Ern. Frid. Car. Rosenmülleri, teol. ... Scholia in Vetus Testamentum. Volumen primum undecimum Patis tertiae, Jesajae vaticinia continentis. Volumen primum

521쪽

Teddenda essent, ut Meniaris ensea epagineui Moluntainiorum, quorum sensum ad linguae Iatinae consuetudinem adcommodatius in versione sic expressit: ue Meniane exerciaua

Moluntarii gladio eDamnato. Qui selisus, meo quidem judicio, artificii,sior videtur. Vulgaris interpretatio, quam initio adduximus, bonum sensum dat. Invitantur Medi et Persae ad occupanda magnifica Babyloniorum principum Palatia, et celΙas munitasque Babyloni 1 portas, quae videbantur vim omnem hostilem facile exclusurae, vel saltem ab hoste numquam occupari posse. XENOPHON Cyroρaeae. Lib. VII. expresse mentionem iacit aediFciorum Princ*um, των ἀρχείων, quae Cyrus inter duces, comites, et socios divisit. Observandum igitur, I litteram praefixam ' bio sumi significatione consequentis, et Vertendam vi; V. G. Exod. VII, 26. Dimittita populum metim ut se Diae mihi. u) Vocem ci ci na, quod proprie tiberatis, muni cos, hinc quosque ingenuos. nobiles, denotat vid. ScHULTENs ad Hamas. p. 3Io.), hic significare proceres, principes, ut Ps. CXIII, 8. υν zv, eum populi fui Principibus, et alias saepissimo. Cf. not. ad Job. XXI, u8., 3. Ego Deus exercituum, ri. 4., supremus rerum arbiter, man Mi sancti catis meis, i. e. instructis et praeparatis a me, ad hanc rem tanquam suoramento militari adstrictis. Intelliguntur Medi et Persae, di vino parentes jussui, et undique etiam a remotissimis locis concurreutea, atque communi auxilio Babylonem devastantes. Chaldaeua pro Anctis asia recte posuit praeparatis, qui scilicet praeparati erant ad perdendam Babylonem. Saneti ari dicitur omne id, quod Jovae secernitur; hinc, ubi de copiis militaribus usurpatur, intelligendae erunt tales, quae Dorum quasi bellum gerunt, auspica atque auctoro Jova, quasque a ova ipse in eam rem elegit. Sic Ierem. XXll, 7. iii prophetia adversus domum regis Iudae res fancti Mo a ersus te e mores. Et in simili adversus Iudaeos, apud Zephaniam Cap. I, 7. coram

522쪽

Domino δενα, quia propinquus es dies Io es quires δε- ordinaris sacrum Dori eii, fanoιinoaDis

oecitos fusa, Babylonios videlicet, ad mactandos dudaeos, et exeqtienda in eos Dei justitia. Sed inprimis hio comparandus est Iocus huic nostro plane parallelus in prophetia ejusdem argumenti apud deremiam LI, 27. Tollue fenum

in terra; clavias buccina inter gentes, afancιν ate adDemias eam gentes. Nimirum sanctificare hic est, ad opus aliquod eligere ac secernere. Sic Jerem. L, 44. 'ps N id' ' mna 'o' et qui electus es ad eam destrue dam, ego divonam et ordinabo ulum. . naE Ocari etiam fortes meos. hic usurpatur de miliaibus ad bellum e Mocandis et congregandis, qualis usus est vociaeMOcare apud Latinos, maxime in subitaria militum eo lectione, ut observavit Ga Evius ad Ezorum Lib. IlI. Cap. 17.' N, Ad iram meam, i. e. ut irae meae exsequendae interviant. Vi'Na Exsutiantes excelle id mea cf. Eandem loquutionem Zephan. IlI, II.), i. e. mei exultantes Lastuose. HIERONYMus: is Quod dicit: fortes meos, eι ese

futianles in gloria mea, ostendit eos non suis viribus, sed dei ira tam sublimis regni potentiam subvertisse. Sed

VI TnINGA recte assixum primae personae in reserendum monet ad vocem ex idiotismo linguae, quo inconstructione nominum alii xum jungi soIet nomini posteriori, quod tamen in versione reserendum est ad prius , ut 'o a 'n, mona msua faucιus; Ies. Lll, Io. aeria braehium ejus sanetum, sive potentia ejus verenda. Cf. quoque not. supra ad II, uo. Hinc verba sio capienda: mei, milites a mo delecti, exustMundi fasta; ut significentur ejusmodi homines, qui magnifice de se sentientes, et alios tanquam se longe inferiores, contemnentes, hoc ipso incitantur ad sortitudinem alacritatemque, et fiduciam in negotiis suseipiendis et feliciter gerendis. Eam vero Persa et Medis in-doIem fuisse, veterum historiarum scriptorihus testibus constat.

Sic BERODoetus Lib. I. p. 64. odit. Stephan. de Persa dicit:

μωζοντες ἐαυτους εἶναι ἀνθρωπαν μακρῆ τα πάντα ἀρα

523쪽

συυς, se omnium hominum exi imarissa longa se praesam mos in omnibus rebua. Ita quoque, apud eundem illum Lib. I. p. 4 a. Croesua in oratione ad cyrum, expresse Persarum indolem describit: Πέρσαι φύσιν ἐοντες ρατταI, Perfias naιuras quum Itiu proterri. Id vero multo magia valet de Media, gente Iastuosa et superba, et hoc nomine celebri. 4. Advolant citati immensa multitudine, mira cesseritate, magno strepitu. tr 'ina 3 uri h p rox turbaa in momtibus. bip hie sumendum est de sono inarticulato, quem producit strepitua et tumultus magnae et vagae multitudinis

Per moratea resonas. Monsea autem, qui hic intelliguntur, haud dubie sunt illa montium juga, quae Mediam ab Assyria dirimunt. nhran Species, smilitudo, populi mutici. e. ac si magnus exercitus adveniat; es t δι, ais -- ελgroses mer g ammen fiame, ut Michaelis reddidit. Οbserva, quam vivide noster pingat. Babylonis incolae itimontibus extremis insolitum quid conspiciunt; turbam o scuram et inordinatam; exercitus videtur esse, .sed non internosci potest. Sed jam propius accedenta multitudine, tumultum distinguunt: n'soNa α' a n bEU-, p, sonus es regnorum gsmiumque contractorum ad bellum, IJSam. Xlli, 5. nTribu ' ηυ n Max δε- Mercauum Deus Iustas copias bellieo a. b. nTRU pq TrHu: Ventam ex r 8 gione longinqua, ab exeremia eoeli; veniunt hostea barbari, e regionibus ignotis, id quod auget terrorem l Pro nxRRAlexandrini hic ponunt: ἀπ' ακρου θεμελάου του συρανού, ab exιremi coeli fundamenso, quasi legissent: nx qti' uvin m d u; quae dictio occurrit a Sam. XXlI, 8. n 'd Uu'qvin , imremuerunt fundamenta coeli. Sunt autem fundamensa coeli extrema terras, ubi coelum sive circulo. Prospectum d finianti, αρίζοντα dicunt, sive summis mo tium

524쪽

sum sagia incumbere videtur. ninr t ut 'SI In tamen iras Io a Medos et Persaa esse, vix monitu opus; perindeae Ierem. a5. δενα operuia thesaurum Diam, penu suum, M produxis inserumsma excando amias suas. hari,

Ad perdisndam ιω- terram Babylonicam. HIER NYΜus: is Medorum atque Persarum describitur impetus, . quod multia secum auxiliis congregatis, Domino eorum exercitum praecedente, ad vastitatem veniant Babylonis. ut disperdant omnem terram, non quod totum orbem v naverint, sed omnem terram Babylonis et Chaldaeorum.

Idioma est enim Sanctae Scripturae, ut omnem terram illi fgnificet provinciae, de quo sermo ελ , 6. Hulavis nune, vos Babsonii. ti ' Diem Ioseas esse diem, quo δε- judicium exercet in eos, quoa Punire statuit, vulgatum. N a' 'qvin 'est Qui seus ipsa Masatio ab Omnipolente Menti. Vae, Masis , hic designat mala, calamitatesque omnia generis; ut Hos. VII, IS. Do nes, vid. ad Genes. XVII, 1. Iloo loco id nomen haud dubio usurpatur paronomasiae causa 'io et 'ne, , unde et respicitur simul ad Dasandi, destruendi notionem, quam verbum ' ω habet. . Nuncio de hostilium copiarum adventu 'summo

terrore percutiuntur Babylonii. n 'u'm ditet' ΑχPropterea Omnium manua saccescunt, remittuntur. R migyionem manus notare remissionem studii, operis, Iaboris, in curando negotio, aut caespitationem et titubationem summam in aggrediendis et perficiendis iis, quae ad salutem urbis necessaria sunt, orationis series docet. Usurpatur eadem imago ad summam angustiam exprimendam Ierem.

L, 43. ΕΣecb. VII, 17. Zephan. III, 36. Eodem pertinet quae seqititur loquendi formula: du'-22M, ' cujus useor liqυ eis; vid. Deut. XX, 8. infra XIX, I.

8. Νndia' Et consurbaluntur, constemabuntur, uti Sam. XXVIIl, II. Ps. VI, II. Notat conditionem hominis Plan.

525쪽

plano commoti, et sui non compotis; sive, ut bene Coccκ-rus: perplexitatem et intricationem in consiliis, et praecipitationem in Varios conatus, amentiae et insaniae plenos. Tormema et dolores corripiem Babylonii. Hebraei enim non tantum dicere solente terror me corripia, ut infra XXXIII, 14. Δ's'am n vn nymN ιremor eorrmis profanos; et Jerem. XLIX, 24. nn ri ',2m' : VNn', ah angusta ra dolores corripuerunt eam .guas PartM-rientem; verum et tremorem arripio, vid. noti ad Iob.

XVill, uo. XXI, 6. I Urin nrih η Insa parturientis dolent. Α confringendo, torquendo, radix Stri dolendi significatum accepit, et saepius de Parturientium dolors usurpatuh; ut infra XXIu, 4. N,' 'nhm N,, n ea domi parturiens, nec peperi; et LXVI, 7. r , nn EI, antequam dolore partus fensisset, pueris. Vid. Aunivi LLir Busertas. quae inscripta est: ebraeorum 8 ri breMiter explicatum, g. IX. p. 668. seq. edit. Michael. tnx 'li 3N Qtiisque ad alterum supeι; nu , o vescere, vid. Genes. XLIII, 34. Ps. XLVllI, 6. In, 'ro Facies Mammarum Miatiuastorum, inflammati, tanquam igne, erunt vultus eorum. Cum nos urgent crueiatus, inflammatur facies, et toti a demus. Male nonnulli haec Verba reserunt ad truculentos

et ira quasi inllammatos Medorum vultus; quum totus hie versus de Babyloniis, summo pavore perculsis et comturbatis, loquatur.

9. Ipsam jam calamitatem, in Babrionios inducendam

vates dopingit. ' Diea Ioseae, de quo Vs. 6. i. q. N, crudelis, cum terminatione adjectivi, ut Ierem. I, a 3. HIERONYMus: GCrudelem diem vocat, non merito sui, sed populi. Non est enim crudelis, qui crudeles ju-i gulat, sed quod crudelis patientibus esse videatur. Nam et latro suspensus patibulo crudelem judicem putat. Coc-egius sumendum censet substantive, per atrocitatem; ut Proverb. xlI, Io. IN Miscera impiorum

sunt crudele quid. Et in Prophetia deremiae Cap. L, 4 I.

526쪽

de Babelo, quae nostro huic vaticinio plane similia est, doeju hostibus: nun crucelas ini, et nisIM .ciensurcommiseratione; proprier Deseum et crudele quid illi, seu, mera Deoisia. Metaphoram hoc loco existimat desum tam a magna et horribili tempestato, quae immane saevit, et obvia quaeque prosternit; colI. Jerem. XXIII, 19. Io. XXX, Ω3. u.., ubi haec imago plenius expressar prooeua δε-ε. Exiit aesus; e/ procella permanens, quas residebis

nicam in Dasi sem Vs. 9. XX lv, 12. risDU- 'Non Et perdet ab ea peeoaιorea ejus, terrae Babylonicae, h. E. incolae ejus, quas eum omnes pro hominibus impiis declarare vult, non cloes urbis, sed peccatores ejus dicit. n'NUri Pro NU ri, ut I, 28. O. da N 'Id n - 2 Nam salue coelorum et Adera eorum uora olendera facient lucem suam. l' dd proprie Oriones eorum. Nam , EI,

praeter hunc Iocum ter, Amos. V, 8. Iob. IX, 9. XXXVIII, 31., sed in singuIari, ut sideris nomen obvium, recentiorum

plerique pro Oriona habent, qui Arabibus I, l, Sytia

Chaldaeis i. e. Diolenuua, gigas vocatur; intelligunt enim Nimrodum, magnum venatorem, ut Graecorum Orion, in coelum evectum, ac Mosi jam dictum, 'Genes. X, 8. Eundem , DI IZμtium, i. e. impium vocatum esse putant, quod eum ut hostem verae religionis traditiona-3 G 3xia informat historia Asatica, unde Arabibus et irrisor, vocatur. Vid. Macu Eras Sureiamm. P. 13ao. seqq., ubi de nostro loco: is Quod in dasHa n , du pluraliter Iaguntur, ejus ratio ex hac una interpretatione reddi expeditissima potest. Plurea sunt in coelo gigantes, Cepheus,

Boote a

527쪽

Bootes , Ηemeses, Perseus, Auriga, Serpentarius, qui autonines, aut aliqui eorum, potuerunt ab Orientalibus in nu- . merum gigantum, referri, stultiqua seu impii Vocari. HIERONYΜuar ,, Verbum Hebraicum Chi filo LXX ωρίωνα transtulerunt. Hebraeus, quo ego praeceptore usus sum, Areturum interpretatus est. Nos generaliter sequentes Symmachum, selum diximus. Hebraeorum qui dam Sirium, sive Canopum nomino in indicari putant,

quod is Arabibus , i. e. s ulva appellatur. CL noti ad Job. lX, 9. et quos ibi Iaudavimus. ΗΠ.LERO ire Onomas.

S. p. 56. a bo3, Aps, Iducta Ps. LXXVIII, 7. Job. XXXI,

Ω4.) , didi dicitur cynosura L ursa minor, fidus, in quo Mucia et ora a Phoeniciis nautis pos a tuis, teste CICERONE G NMu Deor. L. II. e. 4 I. ios. Sed quicquid proprie signiscet, id certum est, denotari hoc Ioco Mera majora et Iucidiora. Non splendere, s. ω- cera faciem Iucem suam, Us. ao. XIL II. Iob. XXXI, 26. nNNa-ηωri obtenebrasus es sol in egressu suo, i. e. in ortu suo, ut recte Hieronymus. U N- tana non olendera Deiει lucem suam, ΙX, 1. a Sam. XXIL29. Hi ERONYΜUst is Est autem sensus, quod quum dies

Domini crudelia advenerit, et suror ejus universa vastari Prae timoris magnitudine mortalibus cuncta tenebrescant, et DI ipse, et luna, astraque rutilantia suum videantur Negare fulgorem. Unde et coelum sacco induitur, quod 'scilicet tenebrae cuncta operiant, et prementibus malis nihil aliud sentiant homines, nisi quod mens videre compellit. Solent vates Hebraei rerumpublicarum subversones hisce imaginibus pingere, vid. infra i XXXIV, 4. Eaecb. XXXII, 7. Ioel II, 1 o. III, 15. 16. Amos VIII, 9. Naith. XXIV, 29. II. Sub orbe, intelligendum esse imperium Babylonicum, ex orationis tenore Iiquet; eodem modo, quoi οἰκουμένην Luo. II, a. Iudaeam, et Acti II, a8. imperium Romanum denotat. Idem quoquo significasso dictionem z

528쪽

MHMersam Orbem Roma iam, notum est. Slo Minos, apud ovis. ---γλ. VIII, 99 et Creten, quas meuo es orbis.

I x. aD- p N IVem reo, . rariores, faciam hominea quam a tirum. Verbi 'iar primam vim in gra-- grus esse, a qua et pretios, indeque rari, fgnificationem acceperit, observavit Schultensius ad Prov. XXV, 17. est aurum purum a depurasMm; est enim ab Aethiop. a, Mater', mundaris, unde et Participium Hophat ram, a puratum, mundarum, a Reg. X, 18., pro quo in Ioco ρο--uelo, a Chron. IX, 17. Iegitur ' no. Alias sententias vido in SIMouis Arsa in Formari P. 191. 192. De Arabiae australia regione, auro divite, vid. ad senes X, 29..t Banctu δερ BAL APara mah. VOL IlI. p. 177. seqq. . HIERONYMuar is Caussa manifesta, quare Deus visitet ολυι. p , id est, Babylonis mala; ut habitatoro deserta redi gatur in solitudinem. Pratiosum autem dicitur omne quod rarum est, quomodo et Inpra LIV, Id pro hominum raritato apprehendere legimua septem mulierea unum virum. Et iaSamuelia volumina sISam. IlI, 1. J continetur: Sermo D mini arat priaio a in die a tuis, id est, xarua. 333. n nrt In axeandosiantia MDae, Dei pagminum. nndva hic positum est pro riva, tempore exeandefeensius, sive exeande ema Iova; quod prophetam velle, membrum posterius docet. Sio Ps IV, a. ms' inoo me vel clamanis, dum ego clamo, vel in oco. Notatu in tali contextu te ua vel statum, ut Graecorum διὰ, 'illi respondens. Omnes autem hujus Versua imaginea desumtae sunt a tempestate vehemente, quae ingenti cum Ira goro coelorum detonat in terram, et in eam inducit maxi- mas rerum commotiones et vastationes. Conser infra XXI I9. Io. ISam. XXII, 8.14. Vivida depingitur summus metus et fuga Babyloniorum. Erat Babylone, ut in majoribus urbibus et capitibus imperii esse soleh consinua hominum, ex variis coe-larum

Diuili od by Corale

529쪽

48o Iesaias. Cap. XIII, 14. 15.

Iorum plagis et gentibus; quem Jeremias Cap. L, 37. appellat

miseellam, ubi de Babylone loquitur, ors Vs. 52., quorum alii ibi, uti sit, domicilia fixerant; alii ad tempus urbem

frequentabant. Hi vero ad famam adventus exercitus ho-nilis et imminentis obsidionia urbis perte, resacti, subito

fugam cogitant, quisque terram et gentem suam respicientes. Sic derem. L, u8.: Mox fugientium et prorψientium se ex terra Babylonio. Imagines autem, quibus vatea utitur in fuga hac tumultuaria depingenda, desum lae sunt ab ODibus dispersis, quas nemo colligero curat, et cureis propul D. Capreae et damas sunt animalia timidissima, et propulsaea venatoribus, pedibus leves, ruga celerrimae, ut eas assequidissicile sit, quo alluditur Proverb. VI, 5. Vid. Boc MARTInieroa. P. I. Lib. III. Cap. XXV. T. II. p. 3O9. edit. Lips. Eadem ratio est OGium dioerfarum, et d pulsarum nam post repetendum est riID, quum rima de oribias dispuυ

soleat usurpari, e. c. Deuter. XXII, 1. Ezech. XXX v, 4.1quibus colligendis nemo operam dat, sive praeest, quarum colligendarum et defendendarum nemo curam habet, id quod voce indicatur. HIERONYMUs: is Babylonium , fgnificat et Chaldaeum populum, quod ita pavidus ad ise , ruptionem Medorum Persarumque sugiat, quasi damula et ovis ad rugitum leonis et ululatum lupi; nec habet defensorem aut principem, cujus s quatur imperium. bN d ar Da' vv Unusquisque ad putarum Dum con Derteιur, et snguli ad terram Dum fugient, ut BIERONYMUs vertit, et in Commentario haec verba ita ena Tat : o Postquam capta fuerit Babylon, et per portas ejus intrarit hostilis exercitus, cuncta auxilia, et diversarum gentium turmae, quibus Prius civitas desentabatur, ad suas

provincias revertentur.

15. Misera nunc d/pingitur iacies captae urbis: est sine ope, sine duce, nemo repento opprestas liberat; nemini Parcitur; non sexui, non aetati. Hrixa in ba Omnia etia

530쪽

deprehendistici cui respondet nudan Ad Proprie Omma cora fias, scit. in plateis, vel in iuga, ut a Chron. XXII, Is., es. in a XXIX, I. XXX, I. DomuERLEIN: is In suga via Anguia palantur, eos z'Nrcua dicit, vel plures acervatim

oberrant, horum catervam nida voeat, a naz, Dorradere , in acer a coire Sic Alexandrini: νηγριάνοι. Bo lsati

in Obser ιι. p. Io8. nuda desciensem, confianuum ι colusenes. XIX, ab. II. Num. XVI, 26. ISam. XII, 25., notaro ' . contendit, nostrumque Iocum ita interpretatur: homnes dea prehensi NScan , ), quicunque praesto adsuerint, gladio confodientur, non tantum robusti viribusque pollentes, sed . t viribus deficientes, aegroti, hoc nou impetrabunt a crudelitate victorum, ut naturae debitum persoIvant, sed ipsi quoque violenta morte conficientur.' 16. Eorum par ia elidenturi A De anιχ-. Verbum uiae ' usurpari solet in describenda inhumana saevitia militis victoria in tenellam aetatem saevientis, ut patet ex a Reg. VIII, 12. et Nah. III, io. Cl. Ps. CXXXVII, 9. Diripiemur domus eoia. rum, lud. Il, I 4. Zach. XIV, a. ra uxorest eorum suprafumur. Pro Iahasn, verbo pro obscoeno h bito, ad marginem Iegendum praecipitur conc- 'hitum patienιur, ut derem. III, 2. Denti XXVul, M. CLZachar. XIV, a.

eonira eoa Medos, XXI, 2. Dan. vI, I. N, Qui argentum non rmutans, non curant. a inurit M , Auroqua non deleetamur. Descriptio hostis barbari et re

non aecmerum, si quis vitam redimere vellet. Τantam igitur noster ait esse Medorum crudelitatem, ut frustra cruoris sitim prelio oblato quis tentet restinguere, vel auro Vitam carosve pueros redimere. Cum hia conveniunt Cyri verba, ovibus Medos alloquitur apud XENOPHONTEM myrop.

라틴어 텍스트