장음표시 사용
101쪽
se primo motorprimus est infinitus. lgitur primm mobile illi inruarum est infinitum 1qilla sinomm ne excessiis quo primum mouens excederet primum mobile esset infinitus igitur moueret in non tempore Secundo argus let infinitum paruum corpus est circulo mobile igitur in ιfinitum magnum corpus est mobile circulo tenet argumentum a simili' antecedens uero probatur: quia medictas caeli incirculo mobilis et medietas medietatis eiusdem: cv sic in infinit, igitur infinitum paruum corpus est circulo mobile, Tertio arguit Albertillus si impossibile et infinitum corpus mobile circulo:hoc esset:qula infinita uelocitas non potest esse in tempore fi/nito:at salsum esse uidetur nociquia infinita tarditas tempore finito esse potest.lgitur cvinfini/ta uelocita .nam si unum contrarium est possibile ou alterum .e antecedes deducitu quia par tes circunserentiales polorum uel mole fabri mouentur aliqua tarditate:& aliqua uerliis polos uel centrum in duplo tardius:& aliae aliae adhuc magis uel uersiis polos uel centram in quadruplo tardius A sic in infinitum igitur de facto in infinitum tarde mouetur aliqua pars, in tempore finito. iano in infinitum est dictusiua lux caeli.igitur in infinirum est xl convexum. ad quantum enim lux coeli diffundimriad tantum coelum ditandi necesse est antecedens pro batur quia per quantum obstaculum siue opacum est umbrae productivum: per tantum Iux est luminis multiplicativa sed opacum est umbne in infinitum producimum igitur Iux in infint. tum est luminis multiplicativa In oppositum sunt Aristoteles ek omnes paripateticinit Simpliciust Thomasi Auer stela Aulamna sed circa titulum debes Elaeeorpus mobile circulo esse illud in proposito:quod mouetur circa medium omne enim corpus simplex aut a mediolaut ad
medium aut circa medium fertur. Aueroes tamen neomento uelle uidetur corpus mobile e
culo esse rationem uniuersaliorem coelo nam omne coelum est corpus mobile circulo rcv non conuertitur.rota enim figuli cimilo serturiquae tamen non est coelum.Sed hoc stare non potest nam Aristoteles per mobile eliculo intelligitesquod circa medium sertur mundi, tale autem omne coelum est evomne coelum est mobile circulo hoc pacto okquod addim de rota ulla clarum est hanc non moueri circulo hac ratione:quia non circa medium mundi . Praeterea mωtus illius est mixms exascensu&destensur&non simplex.Ex his sequitur titulus questionurintelligitur enim questio de coelo:quasi quinamr:si coelum siti uel possit esse infinitum mola, Ie.h de titulo Et depositionibus agamus:ueterum quidam Odentes imaginationi dixeri coelum quod circulo mouetur ex parte quidem comem infinitum esse . ex parte uero concaui at* centri finirum. Primum probant: quia maginationi debet correspondere aliquid in Oat imaginatio ultra coeli concauum ad infinimm se extendit c citra non nisi ustri ad centrum.1gimrex parte conuerierit infiniriam ex parte concaui finimmthax ueteres . Sed hanc positionem Aristoteles sex uel septem rationibus confiitauit: quas in expositione tem diligenter examinavimus.Auscenna uero in siro libro de coelo capite quinto, adiecit alias rationes non leues pro Aristotelicae positionis confirmationet quas reserre superfluum puto: cum satis exaplicatae ab eo ponantur Alberiillus non ignarus peripateticus in suis questionibuslsipponit primum ipsum infinitum posse intelligi cathegorematice rex sincathegorematice. Ipsum infi/nitum cathegorematicemiuiualet huic orationi res non habens finem iusta quam expositis nem Albertillus negat Iaanc continuum est diuisibile in infinimm . Set enim sensus continuu
in quas continuum est diuisibile.hain finem.Simili ratione cuin mimeris infinitum cathegωrematice est:quod non habri finem nec principium. at inta mincathegorematice incon/tinuis quidem exponitur per hanc orationem aliquod uel aliqtiantum cu quantumlibet malus. Innumeris uσo mThanc aliquot:&quantumlibet plura. Ius ta quam expositionem AlbertiIι Ia negat socratem infinimm pondus posse portare . nam aliquod uel aliquantum pondus posset portare:e quantumlibet malus:quod est falsum . Similiter negat infinitam partem Ne in Iroe pedaliriuia tunc aliquanta pars:&quanrumlibet maior. At inducretis concedit infinitas partes tile in hoc continuo quia aliquot partes:& quanrumlibet plures ham distinctio non est aliena a peripateticis . Nam Ammonius inter peripateticos clarus in libro de interpretatione utim illa a perte Ex his sequitur demente Alberulle infinimm teneris athegorematice quado totaliter terminum supra quem habet uim :prccedit athegorematice uero iniando e par epostponitur Propterea hae sunt impertinentes infinirum corpus est cla corpus est infinitumi quia secunda nec sequiturine repugnat prima: Cum in prima ipsium in mirum teneam sinea/theporematician taunda uero catnegorematice uerum excerptus istud est uoluntarium P '
102쪽
patetici enim dicerent propositiones tales esse aequinotas: Δklta desitu termini non nimis cu/tarent:utpatet Secundo supponit ipsium impol sibile bitariam dicit uel simplicitat quo pluresd esse limpliciter dicimus imi illibile:ue secundum quid quo aliquid dicimus esse impolli/hile potentia naturali:quod non esset impiasibile potentia summaturali: ut pote coelum quiostero Tertio supponit infinitum coelum uel corpus mobile circulariter esse posse bifariam intestigii aut supposita multitudine orbiumlut upponit Aristotelest aut imaginando coelum esse unum corpus continuum ad infinitum circulariter protensem Supposita multitudine orbium potest intelligi uno modo imaginando unum orbem moueri certa uel latero supra illum esse alium ad duplum uelocioremiqui sit duplus ad primum re se 1n infinitum zuel econtra ΒιPra illum esse orbem duplum ovin duplo tardiorem sic in infinitum.&hoc rutilis bifariam:
quia uel imaginando omnes moueri uno motu diurno:& etiam propriis motibus. uel blum illos moueri propriis motibus: Unullo communi. his uisis tenet Alberi illa multas conclusio nes quarum prima est chloquendo de possibili: quod deducitura potentia naturali infinitum corpus circularuσmobile non est missibile esse siue supponatur orbium multitudo: sue tenea/tur omnes orbes este unum coelum patre quia nulla potcntia naturalis inaquae posset tacere orbes infinitos alterum supra alterum nec primo noc secundo modo iterri P nec est potentiata turaliis quae posset taccre unum coelii continuum infinitum.Sinautem loquimur de possibtili deducto a potentia supernaturali aut locuimur in sensu diuisetaurin sensu composito: si in sensu diuisio Illifinitum corpus mobile circulariter potest esse supposita orbium multitudine tam primo a secundo modo dcducitur quia de snsu diuit,sic exponitur aliquod corpus mobile circulariter m,test esse: immode tacto est. dupliim ad illud pocli ille saltem per potentiam se
per naturalem:&triplum:&quadruplum:c sic in infinitum.Igitur infinitum corpus circulatister mobile per potentiam sepernaturalem potest esse Confirmatur quia infinitum sincathego rematice etiam sic ponitii citat dictum est.si in sentu composior infinitum corpus cnculariter
mobile silpposita orbium multitudine siue primo sine si cundo modo est impossibile deducitur quia tunc de facto hax esset possibilis zinfinitum corpus est . at hoc nunci esse potest. Sanautem loquimur de infinito non supposta orbium multitudincizimpossibile est esse corpus infinitum circulariter mobile.deducithirquia si citet haberet centruis:& non haberet centrumiquod est impossibile igitur cvantecedens est impollibile: est enim impollibile ad quod sequitur impossibile Possunt autem omnes hae conclusiones red i ad duas primamrentia naturali infinitum renos circulariter mobile nullo pacto cile cest: siue teneam infinitum sincathegorematicet siue cathegorematiceiatem siue teneant ipsum possibile diuise siue composue Amplius siue teneatur coelum unum siue multiplex secundum orbes Secunda potentia supernaturali insint. tum corpus circulariter mobile te potest:siue teneamr coelum unum siue plures orbes . Modo
teneatur infinitum sincathegorematice:o possibile diuise. Alii non recedentes ab Albertilla di Positio ter cunt infinitum corpus mobile circulaiitcractu Mecmni potentia impossibile. infinitum cor/rmis mobile circulariter in in tentia secundum sensum datum saltem potentia supernaturali est possibiletqui potest potentia supernaturali esse orbis qui mouetur certa uelocitate. d. eadem toentia potest esse orbis duplus ad illum:qui mouererur dupla uelocitatctuet dupla tarditate ut de uellet:&eadem mattentia posset esse triplus te quadruplus: cvsi in infinitum . Prete/rea dato coelum esset unum:potentia dei pollet esse coelum certa quantitate:& eadem potentia ampliari ad duplum:&ad triplum: Ascin infinitium . Quare infinitum in actu Iet lim/pliciter impossibile. Sed in infinitum inpotentia esset stibile. Alureprchendunt thos:&que o quam,runt utrum insininam corpus mobile circulariter esse pollici supposita multitudine orbium om/ni ratione. Videtur enimn non:quia detis non possct facere orbem duplum ad primum c aliutriplum:ci sic in iissint tuni ficiendo illos uno mc,m moueri . thopteria ultra dictas conclusio nes addunt:*renendo infinitum inpotentia deus potest facere corpus mobile circulariter in finitum supposita multitudine orbium: modo illos non faciat moueri uno motu communi Nam motus ille communis non tacet nisi finitus. Alii dicunt quouis modo Sinatur infini tabulata,mm:siue in actu:siue inpotentiatdeus potest fatere corpus circulariter mobile infinitum Po/tentia uero naturalis nullo pacto id facere possiet . Quod quidem infinitum corpus circulari/ter mobile potentia naturali nullo pacto sit possibile:ex dictis perspicuum est. Quod uero in finitu corpus circulariter mobile di potentia Δk actu excathegorematice Asin thegorematice potentia silernaturali fieri possit: probatur ex hoc: quia infinitum in actu esse non repugnat
103쪽
deus aut secundum cattalicos potest sacociquicquid non repugnat. Quod aut mansmmimina tu non repugnet esses facile deducitur ab cis:quia si repugnam ese: hoc dicti quia Fu,
onaret entis impliciteri vclinii creato uel enti quanto uel enti quanto naturali . Sed infiniitas non repupnat erui simplicito: nam interentia est aliquod infinitum rutdcus . ne inti creato nam intreentia creata de Acm est aliquod insuatum; ut gratia qua sul inclinitorei demptore secundum catholicos. Illa enim ut de facto infinita: c, creata igitur insinitas non repup tenti crcat nccrepugnaten creato quanto . Primo quia dimensio non limitatur lita natur adceptum g tum tenuinis. igitur est producibilis sub quouis extensionis gra dii o ita sub infinico Secundo sidunensio non polivi Elici sine certo tamino: cilciues quia talis terminus clientialita consequeretur dimensionem uel quia dimensio lubcret esse per ta/le in terminum: ut materia performam . Sed secundum dici non potest: quoniam dime io in disterenter stare potest cum quouis termino, Minime primum: quia dimentio in Hi essentia non includit ominum igitur nec insul esse:&ita omnitcrmino eXtensionta subtracto' potest dimensio participare osse dei cla ita poterit esse dimensio sine termino Iallo σminus exicnssionis non est cile dimensionis: quia una eademc dimensio manens eadem numcro teliterini nari diuerso extensioni ermino. igitur terminus extentionis supponit existentiam dismermonis.1eitur dirmnsio este potest sine termino. Qiiarto dilicientia non repugnat uncti. PQq ntum diuiditur per finitum ovinfinit L iusiur cile potest quantum infinitum. Quinto secundum Aucro uidini sio est materiae coeternarcu nullus terminus dimensionis est ma/teriae coeternus: sed cocternum alicui Hra ternu M araniim uero est nil omni distaentiae acrporis e sistit. 1gitur a primo ad ultimum dunensio coesistit abs tormino , ct mconsequens potest elia vexistere sine tamino: o ita potest esse infinita secvnuum sui rationem , Sic igitur patet infinitas non repugnat enti ut quantum est Quod uaod nec enti ut ens est natura ιle: deducunt multifariam:quia aut ratione materia, aut ratione forma naturalis haut ratione motus naturalis:qui a sorma proficiscituri aut ratione naturalium ulmitumqua sermam conrsequuntur naturalem non ratione matπiar: quia deus agae potest non praesiit pol ira materia. immo potest agere formam:& ad illami nouam materiam producae . igitur non Noue mare/ria, nec ratione formae: quia forma naturalis limitationem estendi habet ab agente iue ab unione materiae, sed ratione agentissemnaturalis non habilimitanon : quia agens in ιfinitum potest illimitate produc 4 nec ratione unisci malaiar:quia dis agens agere portes non supposita limitatione matrem, Praetura materia est infinita potentiae subiectivae. te itur potest stoinduin se recipere mam infinitam. nec ratione movus:quia ut dicitur quintophylicorum di intextu c&in omento monis ut motus imae ues tari in infinitum . igitur motui ut motus non repugnat uafinita ues tas rigintrismae qua proficistiturmon repuena Imita: l Linfinitudo ultris nec ratisne cirrumum naturalium: quia ut dicit Meroes quartophy. Orum, caliditas ut caliditas cis uniuersalitre omnis uirtus naturalis potest aestere in infinirnun istora rinfinitatem extensionis non tollitur limitatio uirtutis naturalis. quia dato est tuirtus incorpine infinito: adlinc illaestet limitata ad amones naturales non miminers tendσet nisi adactiones sua speciei caliditas enim in quanto infinito non pollet usi calo facer igini haberct limitationem sui generis: Ilcre in illo habrect infinitudinem Ex his co/xluduiit infinitum cathegorrenatice: S uncathegor atrice fieri peste adeor quare Vinfini/tum corpus iam veri poterit. Et infinitum corpus quod esset circulariter mobile citam fieri u in pol sci ab eadem uiruite. Quam positionem sequitur Esculanus In libello. xvi questionum. Uoilucidatio multi alii catholicorum. Ego uero distinguerem mam de ueritate quaesti aliter est loquoidum pera patetice: cti alitiscalliolico Si loquimur peripateticet solutio quaesiti est prespicui. Nam secundum peripateticos ricus nihil immediate de nouo agit ad intrat nil mediante caula parci/culari,c agente naturati. Si igitur a potentia naturali infinitum non est, tibile necda motcntia diuina mi producibila Qua ratione fit lut infinitum quouis modo sumptum a nulla potentia ficti pollit Quare nec infinitum corpus circularita motum erit pollibile est secundum peripateticos Δ hoe dcduxerunt rationes Aristotelis ok Aua statu Aulcennari ut doctus expositor bene declarauit Slu loquimur catholice ut est sentiendum non clara est quaesiit dilucidatio. Nam alii calliolicorum tenuerunt infinitum cathinorematice cvactu esse lactibi/le: ut rationes proxime deducunt Ahi dixe iunit infinitum cathegorimaticec, actu non ille factibile: sed bene insulitum sua siegoic taeecti in potentia ut Albertillus nos monuit. Iulia
104쪽
Iusta primam postlon infinitum corpus circulariter niorum curathegorematice sev sincatheiorematicelou supposita orbium multitudine in proportione dupla:& no supposita eria est posibile esse.Modo non supponatur omnes illos orbes moueri uno motu coi diurno. Nam sic implicaret contradictionem Iusta secunda positionem infinitum corpus circulariter motum si athegorematice in est possibiletola de sensu diuiso:ut dictum est quia suppolita orbiu multitudine in uortione dupla:ut superius docuit Albertillus Aliter uero implicat contradictionem. Ego u in tam graui quasto saluo meliori iudicioicui semper me rem1ctoulicerem primo culnfinitum corpus cathegorematicea in acti repugnat enti factibili . si athegor uice ueroc in potentia no Secudo dicerem infinitu corpus circulare circulariter unico motu mobilet imum uidelicet&continuulna aetiam repugnatenti Tertio dicem iusmitu corpus circu/Iariter morum et supposita orbium multitudine in uortione dupla ordinator u repugnat entusincathegorematice:o cathegorematice tent visi unico moru illos uelis moueri dium, Implis eat enim in obiecto Ultimo dicerem , infinitum corpus circulariter motum is theporem,lle non repugnat enti:sic intelligendo , sit dabilis orbis certus certa uelocitate circulariter mobili seu duplus ad illum in duplo uel tarditis uel uelocius mobilis: ovsic in infinitum. Ex his patet quo modo infinirum corpus circulariter mobile sit a deo fietibile.est enim a deo finibile quo modo non repugnat enti Quomodo uero repugnat' non cadit sub istibilitate:& sic secundos tertio modo non est a deo tactibile:sed ultimo modo est factibile. Et tenendo hanc dilus Sol ration cidationem facile ad rationes oppositae positionis respondctur. Dicerem n primon infinitum stultavi. corpus circulariter mobile in actu repustnarenti non in eost ens: sed in eost corpus Q in eo in
torpusnamratcicum eo corpus circillare. Quod quidem infinitas repugnat enties reo 1. ira corpus querorante comento rarix declarauit. Inquit enim similiter corpus non portest intestivi ellem finituminisi propter magnitudinesquae est in eo quasi genus propter illud uero quod est in eo quasi forma:& est numerus dimensionum silicet o descriptio corporis esticula magnitudo est diuisibilis intres dimensionesmon potest intelligi habere quartam dimentionem ine habere dimensiones ii vinitas:&sic concludit non esse mssibile intellis, 1n illo infinitum nisi ex parte generis:quod est magnitudo patet ita de mente Auercisq, sicut linea tui I gitudo potest cile infinitatui linea uero non squia ut linea terminis clauditur.&superficies ut sarirudo potest esse infinitarui superficies non :qui lincis claudituri sic corpus ut magnito do potest esse infinitummi uero corpus non . quia ut corpus superficiebus itineisleu punctis Iovinosindieate clauditur Quare apud Aueroem implicat contradictionem corpus ut corpus esse in infinitum Avicenna uero in libro suo de coelo capite quarto iiiqiii dico etiam , non potest 1nari quis coelum cisse infinimm:quia si quis coelum mente concipit: statim cogitat corpus. Corpus autem inducit saperficiem superficies uero insere finem:& sic nullum corpus excontruri potest infinitum ecce Φ Avicenna uult infinitum repugnare enti:quatenus est comus evia perspicuum erit infinitum corpus circulariter mobile non esse de numero fiat ibiliumquia rerpugnat esse in eo corpus Quod uero repugneten naturali: patet apud phylia hos: quia omnis res naturalis suapte natura determinam ad maximum ovad minimum.omnium enim narura constantium determinatus est numerus magnitudinis obaugumenti . Tunc ad rationes contra hoc dico infinitas repugnat mn naturali ratione sermae naturalis,&quando dkltur in limitatio sorma naturalis est ab agente:concedo effectivelovsubiective a materia:& cissimilaliter merito sui:sicut rationalitas hominis effective est a sole o ab homine: o aliter ab anima intellectilia: subiective a materia:&quando dicitur ramne agentis supernaturaliis non habet Iimitationem:concedo:& propterea ex parte dei non cita illud repugnans:sed ex parte res:que illius non est capax. Quod etiam repugnetenti corpor Ucirculari:deducitiirreluia crurato pugnat infinitas figura enim termino uel terminis claudituriat infinitum ab Oibus absisluimr terminis Ex his igitur perspicua est dilucidatio Sed occurres pono deus efficiat unum orbem Dubitatis supra omnes in duplo maiorem .utrum pollici efficere ut ille mouerem etiam motu diumor tv patres, sic:quia nec esset repugnantia ex parte orbis facili ut illo motu mouereturmeet ex parte dei facientismi illo motu moveret Vlterius quaeros deus posset facere adhuc ultra hunc orbes alium in duplo maiorem illotqui rursus mouererer motu diurnor cupatet tarqula ex parte nullius esset repugnatia &eadem rati e se in infinimmiquorum quilibet mouere rur motu diurno. 1omr ad Illinc intellectum de post facere infini tos orbes qui mouerentur motu diurno:& ita inistrum corpus circulariter morum deus posset
105쪽
solutis faceretcuius Onanes orbes mouerentur motu diurno: quod est contra dilucidationem Nomedici infinitu corpus circulariter motum deum posse facere .culus omnes orbes moucrentur motu diurn diuisiue tenendo uerbum omnes non autem collective: quia sic deus posset facere orbes infinit cathegorematice evan invidi sic non est contra dilucidatione his dilucidatis adrones patet Blutio .ad prima patet:quia deus agit libere 'm cathollam ct contingenter. Et pro/pterea si efficit orbem finitum .illum potest mouere ueIocitate quam ipse, ill et socius secundum pSos:ut di m est. Adsoeundam patri solutio mimio physi ru:nam infinitum pol esse in
diminuendo .non autem in augendo evadeo negatur conlevirentia eodem modo bluit Alber/tillus tertiam:qui a tarditas est dimiuntio quedam motus uelocitas uero augumentatio: cvideo licet tarditas possit ire ad infinitum. uelocitas minime, Ad ultimam diceremq. lux coeli in infinitum non est luminis:quia lux est uirtus talia luminoli enim uirtus finita est. io in luminis multiplicatio est finita. Ad probationem nego antecedensesquia pnaecise mus umbra causari potest respectu corporis luininosi .quous* multiplicari potest lumem& quia adfinitam distan. Sessida γ iam multiplicari potest lumen:&non ultradgitur cvumbra hoperipatetice. Queritur socodosi sit uerum Q corpori circulariter mobili in eost quantum non repugnat infinitas ut Aue/roes dicit diuidetur Φ non repugnat: quia quantum diuiditur per finitum ci infinitum . sed disterentia non repugnat genere igitur infinitum non repugnat quanto . Secundo infinitum
non re pugnat quali. 1gitur nec quanto, antecedens patuit de saeto de gratia cdemptoris ut se, cri textantur. etiam' Auero quarto physice auscultationis comento. lxxit de subtilitate:
quae potest in infinitum cresceret cla ibidem etiam de raritate cladensitate comento. lxxxlii l. quibus non repugnat infinitas in eos, qualitates igitur nec corpori circulari in eos, quantum repugnabit In contrarium est:quod dicitur in topicis: quod non repugnat generi:repetitur in aliqua specie .ckquinto metaphysicae uiuere non repugnatis exut talpa est animes: quia aliis Positio Aue. ii od animal uidet,depraesenti quaesito Aueroes comento XXMA Opinatus est de linea super/dilunioru sic seleucorpore idem: ut nulli illorum repugnat infinitas subratione generis lineae enim per rationem lineae repugnat infinitas. non autem per rationem generis:quae est longitudo:supera siclei per rationem superficiei repugnat infinitasmon autem pertationem latitudinis, quae est genus cius.Corpori umiliter per rationem corporis repugnat infinitas non autem per ratione magninidinis at* quanti quod est suum genus Nam quanto ut quanto non repugnat insintitudo. haec Auer es. risit lonem hanc Iuniorum quidam confirmarunt bonis rationibini prima duorum oppositorum si alterum competit allauit&non est de ratione illius:alterum eidem n5 repugnat:uerbi causatqui rationale cv irrationale sunt duo opposita l& alterum: utpote ratio ιnale competit animalit e non est de ratione animalis arrationale potest animali competere uel saltem noli repugnare, Sed finitum cI infinitum sunt duo opposita acu finitum competit quanto: ev non est de ratione quanti igitur infinitu laltem quam non repugnabit Minor mice quoad primam partem:nenm n dubitat finitum competere quantor quod uero nost de illitis ratione:probanir quia quantum ut quantu de luimneno limitatur precise ad certia extensii dis gradum Secundo probatur rad Mirio M.n infinirum repugnabit quato lut quantummocerit: uel quia finitum consequim essennam quanti uel quia consequit citi it Iius.sed finitum, O consequit cissentiam:quia quantus potest stare cum quolibet gradu finit igitur nullus gradLs siniti cosequitur ellentia quanti:o ita infinitano consequitur Jentia quatis. Praetereali finitia consequeretur essentiam quantiret Iet de definitione quati constat aut qucitu non desiniri per finirum ipsum mecmosequitur esse illius:quia esse est actus essentie igitur limo est finitu de rone quatis m essentia: nec est de Gnequati sectaresse. P terra saltem quam lm cius inentiam Grepugnabit infinitas: igit nec corpori se duione essentiale quati. Tertio eade dimensio niter cipotest stare sub diuersis terminist&nter hoc dicimrdim io interminat, igitur terminustio
est de essentia nee de esie quanthe ita nullu finitum erit de simila uel de esse qlianti:& per cosequens quam ut quatum est,si repugnabit infinitudo. Ex iis tribus ronibus uldcf. abile infinitano repugnare quam fimione quati.Ahi notam uiri tenuerunt totu oppolitu:dixerunt
nitu: oc finit uelle qitatu .psiadent positionem bonis motivis Primo si infinitulo repugnat
quamifalia Fin eius estentia, sibi pol competere igitur infinitum quatili est massibile.Prima cosequentia pateri quia omne non repupnans alicui inesse pol inesset non. n.datur medium inter
Tubile .c impollibile quare si munitu no repugnat quato:possithse est ira inesse: quia si non
106쪽
possibile est lis inesse impossibile eritandi .ia imisibile est illi in se repugnabit et Quare a
primo ad ultim ii no repugnatquito:infinitu pollibile erit inessequato.ultra si erit polsibiletne sequato' erit m sibile aliq Pitctiatuel finita v naturali uel sumaturali no Banaturalitquia 3hoe.esset fatalle catholicu:nbuidet physii claroxime pipateticu:uel Aueroscum, nec potest et D potetia naturali quia nullae narepugnat
quam laudarius lentia Ipotat sibi inesse alte m citas estentiit ut desum est,ia pol sibi inrei minus essentia:poterit reptri de saeto aliqdaeul de ineste illud copetit.Tertio quod est impossibile inelle alicul:est illi repugnas Sed infinitu stipossibile tesse quatoe qa fra Aristo i moria, impossibile eli quo posito inesse sequit impossibile mo positost quatu sit infinitu sinumera se/quunt impallibilia:quare immillibile est misitu inessequato ΝIaior niua possibile nee virepugnas Κx his ronibus deducut corpori repugnare infinitula secuduione comista secudum rone quati: tam sectati et lenitatu se dii esse. Ego uero diu arbitratus sum secum position e con Dilucidario. tra Aueroem Nuc uero aliter sentirem.diemmnet se dit Terentiam inter inel Ie seu competere Inesse pol sibi Possibile inciIel uno repugnas inesIe Sicut inter no incilet impossibile inestel& repugnas ined te inesse non Nam inestippostione cit de inelle:utho currit:datoch currat possibile inesse est quo posi repugnas in/to ineli et nos uit impossbsicinsi repugnas inesset est quo intellecto no sequitur repugnans in esse. tellectui. lntile igitur restringitur tantu ad drauod est. ibile inest eampliat ad id quod est:
eum incirino repugnans uero ad id quod est: obpot incilesola ad id quod pol intelligi ucibi
causa de inessi homo currit:& milio currere:& non repugnat hominem currere. Potest sedens motieri:quia si id quod nunc sede :pIstra moueturmultu sequitur impossibile te no repugnat quod sedct:moueri narepugnat corpus esse sine loco: quia dato', corpus intelligatur esse sine Ioco: no sequitur repugnas apud intellectu: cum nec corpus est sine loeomee potest sine loco. svundu aliquos no repugnat materia e leti ne serma:quae filio pol esse sine forma: nec est sines,ma. Ex his os dit Terentia interno inesse impossibile inesselou repugnans citet quias regula Repuo nam topleu:sim affirmationibus aliquid est ese munius: in negationibus efficietur minus comune impossibile Qitare repugnas est in minus a impollibile:&; inesse id npprie repugnat quod nec est nec inesse.
prit esset nec intelligi et Ie: immo quo posito:sequitur c6tradictio apud inici lectu Tunc facilis est et dilucidatioquaesiti Dicerem igitur infinitia ni ancte quatoinec corpo i in eo; quantu)Δc immissibile inesse quam .cu corpori in eoq, quaturquod trimo repugnat quato nec corpi in eo Φquai quia si intellectit intelligeret corpus in eost quatusine fine: nd sequeretur repugnans intellectui Corpori uero in eos, corpus repugnat inri nitit: quia equitur contradictio intellectui. Nam eo ipsost intelligitur corpus esse: intelligitur figuratu esselevtribus terminis terminatus est t&sic eo ipse intelligitur figuratu este uel terminarum xno intelligitur infinitum.ut diait Avicenna. igitur contradictio apud intellectu. Tunc ad Ones oppositae 'sitionis ad primam negatur prima cosmuctvat infinitu n- ut dictum est non repligna qualol nec corpori in eo inquStu: Miniec compriit sculnesti nec pol commere nec inesse ovconcedirurum postibile inesse illi: qiiod ramento repugnat:ut dicra est.h .n .impcllibile eli inesse alinil cui in non repugnat&Nam iasi repugnare est per intellcctu:pcssibile esse paliqua potentia essectiva reale.
necllil inestme possibile est inessemα oportet quod non repugnat alicul reperiri de facto in aliquo illlumquiansirepi are est pintellemim: oknsi secunduelle. Ad tertii patet solb.ls.n- omne repugnas sit impossibilet nona omne norepugnans est pollibile:ut dictum est . quia norepugnans est quod si intelligamrescino sequitur repugnas intellectili. Ex his perspicuum est Conclusio vi corporis ronem quatrensi repugnare infinitate licet bene sibi repugnat perronem corporis:e lucidations
coni 'qluti Tirpa et cmrportali ciliariter miJhlli in eo quotquJm minime repugnare infinitudinem:cul tamen Δ pronem corporis circularisi&Pronem corporis repupnatri trocles dictum
est.' hax patre ad rones factas in principio:sunt. n. a nobis. Similitercursines primariosis sontis fiunt pro nobis ad ronem post oppositum patet solutio:requia. n.to a est preuerbum inrtiel reperituricvnonpo uerbunc repugnat. nam omne quod est in genere uel reperitur ingern est uel reperitur in specie sedio quod no repugnat alicui per rationem generistest uel rerperimr in recte. Sed sussicit quod pre intellecnim non repugnat miel alicui via de secunda questione fertio quam utrii lineae oviliperficies ut rates repugnat infinitas. videt Q no:nam Talla s. lnoibus his ronibus Aristo supposuit lineas infinitas 1git linem ut Iinean5 repugnat infinitudo: alita acae illa inrasonibus aliquid repugnans intellectui. In contrarium est Auciora
107쪽
eometo. xxxvllit quod uult linea: cv superficiei non repugnare infinitatem ex parte longitudiPrimam nls:quae est genus linearect latitud unis:quar estu physici arbitrati sunt nec lineari nec superficiei quatenus tales c per rationem species repugnare insininidinem, Minime parationem generis probant primo per Aristotclema qui utitur illis ut infinitis initiis rationibus. Secundo terminus no cadit in definitione illarii. est ni in ea lon ritudo sine latitudine ex altitudine superficies latitudo sine altitudine. Tertio Auer curius.cu Aristo.dicunt corpori per rationem corporis repugnare infinitudinem: quia de rone corios est figuratquarteminis clauditur igi mr per conuerisionem percontra nem de cuius ne noe:t figura de eius ratione non est finitudo. Ex his dixerunt linea tela superficies per ronem mi Positio Aue, non repugnare infinitudinci . ueluti nec per rationem generis . Aueroes uero comento ubi suspra uoluit linea lut lineae:&superficiei lut superficies repugnare infinitudine non autem per rationem generis lineae enim ut longitudo quaedam non repugnat:nec superficiest ut latmido.
Et licet positio haec uix probari pollici tamen se uidit mihi esse probanda: uel linea ultra longitudinem includit aliquid uel nihil si nihil tunc longitudo non es Iet genus lineardidi ita lon/gitudo o linea eslent nomina multivoca ceu ensis digladiust quod est contra physicos digeo
metros Sinaiit linea ultra longitu dinem addit aliquidi non uidetur nisi terminus. est linea longitudo sine latitudine ckifunditate .cuius extrema sunt duo puncta. igitur addit terminuVnde in hac definitione lineae longitudo poniti genere lineae Illipticula sine latitudine clapsunditate est definitio longitudinis Nam longitudo est quantitas continua sine latitudine cupiunditate. Migitur indefinitione lineae ponit longitudo genere lok definitio uel principalis differentia illius ut ac sinitio sit uerior re expressior:ut dici in topicis cluare si ultra longi/tudine linea dicit aliquid:illud est terminus .Quare lineae ut linea repugnat finitas mo aut ut Iongitudo queda, de mJpUt diei desupficie quia supficies ludaddit aliqd latitudini uel nihilo, si nihil ille latitudo cumpsicles essent nota multivoca cvsi aliqd: illud est teritantis' unde de/sinit Bascies in sit latitudo sine pianditate:culus extrema sunt duae line igit septati ut sup/Mies repugnat infinitudomo aut ut latitudo: 5 tuc patet positio Auer quae non silum uidetur Demisi d mathematica: qtia pone deducit , diuisio quae datur de linea:q, queda sit finitatqdas solo ronum infinitarnsi est itera diuisio:sedi m extimatione Afronesiad prima oppositae positionis dico Q. Aristo utitur illis ut infinitisinsi quatenus intelli tur infinitae petonem pinsedi onc gnisi ut ex uerbis Aristo.deducit Auer. Adsecuda patet lotu . na in copletis illaru definitionibus ne/cinario cadit termius:ut uisiim est. Ad tertia dico o, Auer.& Aui. dicut corpori mrone corporis repugnare infinitatet hoc q, de rone corporis est figura :no in uolui figura esle cam praetisanae cvadaxiuatam illius: okipterea no licet contraponi, Sed cause praxia est quia demone corporis est terminus:cusit trina dimensio:&sic licet inferretnoibus: quod de cuius ratione no inta. minus de eius rationensi est finitudo. Adionem in principio patet Blutio ex his Multae aliae questiones emergerent:sed quia possunt cadere etiam in sequetibus: stea pertractabuntiir.
At uero neq; id quod ad meditana neq; Id quod e mediis ferturiinfinitum cru,
Cum Aristoteles de eo ore circulariter mobili demonstrauit infinitudinem munc de corpore quod mouetur moni recto:demonstrat idem te, hoc proponit dicens lint uero nem id quod ad medium: ne id quod e medio semir: infinitum erit. hoc est l*nem leue neu graue tunsis ninim sit manifestum erit e dicendis . Quod uero ad uerba attinet . Debes scire o leue definimm est per hoc quod est corpus quod a medio senur. Graue uero per id quod ad mesdium sertur rex quoniam quod a medio sertur: competit leui simplieiter iv leui in res imit&quod ad medium sertur: graui simplicitet Lovgraui in respecm: ideo intentio intclligatur de omnibus, quas dicat at uero neu id quod ad medium ut graue simpliciteri cui respectiar neq; id quod e medio fertur uidclicet leue simpliciter ovin respectu hinsininim erit . Quare de
omnibus elementis proponit demonstrare infinitudinem haec de intentisno
cnim lationes suntqua sursum:&qua dcorsum pergitur, Contratiae
pletum. Proposita intentione equitur: N primo de graui Ieu leti simpliciter quae cotraria sunt in extreιmo uuae duplribat este finita exste locos:& ex pte; litatu:secudo de graui euicis respi, tu i in syllogismo qui ex Pte locorum Paedit:sumit duas lappones more boni geometrae. Prima est
108쪽
Ioeus sursum&Iocus deorsum sunt contraria ovhane syllam sunt Ialloncteritrariae sit cotraria locus sursum locus deorsium sunt locat ad quae sunt lationes contra Moseloeussursum locus deorsum sunt cotraria de rone tangit illi minoris dicta cotrariae. n. laticines sunt:qua sursum l&qua deorsum pergitur,o per hanc uult habere minorem uidelicet nolo cus ursum o Iocus deorsum sint loca ad quae sunt lationes contrariae vim maioris indicat ne id quod subdit contrariae uero sunt ad contraria loca quasi uelit habere loca esse eontraria ad duae lationes sunt contraria: sic igitiir habetur suppositio prima uidelicet Q Iocussursum obicitus de
orsum sint coruraria: lus breuis prriax de prima suppotitione.
Ata,contrariorum si alterum desilitum est:& alterum des nitum est. Medium tria uero est desinitum Nam si undeuis deorsum seratur uos stat: non contingit
ultra medium progrediatur.Cum igitur medium desinitum sit: xsuperum cie υζε '
desinitum esse neccsse est. Ulterius Secunda suppolitio locus sursum Iocus deorsium sunt detinita probat sic contrariorum si alte
rum dehinitum est:&alterum definiriim erit medium siue locos deorsum ret locus sursum sunt contraria: ut proxima suppositione patuit igitur si alterum est definitum c alterum .de ratione tangit malissem diaensator contrariorum si alterum derintnim est cx alterum desinitum erit.
dimictit mirior, --πo est definitum i non enim Medium mundi est abillis in infinitum a nobis distans c hoc probati id est definitum secun/dum diltantiam a nobis:ad quod cum graue peruenici non ultram reditur.Tune trepit munorem' nam si undeuis deorsum seratur:quc,ssustat hoc est graue ipse me quod omnibus sub/nat:perueniens ad mediumlnon contingit ultra medium progrediatur. Tunc quasi epulo an/do rationem inquit cum igitur medium definitum sit secundum distantiam a nobis tu suomim Ioeum secundum distantiam ab illo ova nobis desinitum Te necesse est Sle iditur patet secunι da sep -- iidelicet locus sursumtok locus deorsum sent definita animaduerte tamen prismam suppositionem non deseruire sellogismo: sed ponitur ut habeatur haec secunda sed quo- inquato auiis syllogismi consistit Nam prima suppositio est mira probatur se
Si igitur loca sunt definita aren sinitia:& corpora crunt smin
Exui suppostlonis ultima syllogizat sic si loca naturalia aliquorum corporum sunt finita v definitimaeorpora locata erunt talia per secundam suppositionem locus sursum es&locus deorsum quae sunt loca grauiu e leulum naturalia: sunt finitalcvdefinita . igitur corpora grauia culeuia Dubita. sunt finita quod est pro situm Sed occurreSiquia uidetur aliquid esse acceptum in sylloeisimo quod non accipiebatur in suppositionibus in suppositione enim accipiebatur Ioca esse definita per distantiam unius ab altero:&a nobis at in minore huius syl Iogismi accipitur'. Ioca illasnt definita lex finita definita quidem secundum distantsam unius ab altero finita uero secunducontinentiamiquia continentia loci deorsum est finita ch continentia loci siti imisiam . Modo Iicet primum sitan suppositione semptum .secundum uero non tet ita adueriarius ueritaris posset dicere q. loca sunt definita secundum distantiam unius ab altero di tamen uteret illonim est ambitu areti continentia infinitus, ta ratione corpus contentum posset intelligi infinitum. quare Aristoteles plus in syllogismos in suppositionibus accepit potest dici ex uno habetur alteriim: si enim acceptum sit loca illa esse definita secundum distantiam alterius ab altero relinquetur utrimet illorum esse finitum ambitu alet continentia Nam si locus deorsum esset ambitu infinitusto locus sursum similiter:proculdubio centra locorum qua petunt corpora distarct in infininim. hoc autem reprobatum stipe hoc quia graue perens mediu non ultra ipsiim am/plius sertur quaeratio docet non modo lora illa distaretnt tinentia ex Ambitu finitum propterea Aristoteles accepit hoc:quia licet in suppositionibus nosit aperte sumptum test uirtualiter praesuppositum. Tu uero e udreatiuidebitur alirer. Auero. Quae Auero veros i logizat sic hypothetice: si loca ignis c terre ut finita IIocatam igniscvterra sui finita a cona Huli. loca ignis c terrae finita ut igi ignis o terra finita erui maior selli Oibus costat.at minor obas ex eoqiloc' te sinitus esti ut dic Sed si unum contrarium fininim est alterum eria finitueri t. are si loc terra est finitus:locus ignis: terrae est cotrarius finitus erit ut is fiserariopspicua sit Aueroes ex textu Aristotelis facit suppoutiones:prima est loca ignis eti terrae sitnt co
109쪽
traria. probam quia motus ad illa contrari sunmgitur loca erunt contraria Semnda -ositio contrariorum Si alterum est finitum o alterum nectitario finitum erit probat Aue
mane radicem primo contraria, qualia esse debent secundum qualitatem: Nam si alterum
erit infinitumo alterum finitum z1ntalium superabit finitum a proportio infinita: ita unuillorum erit tantum infinitum enim totum occupat. Y cum dicit Aueroes contraria ue aqua Ila nonantellios de aequalitate punctuali:ignis enim contrariatur terrae:&tamen et erra' t onis sicus in alterum alinum rumperet in rerum natura non esset nisi unum tantum Secundo probat idem ibi cimanifestum est si contraria non essent
iis, at hoc estim lubilemam alterum
non mulium digri a prima. lil. pbat idem ibi: missibile esset addere:& arguit sic si alterum cottariorum esTet finitum: valterum infinitum:tunc cidem plura dxixin iram
sit a contrarium infinitum. Nuero finitum resecenici rur ab a aliquid lovaddatur ipsi' tunc a adhuc remanebit infinitumqui quovis ablato ab infinito semper remanet infinitumagrcga tum uero exb oveo quod addebamr sibi sit crmneti contrariebatur ipsi a per aduersarium ci caeldem atquia adhuc inter est a remanet distantia infinita igim uni erunt plura contra inum orobat idem ibi villud quod:ola arguit sic contraria sunt quae maxime distant. X. metapnylicae. I itur contraria sunt, qualia. probatur consequentia:quiasia sit infinitum oti Whnuuivili Viniadderetur quicquam: initi ab a magis distabit igitur Nova prius non fuerunt contraria uel lini sient:eontraria non filii Tent maxime distantia v.probat idem iuidit:&arguit quia contra ιrietate extremi ad extremum:o contraria esse aequaliamam si non sola dicas Q alterum et linitum oti alteram infininam:cum finitiam respectu infinit habeat rationem mediit tunc inter ab ellet intrarietas medii ad extremum contra possitionem:ex his patet silppositio licuda,' 'rtia radix apud Auero est medium est linitumat terminatu. o per medium intelligit ut dicit Auero. locum simplicito deorsum:ad quem mouetur simpliciter graue probatur primoqa
Iocus tertie est medium mundi Sta medium est finitumiquia aequaliter diltat ab extremis igitIocus terra est finitus .ii. s lapides idest portiones iterrae quando deseendunt undeuist aequaliter perunt medium igitur mediaest finitum Immo indiuilibile assumptum rit quia si aliqua portio terrae ultra medium progrcderetur I sic recedari a mediorquare ascenderet. Tercio lic probat per exemplum re de
scribatur circillus abcdculus ectrum seu medium si circellus paruus o:mnc pyst si una portio terrae in ipso a ponatio&suarnatum relinqueret ad ocirces tu moveretur . e si alia poneret in bici moueretur ad dem.&di in c:la ad idem evsi ijd: clari idems in moueres. cunulla haaepemtaret punctu media circilli:aliter moueret a messor cvue astenderet. igitur mediuest sinitum.In hac ratione patet primo Q portlimes irra dricedunt per lineas causantes in puncto medio angulos rectos qui Inctum medium est centriimsuperficies rotunda siue circel/i medit.Secundo patet ut antiqui dixerunt hoc non esse uerum sui nendo coelum esse sphaericum. Nam sic circellus illa: a qualiter distat a coeli omnibus e partibus per hoc igitur exemplum patet locum Medium esse fini/J- , tum sed occurres utram datost coelum sit alterius spura uideli/cet triangulae rite quadrangulae portiones terrae deicendent Sapartibus coeli ad medium usarent angulos rectos Responderi. nomo probat:qula si coelum non esset sphaericae figura esliferatia empli quadrangularipatet si portio terra ponam in scoeli partemon descendet ad ocentrum:sed ad a similiter ii alia portio ponat in occuli parterdescendet ad b non ad oscsic b recedula coemo igit portiones illa: non cMurrererent ad omediu: sed mouerene ad punctarquae recedunt ab O.igitur ascenderentiquia recedere acrem est moueri sursumato,asecdere.Quare si lacus terrae deber esse unus cudeterminarus: li partes debent esse sphaeritae auter qua ratione portio terra: iud descendera ad a:alia portio in e descenderet in siduse in infinitum
110쪽
in infinitum essent panes ipsius aeoli equibiis possent descendere per linea et rectas uersus Noe spunna inferiora P terra Aueroes probat hanc propositionem sensu quia sensit patet Coelum eorum in sphoericum:aut saltem eius medium quod supraorizontem apparet esse sphaericum. Nam cum mouetur:uidetur siphaerice mouerit quia abortu in occasum.quare lapides si ponerentur in coeli partibus:&derelinquerentur suis naturis:ad mediii coeli mouerenturi oportet enim illos aequaliter recedere a coelo:&aequaliter accedere ad medium:quod esse non posset nisi det scenderent per lineas concurrentes ad unum punctum medium, patet igitur locum deorsum esse determinatum latet finitum Iissiuppositionibus stantibus patet ratio Auercis . Sed Dubitat Dubitano. Aueroes:& satis dod quia uidetur in ratione peticio eius quod est in principio. Nam Aristotele probauit ipsum medium esse finitum: rhocch coelum est siphaalcum . Sed ponere coelum
esse sphaeticum est supponere locum ignis esse finitum reo enim ipse in coelum est sphaerseum: Iocus ignis est finitus igitur pelicio Responder locussursum potest dupliciter areip pro Ioc solutio.
corporum lculum utpote pro spatiorquod est inter coelum cucentrum . alio modo pro spatioquestanter centrumlcvultimum coeli convexum. Uult igiturn, Aristoteles non probet locum sursum Elefinitum accipiendo locum sursum pro loco leuium hoc est primo modo quia sic ut ratio
conchidit: peteret. Sed probat locum sursum esse finitum lumcdo secundo modo pro toto spatio
a centro ad convexum ultim coeli di sic non petit:potest enim stipponi coelum esse 'tuericum e tamen dubitari si tota regio superna sit finita:coelum enim sphaericum esse costat sensi legio tamen superna si finita sit non constat sensu Sed pace Auerou dixerim .haae quae dicite sunt tua Reprehedite non Aristotelis Nam Aristoteles cust syllogizauit:ut ps syllogizatritamen ad syllogissimum Auctora non fecit nisi unam siuppolitionem altera autem suppositio non ad syllogismum accepta est:sed ad suppositionem secundam sis terra Glutio horciquam dubitationi dedit,non uidetur ad metem Aristotelis quoniam Aristoteles probat grauecu leue simpliciter esse finites ut simplicius dieit pre hoc quia loca grauissimpliciter culcitis simpliciter sunt finita. Constat autem locum
Ieuls simpliciter elle concauum lunae:quarensa de loco sursum omnium corporum citra grauia
Ioquitur:sed de loco leuium simpliciter dumtaxat secundo uel Aristoteles loquit de loco ignis Dei de loco superiori non contracto ad locum ignis.Si de loco ignis:tune citet pelicio ut dicit si
de loco superiori comunirci accepto tunc non probaret leue tantum esse finitum Lut proposuit: sed omnequod insuperiori regione collocatur: quod est contra intentionem quam proposuit Tertio de eo loco loquituri qui contrariatur loco grauium.ac locus ignis contrariatur loco συυlum:&noni Issunum communito acceptus. Qitare uidetur expositio Auercis di falsia Icknon ad inentem Aristotelis Aristoteles enim probat locum esse sinimm per hoc docus imae est finitus probat autem locum terrae esse finitumiquia a nobis distat finitet ut probatum est claquia ultra centrum motus non dicitur descensus sed ascensius. Vbi patet nullam esse petitionem quo probatolinseri locum ignis esse finitum per hoc quia si unum contrarium est finitumo alterum est finitum Sed occurres:quia dictum est secundum Aueroem locum inserum esse centri Dubita
Centrbimuero est punctum indivisibile, at indivisibile non eli finitum nee infinim m. potest di Solutio. il*centrum est finirum negative:qula uidelicet non finitum .uel quia semit locum inseriorem
pro toto ambitu a superfitie aquae concauam usq; ad centrum:& sic est finitum:& ad hoc proce/dit ratio Aristotelis.
Praeterea si sursum S deorsum desinita sunt:dc id quod est inter hec definitum eneresse est Nam si desinitum non sit:motus infinitus eritisecto uosudem ina possibil ptius demostratum est Medium ergo ipsum definitum Ut Quare et fieri sole. id corpus quod in hoc est:aut esse poterit.
Hactenus definitate extremorum corporum munes, empora intermedia sntra sinitdemostrat. ct syllogizat Musi loca sursum di deossium definita sint:&sd siue ita iis siti liue spatium lquod est Interiore extrema Iocar definitum esse necesse est. sappletu ponatur antecedens uidelicet sed locus se stim e locus deorsim definita sunt igitur cv loca media . Minor est proximo textu deducta. Maior quae est hypothetica conditionalis: probatur dupliciteri primo quia limon: dertiir opposimm consinuentis uidelicet medium non sit finimm tu hax eo latius erit uera uidelicet locius medius non est finitus leviora extrema eruntsinitatistitur morus qui erit ab uno extremo loco ad allum extremum locum:etiam erit infinitiis.tenet consequentiatqui ab extrermi aderivemum uenire non inminust Muci mel est im