장음표시 사용
611쪽
silo et leonem. Ceterum verba ad initium Capitia sequentis refert Syriacus interpres, probante et sequento Schellingio, ut mox videbimus. H. XVI, I. Alloquitur propheta gentem Moabiticam: Ax na v, dc 'χ ηnis mιDeaentim s. agnoa dominmoria terrae, in tributum, ex pacto vetere, a Petra deferium Marsua ad montem inliae nonis. Quibus verbis clarum est prophetam commendare Moabitis, ut sibi gratiam concilient et protectionem regis Iudaici, d hilam exhibendo obedientiam, solvendoque tributum agnorum, a Davido olim impositum, quod exigendi jus sit eεGri a Davidis legitime competebat. Davidem enim sibi obnoxios fecisse Moabitas, eosque tributum illi pependisse, egimus a Sam. VIlI, 2. Deinde etiam Mescham, Moabitarum regem,.regibus Israeliticis, usque ad Achabum, iri-hutum agnorum et arietum pependisse, narratur a Reg. III, 4. Eum terrae tractum, quem Moabitae olim tenuere, etiamnum pecudibus, praesertim oviariis et caprinia abundare, tostantur qui nostra aetate illas regiones invisere; vid. libri nostr. die bibl. Auerthumat. Vol. II. P. I. p. 129. et Vol. lII. p. 53. Chaldaeus: l cu ' pdR n' deferens ιrilista uncto, regi, Israelis. Pro 'P, auctore Syro interpreto .a ij, recentiorum com-
pIurea legendum volunt 'n , fiam, quod et codex Kenni-eotii 4o . et sortasse quoque I 58. exhibet. Ex De- Romanis, praetermissis nonnullis dubiis, quaιuor aperto hane Iectionem servant. Qua adscita lectione, nostra verba ita vertunt: mitiae uelium Hominatoria testae, i. e. regia Moa-hitiei, ad montem inuas Mon, ut splendida legatione, per ipsum regis filium, gens Moabitica a Judaeis auxilium et hospitium petere moneatur. I. F. ScHELLINO in nimad-rss. philologi ad Q ciuiora δε με Am p. 25. verba ultima Capiti a XV. n 'N n 'Hae,' ad hunc Versum, cum Syro interprete,
612쪽
terprete, traliens, et pro triis legens nis, nostrum Iociam se interpretatur: quod vero ad reliquos in terra attinet,
quos leonum immanitas reliquos secit XV, 9. , sive, et squi etiam tum supersises fuerim in terra, MIegabit eos
ceu agnos, captivos, dominator terrae, i. e. qui tunc terram Moabiticam in sua in potestatem redegerit, rex Iudaeo- Tum, ad montem Sionis. Nos quidem a vulgo recepta Ie- 'gendi et interpretandi ratione haud discedendum arbitramur. Non indigna tamen, quae commemoretur, ΗΟHEIsELII est sententia in OUerDaIι. phi logico - exegett. P. I 5. Is nostrum locum sic vertit: μιιue agnum, O dominatores terrae, e Seri usque ad defertum ad montem Iliae nonis. Nomen d non collective, sed, uti sonat, in singulari, do agno unico sumendum censet. Vatem respicere existimat ad morem veterum, qui l,ellum suscepturi agnum ad hostes ablegabant, futuri proelii nuncium. De ritu hoc Dio ENiANus ProDerb. Centur. II. no. 69. P. I97. sin MiciIALLIA APosvoLir ProDerbiis Centur. lv. No. 45. p. 47.J: Aρνα προβαλ λει ἐπὶ των ωολεμει υ αἰρουμενωπι οι γαρ πόλεμον αἴρειν βου- λόαενοι, κερυκα ἔπεμπτον αργα ἐπιφερομενον, ον ἐφίη ἔνδον, ἐνδεικνυμενος μηλοβοτον αυτων τῆν ουσίαν Eσεσθαι καὶ τὴν
πολιν. Agnum projicit; dicisur de iis, qui bovum capessunt. Qui enim belrum fuscepturi essent, caduceatorem cum agno ablegabant, quem dimiιιebcu insus, Ani cans, inforum hostium bona ac urbem de salum ircadeo ut ODes ibi pascantur. Hujus consiletudinis mentionem quoque injicit Hesychius, ad phrasin αρνα προβαλλειν haec adnotans: N-ος ην- sti προτερον συμβαλλειν, πρὶν ν τὸν αρνα προσμένων τίς λαβν τῶν πολεμιων.
Tex erat apud Athenienses, no prius eo ligeretur, sed exspectareιur, usque dum aliquia ex hosnua agnum arriperet ad immittendum . Mittera i itur agnum ad momem Iliae nonis, ex IIoheiselli sententia est, denunciare bellum
Judaeis. is integra vero, inquit, is haec Ioqitutior milliae agnum, o dominmores terrae, videtur esse ironica, prouti
jam animadvertit Lutherus. Idem το rectissime N n a veriit:
613쪽
sunt terrae Judaicae, sed Moabiticae domini. Εjurati bi
fuerunt Iudaeorum hostes, nullam quo vexandi popuIum Iudaicum occalionem Praetermiserunt. CL u Reg. XlII, 2D.
Jes. XXV, Io. Zeph. II, 8. Iam vero, quum ipsi Moabitae ab Assyriis graviter affigendi ellent, Iudibrio eos habet propheta, mutue, ait, agnum, o dominatores terrae Moabiticae ad nonem, i. e. denunciate, quaeso, uti soliti estis, novum hellum nobis. Imo tantum abest, ut agnum sui uri belli
nuncium ad Zionem missuri sitis, ut potius tempus instet, quo vos instar avis vagae nido emissae, sedibus vestria expellamini, Vs. a. se Ceterum per v, , peιram, hic vix dubium intelligi urbem Petram, in omni historia notissimam, quae Arabiae Petraeae nomen dedit, Moabitidi pro ximam. Fuerat olim Edomitarum, quibus hanc urbem Amaxias, rex Judaeorum, eripuit, I Reg. XIV, q. a Chron. xXL II. I a. 14. Postea Moabitas illa urbe potitos esse, patet ex hoc Ioco. Urbis olim florentissimae et pulcherrimae reliquias nuper invisit et descripsit Bureisardi, vid. Iibri nostr. supra laudat. Vol. III. p. 76. seqq. CL RELA FaGes. p. 926. seqq. Commemoratur in hac ipsa vaticiniorum syllogo et infra XLII, II. Rationem, cur vates agnos tributarios ab hac urbe potius mittendos dicat, quam ab aliqua alia, VITRINGA non sine veri similitudine repetendam putat inde, quod Moabitae aequo ac Arabea soliti essent magnos pecudum greges iu desertum illi urbi vicinum
agere, et eos ibidem pascere, ut Veterea testantur, et Petram hanc tanquam promtuarium quoddam commune, in quod se qualicunque casu recipiebant, et ubi sua reponebanti Dum porro Noster agnos mittendos ait a Petra n mn, defertum Merseo, ut hac via perveniant ad montem Sionis,
vix dubitari potest, fgnificari desertum Hierichuntinum, Hierosolymam ex Moabitido proficiscentibus transeundum,
614쪽
u. Rationem addit praestandi ollisu, ad quod Moabitas adhortatua est Versu superiore: nisti lia
Moabi, ata Mada Arnonia, quibus verbia significatur, quo quot imminens Moabitidi exitium evasuri sint, quantopera dudaeorum indigeant favore et amicitia, quandoquidem ab hostili oppressiona apud illos solos pateat etagium; es itaque nunc tempua demereri Iudaeos, et meminisse ossicii, quod iis debeatur, tam diu neglecti, ut expellendi sedibus Ria Moabitas benevole et amice ab illis recipiantur.' u Sicut aDia Magrana, Vs. 3. X, 14. Proverb. XXVII, 8. Nah. III, 17. , nido expulsa, unde additur nisu N, quod non nunt pro ij v nisu, dimos a nido dictum volunt, sero ut Hieronymus, qui pulli do rido aOolantes vertit. Sed sensus est commodua, si verba lamantur, uti sonant: ni adimissus, i. e. disjectua, dissipatiis, destructus, ex quo pulsa. aves huc illud volitant, inoertae, quo se vextexe debeant; quemadmodum infra XXVII, 1 o. asi manso. Ei ραια - reserta, cujus incolao vi abacti si dispulsi sunt. Per αμ n n an, A via massii, monent Hebraei intelligendoaello pagos, urbibua subjectos, qui urbium nudi, Gias, dici solent, ut Num. XX l, M. n Ia, δε Mesbonia, pagi urbi subiecti. Sie et Ps. XLVIII, I a. n aanini Judaeas oppida. HIERONYMO: sen omn6 Azia id est, villae et urbes provinciae Moab. Saadias ipvuma pagorum Moabi. n 'avra Ad transitus, i. e. vada cut Ierem. LI, 3a. idem nomen da adis Euphratia dicitur , quae sunt Arnoni, ad vada Axtionis Muti, qui est terminua ditionis Moabiticaa, vid. Num. XXI, 13. Hodie iluvius ille vocatur
P. ao8. seqq. 3. Interpretum plures, quibus et nos olim accessimu hoo Versa et duobus, qui proxime sequuntur, vatem alloqui
615쪽
Moabitas existimant, idque eia eonsilii impertim, si velint
impendens Me infortunium effugere, aut saltem mitigare, ut profugos ex Iudaeis, qui hostili irruptione suis ex sedibus excedere coacti inter Moabitas refugium sorte et latibulum quaerant, humaniter excipianti Est enim, observante C. F. ScaNuanaa in inferimu. ad Ie V. Progr. Tubing. a. 18O7. P. 7., communis et constana ratio Prophetarum haec, ut quam gentibus prope a Iudaica sedem habentibua denunciant eversionem, assirment poenam esse a Deo decretam et iustam ob inhumanitatem et serociam erga Iudaeos ab hostibus devictos depre a. Vid. Obad. M. ro. II. Mech. XXV, 8. Zeph. II, 8. Commendat illam sententiam, quod Vs. 4. verba Irelo poscentibus accentibus sic vem tenda sunt: o Moiset sis Alaudum, scit. expulsis meis,' 'a , qui proxime praecedunti obstat tamen illi interpretandi rationi, quod ea adscita nec primum hujus versus 3. membrum commodum sensum praebet, nec Versunm 4. 5. nexua latis perspicuus est. Recte vidit a. D. M cuAELIs,' consentientibus Lowtho, Η. E. G. Paulo, Eichhornio et G senio, tribus hisce versibua contineri verba principia Moabitici, Hierosolymam eum tributo solvendo missi cri. I. , Petentis, ut Moabitas terra sua excedere coaetos, et res gium quaerent ea humaniter excipiant audaei. Initio Versus est dieini do, subaudiendum, ut saepe alias. Verbanxv adducus, admovete eo uium, sero no capiunt: Prudenter rationem instituite; facite quod consultum ost. Chaldaeus: eti di , eon uiae eon Am. Sed malim eum Gelanio subaudito, sic explicare: adeste nobis consilio vestro, quod complectitur omne quo aliis opem et auxilium serimus eosque juvamus. Faeiso j-dirium, i. e. justum, aequum. Expendite, inquit, et v hiscum reputate, quid in ipsa aequitate et humanitatis lego fundatum sit. Pro Imperativia pluralibus, et hem, ad marginem singularia seminina, et , ν Iegi Praecipiuntur; nulla taui en hinc in sensu diserepantia. Lectio
marginalia ad Zionem I. sive HierosoIymam, sed quae
616쪽
in textu est, ad eius incolas redit. Una ηλου br,nFons tanquam noctem umbram ιuam in madio maridiei, i. e. praebo tutum refugium Moabitis laeonis calamitatis aestu. Meridiea, , uti gravem et ardentem quasi vim exprimit hostilia oppressionis, ita 'lin, medium meridiat, ardore solis vehementissime pungens, τατον est, et intensissimum ac intolerabilem publicae an sictionia aestum repraesentat. Unde facile colligitur, ,π, umbram, omne id complecti, quo quis a lanta calamitate immunis praestatur, simulque suavi quiete et omnia generis
solatio erigitur et xeereatur. Simili imagina infra XXV, 4. dicitur, Deum fuis esse di*rita hae, umbram ab Gesta. Et supra IV, 6. promittitur piis tugurium pro danda interdio umbra ab aesta. Poeta Arabicua in Anthologia Mama
Sol a mors Doena eram dum friguo, at ardensa Sirio sum Oero frigua ipse et u-ra. Quod imaginis invoIucro p posuerat Vates, statim absque metaphora exprimit: di rina, oociatici propias , exsules, extorres Iudaeorum, XXVII, I 3. a Maga lem a sede sua expulsum, profugos ne reMeles, noli Prodere, quo sensu idem verbum Iexem. XLIX, Io. Prov. Xl, 13. usurpatum.
4. a 3 Commorentur in is hospitaturi, XI, 6. XXXIII, 14., cs. Rutb l, 1. Propias mei, profugi, Vs. 3. Qui hoc Versu vatis verba de profugis Iudaeis I quentis contineri existimant, Pronomen additum vel ad prophetam, vel ad Deum, cujus ille verba profert, reserunt. Priori sensu exulos prophrias erunt qui ex ejus Populo, posteriori, exulea Ddi, .sortius profugi illi commendantur, dum
617쪽
dum dicitur, ipsum Deum ipsis favere, suramque eorum ger e singularem. Verum sensus multo concinnior erit, si ut principis Moabitici dudaeam missi verba haeo capiamus, qui de sui a popularibus patria expulsis loquitur. Quae se quuntur, ui 'adio tui IN V, accentu distinctivo Ieph - hason nomini imposito ab iis quao praocedunt diremta, ita sunt vertendat o Moab, es, ela Llibutiam ab bone Das me. XXXIIl, I. Sed Graecus Alexandrinus re didit οἰ φυγαδες Mai αβ, Chaldaeus dire u n aho 'huheu δε- portati regni Moab, Syrus: inla--diores Moabi Quos cunctos IN U Iegi apparet, sensu ad rem pedi
quam apto. N eque tamen, Vere monente Gelanim oecesso est, ut ad eum sensum oblinendum puncta vocalia Tecepta mutemus; lassicit accentum distinctivum ad Iri di transferre, ut sit ita vertendamr commorentur in te exput mai scit. Moabi, Pronomine primae personae redundante, ut saepius tertiae personae Pronomen πλεοναζει, ut Exod. II, 6. IN N h, i Miribas sum, puerum, Iob. XXIX, 3. 'I hna
Eum lusebat ea, lucerna ejus; vid. et infra XVII, 6. et GEsENii Lehrgoo. p. 734. Addit ad persuadendum ut profugua Moabitis Iudaei apud so recipiant, haud dici illos
apud eos commoraturos esse, neque enim perennem suturam
esse Moabitidia cladem, sed sole ut restauretur:
nam desinu, Ps LXXVII, 9. Praeteritum propheticum, ut supra V, 13. IX, a. ruri oraresso, sive oppressor; verbum
v n est exprimere, es. Prori XXX, 33. notat igitur proprio emunctorem. Chaldaeus recte hosta, vertiti n33Finem hMebia Das eis, XXII, 4. un Consumentur, a sumentur, ni Deut. II, 16. PL IX, 7. du, Concularuores, hostes violenti et seroces. γ Nn In E ιerra Judaica, eam enim intelligendam esso suadet Versus Proximus. s. illud humanitatis ossicium si Iudaei Moabitis praestiterint, bene ipsis cedet. Hu2 'dria in in ' Firmahau stabilietur, per clementiam thronus scit. regis LPaelia, uti
618쪽
Daridis G ua με αε σὰν 'lectram δε- .mmetuo. De 'una dubium est, sine de gratia et bonigni- imo ἀ- , per quam constituendiis sit thronus intellige dum, eui sententiae favent loca a Sam. VII, 15. JeL LV, 3. Ps. LXXXIX, 34. ; an vero de gratia, clementia, bene entia regis, qui talo throno sit insessarum 2 Atque hano quidem sententiam commendat Iocua huic plano similis Prom XX, Ω5. riuri' 'ori, inmemia et Mea confere me regem, Melementia fultatur thronus ejus. Accedit, quod 'qn hio absolute usurpatum reserri commodo non potest nisi ad perisonam, de qua agitur. Si de graua et clementia Dei esses sermo, vates haud dubio seripsissetti' 'M. Et quemadmodum indes et jusaia, quae nostra Versu clamentias junguntur, ad regem pertinent, ita ad eundem 'ori erit reserendum. Ad nostrum Iocum illustra
dum saeit Ps LXXXIX, i5., ubi virtutea Dei regia eaedem recensentur: Iusula es iudiei os fas an in ni mi,
M. CL Ieram. IX, a4. Similiter SENEOA 's. XC. d scribena regem sapientem aurei seculi: - - regum prudensias ns quid deesset, suis prorido ι; foriis oareabat Parieula, bans emici non augabas ornabasos subjeci . nTN a D fedisia super eo throno inseruasa, I. Ida. Significat integritatem animi, et studium veri, quod manifestum laciet tam in constanto ouItu purio atque intaminatae religionis, quam in dictis saetisque omnibus, ac promissomm factorum fide. Eo sensu nuN triabuitur HisHao a Reg. X L 3. a Chron. XXXI, Io. 'ar bin In ιemoris Maridus, i. e. arce Davidica, exstructa in o 'Oidua parte eaque altissima montis Zionis, ubi erat palatium, a Davide sibi et lacoetatibus paratum, de quo ipso re CXXXII, 3. 'n'a NUN trH, s ingrediar ιemorium
domus meae. Neo aliter sumitur apud Amosum IX, Iris ubi Ioquitur de is aurationa 'o n*d, tantoria D
Oidia cina M. Significat stabilitatem regni Davidici, ori Propria sodes erat palatium nonaum. Alia illius regia virtua
619쪽
virtus additur: et in jure non dicundo tantum, sed et exsequendo promtitudo. Eali δε ex sedebit in therono;
tua dicet pro tribunali, quod est pars ossicia regii, juxta illud
a Sain. VIII, 5. Iam Quur prae eo nobis- ibu rs-gem ad nos ' Minoandoa. Et sic vero tulit mos antiquus gentium. Plus est, quod addituri Enitio ei in quaerens s. perseqmena Dincium, quo significatur, regem in jura dia eundo obviis, qui se ipsi osseruiat, non acquiescere, neque si id agat, existimare, se ossicio rite essa perlanctum, sed accuratissime indagare, an qui sint in regno amicti et egeni, ut jus iis procuret, eosque ab oppressione vindicet. Requbritur praeterea Promtitudo in exsequendis sententiis, quam' propheta expressit Phrasi prix 'nu, Psinua jusulas, non
lentua vel tardua magis in jure exsequendo, quam dicundo. 6. Denegant Iudaei Moabitis quod apud eos quaerunt refugium, quod eorum erga se insolentiam et acerbum odium, quod experti norint. Audirimus, nos Iudaei. Sive, uti vult ScuNonnEnus Ioco ad Vs. 3. laudatip. 9. , praemittenda est dogitations formula: multi erum qui dicem, seu, mutiorum oud Mur has Moces riaudiri a vel , quo observato idem est ac Nos tamen simplicius arbitramur, chorum popuIi Iudaici induci, sub quo Iabet vaticinans propheta, quasi dicat: non
est, oux eorum otia annuamus, novimus enim IN u i rea,
quam, equa, et scisum συε, et furorem ejus, acerbum odium k quo nos insectantur. 'ra 32 N', Non- reclum, futile, Maniloquorum ejias, Moabi. hic usum habet nominia, quocum coalescit reb, ad significandum quod a roprorsus diversum esque oppositum est, Veluti a V ΛΝ, reo bonium, i. e. Pessimum, Ezech. XX, 25., non in Deum
nihil minus, quam Deus, in quo nil est divini, derem. R 7. CL N. S. SounoED-I Srmax. Reg. XCIV. b. r. Ita et hic
620쪽
vaniloqui, alta sonantes eum jactantia. Infra XLIV, x5.: nai junguntur τοῖς di Ud p, dirinatoribua. CL Ierem. L, 36. in parallelo Ieremiae loco est: ηουν in N, Maniloqui ejus non- rectum faelum. Significantur 'ρευδολογιιιιτα, salsiloquia hariolor 1m. 7. 32, Proptarea, spe relagii apud Iudaeos inveniendi ademta, an D, drem Uuti, is Moab super Moaho. Atii , vertunt ad, ut uianoMYΜusi Mulcibia Moab ad Moab, is id est, s addit in Commenutrio, is populus ad usebem, vel metropolis ad provinciam. Sed praestat, , super,ds, vertere, ut argumentum lamenti indicet, ut mox anta Sensus est, Moabitaa unum alterius calamitatem depior aturos, unum de alterius infortunio questurum,
quemque suam desseturum sortem, omnea mutuam et communem. n ,2 Unioersm Uua ululabis, is cuncta ululatibus terra resonabit, ut Hieronymus explicati CL supra XV, 3. In exponendo altero hujus Versus hemistichio, ann n. ri via interpretes admodum
variant. LXX: Τοῖς κατοικουσι iεσὲθ seu, ut alii Iegunt, δὲ Σὲθ μελερήσεις, καὶ οὐκ ἐντραπή . Videntur Pro.
legisse 'b, et pro noriri Iegillh tantum ultimam vocis illius syllabam no, omissis reliquis. Arabicus in PolygIottia interpres, qui alias Graeci interpretia verba accurate exprimit, hoc loco cum eo non satis convenit; habet enim: et ineolia His da hath eontritio. Symmachus: τοῖς ευ φλραινομένοις ἐν τείχει οστρακίνω φθέγξαλ. Quod sequutus Hieronymus i his qui laetamur super muroa coeti lateris loquimini plagas suas. Vocem Symmachus ad laetari,
videtur retulisse, et nomen proprium norim ''i convertit in appellativum, nam '' a muriam significat, oriri vero testam, seu coctum Iruerem. Syrua: