장음표시 사용
141쪽
Sol propria Verbu Ilud hoc ipse passa est: seliciti codicib' grae
duum X piatorum.&hoc est uerum uniuenaliter de omni motus si cie Coelum enim non potaliquod individuum..piatorum alterare aues augeretue generarc:irci localiter mouere terripin re infinito.iecus de motu coeli:quia motus licit actio:quae non recipit arictiones idcst ter
minos.Ex his patet intellectus uerboriam Arittotelis intelligit enim nullum corpus infinitum polle mouere aliquod corpus finitum:quia nec tempore finito:nec infinitoecv intelligit uniuer taliter quavis motus specie quoniam nulla motus pecie corpus infinitum potest mouere corpus finitum:quia nec tempore finitor nec tempore infinito:haec ex Aucro.Sed obicitur multifariatia primo itidetur si esset corpus infinitum:illud ageret ne pus finitum:qula ut superius dicebaturrisi infinitum esset:illud haberet rationem principii. modo principium dicitur per excellemiam de agente primo physicorum:igitur si infinitum esset.Illud haberet rationem agentis. itas estet:illud ageret in corpus finitiamtu do finitum potest agere in corpus finitu3 igitur νῆ'tiori infinitum potcst agere in corpus finitumtenet argumentum primo loco a maiori Sciquia infinitum uidetur ut totum respectu finiti Tertio si infinitum esset ipsum esset en natura te igitur MIet activum de per consequens pollet agere Secundo dubitatur uidetur non sit uos
dictum Aristotelis stomnis aemock passio sit finita:primo quia octaua sphaera mouet caeteraS: cvtamen non actione uel motu finitosecundo primus motor mouet 'lum:&nonnili acti
ne infinita. Tertio dubitur quia uidetur aliqua alteratio subitari atquia ut dicitur in libro de sen/ta multociens aliqua alteratio fit uelox idest subitarnalut exponit Alexander Ad primam dubitationem solet dici simpliciter:q, si infinitum estetmullam haberet acti H ,Δ causa est quia om/nis amoesta certa proportione agentis ad passum.Sed infiniti adfinitum nulla est proportio Sed haec sol nulla est 2quia si infinitum esset:illud se uirtus tu forma:& formae alc uirtutis est aliquid agere igitur si infinitum esset:oporteret illud aliquid agere Dico igitur aliter', insinituesIe implicat contradictionem quia ipso polito sequitur ipsum agere:c ipsum n agere agere qdemtquia est uirtus cus mamon agere uero:quia nulli potest eueiportionale ex his sequitur vi infinitum eMetrageret:& non ageret.concedantur igitur omnes rationes:quae probant mn nitum si esscti ipsim agere Ad secundam dubitationem Respondit Auer octava pharra rapit secum omnes alias uirtute motoris in corporei:qui mouet octauam.&oxteras alias. Modo nos loquimur de aestione corporis:non niti quatrus corpus. Adiatiam patuit Iulios timo' sciato &cctauo physicorum:nunc uero dicas alterationem aliquam fieri subito quo ad partes subieeti:non autem quo ad partes gradualestquae luccessive aquirunmr Haede dubitationibus.
Etiam nec infinitum ab infituto pati aliquid contingit, Sit enim tam a s ansmitu Gmpus autem in quo passumes ab a se in quo id pars ergo insiniti in quo est e quoniam totum non in aequali mirum passum
est idem hoc ipsum passa est 6 quia supponebatur minus minori in tempe remoueri:sit e motum ab a m d . Quod igitur spsum
est ipsius b adfinitiam .Hoc igitur neceste est ab a moueri a temporem Quo supponebatur enim ab eodem in maiore ait minore malas mibnusue pati quaecunq; diuisa sunt per tempotis rationem
ti non posteab ininito.&hoc propo/nst Ges etiam nee infinitum ab infinito pati aliquid con. tingit.Ha est ton/clusio .probat hanesct facit easum:&in/quit sit enim tam agensia b acies infinitum e tempus autem liquo pas/sum
142쪽
sim est sit in quo id exti inseri tertiam partem casust&l illi pars o instniti uidelicet ipsius h palluin quo est quoniam totum non inariuali tempore paseium est Me suppleab ip a hoc ipsum mei passumesticuit e patitur ab ipso a ex quo patieipsum h okquia supponebamrminus ininori in tempore moueri: sit e morum ab a ipso in parte temporis uidesicet in est igitur tertia pars casus is e pars palli infiniti pactae in d tempore ab ipso a . Ultimo lumit*ut unum aliud pallum finitum quod lit pars ipsis totius b in tanta proportione se habens ad ipsum inquanta se habet Od tempus ad dominis:&Ωpplevi illud o Ex his infert hoc igitur si ilicetis necesse est ab a moueri a tempore in quo in id quasi dicat his stantibus sequitur ipsum Moueri ing tempore:quia ut inquit upponebatur ab eodem in maiore at*minore malus minusue pati qua cuncycliuisa sunt pertcm is proportionem, quare patitur abi bis inis temporeo b e ab ipsi tempore bo pacietur in id temporcicu in hoc biotum paciebatur ab ipse igitur infinitum a finitum aequali in tempore pacientur ab agente infinitorquod est impossibile Aueroes autem mutans aliquo modo litterastiormat ratio Quae Auerinncm hoc pacto sic sintinuum tmtest reein corpus infinitum: sit agens infinitu a pas OmlAyi, stimuero infinitum sit b oec iam omnis actio cit intemturcissiti pus actionis e d.
Vlterius accipio aliud passum resecatum abi bis quod si h cv quia a potestagere in ipsem a sortiori porcrit agere in I, cucum ut minus ipse 'ra aget in minori tempore' stagebat in sit illud tempus minus d proportio igitur cum sit finita:Iit dupla ulterius sibiralMaIiud corpus superans h in illa eadem proportionerin qua c d superabat d uidelicet in dupla:cvsit illud fri quod nox Aristoteles nec Aueroes nominat. Iunc arguitur qualis est proportici talis est proportio ipsius ad ii quare a agit in I, in tempore ma aget in f in tempore cra sed idem a agebat in totum tempore igitur idem agens aget in duo passamuoiunuesti initu Ickalterum infinitum:&4n eodem tempore.
In nullo ergo tempore finito infinitum ab infinito moueti potest. In infinito erago sed infinitum quidem tempus finem non habet Id aurem quod motum est:
haiat. Ex his mcludit eo lusionem cuinquit in nullo ergo te mefinitoisinimm ab infinito mo Ex sillo. Deri potest tum est conclusio Sed obicit dicens in infinito ergo:quasi dicat ergo sitio potest in/finitum ab infinito moueri in tempore finito:mouebitur ne tempore infinito.Respondet in nec
se moueri potcst:& inquit sed infinitum quidem tempus finem non habet est enim ratio infiniti carere fine id autem quod motum est uel mouetur .habet supple finem: omnis enim actio uel pallio finita est quare nec tempore infinito potest insintrum a b infinito moueri disic patet coclusio.Auer.autem nobiscum uultq, Aristoteles remoueat dubitationem: pollet enim diui infi oua Aueri, nitum pati ab infinitomon quidem empore finito:sed tempore infinitinckprobat Auero hane coin.lxvu.
dubita tionem esse probabit runde inquit cx hoc quod dixit habet sufficientiam idest probabilem rationem:qitoniam cum positerit paciens infinitumaeontingit nec stationit eius pallio sit ifinita nam ponere passum infinitum:& passionem eius finitam uidetur implicare,ontradictionem:eo enim ipso fallam est infinitum& agens infinitul sequiturpamionem esse infinita oveonfirmando rationem inquit cudicendum est ab aliquo' ponens hoc idest ponens pallum infinitum pati ab agente infinito passione infinita . perit principium dest utitur propolitione per se nota:quae est quasi principium:&ri, utatur principio uesperse notis:probat:quia nulladiri 'rentia est dicere q. passum insintrum patim pallione finita ab eo quod ponerem illud palIum sinitum:o sic implicat contradictionem:quare rationabiliter dubitari potest.huius dubitatiois ponit Aristoteles sol ut uult Auer reliqua patent. Animaduertendum ex inpolsibili sequieu noecontradictorioriam:posito enim , sit passum infinitumidi agens infinitum sequit actionem esse infinitam: ou hoc ex parte agentis c pacientis:& sequitur passionem etiam esse finitam exparte pallionis:quia omnis passio uel actio est finita inquantum actio ues passio:& ita utruna
143쪽
Expositio. Secundum c5menn expositionem hucusu Aristoteles sumpst cxprobauit hane propositi nimnullum corpus infinitum habet activam uel passiuam laut utran*potcntiam. hac est mitiorc uult q, nunc ponat malorem uidelicet omne sensibile corpus acinuam lautia litui aut tranq3 potentiam trabericu concludat eo lusionem uidelicet
bile esse Deinde Aueroes exponit quid per sentibile corpus intelligit D&inquit dissio quidem propositio est Φ omne corpus naturale aut est activum aut palliuia in taut utrun*: c, sic per coripus lansbilematurale corpus intelligit:& dicitur corpus sensibile:ut cxpolito inquit ad distcrcitiam corporis mathematici:quia corpus sensibile est naturale: quod inquantum huiuImodi natuest mouere cum eri sic igitur persensibile corpus itelligit naturale corpus. postea Auero ait propositionem maiorem patere sensul quia corpus coeleste uidet agere in ea quae sunt apud nos
Alia autem quae sunt sit,ipso caelo:uidentur agere cupati insimul quare patet omne cor Ssinsibile esse aut activum laut passivum laut utrunq; Deinde componu syllogismum diccnsi componitur syllogiimus sic in siccunda figura:omne corpus aut est ac uilinia. t pastiuum lex nullia mcorpus in finitum est activumlaut passivum igitur nullum corpus est infinitum. Atii e per senubile corpus exponit Ataero di inquit c intcndit periensibile: seri sibile tactu Ad contra Rui accelum est sensibile:quod tamen non est tagibile . Respondet Aristotelem locutum esse more anilquorum quioaelum di stellas posuerunt tangibilia: quia ignea luel calidat aut ignem santiqui enim posuerunt occlum custellas ignes:uel mistum igneum in quo praedominatur ignis expolsitor autem rectius m corpus sensibilematurale corpus intelligit ouod dicitur sensibile ad differentiam corporum mathematieorumquae intelligibilia dicuntur Inquit Aristoteles sagit om/ne sensibile corpus activam laut passiuam laut utran potentiam habe Haec est malor subintcllecta minori inseri conclusionem lcv inquit impollibile est corpus infinitum sens bile esto
Atuem querunt etiam Nora sunt in loco:omnia lensib: lia sunt, non ergo cor
pus ultra luna infinitum erit At irem necjusq; aliquid omnino crgo extra elum nullum corpus erit Nam si intelligibile quidem sit:erit in loco: cxtra enim N intus locum fgnificant Quare erit senubile dens bile autem nullum es non in
loco. metati, sed contradicta obiciet qui iam:*uidelicet detur infinitum corpus non quid sensibile
intelligibila:non intraccElum: quoti iamcm nec Glpus intrata tum elisin labile: c ut pollet dici esse corpus infinitum intelligibile extra coelum mi antiqui posuerunt uacuum quoddam obicit huic mullio Aristoteles deinquit at uero quaecunq; etiam corpora lunt in locor Omnia laniis bilia sunt. Huius causam pulchre exposito allignatiquia locus non quaeritur Diu propter inulut dicitur quinto phyaeorum non autem mouctur nisi corpora sentibilia di naturalia mathematica enim extra motum siunt patet igitur omne corpus:quod est in loco esse sensibile. Ex hac propositione insciti non ergo corpus ultra coclum infinitus ericiat uero nccp usi aliquid idest nc finitum quasi dicat parci ergo omnino extra coelum nulliam esse corpus Hax conclusio patre
quia nec finitum:nec infinitum esse potestici quod nullum horum cile possit:probat nam i in/telligibile quidem iri mi in loco:per regulam quarii physicorum quam ponit cui mira enimc itus locum lignificat. Ultra sequitur illud esse cnsibile quoniam stippIe omne corpus in locotest lansibile.& quia quis posset dicere aliouodcc iis sensibile non esse in loco ut dicitur de octa coelo:addit sensibile autem nullum est non in loco, Quare cauillus nullus est Ela igitur pa/Oiste Auerc. reteXtri .la Π non polIe esseco pu Sinfinitum: immo nec fin1tum: ut rationes probant. Auci eom. Ixta mesu in Pra ricomento primo proponit intentionem c inquit cum posuit'. omne cor,
pus aut est acriuum aut passuum:& haec propositio est accepta a sensu: di potest aliquis dicere oeorpus infinitum possibile est cile extra mundum :&st illud ne sit agen Si neq; paci cs propter hoc videtur mihi inducit hunc sermonem post illam dcmonstrationem Ut igitur expolitio AuerolsM inclitoteles uelit remouere tacitam responsione rationibus tactis: quae in q, llaci nodetur corpus infinitum sensibile intra mundum: datur illud extra mundum: hoc pacto ocs grae'. citu AlexanderiThemisti lcvsimplicius exposuerunt, Sed circa modum quo modo remoueae responsio illa: n omnes dicunt eodem modo Ideo Auer, primo narrat expositionem Thomistit. Secunda ibi nisi intelligatu ponit propriam: ci in narrando Themistis expositioni pr1ιmo recitat illam deinde consulat ipsam Themistius igitur ut simplicius narrat ex textu refellit responsionem illam per tres syllogismos primus est Omne corpus quod est in loco: est sentibile. Omne
144쪽
Omne corpus quod est extra coelumlestin loco igitur omne corpus quod est extra celsi est senlioiicit uius syllogismi ecundum simplietum ponitur maior in textu:inquit enim quacunq; cetcorporalqua iunt in loco: sunt sensibilia. haec est maior Minor autem non ponitur: sed illius v/Datio:cum inquit extra enunix intus locum signiticant Secundus syllogismus est nullum corp' leviabile est inlinitum.Omne quod est extra coelum est corpus lcnubile. 1 itur nullum corpus extra coelum It infinitum. Minor est conclusio primi syllogismi malo uelo fuit superius demoitrataim hunc tertium syllogismum uidelicet omne corpus sensibile est activum lautialsuum. nullum corpus inunitum est activum aut passivum: igitur nullum infinitum est torpus sensibi te Ecce quomodo hemitti per hos tres syllogismos remousi potionem illam Deinde Aues ,rctali hanc expositionem:& primo resumit quid secundum iliemistium habemus de his syl/Ioglimis: inquit ipse autem Aristoteles uidetur secundum hanc expositionem non propalassentu duas propositiones:quai um altera est omne corpus quod est in loco:est sensibile quae fuit maior primi syllogismi: non manifestauit secundam uidelica omne corpus extra mundu est in Iocinnec illam uidelicet omne corpus sensibile est finitum . igitur secundum hanc exposilla,ncm de , i iunis clare habemus primam propositionem primi lyllogismi. Deinde arguit conrra ipsumtio debes stire Φ in translationibus uerois ponitur hax propositis.l ille nem est IGNObicit modo Aueroc contra them.& inquito illa propositio no habet comunitatem in aliquo cum prima:quae dixit omne corpus quod est in loco:eit sensibile . quali dicat illam oropositione non liabere comunitatem uest pertinentiam cum maiore primi syllogiis1:quia nec est illi' minorme conclusio igitur ponitur saperfudi Dcide ponit propriam expositionem c uult in Armitoteles per propositionem illam quae sult maior primi syllogismi: intelligat eius conueriam esui uelicet omne corpus sensibile est in loco cui si addetur illa propositio extra coelum nullus est locus:concitidetur in secunda figuri extra coelum non est corpus ensibile uel aliter sermat syl/ιogismum ex squi cu cum huic coniungetur si extra mundum est corpus:c omne corpus est in loco:combidetur in si extra mundum est corpus:est in loco:& sic si d modus est syllogiis' hypothaicus. hoc pacto si est extra mundum corpus sensibile: o omne corpus sensibile est in loco: igim extra niundum est locus aliquis destruitur consequens:quia illic non est aliquis Iocusto ita seqvitur nullum corpus esse illic ἔα ha uidetur eius intentio:sic igitur illa propositio nul/lus Iocus est illic:potest dupliciter ad syllogismum primum attineret:uel ut minor:& tune oportet intelligere maiorem conuersamuci ut destructio consequentisicus oportet componere lyl lodilinum hypotheticeriit dictiim est. Deinde Auero assignat signum , Aristoteles uoluit ma/iorem convcriani: quia dubitat circa hane rationem quae dubitatio non haberet Iocum nisi intellexilla eius conuersam: hoc est propter maiorem quae est omne corpus sensibile est in loco chipter maiorem hoc pacto conuosam Aristoteles dubitat .quia possct obici:quia illic est coem φυritualerti non est in loco. Ecce igitur quomodoliam dubitatio habet hic locum tenendo illam conuertam c uobicius patent.Simplicius auctoritate Alexandri ait hanc propositionem nulι Ius lociis est illic:polle elle demonstratam tui patet quia omnis locus est aut graulum: aut leuis raut neutrorum corporum:cum no sint plura corpora nα plura loca mec plures motum quare tu
extra coelumic sit graue nec leuet nec nelitrum:iure nullus erit illic locus cumolesti ut inquit simplicius intelligi demonstrari postea:ut uidebitur. Ha Auero. themistius di simplicius Sed haec mihi uidcntur superflua primo quia illa propositio nullus lacus est illic non ponitur in eo mute aedem dicibus graxiste sic ratio Aureola contra hemistiu3 nulla est Secundo quia si quis uoluerit re tua auctori. luere textum in syllogismos zresbluetur non hoc pacto:ut Auero ait:sed ut diximus nos.
Elt autem etiam siclogicalm moueri poeest infinitum si est similare quappe cum infiniti non sit modium , id uero quod circulo mouetur: circa medium sertur Praeterea etiam neq; in rectum serti potest infinitum.opor tebit enim alterum tantum esse locum infinitum ad quaein secundum naturam μ'
Nunc in non detur infininim proponit probare rationibus logicalioribus te hoe inquit est au Expositio . rem tiam sic destrum alias rationes logicalius eniti:& demonstrare.Quo u ad ureba attincturebum logicalius graxe est logicoecton: latine rationabilius:siue logicatius didixit logicalius comparative .cvnon logice ad signiruandum , rationes etiam primae sunt logicae sed hae Ruas nunc pona:sunt logi aliores:quatenus sunt comuniores quia procedunt m propositiones co/
145쪽
munes tam infinito mathematico:d physicoeti prima ratio componitur sic si infinitum et sciun/sinitum moueretur: sed infinitum non moueri potest:igitur infinitum non est. probatur minor: quia si politi moum: aut motu circillari:aut motu recto non circulari:quia tunc infiniti esset dabile centriina: uel nitatum:ueluti coeli datur centrum:quod est eius medium . modo infiniti nodatur medium:ut res inquit clarum:ex eo quia non datur circumfercntia:quare infinitum circu/lariter moueri non potest. nec motu recto' quia siue mouetur secundum naturam: siue praeter naturam:oportet dare duo loca:quorum alter ellis: ad quem praeter naturam fertur: ex alter ad que natura moueretur: ut in hoc libro est deductum modo infinitum non potest duo loca habere di/uersa:quia totum occupat:patet igitur si infinitum cilci nec recto nec circulari motu movere.
tur: c ita ipsum cise est immissibilis.Quo uero ad uerba attineti ait si est similaret ex grate di ut homiomeronmam ubi infinitum essct dillimitare:& ex diuersis mixtum: siet alla ratio: primo enim probat non esse infinitum simplex siue similare quia ex hoc patet non ille infinitum mix/tumisiue diis mi lare: quia mixtum caesimplicibus constatrui fuit deductum supctius. Animad/uertendum ciusmodi ration dicuntur logicaliores ut rapositor ait:quia procedunt per rationes comunes infinito lex secundum rationem physicam:&scundum rationem mathematicam:
quia habere medium cumirema uel non habere competunt infinito ut est quid comune physi Quae Auero coeu mathematico infinito Et hac sentit Aucroes dicens hax est alia di monstratio a pradictis
eo lxx. est logica scilicet quia est ex ueris propositionibus4 scd non propriis supple physico tantum:
Optima sed etiam mathematico Sed occurres Ita eratio proceditui motus:quarist propria physico: dici Dubi potest q, licet procedat uia motus:tamen resbluitur ad medium comune physicol ox mathemati Sor ω:habere enim medium dicircumsaenuam ok non habere comune est utinet artifici. Deinde Aueroes ponit compendium rationis Aristo Elcv inquit cu compendium rationis suae est is si daretur corpus infinitum:aut esIet circulare:aut rectum:& qualoeunc daretur:esset impossibile mouerimam mellet circulare infinitummon haberet medium circa quod ferretur cvstio haberet mediumprobat aut quia omne habens medium habet extrema:& supple infinitum caret extremis:igitur caret medio Aut quia circa medium reuoluitur corpus circulare: ex ita circa alti quid sinitum: modo omne quod circa finitum reiioluitur:est sinitumquam si infinitum retro lueretur circa mediumtipsum cilci finitum& non infinitium: ct addit . hac secunda caula es ma/gis propria supple huic scientiara prima:quia prima procedit per hoc quia caraemediolcv extremis:& sta est comunis mathematico ct physico:iecunda uero per hoc:quia caret medio circa dreuoluitur: modo reuolui circa medium est proprium physico:&patet ipsit non posse te cirιculare:quod uero nec rectum probat di inquit cus fuerit rectum re infinituminecelle est ut loc' in quo mouetur:sit maior eo:& ita erit unum infinitum malus alicto . Secundo sitici rectum: oporici habere duo loca infinita: atterum in quo naturaliter mouerαur: ok alterii in quo ui mo/ueretur, quod est impossibile Ecce in Aueroes in his iuerbis fecit duas consequentias prima est lidaretur mobile inlinitum motu recto:alteriim insinitum et Iaaltero maiustquam sic deducosiae sexto physicorum omne quod mouetur:semper scitur in spatio maiori et omne enim qum ueturiptius patransit minus st:tmstea aequale libi:&demum maius se dabitur igitur sipati irim finitum malus corpore illo infinito. Secunda consequentia esit si estet infinitum mobile motu recto darentur duo loca insinitarquorum alter esset extra alterum:consequens est falsum' quia ex quo illud est insinitum: torum occupat:& ita unus locus non potest rite extra alium consequentiam deduco:quia si illud moueretur namrallici ad unum locum: potest moueri uiolento ad alium locum oppesinim: ne enim quod naturaliter mouetur: test uiolenta moueri Ioquedo
in motibus rectis. Deinde Aueroes ponens differentiam inter has duas rationes:diltiguit de lo/co:& uult q. uno modo locus accipitur pro loco in quo mouet :& sic est spatium in duo recta corpora ferunturio& hoc pacto sumit locum prima ratio. Nam si mobile recte darem Itilet spatiu dabile malus ipso mobili ut deductum fuit. Alio modo accipitur pro loco insturm sertur ues quiestit mobile: cvsic loquitur secunda rariorubi enim mobile recte daretur:essent duo loca:est ad quae natura moueraur Alitia quo moueretur:& ad quaem rediret uiolenter: cx sic patcnt M
Praeterea siue natura habeant motum in rectum siue ut moueatur: utroq; modo
potentiam motricem infinitam esse oportebit Nam quae infinita initus cst: insiniti est.& infiniti infinita quareec id auod movet infinitum erit ratio autem est in his:quae de motu: ct finitorum non hinc insnitam potantiam: neq; insnitorum
146쪽
finitam Si igitur secundum naturam N praeter naturam moueti contingitaerunt duo insinita:& quod movet uc:&quod mouctur.
Secundo arguit Φ infinitum corpus non possit moueri motu recto:& inquit praeima siue infinitum natura trabeat motum iniectum siue ut moueaturi suppla siue utroq; modoviremi mo pote E pM 'tiam motricem infinitam esse oportebitrest igitur consequentia: li aliquod corpus infinitii nuruueretur motu recto:oporta dare mouen infinitumisiue illud natura siue ui moueretur. Dedincit consequentla ct inquit nam quae infinita uirtus est illa est corporis infiniti ct econtra cor/potis infiniti uirtus mouens est infinita:lic igitur consequentia pateri r Iroc quia uirtus infini ta non moueti nisi corpus infinitum: ct chrpus infinitum non mouetur nisi a uirtute infinita. Quare si daretur mobile motu recto infinitum:mouens oportet esse infinitum: remElit aute se ad. vii. lib.physicorum lci inquit ratio autem est dictam his quae de motu videlicetin.vu. phy/ficorum:ubi dictum et q. finitorum non est potentia infinitame infiniton finita demu epy/logat rationem zo, inquit si igitur secundum naturam ct mcter naturam plum infinitum moueri contingit:erunt duo infinita uidelicet di ipsum quod mouet sic motu rectinox quod mouetur: ct in dabuntur duo infinita .quod relinquit rana impossibile.Aueroes autem propter malas; AR in liabebat translation aliter deducit consequentiam:est enim consequentia:si daretur corpymo comi i' bile motu recto infinito:darentur duo infinita in actii probat consequentiam: quia ubi dareturiale infinitum mobile recte:haberet duos motusluiolentum uidelicet cutiaturalem: nam omne quod ut moucturietiam mouetur naturaliter:& econtra omne quod naturaliter mouetimeriam ut moueretur:quare Oporici habere duo mouentia:alterum a quo ui:& alterum a quo nati ra moueretur:1gitur duo infinita mouentia:corpus enim motum inlinitum non mouetur nisi a mouete infinito Uerum liaet deductio pendet ex eius malis translationibus.Simplicius enim deducit ut nos deduximus Ulterius Aucroes ponti disterentiam inter Iaanc rationem ex rationem pro/xima tracti ait in hac tile acceptam unam propositionem declaratam in physicis uidelicta am/possibile est corpus infinitum habre potentiam finitam: quia intendum librum de motu:librum physicorumrubi declarauit non posse porcntiam finitam repolriin corpore infinito:&se uult disterentia sit ex usu propositionis dicit Φ ista duae rationes diffreunt:quia prima deducit ad hoc impossibile dentur duo loca infinita:quorum alter esset extra alterum Ha autem lacunda deducit daur duo corpora quorum unum estet extra aliud quare prima ratio procedit ex parte locorum Secunda autem ex parte corporum. Dicitur autem traxiccunda ratio inica:quia procedit ex comuni proprietate infiniti corporis quod Cilicet non labrat extra se aliud corpus aequalercv hoc uidaur physicoetu mathematico comu/ne Sed occurres quia non uidetur impostibile esse duo infinita alterius rationis: quorum altem ubi est corporeum taliaum uirtus extra corpus ut in deus Potest lici Q, impossibile ad quod desu sores t est dari duo corpora infinitavit dicit simplici quoniam si daretur aliquod corpus mobile motu recto infinitum:illud non potest moueri nisi ab alto corpore: ne enim corpus morum motu recto:mouetur a corpore:secus de circulari quare si corpus motum erit infinitumaeorpus mo/uens erit infinitum: cvita dabunturiduo corpora infinita:quod est impossibile quia extra inmnitum nihil est.
Praeterea mouens infinitum quid est. Nam si ipsum quidem si ipsum in circinib
i tum erit Hoc aut quonam modo infinitum animal esse potest Sin autem
quid aliud sit ipsum mouens:duo crunt infinita:& mouens:& motum forma aloe potentia diuerta
sed obiciet quispiam dicens corpus infinitum moueri motu recto a se: v non ab alto corpore ex Expositio. trinseco:ceu animal in re se a se:& sic non murem esse duo corpora infinita contra obicitro inquit praeterea mouens infinitum quid est: Nam si ipsem quidem se ipsum mouetiansmari erit.hoc enim proprium est animaliummi se ipsa moueant quare sequα rillud infinitum elle unum animal infinitu 2quod impossibile esse ait hoc autem supple infinitum quomodo infinitum animal este potest: ne enim Animal habre dare natam figuram di determinata pro
in nionem parcium ad totum:quae immito repugnant atra igitur dici non trusi infinitu mo.
uere se. Propterea repetit rationem:&inquit sin autem quid aliud sit ipsum moues supple ab ip/so infinito moto redibit ratio tacta uidelices duo erunt infinita uideIlaete mouens corpricuniorum corpus diuersa forma hoc est specie:atir potentia specie quidem:quia mouetur est actus
147쪽
motum potentiat tenua uero:quia mouens est potentia activa motum uero passiua Alman miti Alex. ci autem ut refert simplicius lem modo ex ithunc loeu moli ius esse infinitum corpus:quia darentur duo infinita ideo potest dubitari:q, non sequitur: nisi ubi infinitum ponemur inanimatum.Modo aduersarius dicet dari infinitum animatum:quod mouet se Modo contra hoc arguit Aristotcles ut inquit Alexandericheo dato daretur anima inli/nitum:&Aristotcles nomostendit alutatem consequentis.Sed Alexander ou simplicius illam demonstrandi imo quia in libro de anima demonstratum est omne animal esse figuratum: cuanimal sit corpus phristum organicum:ox ita figuratum Vndem definitione anirna diuitur est actus corporis physis organiel Secundo quia in ornni animali partes habent certam pioportionem ita ut oculus sit pue minori cu omnes partes minores toto Vbi autem animal citet infinitu partes nulla haberent ad totum rationeminec inter isquia tam caput uoculus illa in Ouae Aucto finitus Aueroes autem arguit syllogismo hypothet Rohoc pacio. m omne quod moueturiabeom. Ixxii aliquom ratur:quamlurant ni Tet animaliutatrum.&lnanimi quae differunt naturalin dictum est Hest specie. uod si non dinerunt specidituc aequitur aliud impossibile uid licet se sp mouens c motum erunt civilem species di ioc ait: ex innuebat rhoe: aliud impossibile uid licet si natura allinitus sermo: erit innata elle incorpore infini. tortune natura se se erit eadem Heffetusile pecies:quasi dicat si mouens ok motum non disserunt specie:Brma eorum erit esurum species.Tenet conlaquentia quia diuersitas sormarum arguit diuersitatem dimensionum di materi movigitur identitas tamae argue identilatc cor/porum quare corpus mouens cucorpus motum si non dit ferunt specie erunt clusi soma atq
species:patet gitur ut dicit hvi tuerit animal supple erit mobile per ovecontra si mobile mererit animal .cu propterea subdit si igitur fuerit rectiam .contingeret ut sit aut animatu aut na nimarum:&si animatum:erit animal infinitum:&si inanimarum' c tuerit rectum: contingiit:
quae dicta sunt uidellaei ut lint ues duoloca infinita:ues duo corpora infinita Ic ideo ut i θωcuit complures harum diuisionum:c non collegit illas ad syllogismum hypotheticum diui ruuquia patet syllogilmus de perse. Si autern uniuersum non sit continuumsed ut deminantus dicit ac leucippus cor
pora uacuo sint distincta:unum omnium esse motum necesse est Nam figurisci V hu dem distingui naturam autem ipsorum unam esse dicunt: quemadmodum si am
' rupi unumquode seperatum esset. rum autem ut dicimus necesse est unum
esse motum quo namcn una glebba sertur: ac uniuersa terra mouetur totus
ignis atq; tantistia e clem ac ocum seruntur quare si cuncta grauitatem ha Ra in ues, tant nullum corpus suoplicite leue erit Si autem leuitatem: nullum graue
n. Quidam ut democritus c&deucipus infinitum concesssierunt sed non continuum immo diere tum per interpositionem vacui dixerunt enim amoma idesta tussibilia corpora non posse mula coniungit nisi uacuo mediante Obicit ultur taliter insiιnimm zquia secundum horum malitionem:sequitur omnium Me unum motum inducit conse. quentiam inTdlatra abessequia uoluerunt hax in infinita esse distincta inuice solumodo per figuras inquanrum unum eorum est pyramidaleraliud spherleum: aliud cubi 3:ckid genus.tamen dicunt omnium eorum cile unam naturam:& per exemplum declarat quo vixerat:&inquit quemadmodum si aurum unumquodq seperatum esset supplem plura ac infinita amoma aurea:horum autem ut dicimus nectile est unum esse motum:liapple uelut omnium illorum corporum una est natura cu hoc exemplo adhuc magis declarat, oim una gleb/ba remrteockunuae rem moureur: ad eundem locum seruntur.c ratio docet omnium illorum corporum este eundem cribrum quia eorum omnium eadem est natura Ideo concludit quare si curicta grauitatem habet: iussum corpus simpliciter leue erit.Si au/tem euneta habent leuitat mullum graue erit non omidatur infinitum diiserum per Dia se Mero uacul interpositionem distinctum:ut democritus ev leucippus dixerunt.Auer.autem ni sen m. xlu ri comento primo ponit continuationem di inquit cum declarauit st corpus infinitum impcis tale est He hec fuit conclutio.repetit rationem sumatimet inquit quoniam si Herit tale infiniι tum aut est simple lut inlemctum:aut compositum ut mixtum: di declarauit si fuerit mixtur Oportet
148쪽
oportet dare In eo sit simplex aliquod infinitum in magnitudinet aut plura: uel specie infinita uel eadem ecie:ex num infinita: Mixtum enim non potest esse infinitum nisi uel quia unulimplicium componentium est infinitum:uel quia plura simplicia sunt infinita di hoc uel quia sunt specie eadem cola numeroisinitaniel quia lint pecie munita aliter ut Monullus modus es, set propter quem compositum at mixtum ellet infinitum. Deinde addit quid uelit nunc facere An cuinquit cv quia aliquis pollet dicere Q pollibile cli compositiun Diixtum cile infinitum ex
corporibu finitis magnitudinet finiti' specleutast, sint idiuiduo ac numero infinita:ut corpo ra athoma:quae ponit democritus: ille enim possiti lim corpora innia clus em natura ac spci. Sed numero infinitas. Imo ponit illa vacui interpositione distincta:ideo incepitcdtradicere hu/Κidi. haae est continuatio:& intentio deinde ponit Aueroes qualitii Aristotcles arguit contra hos:&ptimo sic: l cathoma Blasigura differunt: igitur non argumentia quiadmerentia accidentalis sola non est specitica Vltra non disterunt specie: igitur serit elusde3 speciei:tenet consequentia ex constantia lubiecti trux enim specle non disterunt cla sunt igitur siunt ciuidem si clei. Ultra igitur omnia ha sunt ciusdem motus spretet S ita omnia uel erunt grauia .ues levia:quare selum unum simple corpus daretur ita ut si illud sit leue graue no crit, ii grauemon erit line Deinde Aucro parte illici hoc quod dixit: intendit reducere opinionem horum ad contradictionem lut themillius ait:quia eX hac positione sequitur unum a lementum specie tantum esse:& plura artementa specie tae. Primum ualet:quia omnia hac sunt esuidcia tutae secundum eos secundum uero:quia tres sunt motus Oeclere, ita plura simplicia spccie Vnde inquito hoc quod dixtiluid licet plura eslifaelementa: ci non sequitur positione quae dieltha attamitae infinita:sed sequitur positionem Anitoteles quae dicit Ira athomicile a lemcιta totius dest mundi:quia enim sunt a lementa mundi sequim quatuor este, lementa:& quin, tum corpus P propterea extimatur in non sequitur proprie eorum positionem: sed magis illud quod dictum est quia senti sementa totius.habctur igitur una parsq, non tantum unum sit elementum. Deinde ostendit ex positione eorum , unum est cxle inentu tmowinquit di hoc scilicet unum este clementum sequitur expositione eorumquae dicit illa athona, sic infinita numeror specie eadem Nam cum fuerint infinita mihil reperitur extra illamam extra infinitum nihil est cv quia differunt figura tantum:ideo omnia sunt eiusdem species:&ita omnia sunt specifice unuaelementum:&propter hoc dixit themistius in hoc loco conesulio quam intentabat concludereus stola athomata ni unum a lementum:imosequitur athomorum nam non rite unam:quia ex quo sunt a lementa mundi:oporici illa elle ad minus quiet: videlicet quatuor corruptibilia: c quintum corpus:patc igitur illos sibi contradicere.
Praeterea si grauitatem habent:autacuitatem: ipsus uniuersi erit aliquid .aut ultilamum: aut medium Hoe: autem est impossibileapse existente infinito.
iacto arguit cotra eosdcenthim alice:& in lipterea si suppleathoma corpora hi migrauitat. EX Do ita uicia euent grauia:aut leuitato: ita ut oia ellcnt leuia: iplius uniuersi supple snfiniti:cul sunt nesta interme uacul distincta erit ali id aut ultimustipple si illa ola citent leula: ad quis crene . n. leue mouet ad ultimurquod est is cauum aut erit mediti si illa athomahia erunt gra/uia ad qd ipsa mouerent destriaticoseques die focat est impote ipse uniuert,existente infinito infiniti. n.neu medi in necr ultimum secundum naturam dari potest, patre igitur athoma p/sa nec polle elle grauia Omniam ec leuia sola.
Pneterea oto ubi no est mcdiu aut ultimu:nullus est latidis locus corporibus hic A, ta&cide sursum:illeat deorsum at hic sitio sit:motus no est, necessc st.mmovcri aut pter natura: aut scdum natura, haec at desinita sunt Ppriis alieni sicli locis
sed quia pXima ratio erat magis ad homine ideo simplrostendit uniuersum non tile insin sitim Frini 'quia ubi uruuenum est et infinimm illic non estet medium' quod est grauium lotus mec ultimii: quod est levium locus:Immo omnino sequitur ubi non est medium:aut ultimum mullus erit lationis locus corporibus hic quidem sursum: 1Ileat deorsit m at hic Iocus si supple nullus sit: mo tus non erit deducit: quia omne quod mouetur aut prictar nam ram: aut Fm nam mouet. Haetaut propriis alieni' locis descripta sunt. na ea mouent na:quae ad oria loca serunt: ea mouentur praeternam quae ad aliena loca mouentdpatet igit' si uniuersum sit infinitu in eo nec erit medium: nec ultimu ubi nec medium nec ultimum: nullus erit locus ubi nullus locusmullus
149쪽
erit motus zqilla nec naturalis jest ad proprium locum mec praetcrnaruralis: qui est ad simul locum. Quo ucro ad uerba atrinet: ecbeSlcire', Ariliotclas praesuponiteste deducium adla in dato unlinito nec ella ultimumnec medium zo, mile arguit ubi Omnino nullum horum lit: nullum locum esse: ncc motum. Hunc textum igitur sic intellexerunt Alaxanderi ex sinat lictus. OuceAuero Aueroes autem rcsbluit hos textus in syllogit mos diruta primi est incamcities; omne corpus ed. Ixxiiii aut graue:aut leue eli contentum ab aliquo extrinseco corpore:graue quidem quia est in medio continetur a cuibius ire autem quia et in ultimo: continet a coelo infinitum non est conten/rum ab exitinseco corpore: igitur inlinitum corpus nec est grauel nec leue Secundo arguit Aue- si viaiuersum elici infinitum: illius nullum ellet medium: ita nec circumscrentia ita nullus ellet illic locu M.&Ita nec motus:cum Omnis motu se ad locum. Unde haec priso illo cor Syntini tum cst .in loco implicati, tradictionem:quia e medicato insertur oppclitum subiecti de e sublecto infatur oppositum pretaedicati re probatur in comento nam si corpus infinitum est in loco: oloeo circiunalaibitur cli: item subiectum infert oppositum pretaedicati .nam equitur est infinitum rigitur nullo circum/seribiturio ita non erit in loco patet igitur prc positionem hanc implicare contradictionem.
Praeterea si ubi praeter naturam mancta liquid aut sertur: nccelle cli cuiusdam
alterius csse locum hulia secundum naturam:quod quidem ex inductione credi Hiba ue b b c est necessc erit, in non ψm M aut gra uitatemiaut leuitataem habere:scd additum alia quidem ha rc: alia aurem non.
Expositio. Vltimo arguit: di facit talem consequentiam:si locus praeternaturalis uni est naturalis steriisequitur non omnia altiorna elle leula: aut omnia grauia sed quaedam cula quadam grauia Vmde inquit praetcrea si ubi privter naturam manci aliquid: aut fertur aliquid necesse ei cuiusdam alterius elle locum tunc secundum nati iram: quod quidem ex inductione patet: nam locus qui est leuibus praeternaturalisaest gravibus naturalis:& econtra:si inquam ita est nccine erit pro eis non omnia aut grauitatem zaut leuitatem habere. Sed alia quidem habere:alia autem no h herem e syllogismus hypotheticus ait sicis erunt loca naturalis 2 pricternaturalis corpora erunt non eiusdem nariira :sed sunt loca natura iugo, praternaturalis: quia cuia dcorsum uides
mus praeternaturaliter ferri graula uero sutium uiolenter moueri . item uidem grauia deorsum natura seni: leuia sursum: lequitur non omniatile eiusdem pecies.
Vniuerit quidem igitur corpus infinitum non esse:ex hisce perspicuum est.
Vt imocpylogat:dicens uniuersi quidem igitur corpus infinitum non esse stippi nec num et Expositi, me magnitudine ex hisce perspicuum est suppicrationibus naturalibus:&amicis Aua autem Quae Auc aliter praxedentem textum introducitreait enim uideturn, sermo iste est ad stirmadum quavias. Ita P propositiones quas diximus ante accepit enim q. omnis morus aut est a medio:aut ad medium.
ct aliquis pollet diecte hoe esse uerum in motibus naturalitus:&non in accidentalibus siue uiolentis. nam supcrius cu insertus est loca motus naturalis:interius quidem grauium superius auticulum: c ita sequitur in qui negat sursum a deorsummegat motus natural mon autem pran naturales:qua ratione dici pollet infinitiam moueti motu praeternarurali non autem naturali et
quia ad ipsum esse sequitur sursum cudoersium loca non esse culta sequitur naturalem moti non esse:cum quo tamen stat Etae motum uiolentum Obicit autem hule cauillo Aristoteles secundia
Aucro :quia omnis locus praetematuralis est nartiralis: cveconuerto omnis naturalis est praeternaturalis:&intelligerespectu diueribrum nam coeli concauum est locus grauibus inurern tiiralila: leuibus autem naturalis. cdium autem est grauibus namrallis locus. leuibus uero priternaturalis:quare si esset corpus infinit ut illud moueri non pol t:ailia, motu narurali: a
nullus esset iocus aut sursum:auidco summec motu uiolento: quia ellat locus uiolentus igit il/le mei esset naturalis:& per cosequens esset aut sursum aut deorsum Haec de infinito bibit Artistoteles reliquum est ad cedere ad questionem de unitate ex pluralitare mundorum.
Nunc auicine cur plurcs coeli non sint:dicamus: hoc nim considerandum dixi mus emc: si quis de corporibus univcrsaliter dcmonstratum esse, arbitretur ex tra mundum hunc nihil ipsorum esse posse Sed sermonem dumtaxat dictum esse putet de his corporibus:quae indesinite ponuntur
Nunc uero an plures numero coeli siue mundi sint:uult agredi:duae enim de mundo ipse ut di, E pM H coeamus esse possunt qones:& citra molem:an us mole sit infinitus:& circa uumcrum:ut FH o
150쪽
fini ipsi mundi infinis:quod nunc proponit agere: hoc enim in octaua sum praesentis libri tra
clare proposuit:ut dixit Aueroes. Sed uidetur lio questio quasi inutilis atet luperfluci declara ust enim coelum siue mundum omni ex parte cile mole sinitum extraq; calum nec es Ie uacuus nec plenum:hinc uidetur sequi unum tantum numero hine mundum: igitur prasens octaua sui nnia de mundorum numero uidetur superflua. Respondet Aristotelesq, sermo dictus fori alie p. bauit extra mundum nullum cile corpus uacuum In sinitum:&uc uidetur sermo ille lum loculiabere de corporibus infinitis:at potest dici Q licet extra mundum non sint corpora infinita: tamen sunt alii mundi numero quidem infiniti' c, plures .mole uero siniti . ut dixit anaximander blilexius thalciis distipulus:&m lmenis doctor hic enim innumeros mundos et lesu alit: cti sic nunc de numero mundorum agredi non uideriar supersuum:cum ex determinatide questio,
nis dictae:adhuc non sit questio de numero mundorum bluta: quia cum illius questionis selitione istat questio pta lens Inquit nunc auremex cur plures coeli siue mundi non sint: dicamus. Vranos enim apud graetos non tantum pro mundi parte quae est corpus coelestet accipi solet: sed etiam pro uniuerso.Quo uero ad uerba graeca attinet uerbum illud nunc egraxe ectquod icet senet ad nos propterea uel qua propter: in nostro sermone senat ut transtuli posita intentione solutiquestionem dictam de inutilitate praesentissuma :& inquit hoc enim considera/dum diximus esse si quis uniuersaliter de corporibus demonstratum elle non arbluctu extra
mundum hunc nihil ipsbrum es Iemlle:sed sermonem dumtaxat dictum este puta de his corporibus:quae indefinite ad inmensum ponuntur:& sic questio hax est utilis supponendo selum esse probatum extra mundum non ille aliquod corpus infinitu quia adhuc restat questio, si sint plures extra hunc mundi mole finiti
Oia itala ui donatura-dc mancte et mouens Quo de in loco no in manet:ineu cdum natura ferunt ex ad que novi ferunt . in eo quot natura manciat, Quo uero in loco iii manet: ad eu et ui serunt:& ad queui serunt alnio quocis ui manet. Praeterea sitim latio in mest:contraria compaci scdum naturam .
Nunc de propolita intentione ex ulturire sumit suppositiones:prima est omnia mouentur cv Expositio. uelaunticvtii obet natura mouentur di quiescunt. Deinde hanc suppdem exponit: c, inquit quosdem in loco non ut manci:lneum mouentu'm natura: ut quia terra non ut manet in mcdio: ad media natura fert contrait ad que non ut ferunt in eo quo* natura manet. Quo uero in loeoti manciuieuit ut seruntiasqucccusserunt,in eo quo ui manent: ut sa terra in concavo ul manet: l nisi uoui fert:contra tria incocauiussere:incoram ct ut manet. tua es sidcclaratio primae sup is Indacta suppol ut iuniores autumat. da sup culcuc hac latio ui cdpetite ride latio illi esitraria natura copetet:utria mot' e medio terrae ullo petit: iccirco mot 'ad mediuna sibi copetit lice est seda supp6 Aue uero primo quoad uerba graxa attinet uult Ari stipsis Quae Auero. se coelia puniuerso mudoma apud graxo ut dixim' uerbuuranos ut Ari possca textuisi xcvi. 6.lxxvi.
dicet collieuii sumi trifaria, uniuersiis udo: p nexu olum ccxloR : p primo mobili:qd apud pipateticos est orbis stelliser'. uo uero ad ordinessinu uult Fem de mundos nuo ec post de3 de finitate.cui' ordiniis cam afferre ut lex eos scito chriudus sit mole sinit':mox brgit appetij tus scire an nu sit finir evon' rh ubi. n primo nostres esse mole finitii: h 'did emergeret qa siret infinit' occupas m locu uescviolem at pimaginariuirculdubio: nddici necelle q/rere de mundoΝ nuo igit solutaqHe prima .emergit scda apud appetitu sinate. Addit tin . hae da q6 est nobilior cv difficilior prima nobilior quide Oe obiecti',imediate ducit ad unitate primi motoris difficilior uero primo ex pte modi cedidit naprima q6 absistula fuit demGe a priori: hamat demde a posteriori Scclo prima ablatuit plurib'demdi . huc uero pauciorib2. est et difficilior ex me ra:qa primandem si sensu termina mi atq, extra mudulsiensi sit alimnaudus: n6 sensu cerni pol ind/e dicit, o has sup es ecise notas o uti pricipiis sensiliis. Hee
narm csiten iis at si uis ipsiam usus inteliugae:subdisiunctione audiendii est:ut placet Aucros