Ern. Frid. Car. Rosenmülleri, teol. ... Scholia in Vetus Testamentum. Volumen primum undecimum Patis tertiae, Jesajae vaticinia continentis. Volumen primum

371쪽

3a et Iesajas. Cap. VIII, 3. 4.

alium eodem sere tempore editum esse, quo silperius vid: Argument.), dum Syrorum et Ephraimitarum adhuc para batur expeditio, et utriusque gentis reges optatum consiliorum successum sibi pollicebantur; cf. R. 6. Si igitur puernatus sit illo ipso tempore, quo Bezinus et Pecachus adliuo pleni erant spei successus optati suae expeditionis: necesse est, uxorem Prophetae jam ante utero tulisse, et circa hoo

tempus puerum enixam esse. Praetcrea satis notum est,

labraeos sormam Praeteriit usurpare saeptiis pro PIusquamperfecto; vid. e. o. Genes. XXXVI, 6. Exod. XII, 35. CLG1 Assii Philol. S. L. l. Tract. II l. Can. XLIII. P. I98. edit. Dath. STORRII obferinit. p. I 59. 16 I. Propheis, non erat virgo, proρhetias dono elara, uti vult GROTIO, sed uxor Asa s. Moris enim est apud Hebraeos, ut mulier

a Viro, conjux a m rito, ejusque conditione et statu nomen mutuetur, ut femina, ab T 'N, n 23 D, regina, aqnemadmodum Latinia regina dicitur a regs, coqua a coquuε. HIERONYMus: is Praecipiturque desajae, ut ipsum puerum, qui prius Vocabatur Emmanuel, nunc appellet accelera, spolia δειrahe, fesina praedari. Eadem JAncti II et GROTII est sententia, a qua haud longo discedit GEsENius, qui Prophetissam, i. e. Propheta ukorem eandem esse existimat, quam supra VI l, 14. nuburi vocavit, illo tempore sibi desponsatam, aut recens nuptam. Sed vid.

quae diximus in Additamento II. Annotationis ad Cap. VII. p. 3o I. seqq.4. 'nN IN 'van π1' 'I Nam priusquiam hie puer no Merit Mocare: Pater mi, et mater mea, quod Graeci παππαύειν, vocant, quod tempus non potest ultra

biennium produci, quin circumscribi potest anno et dimidio. Igitur temporis spatium paulo brevius hic significatur, quam supra VII, 16.; CL Argument. Vulgatus: patrem suum et matrem suam, quasi Iegisset, quod ipsum etiamnum in codice aliquo Kennicotti reperitur. Reliqui in te pretes sutaxum non exprimunti rio' scit. , sive vi N,

i. e.

372쪽

i. e. auferetur ; impersonale loquendi genus, ut infra IX, 5.

mia. M. Lib. I. Tract. II l. Can. XXIIL p. 245. Setona υωθηναι. p. 4 II seqv. hic significat facultatem, eo-piam, opes, ut Ezech. XXVIII, 4. Zach. XIV, I 4. h D Arab ira N Coram rege Assyrio, i. e. ipso praesente, ab ipsi copiis, ad nutum et imperium ejus; triumphantium ritu, ante quos solenni pompa spolia opima, hosti erepta, serrisolebant. Rex AssΠius, Tiglath -Pulassar, ad Ahasi desi- , doria brevi post editum hoc vaticinium canno quarto regni Ahasi, qui a Reg. XL I9. 3o. Jothami, patris ejus, vocatur

vie simus), Damascenum regnum evertit, eodemque tem- poro adversus Pecachum conversus, Gileaditis et Peraeae

incolas, Rubenitas, Gaditas, et dimidiam Manassis, cisqtie Iordanem Galilaeae incoIas, Syriae proximos, in Assyriam abduxit; vid. a Reg. XVI, 7. 8. 9. a Chron. XXVIII, i 6. 6. Ad quem populum Versu hoo et seq. oratio dirigatur, vaIde interpretes dissentiunt. Sunt plures, qui subnan duri intelligant populum Israeliaicum deeem trabutim; nam de Iudaeis non diei potuisse, eos spernere aquas Siloae

lenta eumes, i. e. gentem Davidicam, cum ex hac gente

semper reges habuissent; illud Vero, quod de hoc populo, eo quo in hoc Versu sermo sit, dicatur, laetari eum Est Rerino, id sine ulla dubitatione ad Ephraimitas pertinere; ad Iudaeos Versu demum 8. orationem dirigi. Ea H igno-NYMI sententia: is Est aulem sensus: quia populus decem tribuum magis voIuit Rasin et filio Romeliae, id est, Damasci et Samariae regibus esse subjectus, quam stirpi David, quas meo cepit regnare judicio, faciam eum nequaquam his regibus, quos assumsit, sed regi servire Assyrio, cujus

potentia occupantis terram Samariae, inundationi numinis comparatur. Eandem sententiam commendavit I. G. LAcxκ-

Μ cItan de oreta aqua Siloae in Obseroast. Phaolore. P. X. . Obs Il. f. 7. Alii contra intelligendos censent Iudaeos, his maxime rationibus ducti: primo, prophetam inter Iudaeos

373쪽

eoncionantem, ubi ἀορίστως, sive sine restrictione loqunt sit de hoo populo, haud dubio intellexisse eum populum, in

quo vatem egerit: deinde mox in eadem oratione, Vs. 11.1 a. Iudaeos solos, a decem tribubus distinctos, bis vocarintn d n: praeterea de Ephraimilia, hostibus Judaeorum, non commode dici posse eos Apernere eisd) domum Davidi eam levius id do hostibus dictum esset. Verum quamquam haec vera sunt; id tamen nullo modo negari pote ultima Versus sexti verba, populum hune laetari de Resino, do populo Israelitico intelligenda esse. Nam quod illi, qui hono locum de solis Iudaeis interpretantur, contendunt, multos fuisse inter Judaeos, qui, mores Ahasi fastidientes,

et potentiam adventantium regum considerantes, transferri

regnum ad Syros et Israelitas optassent; id nullo argumento potest probari; nec, si Verum esset, propheta de toto populo Ioquutus esset; immo ipse narrat VII, 2., Alaasum cum toto ejus populo, Percepto nuntio, Syrum junxisse se cum Israetitis, minimo terrore esse commotum. Quibus omnibus

perpensis, recte statuit LoWTuus, esse h. I. nec Judaeos neo Israelitas excludendos; vatem tribus hisce Versibus 6. 7. 8. orationem ad totum populum Israeluicum, virtusque regia, Judaici et decem Jribuum, convertere, perque populum, leniter siuentes Siloae aquas aspernantem utrumque .intelligi posse populum, Israelitas quippe regnum Judae, a quo defecerint, quodque evertere jam constituerint, vilipendisse, Judaeos contra suis ipsorum viribus dictisos esse pariter aedo divino auxilio desperasse atque adeo abi llyriis opem adversus foederatos reges petiisse; recte itaque utrosque aquas Siloae contemtim despicere dici posse. Quae sententia confimmatur collato Versu I4., ubi diserte duarum domuum Uriam Διioarum mentio sit. Utramque igitur gentem, quae olim unMm PVulum constituerat, reprehendit, quod, relicto Iova, apud reges barbaros auxilium quaereret, Israelitica apud Syros, dudaica apud Assyrios; hinc utramque gentem communi calamitate amictum iri, minatur, Vs. 7. et seq. CL d. F.

374쪽

Doa p. 6. seqv. Verba ri' Un 'U nN nrri duridie, di 23'n, quandoquidem θraris populus his aquam Siloao, stientam ianuer, Chaldaeua hoc mod exponit: 'TI ri II a n, 'a Un 'n' Nmdi,ca Pnri Hra' 'I n 'diri 'ri' 2 P' Τη Nn is, propιarea quoa fasidis populus hises regnum domum DaMid, quas regebaι eos leniser, seus aquas S ae leniser suunt. De fonso Siloas vid. Rapra ad p. VII, 3. I iERONYMus ad h. I.: is Siloe autem sontem esse ad radicea montis Sion, qui non jugibus aquis, sed incertis horis, diebusque ebulliat, et per terrarum concava et antra saxi durissimi cum magno sonitu veniat, dubitare non possumus, nos praesertim, qui in hac habitamus provincia. Ex hoc sonte rivus deductus fuerat, aquam ad ejusdem nominis piscinam pervehens, cujus Ioannes biosacit mentionem Evangelii Cap. IX, 7. ii. Apud Nehemiam Ill, i5. piscina Seheiaefi appellatur, nomineri his admodum assint. Fruero vero dicitur aqua Sitiae δε- niser, quod rivus ille absque insigni quodam strepitu, certo

tali, qualem nurius aliquis major rapidiorque, e. e. Ε phrates, concitat, Iaberetur, quippe tenuia magnaque undarum copia minime tumidus. A quaa ejus lente, olei instar,

fluere, sine sonitu, narrat Schulgius, Leisunon dea me sam, P. V. p. 337. 14 I. Aquia Siloae autem gene reo Daridiea significatur, eui comparationi duplicem subesse Tationem, unam, quod sedi regias aqua illa esset proxima,

eandemque ab austro et Eephyro cireumflueret, alteram,

quod ad scaturiginem ejus inungi solerent Iudaeorum regesci Reg. I, 33. 34. 38. 39. , pluribus ostendit LAc ΜAcuRRIoeo supra laudato. duod Judaeis crimini datur h. l. gentem Davidicam aspernari, sunt, qui reserant es, quod multa Judaeorum ab illa regnum auferri et ad Syros transferri opta irent. Sed nullis argumentis hane sententiam niti, antea vidimus. Neo, si regnum vomus Daridis in se spectes, id aspernari majus censeri potest crimen, quam regnum Aegypti, Syriae aut qualecunque aliud aspernari. 'Recto vero observavit vietatNaa, ilitelligendum esse regnum δε- ,

375쪽

qualentia manifestim eras in regno famiaiae Daredicam Iova erat rex Judaei populi, et reges Davidici in eo regno censebantur ipsi Deo esse substituti et ejus vices gererm Eum regem spreMerunt Iudaei, regem Assyrium in auxilium Vocantes et cum eo foedus pangentes; quam dissidentiam

auxilii divini acriter reprehendit jam supra VII, 13. Ad

Iudaeos Vero praecipue hoc membrum prius reserendum

esse, parallelismus membrorum docet: nam hemistichio altero de Israelitis est sermo. N iv ivra Gaudet hic populus Reaino se Ilio Remialiae, i. e. deIecta

tur prosperis successibus Regini et filii Remaliae. 'b OU in natu absoIuto . ei ) nomen verbale pro Verbo sinito clam

aut positum, ut et alias haud raro v. o. Genes. XLIX, 3. 4. Iud. V, 8.; cs. GEGNII Lehrgeb. p. 726. Becte Cha daeus: delectαnsur; idemque fortasse intellexerunt Alexandrini: αλλα βουλεσθαι τὸν 'Pασσὶν καὶ τον νίον Ῥομελίου βασιλ--ἡ μων. ivllan in statu regiminis est positum, nam substantiva ante Voces quascunquis cum Praefixis b, D et In , aut ante praepositiones hν, PN, 'n, recipere solent puncta constructi, vid. GLAssii Phil. S. p. 8o. seq. edit. Dath., et STORRII Obserναι. P. I Ob. VITRINGA nN h. I. vertit apud, et gaudium apud Resinum etc. is Nempe reges inquit, is adversarii, successu superioris anni elati, et viribus suis sidentes, jam ante victoriam canebant triumphum, et laeti et alacres, nil dubitantes de eventu expeditionem suscipiebant. Id ipsum est, quod vates improbat, et quod Iovae in illos provocabat indigna tionem. Nolebat enim in populo Israelitico regnans contemni. Praepositionem autem nN saepe significare apud, notum est, vid. e. c. Levit. XIII, 49. I Sam. IX, I 8. TINO-sTAnius in Sunia n. ad I .exx. Hobrr. p. 63. quemadmodum jubilum ederes, ad gloriationem transfertur infra XLIII, 14., ita et h. I. O OD, gaudium, τί nNU oppositi in, fuerbiae potestatem obtinere arbitratur. HScilicet parvum Judaeae regnum contem tui habebant Israelitae, de foedere regis sui, cum potenti Assyriorum dominatore juncto,

376쪽

magnopore sese jactantes. Nullo modo est opus, cum I. D. MiciLAELB in Bibl. Orio . P. XIV. p. 127. Pro . Un

Iegero quod ellut Participium formae Piel a quod

verbum in dialecto Syriaca, Samaritana et Arabica mi cere, turbare, fgniscat, ut sensus sit, Iudaeos cum Regino limpidam Siloae fontem turbare. Nova ratione hunc lacum interpretatua est STEungi, leniter suentes Siloae aquas regni Ephraimuis imaginem ratus. o Iudaei, inquit, is lare' verant Periculum per Samariae et Syriae reges adductum, quod ut parvum Siloae rivo poterat comparari; i. e. hoc periculo non ita ut Deus voluerat, erant commonefacti Deum ea minori poena admoniti haud quaesiverant. Majus igitur jam periculum, quod Euphratis ripas transgressi furori Poterat comparari, adducitur; Assyriae copiae invadent Judaeam, et ad summum perducent discrimen. Verum ut taceamus, aquas Siloae sontia prope Ilierosolyniam parum apto pro regni Ephraimitici imagine usurpari, sensus, quem Steudet illis verbis inesse arbitratur, vix potorii conciliari cuin eo, quod vatea Lapra VII, 8. metum utriusque regni demero suis studuit. . Nec necesse videtur, quod V. S. V. acem tu Athnach ad UN, Ioco suo moto, Ulcin cum conjungendum, et adverbaliter pro . Una positum existimat, ut vertendum sit: aquas Siloae lento et hilarisor fuemea, vel, quod praeferendum judicat, aquas leniter suenses et gmtatim, collato Arabico copia rom paulatim, Par tum eos pariem. 7. Iz,' D propterea; sed ' h. l. παρIDsι, ut saepius,

demotistratia solummodo, orationem hanc chii sequentem eII e prioris; pendet a initio Vs. 6. Ed huci xi Nun 'inan 'U' N Ecce Dominus odi coι fuereoa, Israelitas et Iudaeos, aquas suDii illius Datidas et prae timos. Humine illo h. I. Euphratem intelligi, qui ob magnitudinem n's 'na , an 'inari, Genes. X v, 18. Deut. I, 7. Jos. I, 4. i,aIIiui ita Ditia, vocatur κατ'

377쪽

consessio est. CLEnicvs tamen Tigrim innui existimat, quod de copiis agitur Assyriacis. Sed recte monuit LACKEMAcDER Ioco supra ad Vs. 6. Iaudato IX. , regum Assyriorum ditionem prolati hujus oraculi tempore ad Euphratem usquB. Pertinuisse, nomen quo Assyriae, quam .alioqui Tigris ab occasu terminabat, adeo late interdum patere, ut totam etiam comprehendat Mesopotamiam, Tigri et Euphrate interceptam. Qua notione Iaxiori apud Arrianum quoque vocurrit, qui quo Ioco Euphratem deseri hit Expedit. Alexandri Μ. L. VII. p. 3oa. edit. Gronov. , inter cetera

ait: υπερβαλλει υπὲρ ται--ν--ν 'Aσσυρίαν. Limitem ergo ab occasu Assyria habebat Euphratem. Εjus

aquae merito hic dicuntur di o xv, Datidae, robustae, magnavi et impetu latae ex montibus Armeniae, et Pras- να nιω; ita Chaldaeus, qui praepotenιea, posuit, alii mutiae, ut L xx et Hieronymus. Sane ad utramque notionem admittit. Talis hio ponitur Euphrates, qualis verno et aestivo tempore, resolutis monitum nivibus, ripas suas solet excedere, et regiones proximas inundare, reseret te ARRIANO Expedia. Alexandr. Lib. VII. Cap. XXt.:

αὶ ἐπὶ τοῖς ορεσι τοῖς 'Αρμενίοις κατατηκομεναι, αυξουσι ν

Auerιhumεh. Vol. I. P. I. p. I9o. Ne quis autem in figura haereret, vates ipse eam explicat, docetque se intelligere PH me N 'An N, regem Allyrias, et om mgloriam s. excellentiam ejus, i. E. exercitum gravem, eum

que splendidissimo atque ornatissime instructum pro more populorum orientalium, ut infra X, I 6. I 8. CL Proverb. XlV, 28. η, an in mutiiaudino popuI. Meua

378쪽

es regia. Imperatores Orientis, quo erant fastu, non heroes . tantum, et nobilissimos ac sortissimos gentis viros habehant in castris, qui imperii decus et gloriam faciebant; sed ipsi quoque in expeditionibns se magnifica ostentabant in ho minum et jumentorum superbo ornatu; magnam trahebant Pompam, et apparatum castrensem, ut ex Xerxis, . Darii aIiorumque liquet expeditionibus. Id vero omne compleotiatur vates voce Nonnullis, inter quos Gelanius, lisaeo

verba ut interpolata suspeeta sunt. In altero hemisti hio redit ad imaginem Euphratis. n, ν' Asbe δει fura omnea 6 ci eos, quales qui sint docet Arrianus I. I. L. VII. C. q. p. I 8a. editi Geonov. 'Ο δὲ Ευφρατ ις ' μετέωρός τε φεr καὶ Βοχείλης πανταχή τν γν, καὶ διώ- πολλαὶ απ αυτου πεποίηνται, αἱ μὲν Πνναοι, αφ'-υδρευονται οἰ παρ' ἐκάτερα φκισμένοι' τας δὲ και προς καιρον ποιουνται, ὀπότε υδατος ἐνδεως Euhrasea per atiiora quam Tigris Dea Abisuri si ρωim

Dia oquia ιerrae, quam auuia, callis inem exaequae,mtilliqua sae eo αἰ Mai deriνantiar, alii quidem Perennes, ea . qutibus utriusque ristae accolae aquam μιωm, alii certo te ora inunt, cum aquae ad irriga Mam terram invia premiantur. Lia ANIus Ουι. T. II. P. 313. Mεγι-ος

δ αυτος Euphrates γίγνεται των ηρινῶν ομβρων λυοντων οἰώ οδωρ την ἐν Ἀρμενία του χειμῶνος οἰκοδομηθεῖσαν. OI δὲ περι αντον γεωργοὶ διωρυχας ενΘεν καὶ ἔνθεν κατατέμνοντες, σπόσα Αἰγυπτιοι τε Nει χρῶνται καὶ Ουrοι τω ποταμε, J. D. MicnAELIs in Sunt m. p. 113. scribi vult, ut significentur existis ab Aramaeopsa,axire , et nostro quidem loco Euphratis exitus innumericanales et rivi ei videntur, quibus Euphrates inferior cum Tigride connexus est, atque aqua ejus, ubi intumescit, derivatur. Sed ci Vare esse at os, dubio caret, Vid. not. ad Ps. XVIII, I 6., et os. Ezech. XXXII, 6. - ,2 hv ih Tin siis spor omnea ripas suas. At LXX: ἐπὶ παν τειχος ἡμῶν, et eodem modo Syrusi . Oma

quasi

379쪽

quasi legissent, illi liic v d 'eta, spes , i. e. agger

ejus. Ilostea irrumpentes cum lluvio exundante Comparare,

nec poetis exteria inusitatum. Sic Pomprium 1Iuvio comparat LucANua Phars Vl, ΩΤ a. seqq. Sio pleno Padus Ors lumens fvor aggere tui

Excurrit ripas, et totos concutit GS OS.

Succubuit si qua ιellus, cumulumques furoruem indarum non passa ruit, dum stamine toto Trausit, et ignMoa veris fbi gurgus campos. Conserendus et MORATIUs Carm. IV, u4. 25. seqq.

ibit, cf. Dan. XI, 1 o. , ubi eadem imago iisdem expressa verbis. Chaldaeus: 'aan uenan maneι transibis per terram domus Iuda scus ιorrena Madi β. Bello inundandam Iudaeam per eosdem Assyrios, quos in sublidium vocabant, minatur, perstans in comparatione magni et exundantia fluvii, qui, postqtiam Syriam et Ephraimitidem inundatione vastasset, in dudaeam quoquo irrupturus esset. ν Ar metus ad cotium pertinροι, tiro verbialis sigura, et infrix XXX, 28. et Habac. III, 13. obvia, qua significatur, rem esso deductam in magnum discrimen, et nihil esse propius, quam ut omnino pereat. Et iri allegoria praesenti de fluvio magno ac sorti aptissima est loquutio. Si quem enim ita gurges demergat, ut nihil ab aquis exstet praeter caput, ille quam proxime abest a mortis periculo. Chaldaeus: et usquo ad δε-- falem WVeniet. Betulit hoc vaticinium ad Sanheribi expeditionem sub Hiskia, quando illo vastatis pluribus Iudaeae urbibus ad Hierosolyma usque pervenit, ita ut obsessa suerit

urbs, non capta. Idem sequuntur interpretes plerique et Iudaei et Christiani. HIERONYMus: se Tanto Assyrius seretur impetu, ut, poliqi iam decem tribuum Occupaverit terram, ad Iudam perveniat, et tia teus, ad collum usque Per- tingat, Diuili od by Cooste

380쪽

tingat, per quae vicinam signisicat captivitatem. Non' enim tunc captus est audas, sed cunctis duarum tribuum urbibus subaugatis, sola remansit Ierusalem, quae incredibili Dei misericordia liberata est. Sed ita Sanheribi expeditionem non quadrat Versus superior, quo rex Assyrius Syriam atque Ephraimitidem obruiturus dicitur. Sanheribs enim j in Iudaeam irrumpente Syrorum atque Israelitarum regna constat jam subverta a Tiglath PulalIare atque Salmanassaim. LXX prius hemistichium ita reddunt: Καὶ ἀφελεῖ ἀπο'Iουδαίοιο ανθρωπον ος - σεται κεφαλiν αραι, η δυνατον συντελέσασθαί τι. Ubi verba οὐ δυνiσεται κεφλαλῆν αριαι videntur respondere Hebraicis istis , quae interpres ille plaga viscers colitam, i. e. Percutere seu amputare collum notare opinatus est. nrn erit . fiet, eadem constructio Genes. XX lv, 24. 43. n tan Erunt exest a

Participium isophat verbi nUa, signiscatione extenEendi, ut supra V, u5. alarum Nus, quibus intelligendao. sunt

alas exesreiauum, copiae hostium. Alas Hebraei vocant omnes copias, non equestres tantum, ut Latini, sed et pedestres, vid. Dan. IX, 27. HIERONYΜUs: is Potentiam Assyrii et innumerabilis ejus exercitus, quam sub suminis inundatione descripserat, nunc per aliam ostendit translationem, quod alia Dia, id est, ducibus, et infinita multitudino operuet 'it terram Emmanuelis, hoc est, defendentia eam Dei, sed tamen non posχderit. A LXX nseo verterunt i παρε αβολὴ αυτου, rem eXPresserunt, non vo- eum propyietatem. Νει ais Iri, Nhn Plenitudo Iariaudinis terras tuas, o Immanueli nihil aut agrorum aut appidorum, manebit intactum. Puerum, de quo Capito ruperiore VII, 14. , alloquitur testem futurorum lioruni maiorum. Alii, post ABARBENELΕΜ, hoc Versu ad prophe-tαm orationem dirigi et hN a reliquis sejungenda in existimant, hoc sensu: et alas ejus extensae alam tuan o vates replebunt. Nobiscum eamen es Douas Ita j a iii LXX, observante HIERONYΜo: ,, Emmanuel a LXX sequenti capitulo si. e. versiculo J coaptatur, non proprio Dorni te,

라틴어 텍스트