi hiatu inseri pateant, qui in corde terrae esse dicuntur, an ut aperiantur coeli 2 12. Oblalum signum Ahalas recusat his verbis: - ΗΝ
pietatis et religionis simulatione; respicit enim legem Deuti
Deum Mestrum. Cum tacita ironia autem haec enunciasso censendus est, quasi diceret: non perdat operam tentando
illum, scio enim, quod praestare non possit, quae promittiti Munera etiam veI miserat jam, vel mittere decreverat ad regem Assyrium, quibus ejus amicitiam sibi conciliaret, et auxiliares copias impetraret; vid. v Reg. XVI, 7. 8. HIERo-NYΜus: MNon humilitatis, sed superbiae est, quod non vult num a Deo postulare. Quanquam enim scriptu in fit in Deuteronomio LVI, 16.J: Non temabis Dominum Deum tuum, tamen jussus ut peteret, obedientia debuit explera
303쪽
Praeceptum, praesertim quum et Gedeon et Manoe signum petierint et acceperint faud. VI. XIII.J. Quanquam juxta
hebraei sermonis ambiguitatem, in quo scriptum est, Moanasse Adonat, et omnes similiter transtulerunt: non ιe tabo Dominum, possit legi: non exatiabo Dominum; sciebat enim rex impius, quodsi signum peteret, accepturux esset, et glorificaretur Dominus. Ergo quasi idolorum cultor, qui in omnibus angulis platearum, et in montibus locisque nemorosis aras constituerat, et pro Levitis habuit phanaticos, non Vult signum mitere, quod praeceptum est. M Quod Hieronymus verba hebraea ait verti posse: non exadια δε-m, eo nititur, quod Verba et N I confudit, enunciatione non multum, sed scriptione, disserentia. C. L. HongasEti in Ob θαι. Phuoium exegeu. p. 7 a. verba nostra ita vertenda ira bitratur: non periclisabor IoDam tofi ma amis Gou nieti Mersiae n), non periculum Iovae iaciam, . eo nittendo ei exitum hujus belli et interea vaecorditer
quiestendo, sed ipse mihi de auxilio prospiciam. Eodem
sensi verbum nda sumi vuIt Dan. I, 12.: N NI da .s e. verba Lutherus vertit: UerfiacEa Meh mia deiαem meorum. Sed hoc a nostro loco alienum e ΚOPPIus haecas Ahala in ludibrium vatia et Jovae dicta putat, quasi . sensus esset hic: nolo prodigium poscere, ne, si tale, quale. vellem, facere non possis, te et Deum tuum derisui exponam. Iu contrariam prorsus partem Aliasi Orationem trahit VociELIus: negavit, inquit, Ahasua, se signum esse potiturum, cum eIoquiis divinis sine addito signo, quo docertitudine eorum confirmaretur, fidem habere velit. V rum si hic Ahasi verbis sensus inesset, cur vatea Ahala tam
indignabundus responderit Vs. seq. , non perspici potest.
13. Dicis igitur Iesajas, uti manifestum est ex oratione, quae sequitur. HIERONYMus: is Quis est iste, qui dixit: Audiso ergo domus DaDid γ Nequaquam Deus, qui rupra vs. 1 a. ad Achaet dixerat: pMa ιibi Mnram a Domino Deo tuo, sed Propheta, ut ex sequentibus comprobatur:
304쪽
haluet quia mo si esis et Deo meo ε' 'ri' ma, Domus DaDidias qua appellatione tum regem ipsum, tum principes regios proceresque, qui regem comitabantur, intelligit, ut supra Vs. a. Qui quum probare se responsum regia ostendissent, cunctos illos vates castigat. Quod vero aulicos illos DaDidis domum, et non potius Ahas domum appellaverit, Κωcair a vate ideo factum existiniat, ut Ahala pudorem incutiat, et mentione Davidis, pii regis, Ahallimpietatem redargueret. isopprobrii causa, ' inquit, is non appellavit eum nomine ejus, ut a Sam. XXII, II. Audi, quaeso, sui Ahitob. Mentionem DaGidis, nec Patris ejus, fecit, quod propter Davidem regnum impetravit. Simili de causa Moses Num. XVI, 8. 9. Coraclium alloquitur: ac Evcri 'ra Na ηνος audite, quaesia, Frii Leri,
Parumna DObia Midetur, et quae sequuntur. Sane non est
improbabile, valem imitatum esse Mosen, et quemadmodum hie Coractio eo quod ei in mentem revocaret, Levi orium elle, ruborem incuteret; ita et Iesajam Davidis mentiona Ahasum redarguere voIuisse. Davides enim, e cujus posteris erat Ahasiis, pius Deoque sidens rex suit, qui prophetarum effata minime sprevit. Vid. I Sain. XVI, I. seqq. 2 Sam. XII, i. Sed degener Alia sua, Davidis virtutes non imitatus, divinis.promissis per prophetas iactia fidem non habuit.
laxo ae uri sunt qui sic capiant: parumne a Mobis sit, i. e. reputatur Sed recte STRUDEL interpretatur: minus quamul Dobis susscias, nimis parum pro vestro judicio. Quo
eodem sensu haec sormula et' Num. XVI, 9. Job . XL II. Iegitur, et Deut. I, 17. D naei ' di ira eria pras vobis,
dissicilitis quam ut vos pares negotio judicetis. Elliptica est phrasis, dan pro zzxu , aut pro zz, m nn minua qtiam
LXX: μιαρον Vulgatus: nunquid parum Dobis es p di eja H Defatigars homines, sive, ut recte Vulgatus, molestos esse homintibus, quibus prophetae intelligendi. Unde Chaldaeus: N: Ia nr D Nn l 23 P . num parum Mobis, quod definigatis prophreas p Molesti
305쪽
autem erant et injurii prophetis, Ahalas, et, quibuscum de
summa rerum deliberabat, regni proceres, dum propheticis oraculis ineTe fidem aut negabant, aut dubitabant. Ab interpretibus tantum omnibus discedit STEUDEL, cui hostes, Syri et Israelitae, ego videntur, et Iinfinitivus n NAn aut passive sumendus, ab hominibus inimicorum loco tractari, quod ipse praeserre mallet, aut credendum, ullo modo ab Achata ad bellum gerendum provocatos suillo Syros et Israelitas. Quam explicationem verbi usus haudquaquam admittit. n N rire da hN,n 'I Quod de ιigatis, taedio, molestia assicitis, quoque Deum meum, dum signum oblatum cum conteintu repudiatis, quippe cui nihil inesse futurum putatis firmitatis ac fidei. Gnorius: is injuriosi estis in eum, cui putatis non satis virium ad vos liberan- dos. ΚΙΜcm N, n i mum habetis, imfecillem Iudicalis, explicat, sensumque esse ait hunc: tiris cogitatis vobiscum, Deum esse defatigatum et infirmum ad verba sua stabi- Iienda. Sed patet, hoc verbum eodem sensu esse Capiendum, quo antea ci': Hi n N, n, quod non significare potest, ins mos judicare homines; id enim vates non vilio et enlpae dedisset Ahaso ejusque aulicis. Sensus ergo est, quem indicavimus: putastis, parum esse, quod hominibus, prophetis, silis molesti Atqui scitote, vos Deo esse molestos: Ac si dicat vates, nou me despicitis ollerentem signum libertatis, sed Deum, cujus nomino vobis ista promitto. NarnONYMUs : hQuia non solum prophetas persequimini, et eorum dicta contemnitis; sed et praesentis et jubentis Dei sontentiae contraidicitia, ita ut et exlii beatis laborem, idcirco Dominus faciet, quae sequuntur. Pro Ialore et mo-
Iesia, quod Aquila et Symmachus transtulerunt, LXX et Theodotio ἀγωνα interpretati sunt, id est, tactam atque
certamen, quia contentiosi non subjietant collum Domini servituti, sed illo vulnera eorum volente Curare, respuant sanitatem. Et hoc notandum, quod Achaz, rege impiissimo, nolente signum petere, sermo propheticus ad domum David, hoc est, ad tribum regiam convertatur, de
306쪽
do qua supra cri. I. Iegimus: D nunciaDerunt haec
figmim oblatum repudiatis, et interim populi Hierosolymitani animi sint confirmandi, dabit Dominus Q obis Agnum, prodigium, ostentum Vid.' not. ad Vs. II. , ad
oonfirmandam proinissonem liberationis a me allatam. ἐ' an Ecce I qua attentionem excitat auditorum, arguitque rem proponendam esse prorsus singularem, et animadversione. dignam. 3N- Πῖή- illa concipit, parisque Ilium, et Mocabis nomen ejus -- manuet, virgo, quae licet jam gravida, sit tamen maneatque, Virgo, filium pariet, cujus ipsum nomen magni aliquid atque divini portendit. nT Pa illa, nam n Articuli Virginem certam, ωρισμένην. audientibus notam, indicat; uti no vn dicitur de ite becca Genes. XXIV, 43., et do 'Miriamo Exod. II, 8. Nomen invΝν Mirginem, quae vere etalis dicitur, notare, ostenclimus in Adito talionia ad hunc Iocum Additamento, quo aliorum de hoc vaticinio sententias expendimus, nostramque interpretationem vindicamus. nari non est, ut quidam volunt, tertia Praeteriti, quam per generis enallagen pro seminino nnan positam volunt, sed vel Participium verbi inusitati ' in, i. q. π n, conciPere. .
vel, uti vult Cesenius, forma seminina Adjectivi mn salso V. D. dicit, me in priore hujus libri editione in ' pro tertia Praeteriti habuisse . Sic Chaldaeus: Nnx,ν, Deo graseida. Aquila: ἐν γαστρὶ συλλαμβανει. Convenit cum sequenti mΝ ' , et parie. Utrumque LXX, quum viderent agi de suturo tempore, recte verterunt: i παρθένος ἐν γαστρι ληψεται, καὶ τεῖται υἱον. Eadem quae hic formula de muliere gravida et post aliquod tempus partum. editura legitur Gonos XVI, Ii. Iiid. XIII, 5. potest verti Vel: et Oscabis, oratione habita ad seminam me quis hic de Ahala cogitet), vel : et vocabit femina, Puta, quae concipiet et pariet. Ita ririna' contracte erit Positum pro
307쪽
ut a tur: legitur obDentae, Deut. XXXI, 29., niv , fecu, Levit. XXV, 2I., riR AI, admirabilis es, Ps. CXVIII, 23. Quod Aben-Εsra et Κimehi ut ejusdem
formae exemplum adseruiit, ηυν nNUri', et peccaias populus ια , Exod. V, 26. pro plNEri), dubium est; nam quum diu masculini sit generis, sunt, qui verba illa vertant: peccatum, culpa, est Putili tui, nNUri accepto pro nomino in statu regiminis posito; os. noti ad eum Ioc. HIERONYMus: -- Quodque sequitur: D MocMiι nomen ejus Immanuel, et
LXX, et tres reliqui Aquila, Symmachus, Theodoliol simi-.Iiter transtulerunt, pro quo in Matthaeo DI, a3.J scriptum est Ooeabum καλέσουσιJ, quod in Hebraeo non habet .... Verbum σαν ι, quod omnes interpretati sunt Oocabis,
potest intelligi et Mocabit, quod ipsa scilicet virgo, quae eoncipiet et pariet, hoo Christum appellatura sit nomine. In miatis testimoniis, quae Evangelistae vel ApostoIi de
libris veteribus alliamserunt, curiosus attendendum est, non eos verborum ordinem sequutos esse, sed senium. Undo et in praesenti Ioco pro concipiet in utero Matthaeus posuit in utero habebis, et pro Mocabis, Oocabunt.' Nomina ceterum siliis imponere solebant matres, veluti Eva, Genes.
IV, a. u5., filiae Lothi Genes. XIX, 37. seq., Lea Genes. XXIX, 3a. XXX, 18. seqq. , Rahel, l. c. Vs. 24. NOmeu autem, quod virgo paritura filio imponet, vel potest accipi ut nomen pueri proprium, vel ut 6mbolieum. Posterius Iongo est probabilius, quia vates noster in locis similibus per impossionem nonadnum indicat illustria qua sdam attriibuta, quae de persona aut re aliqua cum laude praedicari possent, cujusmodi nomina symbolica recto h noraria appellaveris. Sic infra IX, 5. de eodem, de quo hic agitur illustri puero, dicitur, nomen ejus appellandum esse Mirabitis, Conisua ritaa, Meros. Et LXI, 6. populum Judaicum appellandum ait sacerdotes IoMae. Porro LXII, 4. Hierosolymam non amplius vocandam eta Dereliciam, sed voluptas mea in ea, praedicit. Ac Ieremias XXIII, 6. XXXIII, 16. Messae nomen ait fore hai 'N n I ,
308쪽
igitur Gnoetius ad Matth. I, 22.: MQui prolibetas non supina legit, nescire non potest, σ/ocatum iri aliquo nomiue dici ab illis eunt etiam, qui non ejus vocis sono sit appellandus, sed cujus rebus celebrandis vox ita conveniat. Loca passim occurrunt. desaj. I, 26., Posea dabitur nomen tibi urbastis itiae, ci Giιas fruetia, i. e. postea eris urbs justa et civitas fidelis. CL LVI, 7. Ceterum quum Deus no biseum esse Hebraeis dicatur, quoties benignus nos respicit et adjuvat, ut Ps. XLVI, 8. a. uis in MN 'θ, ,
LXXXIX, I5., infra apud Nostrum XLIII, 2. Ierem. i, 8. Jos. I, 5.; puero nomine AH appellando portendi patet
populi Iudaici a malis et adversis liberationem ejiisque defensionem adversus qualescunque hostes. Eam vero prae-ctandam esse ab ipso illo virgine nascituro masculo, qui vere sit Deus, humana natura adsumta inter homines versaturo, adeoque re ipsa Θεάνθρα -ος, manifestum est inde, quod in eodem hoc vaticinio, infra IX, 5. puer illo nasciturus diserto dicitur appellandus inter alia esseri za ΝΗ, Deus fortis. Recte LAcTΛNTius DiM. Insit. Lib.
IV. Cap. II.: Prophria declaraDit hoc nomines Imm nu el ist, quod Deus ad homines in carne Denturus esseste.
Im manuel enim Ilansscat Nobiscu m Deus, scilicet quia illa per Mirginem nato consseri homines vortebat, Deum secum esses in terra et carne mortali. HIERONYMus eis Ergo iste puer, qui nascetur ex virgine, o domus David, nunc appellatur a te Emmanuel, id est, Nobisci im Deus, quia rebus ipss probabis a duobus inimicis regibus liberata, Deum te habero praesentem. Percrebuerat igitur jam vatis nostri aetato et inter Iudaeos opinio illa pluribus antiquitatis populis recepta de divino aliquo heroe et rege, o virgine illibata nascituro, qui homines scelere sit solu'turus, molestiis levaturus, ex miseriis erepturus, uno Verbo, qui aureae aetatis felicitatem in terram sit reducturus. De qua opinione a variis populis vario sermata vide Anno tationis ad. h. l. Additamentum. Hebraei divinum illum regem R α - iu
309쪽
in suo populo e Virgine Davidicae prosapiao oriundum, suaeque potissimu in gentis vindicem et liberatorem exstit ruin sperabant. Appariturum autem exspectabant, qui inter illos veteri illi atque illustri oraculo de regni Davidici stabilitate u Sam. Vil, i 6. iidem habuere, quotiescunque magnis publicis calamitatibus ita oppressi essent, ut ultimae sive soli eae aetatis sinem propinquum esse crederent. CLSehou. in Azechielem Vol. II. p. 464. edit. Dc. Iam quum a conjuratis Syriae atque Israelis regibus genti Davidicae regiae totique regno Iudaico interilua tum imminere inderetur; anxios demissosque animos vates erigit spe mox nascituri divini illius magnoque desiderio ex speciali princiliis, quem
virgo modo prodigioso sit paritura. Famam inter illius aetati a Iudaeos fuisse de illultri quodam sui populi liber
toro ac servatore sngulari modo nascituro, patet quoquo ex Michae, vatis desajae aequalis, Cap. V, a. , ubi postquam
Vs. I. manifeste actum esset de ortu Messiae ex Bethlehemo, additur: Propterea ιradeι eos, irim,r ἐπ usque ad tempus, q- Pariens, L illa, quam parituram sperant, pepererit. Oraculum ita nostro simile, ut unum spectare . ad alterum, eaque se mutuo explicare satis intelligantur.
Judaeos Iesu Cliristi aetate hunc locum de Messia e virgina nascituro intellexisse, patet ex Matth. I, ua. uo. Quod spei, quae vatem tenuit, fore, ut illustiis ille populi sui
servator Propediem appariturus sit, non respolidit eventus, haud debet nos movere, ut de eo vatem cogitasse ne
ibi Tae nissum et mel comedet,
quod plures interpretes eo reserunt, quod communis ille fuerit insantilis aetatis apud Veteres victus, ut pluribus osteiidit Bocuanetus Hieros. P. I. L. I l. C. LI. T. I. p. 718.edit. Lips., demonstravitque idem, mel salubritatis caulla secti, et inprimi a caprino, junctum commendari. Proinde Iupiter insans caprae lacte et melle nutritus sertur. CAL-
310쪽
Αἰγος 'Aμαλθείης, ἐπὶ δὲ γλυκυ νι ρίον
Tu autem suxisi pingus tiber caprae Amaltheas, et i Iuper dulcem Doum comedisi. Sed quum infra Vs. ua. eo, quod lac spissum et mel omnium terrae Iudaicae incolarum victus sit futurus, terrae illius desolatio significetur; recte I. D. Micu RI is, J. E. FABEn iii Noti. ad Obseroau. super Orientes P. I. p. 28.., Licuison N, Gns PNius, alii, et hoc loco indieari existimant, soro, ut primis nascituri maeri vitae annis, terra ob incolarum desectum inculta jaceat. 2 ua ' 'n' d NU P , Usque ad scire fιum, usque
dum scial, r probare malum, eι eligere bonum. , sequento Infinitivo ruri liic valet donec, usque dum, ut Levit. XXIV, 12. P horun quo cum in cui odia dri, donec cu nerct eis Moses. LXX: πρινη γνῶναι αυτον κ. τ. λ. Chaldaeus: NT, P N: , priusquam sciaι puer etc. Plirali Oro reρrobars malum et eligere bonum, ubi de iii stantibus. dicitur, significatur illud 'tempus tenellae aetatis, quo insana jam puexascens uti incipit ratione in discernendis bonis et malis, utilibus et noxiis. Patet ex Deut. I, 3 9. EU , et
infantes Destri tenelli, δε quibus dixisis, et filii Destri,
2 U E qui nondum norunt bonum et malum. s. .lon. IV, II. Verba dNU et 'rin cum di solent construi, ut Vs. I 6., infra X lv, I. XLI v, I. u. Hi En ONY-aius, qui vel lit: butyrum et mol comedet, ut scias reprobare malum, et eligere bonum, videtur Particulam ut sum-nine pro quam Gis, quod est apud Latinos frequens, hoc sensu: quamvis Ilii maii uel persectam habeat in corpore insantili sapientiam, excedatque infinitis spatiis aliorum insantium capacitatem; illorum tamen instar butyro pascetur ac mello. Sic enim ille in Commentario ad h. l. : is Ne euiuputes in phantasmate nasciturum, cibis utetur infantiae, butyrum comedet et lac. Et licet hoc dicatur, ut veritas humani corporis approbetur, tamen adhuc pannis involutus et butyro pallus ac melle, habebit boni ni alique judicium. ut reprobans mala, eligat bona. Non quod hoc fecerit, aut Diuitia Corale