Ern. Frid. Car. Rosenmülleri, teol. ... Scholia in Vetus Testamentum. Volumen primum undecimum Patis tertiae, Jesajae vaticinia continentis. Volumen primum

541쪽

eonsuetae tamen Iectionis vestigium nullum apparet in vo bis: παιων ἔθνος πληέν θυμιον, ν -κ ἐφεισατο. Do derlinii conjecturam probat GEsRNaus, observans, ductuatiterarum ' et ri, in codicibus orientalibus et germanicia ita

sibi simum esse, ut vix discerni possint. 7. nna Sed nunc, subverso tyrannieo

isto tinperio, requi cu , ιranquiua es, qua Paset, terra. nna et nuIIa junguntur copula. Si interponeretur, o Syro et Latino, πάθος languesceret. γ' N:, ιerram a Poni pro incolis, ad quos acta res Proxime pertinebat, vix opus monere. nsa Alexandrini recte verterunt βοα si τε ροσυνης. Nam rixs, Arab. duras et proprie est erumpere, hinc eloqui, disserers ut multis pro-havit ScuULTENa in Anima eus philologi ad h. I. , unde et Iesai. LIR I. verterunt Graeci ηεον καὶ βοησον, quod ipsum excitatum GaI. Iv, ΩΤ. a Syro vertiturem ' nempe gaudio. Videtur tamen et apud Syros Pr prie non de quovis gaudio, sed quod eum strepitu aliquo et

fragore erumpis, ururpari, ut bene observat Ludov. de Diea ad h. I. Nec aliter TE Nilus MnuM. Act. III. Sc. 5. Pa. a. Iamne erumpere hoc licet miRi gaudium. Verba na' rixa ad eosdem illos, terrae incolas, pertinere, usu impersonali, quo, non minua ac Latini, personam 3. pluralis irequentant Orientales, recte monet AuRIVILinus. . Est, inquit, is constructio ad sensum, quam dicunt Grammatici, nihilque proinde attinet, exquirere, an referri ad nNn possit γ' q, nam cohaeret sane tanquam nominativus

cum nuptis nn ; aut vim quandam hic asserat distinctio per Athnachum. Si vel ponatur maxima, haud tamen oberit affectui, qui singulis incumbens loquutionibus, has secit bravissimaa. Damnat idem uubigantii conjeeturam, quam cs iunxit voci ut nominativo, per se inaneis, et ne ratiuncula quidam nixam ulla. l

542쪽

8. et I ad 3 esse oodros pi pinus Li Mostendit CEnsiua merob . I. p. 74. seq. Et P. Io6. seq. Ha gaudent ii, , da te, seu propter es, nunc videlicet nocendis cultate exutum. Ea enim significatione praefixam , sumi posse, monsuant loca Genes. XI, 13. Ps. LXXI, ain Levit. XIX, 28. , ita vero sumendam hic esse, per so patet. Nam ad ipsum Babylonium vertitur oratio, quin et hunc alloqui

tutae iam arbores singuntur, atque dicere: te extincto NU, a momento, quo, ex tempora quo Eecia i ta non adscendet porro, qui succidat. Neque enim audiendus VITnINGA, qui vertit folia aut cammuna nostra, junxitque proxime praecedenti ri', n, frigido nimium et invitis accentibus, Praesertim quum se quenter soleat nhv per particulam Construi. DATHIva tamen quoque , 2 h. I. substantivo usurpatum censet pro summo rei; ut arborum cacumina seu Mertices signis centur. Obvium ubique in sermone sedatiori 'BH, quisque senserit intelligendum. At non expressit vates, ut assectus impetum in loquentibus aemularetur. Est Vero, tum conversa oratio ad res et personas absentes, ac si coram adstarent, tum informata species inanimatarum, quasi vita et humania sensibus seuerentur, hosque etiam verbis eXprimerent, in omni et Poeli et elatiori Prosa usitatissima. CL. I Chron. XVI, SI

Ps. LXXVII, 17. XCVI, II - 13. XCIII, 7. 8. Iob. XXXVlII,

35. Habac. III, Io., in quibus coeli dicuntur laetari, terra exsultare, siuvii palmis complodere, montes certatim incantum adventante Jova, erumpere, aquae Deum videre et tremere, abyssus Vocem edere manusque in sublimo extoIIero, arbores sylvaeque canere, fulgura Deum alloqui, et, praesto esse sese mandanti, alleverare etc. Neque ignotum

In nostro, ubi pervadentia omnia gaudii pingitur amplitudo, cedri et pinus Libani universam Syriae et Palassinae regioq

543쪽

nem, quam mons Libani nobilitaverat, sistunt, et quia pr cerae, eximiae lateque conspicuae arbores illas, magni principes regesque saepe iis significantur, M. Dan. 1 v, Io. II. Jes. II, 13. X, 18. 35. 34. XL, 24., et GLAss I Philolog. S. p. IIo 7. editi Dath. Nam Versum nostrum proprie capere de arboribus, quaa exscindere amplius, ad struenda indosastuosa palatia, aut paranda bellica munimenta, non pollet excisus Babylonius, laret tenuius, quam ut ceteris, de quibus agitur, satis convenire L Η iERONYMus: er abietes, ca-dros Libani principes gentium intellige, qui Nabusiodonosor percutiente succisi sunt, qui et ipsi in vocem Iaetitiae perrumpentes dicunt: ex quo ad inferna deductus est, nullus alius potuit inveniri, qui magnos potentesque su cideret M s. Sequitur oret, sive infernae regionis audacissima prosopopoeia: excitat ille incolas suos, principum manes et defunctorum regum umbras; protinus omnea de solita surgunt, et regi Babylonio venienti obviam procedunt; insultant ei et illudunt, et ex ejus calamitate suae sortis quaerunt solatia. Eandem etiam scenain cum eodem adjunctorum apparatu egregie instruxit EetechieI, Cap.. XXXII, 18 -32., qui Pro more hario imaginem et amplificat. Ν Ne esse ἄδην, seu oreum Hebraeorum, notissimum est, et aderat jam supra V, t.. Varias notiones, quas Hebraei hac voce

exprimunt, earumque originem et progressum bene exposuit ZigcLEaus in Excursu priino ad ProMerbior. Mer n. teuso ., ad quem lectores brevitatis caussa remittimus. Istud igitur mortuorum veluti contubernium exturbatiar vehementius, tanquam inopina praesentia novi et invisi sodalis. M a Caussa tui imrou recto vertit Syrus, Pese peram sequenti adjunxit hemistichio Vitringa. Nempo ', quod proprio videtur significasso tremere, adhibere solet, ubi violentior affectus irae, metus, admirationis, quin et gaudii Jerem. XXX, 9. exprimendus. Utruitique autem, tum

ad Diuili od by Corale

544쪽

ad innominativum, consentientibus, quod ad a tinet, antiquis interpretibus praeter unum Alexandriniim Neque obstabit, quod ni ' praecesserat serma seminina. Nam est generia communis, et Hos XIV, 14. Iob. XXVI, 6. ut masculinam eonstruitur. De origine vocis u'Ns' magna dissensio. Si conseramus loca, in quibua hoc nomeno eurrit, liquet primo, id esse nomen gens tum, Genos. XlV, 5. XV, Io. dos. XVII, 15. et appellatum ita esse genua hominum, procerum statura corporis, Deut. III, II.; deinde, tuo designari mortuos, et id quidem Iocia bene multis,

e quibus lassiciat allegasse det. XXVI, 14. et Ps. LXXXVIII,

II. Quae duo quum inter se nescirent componere, alii existimarunt, Rephritas sio diei, quod tanquam nevi hominibus terrorem incutiant; et quum gens illa in is cubus et cavernis subterraneis habitasset, alii moriusa Monomino appellatos p.runt, quod hi quoque in speluncis conderentur: quae Masii et Aurivillii est sententia. Zieg-Iero, I. c., Videntur suisse genus hominum violantia et immani corporum longitudine terribilium. Deindo na rationes de iis abiisso in fabulam de gigantibus, Titanum instar, Deo ipsi sese opponentibus, et ab eo in tartareas

tenebras dejectis. VITRINGA Rephaitarum nomen ob monstrosam corporia magnitudinem. in umbras et manes moris tuorum translatum esse, existimat, quod communis opinio de umbria mortuorum fuit, apparere eas solere forma et

statura longe majore, quam sunt vel fuerunt corpora via ventium. Sed videntur-hio et aliis locis, ubi do

eo est sermo, umbrae morauorum nomen nacti esse a N ',

idem quod ns', remissus, debuis suis, iidem qui Homero

καμόντων, Gnimas, smudacra mortuorum,

Virgilio imagines, et passim maneo. γ' N '' nu Procerestrema. proprie notare hircos, et dein, sueta orientis metaphora, imperames, duceo, principsa, Notum; vid.

Jerem. XL, 8. Zach. X, 3. ri Nex Solia, tribuuntur regum umbris, ut pingantur eadem magnificentia, o qua decedere oportebat, ubi eundum in orcum esseti

545쪽

o. Sequitur grandiloqua compellatio, qua novira advena excipitur ab orci incolis, et prope deridetur. ΕΗ-hratur mortuo regi acerba contemtione tum prisca arrogantia immensaque fiducia potentiae, qua mortalis oblitus sortis, supra humana omnia se extulerat, tum versa nuuo

vite, omnimodo pristini splendoris jactura. nau, unde proprie respondet, tribuitur etiam his, qui loqui incipiunt, qui alterum sermone aggrediuntur, haud aliter ac Graeco rum ἀποκρινεσθαι, vid. Deut. XXI, 7. XXVI, 5. Job. III, a. 6.n n Orientalibus est ιriMia, dein piatou, tum et morbo at erisus suis, hinc ex Pyhal denotabit debilitatem summam, post virium omnium desectum, quas vulvera, morbis et mors denique Penitus contriverint. nisnΥ-Nobia ilia factus es. Alias hisca oum civ construitur, vid. PL

XXVIII, 1. CXLIII, r. '

I1. ηr Nil in Rana ias infernum desurbatustes Vs. 15. X, 13. fasus tuus p a Na denotat tam corporis quam animae, unde et superbiam, Ies. XIII, II. Prov. XVI, 18., qualis Babylonii olim regis, in idem nunc

cum eo sepulchrum mersa. JUVENAL. Saor. X, 172.

Pertinet eodem velut declaratio του et amplificatio. Frepuus, tumultus ingena, instrumantorum muscorum, quibus abusus ad insanam pompam, tyrannua laevas itentidem victorias gloriatus fuerat, immodico Tapiente gaudio, quod certe, ad augendum fastum, hic int xitur. CL infra XXIV, 8. Itaque Alexandrinus non mesoposuit: η ευφροσυνη σου. Hieronymus vertit: eo cidia cadaver tuum, unde Uubigantius conjecit, prophetam scripsisso nn n, sed nullius nixus auctoritate codicis, aut alius antiqui interpretis, invito praeterea linguae Ηebraeae genio, qui .n Utiri poscit, tuentequa Iectionem consuetam tum Chaldaeoi tum Syro, quamvis neuter ad litteram verterit. Nec, quod lectioni malarethicae Obvertiti ille,

546쪽

illo, mulleia instrumentia cum Babylonio in orcum detrusis, quidpiam ineoncinni subesse, aliis ita videbitur. Et EzεAE.'XXXII, di7. do bellicis armis idem figurate dieitur. non ux' Subter ιs Fr tum μει uophia, ut Esth. Iv, 3. Dermia vid. not. ad Job. VII, 5. , ut lassus deprimatur sorocientia hominis, qui tandem in praedam cedit tam vili

animalculo. riv, n tegumenta tua erunt Mer-mieuli. Pro libri nonnulli, tam impressi, quam manu scripti, sine Jod, in singulari habent. Dubito,

an recte. Na' et sibi invicem opponuntur. Foedum jacebit cadaver, e tineis veluti facto strato, tegumenti instar- aut stragulae Vermibus quoque obruendum. duperbo principi, posteaquam magnificentissimo exsultaverat luxus omnis apparatu, post mortem nihil tribuetur Tegii honoris, nihil curae, qua servandae a putredine forent exuviae; sed unum supererit istud, quod plebejo cuique et Caduco corpori commune est. Scilicet docta est SAN critobservatio, respici fortasse hic a vate curam, qua Assyrii

davera servare soleant, eaque ungere, conaire, atque a laetore et interitu vindicare, ut Herodotus et Strabo testantur; quod huic principi non contigerit. Idem videtur respici infra Vs. 18.

32. Quae hoc Versu sequuntur, Vitringa et LoWin tribuunt populo Iudaico, quasi ab eo dicerentur in Bab Ionium; sed poterunt non minori jure ad eosdem referri illos. quos loquentes jam antea audivimus. Mirantur hi, gaudent, immo probri instar objiciunt misello delapsam subito celsitudinem. nΝηὶ Quomodo earidi ida eoelos Quamquam ,sa haud repugnante linguae Hebraeae genio, intelligi posset eo sensu, quo Graecorum

πίπτειν, Latinorum cadere, frequenter de occasis Merum occurrunt, ita ut putaretur cum splendente sidere, postquam in coelo id occiderit, comparari morte abreptus Babylonius; multo tamen orit graviua sortiusque, e coelo procidUm,' h. e. e rntilante majestatia fastigio delapsum spectare. Quem-IU. V M. t i admodum

547쪽

admodum Bonaetius Od. I, I. subsimi ferire sdera Merai , 'at Epod. XVII, . a. peram lana rastra saeua aureum, ubi ingentis honoria et existimationis apicem cogitabat; ita contra ex afria decidensem Pompejum videro sibi visus est Cicaao 'is. ad λιieum, Lib II, 3 i. , et de coelo δει etiam ab Antonio collegam, ubi pristina utrumque spoliatum dignitate querebatur Philipp. II. 42. LXX ve ierunt ἐωσφόρος, Chaldaeus, qui Dundi a eras inure Aomines, Saadias, Io, o Aplendors quasi esset nomen

ab splenduis, deductum, inserto ', ut ut

Mirum, ab Hinc et recentiorum plerique ἰα-riferum interpretantur, quibus et nos cum GEsENIo acce-

dimus, quum et Arabibus splendere, hi primm Mnas M posrem m Mnas denoteti Quum ceteria duobus, quibus occurrit, Ioeis, Mech. XXI, II. Zach. X l, ais si Imperativus formae Hiphil verbi , , effularis; sunt, qui nec hoc Ioco aliter capiendum existiment. Ita ΗIEao. NYMUar is Pro eo quod nos interpretati sumus ob sacilitatem intelligentiae: quomodo cecidi i δε eoelo, Mei r, qui mane oriebaris, in Hebraico, ut Verbum exprimamus ad verbum, Iegitur: quomodo oeeid i da coelo, ulula, Iruditaeuii. Significatur autem aliis verbis D fui dilucu J ι emor, et dicitur ei, quod siere debeat et lugere, qui quondam sic suerit gloriosus, ut fulgori luciferi comparatua sit. Siculi inqui . lucifer discutiens tenebras, ardens et rutilua illucescit, sic et tuus progressus in populos et publicum claro sideri similia videbatur; sed cecidisti in terram gentium vulneratus, qui per superbiam loquebaris: tantam . Potentiam consequutus suin, ut coelum mihi restet ac sidera, ut sub pedibus meis superna debeant subjacere. Syrus etiam vertit Uulat Tui aurorae 'ris i. q.

summo Duilipeo by Cooste

548쪽

' Iummo dirueiati Diria earinis, cibiis denique, qui a jeju

nera queam, hic Iucisis vocatur quod sub mat tino crepuscula potissimum sidua illud suIgorem spargat; ex Orientalium Ioquendi more, quo persaepe solent idi et nasubstantivia praemittere ad constituenda concreta denominativa et possessiva. CL Apoc. XXII, 36. o ἀσήρ ο λαμπρος arati ορ ινος, seca olendida ει mas inar quam constatello renaria. quae dicitur, F a, Iucidissime sulgens, seo phori seu ἐωσψλορον nomine notum, diam, Poetarum Phras,

PraeMentem, eumque ducens, aurorae signum. Verba Mnaaditiari Νv ei, ri Alexandrini sio vertunt: συνετρίβε εἰς τρον τεν ὀ ἀποστέλλων προς πάντα τα contristia es in terram qui mistebas ad omnes genua. Pro numa legi videtur imaa, et pro transpositis litteris, ri, et. Hi Tonymus, corruisi io ιerram, qui Mianoratira genua. Id rectius, neo tamen sensun persecte redditi Sub ma, quod tum Hebraeis, tum Arabibus notat Doridam, hio, ubi passivo ponitur, di Mendi notionem simul includi, doeat adjunctum in humum uagus. Potest igitur phrasis evna , non nisi gemina Phrasi commode reddi, va-1etque exesua de vitia ea in torram; quod idem est, ae si 'dixissetit gladio interemtus, projectus ea in terram, ut solent confossi serra. Et quemadmodum τω respondet iva' , ,π'aa, sic qui dicitur in priori hemistierimo, an ουν ei, ri appellatur in parallelo altero. Sed non consentiunt in horum verborum interpretatione. Plerique verbo ishri debilirandi notionem tribuunt; quae tam nostro, quam reliquia duobus, ubi id occurrit, Iocis Exod. XV, 13. Job. XIR Io. , nullo modo est apta. Quid enim est: δε- hiauana super gemeap Non sum nescius, quomodo sensum hune incommodum evitare Velint ΚΙΜcuI et CoccRI , qu rem hic vertit pravos a gentibus, ac si scriptum esset diva hv eodem modo quo ritari bu notat μα-

549쪽

Praepostum Iudae, Zachar. XII, a. Sed quae hinc prodit sententia, debuisana qui gemibus es Praeffetus, non salis concinna. DATHIus vertit: qui consciebaa gemium prac Delos. ΚiMciar putat, hu hic sumi pro a , ac si scriptum esset, la' ad Ei, ri, Vertitque, debiluana ςenιes. Monet, ita sumi bra pro a in aliis quoque locis, veluti Gen. XXVII, 4o. Sed eum rarior ille est usus voculae bu, tum in ejusmodi casibus notionem habet instrumemi ut caussas, quod huic Ioco non convenit. 1linc scribi debebat ex sensu Κimebitet,iri, quae constructio est Exod. XVII, IS , unda et Hubigantiua existimavit, Pro DN deberi scribarum

errori. Syrus vertit comevior gentium, nam

temnendi significationem apud Syros habat Dan. XI, 2 . Pro inrna, contemtus, Syrus posuit lilao Nicuistiis quoque reddit: der Eu fons δε βρει our die Gihor herab Aes. Sed verbo Hebraico contemnendi significationem tribuere, vetant Ioca Exod. XVII, 13. Iob. Xl Io., et obstat particula hv. Hebraeum et ri est haud dubie

Ararit, proiecis , e. c. humi, quae notio Arabicae inest es. quos ad Job. XI v, io. laudavimus , hinc et TaI-mudieis Ubri generatim projicere, peculiariter, Iacere si tem, unde EUM, fors. Quod haud dubie ex Judaeis nonnullos movit, ut verba nostra verterent: jecis sortem super populos. Memendi vero, sive prosernendi significatio tam huic loco, quam Exod. XVII, I 3. et Job. XIV, io. aptissima est. Neo obstat, quod in Iobo sumatur passive et neutraliter, quod seri haud dissiculter potuit, pro varia applicatione

ejusdem notionis ad diversa objecta, sic ' Id est gra Dis pondere, pressit, sensu activo, graMis numero. dignitate, honore, neutraliter , uda em D, Ioco moMis, active; pro ettas fuiι, neutraliter. In laudato Exodi loco construitur quidem intercedente particula n q, in nostro cum Αν. Sed apposite monet AURIUILLIUs, non insolens esse Hebraeis scriptoribus, ut verbum unum idemque particulas adsciscat non unius

550쪽

generis, quarum ope jungantur illi nomina, prout ex his . cujusque ratio jusserit. Post N se Iegimus, praeter alias, tum nN tum D; similiter utrumque post so admittit.

Curne ergo arbitremur, etiam non rim modo, sed , , et bu in constructione subservire 2 Foret certe temerarium, hoc negare, quum extra tria loca, quae habemus sub oculis, plura in V. T. non adsint, e quibus de verbi constructione

possit judicari.

. 13. Ipsi im nunc tyrannum Babylonium fingunt 1oquentem, et insana polentiae suae jactatione supra modum gloriantem, unde mirifice aliplificatur ruinae ejus atrocitas. Tu ιeoum cogitabas: in eoelum ascendam ει super sinas . coeli thronum meum eouocabo. Coelum et sedera idem important hic figurata loquutione, quod vidimus G. Iais nisi quod accedat nunc, quod omnium summum est, numinis istitia contuitus. Id enim ut exprimeretur, voci ' ad Iadditum Dei nomen, hN. sN 'n2 a nulti 'na die M' Aresdebo in monte con-Mua in septentrionia Διeribus. Subinterpretes plerique nonem montem, in quo templum exstruetum erat, intelligunt, in quo 'rex Babylonis sede in suam figere velit. Sed montem illum jam dudum non qn potestatem solum redegerat, sed et templum everterat et

combusserat ; quid ergo speret, se in eo sessurum, qui multo plus jam secerat 2 Obstat et orationis gradatio: praecesserat, adscendam in corium, et smra saucia Dei Irmabo sinum meum; jam quam non humile solum, sed praeceps Iapsu, et sedebo in moma Moriap Accedit, quod sequitur, inlineribus βριentrionis l sae 'nγ , quum templi montem

ab alistro Ilierosolymorum suisse constet. Quas difficultatis heno perspiciens J. D. Micii ELIs in Biblioth. Orienι. P. V. - P. I9I. et, in Sumlem m. P. II a. aliam hunc Iocum intem pretandi viam ingressus est. Et sub mome conDentua et ex tremia θριentrionis, post seuas Dei, majus quid et subita inius, Deorum intelligi videtur eonMemus, qualem ethnici fingebant, in summo aliquo monte, coelum sustinente, nec