장음표시 사용
151쪽
seeuncla dubitant:qula motus renae a pero trae est uiolentus glebbae terra dicontrarius autem ab ipsis e peris in a non riscinaruralis. dici potest uel ille ab ipso e per b in a non est illi contraritis:quia circular non est cucularis contrarius:aut forte illi contrarius est rectus deorsum Aut si est in orbe coeli tritio naturalis terrae ab ipsbrriou totius cli. Vel si est intra globum lunae uerruim Aristinetis euverum in motibus simplicibus:qualis non inet illa terrae supra illum hemis iamlum sub una,
Si ad hoc italinedium illinc ui terra sertur hinc illuc secundum naturam serre turicil si hic terra non ut manctaetiam huc illinc sane ipse serretur: unus enim corporis una est secundum naturam latio. His sumptis arguit primo sic si plures essent mundi ut a b pluies ellent ter/rce ut o o destruatur conseques scunci possunt esse plutes tenax igitur nec plures mudi probatur minor: quia ubi client plurcis terrae: aut tirrcium Moeltro mundo manet secundum naturam: aut ut Si quidem uilite manebit:ad ii ianatura ferretur m suppositiones: igitur altera terra superflua ac uiolita acti hie
secundum naturam manet:llla huc mouebitur: illic uiolenter stabit culta ἰla fi ustra ac supcr/flueesset Inquit si adhoc taet medium illinc, terra sertumhinc illuc licundum naturam Ocere siclia terra uiolenta hic latet seperflua: si hic terra non ut manet:sed naturaliter: etlam huc illinc sane ipsa serretur:&sic ibi uiolenta Mellat supersua igitur non possunt esse plures ter. Ne se patet minor:&quia quis dicere pol ssiet terram hinc illuc natura serri:conrra etiam illine hue serri natura addit unius enim corporis una est secundum naturam latio:& sic hi duo motus non possunt eompetere uni natur hic est intellectiis uerborum Aristotelismon ut iuniores teli leunt. Aueroes autem utitur syllogismo sic si sint plures mundi lcv terra unius ad medium laterius mouetur tunc terra uiolenter serretur ad medium .c, naturaliter recederet a medio . id est impolisbllerigitur cvantecedens Deducitii consequentia, nam terra unius mouetur natura δIlter ad medium alterius cum sit unius speciei cuilia .cvlic naturaliter recedcreta medio nosti rct uiolenter accederet ad medium illud' quia uiolenter accederet ad concauum coeli perindier tu in medium illud:&se uiolenter accedaei ad illud medium. Hax Meroes: tamen probatio
Pinereticetinctos mundos ex Esdem corporibus constare: quae sunt eiusdemia turae: cesse est corporum etiam unumquodq eandem uim habere rursus nece se est .ut terram glacia,ex ea quae inter hac sunt Nams ea quae hic T illic sunt: mi uiuora sunt: hoc est non eadem serma dicuntur uniane sumitiam: quam mun
dum appellant equivoce dicetur pol picuum igitur ipsorum aliud e mcdioni iud
admcdium aptum esse suaptenam ra larem: quippe cum igni: omnis eiusdemcnso ei:&unumquodq; etiam ceterorum uti ea partes ignis quae hoc in mundo sunt
Non Illa nouam ex secundam affert Aristoteles ratione tutiuniores autumant sed cauillum aduersus primam rescit utpotest enim prima ratio hunc in modum cauillathst nec terra illa ad lucnec haec ad illam ut aut natura ferturiquoniam sunt terra alterius speclet: v moueri suaptenam'ra ad suum medium aptae obicit nune Aristoteles .Quod si ita inci:tunc to milia:ex quib9 ille constaret mundus:& corporati rex quibus hie nostc constat: alterius essent pectet: ita mundiam etiam alterius erunt species:quod est contra anaximandue re democritum:qu plures HI mudos saten eiu se spci:ut sub hoc plures hora, .l mom citueritarc cotra utitur Achillaibat ducens ad inopinabilercv nil praeterea cuctos mundos ex cisci corporibus con/stamquae sunt ciuslic naturaernecessie est:corpORI ct unxiquodu eande ut in his rursus necesse cr
152쪽
hac ueruate proposita:probat illam ducendo contra positionem c ad inopinablici&inquit: nati ea quae hic cu illic sunt:aequivocasunt hoc est non eadem forma diuuntur,u niuersium cita:que mundum appellant:a quivoce dicetur quod est praeter illorum Opiniones: c sic durit ad inopinabile hoc conlutatot epylogat ueritatem dictamidi uim rationis recapitulare uidetur dicens: perspicuum igitur ipsorum aliud e medio:allud ad medium aptum esse suapte natura serri: quip/pe cum omnis ignis cum omne igne eiusdem et pecies:&unumquod etiam cariciorum culuo
simili:ueluti citam eae partes ignis quae hoc in notho sunt mundo sunt eiusdem speciei ex sic ca/ullius nullus:&ratio dicta efficax.
Insupercitiam haec ita lese habere necessatio us ex suppositionibus patet quas de motibus prius dedimus Nams motus ipsi siniti sunt:dc unumquodcv elemento
rum per unumquaemcn motuum dicitur Confiit aulicauillum probando illa eorpora cYIste elusdem esse species ducens ad inopinabile: Expositio
nunc idem probat ratione ex dictis suppositionibus uigoratat hoc modo: Quot sunt motus sim.plices pecie . t etiam corpora sinapilasa sunt:&EIe pollunt. I res sunt tantum motus pecie:ad medium graulum: mcdi lculum:circa medium corporum neu grauium neu lautum igit omnia corpora siue mundisinrplures:siue unus erunt specie illucvtia terra illa scit ciuiae sunti cici:ct in caeteris idem inquit insuper etiam ha ita sese habere nocens o lis ex suppositioni bus nunc patri:quas de motibus prius ad uenandum quintum corpus dedimus. Nam ct motusi i specie finiti sunt:&uitumquodet elementor atq3spcι clem ortitur:ut dicebatur. Ambigerent seste iuniorcs:quia Aristoteles arguere debetdcinostra Quae Aucto. tiue:&tamen ducit ad inopulabile: oklicuidaur dialectice disputare Innuit Aucio solutione O.Ixxvili. dices ela haec propositi γ non filii manifesta perfecista acquiri tuc monstratione culicio modo ex concestis: sed etiam ex demonstratione propia quia dcmonstratur corpora, et siue uni' lint mundi:liue infinitorum omnia in tres naturas diuiduntur pro numero trium motuum qui specie disterunt iis e mediolad medium lex circa medium:& sic hanc rem probat demoe excocetatione:& demo simpllauer est autem messiti ut inquit ob corpus ccelestemam sicdefinitur medium:q, este quo lineae ductae ad circuserentiam sunt aequales vlia ricu est:citin medium)quia spluera est circulus e cuius medio ad circuserentiam oes lineae ductae itin aquaies. ecce o medi/um cx phaericum irint quodamo ad allud: cumutuo reterunt :& sic unusnaliud est Dicit tertio riusmodi duae rora:qbus unitate mundi phat: driat:quia prima ex concrilis est ab aduersarus seda ex necellariis.&do prima est norior: cunda efficatior:um secunda virtute acumplicite clam porctiacontinet in prima: in in calce textus ea explieabit Lumero e ila potes ad forma res
spodere, Hac Aue ad dubitatione, I heologi ucio nostri cuinar Aue tenent Φ dcus plures me re theolor facere mundos: cvnon mo pluresumo huic que secit augm in melius:& tunc ad ronem Arire spondet negando terra illius ad medium nium:aut ecotra moueri: qa terra non pro ui ipsus naseri:sed pro ipsius opificis uoluntate e ordine Na ut est res ueritas Oeens citra dea est colingoratu nihil necesIa luster deu:qua rone fit ut terra no neculario adlioc uel illud serat mediu sed ad illud:Uqd ipsam serrt d praecocipit: autione aeterna costititit. l lac theologii lapide ad/uersiis hos Auci non arguens:excusat ballisens officia&hon' cotradicidi theologis couenire Quae Aucto. m aphysico:cui' uirtus est destrum, a muta uocat aesthcologos sophistas: la tenent sitra theolo
opposita principiore inentiae naturalis Sed re uσa Aue ignorans huius ueritatu Otutationem: in ha prorupit Tu uero cosutationes,rascotra eum lege in libdestria.destria.quae alacidii erit iuueniliticu minus perite dicitu: Best tamen acutae:c inuentione plene,
Quare si motynde suntineta sint rade ubi nec esse e parremigio, , , quaret i
abo sunt inudo ad hoc natavi apta crut serti cx ignis et ibi est: ad hoc ultimii, at impossibile est Nam si hoc eueniet:sursum quide terram suo in naudo:igne uero ad iraedium ferri necesse est Simili rone de terram quae est hi e medio secudunaturam crit-alterius mundi mediu petentem necessse est:propter es, ipsi naudiuiter se talem habent posturam.
153쪽
huli taliqua ad ultimum huius utpote concauum huiustaliqua circa med tu huius.Sed clementa alterius mundi pro nunc declarata sunt unius clariusdem species cum elemcntis huius igitur mouentur ad locarad quae ha elementa mouentur .ut aliqua ad medium huius aliqua ad uitlι
mum huius:aliqua circa medium hulus huius rationem dat ex dictis conclusionem tantuml clainquit partes igitur terrae: qiuxu in alio Ent mundo adhoc medium aptae erunt senii partes
ignis etiam:qui ibi est ad hoc ultimum sunt aptae ferri. lux e est syllogiim conclutio.Deinde deι struit illam ut inlarat oppositum antecedentis:&inquit at impollibile est Nam si hoc incipiet: sursum quidem terram tuo in mundoeignem uero ad medium seni necesse est.Nam terra illa ad
hoc nostrum proticiscens medium: irsum peteret.ignis uero ad ultimum lilius zdeorsem proficili cretur. lim. iliationec terram quae est hic e medio secundum naturam serri altor' mundi medium petentem necessc est propterea st ipsi mundi talem habent posituram ut convexa eorum iuxta iaceanti lux modo ut medium unius distet a medio alterius:sicut terra non possit ad modium alterius moueri quin recedat a sul medio uerius extremum eius Debe, ire primo Q syllogismus ad impollibile interdum est propter malorem:interdum propter minorem interdum Ppter utras*:aliquando uem obsindamentum equo pr missae per plura intermedia profici ntur.& hoc modo sttile Aristotclis syllogismus: m eius impossibile non est mediate propter
emissas sed obfundamentum equo praemissa per manus emerosit: uidelicet quia plures ii ne mundi cu ciusdem species Secudo debes stire , dicta ratio quatuor modis inuest cavillari: primo respondendo hax α illa elementa specie dit ferre qua ratione non est necesse ut terra illa ad hoc medium uel haxad illud seratur.Secundo restondendo medium nilusci medium illius resedimetietquo etiam fit ut rena illa non adhoc feratur mediumn χ hax ad illud.Tercio respondedo media hax naturali dipterentia disterretquo susticit ut ipsae terra non moueant indisteriis aut enim naturalis ethiopum locus est clima primum& non quartum esse qucca medium huius est naturalis locus istius teret illud aut illius Quarto respondendosa media nimium di/stare quae intercapedo caula est:ut illa nec ad hoc medium nec lis ad illud eramr hisint om/nes cauilli:quorum primum Aristoteles hactenus refellit:coeteros uero suo loco refellem' Quo uero ad uerba attinet Aueroes obseruat uerbum illud seum: quod grace est lattine etiam propriorquia posset quispiam dicere quor Aristotcles dixit terram esse aptam mouerint semansio mundo:uidetur enim Q incongrue adiecit suo:quia neuter mundus erit suus: quus sit ipsa moueri apta ad quae libet. Praeterea uidetur ut ille equo molire sit suusmo hic ad quam mouctur: igitur maledixit adluum.ait Aueroes Aristotelem non inepte adiecisse suum zquia cuposuerimus ipsem esse de narura istius:iste erit suus mundus necessario ita ut ambo habeantur pro propius omnibusnsunt enim elusis species .ldeo Illa mundus est terrae illius: cuille terra: illius:&se illa tem potest dies moum illinc ad finim si mouetur ad nostrum mudum Sta hanconsiderario non habre locum: si textus bene transferaturialiter enim ut uidistis uerbum illud suum sonat: a Meroes intestigat. Ultra tamen Aristotelis rationem probat Auero omnes mu/dos esse unum mundum limmo quia si plures essent mundi runc non essent vim ct deorsium secundum naturam:sed tum ad nos:tenet consequentiatqui,sclementa mouerenni indissere ter ad omnem msitionis dit sercntlami sursus uidelicet cudeor tamuit ut nullus locus erit in doterminatus:& sc nec sursum nec deorsum naruralia Soeundo principaliter sequeretur natura elementorum in motibus esset unani luti est narura animalis mam ut animal moueri minis cundum omnem missam:sic quoq; a lementa. cvruncinisudo ipse norinuenirene dia mi naturalesl nisi roe habita ad nosmu in coluna. Haec Aueroes Sed ultra hin potest aliquis cauillare fingendo ignem mundi nostri seni Blum ad curcumferentiam alterius: c non peragrarer centrum. Dici metest Q siue ualeat syllogismin de igne:siue non :de Psa terra est omnino impose
sibills. diaeterea gnis ille saltem ad medium alterius accedet secundum quid:quia simul cum terrasul mundi tradibit circumterentiam:& ueniet ad orizont allius:& sic secudum quid ad messium accedere uidetur.Haet de ratione
Insuper etiam aut ponendum non est corporum simplisum in celis pluribus ei.
dem natura esle:aut si eandem esse asseramus:mcdiu ipsum unu atq ultimuinusacere necesse est. Quo ude absurdo eveniere:uno plures e mudos impos ibist e.
Videtur An.dictum syllagismus nunc hypothetice diuisive coficere:qd nos aiaduertara texta trastulinius copulatiuelut uides:& pol sylis hilariam intelligi uno mo ad uerbiit alio modo adsenAm magis, Ad uerbu quide sic componit aut elia pluriu illos mundon sunt eiusde spei aut
154쪽
altim usi ptae es non alteritas'. nam quia eli praeter illorum opinionem lim quia plures a tres esknt motust pecticut dictum tuli Si uero aelementa sint ciusde ci: ridicere unum ti heste mea diuuaraunu ultimul aliter crra alcescret ignis quo descenderet quo ad 4blurdo coctilo:uno plures ee mundos impote et t. llax ad uerbii Ads risum uero sylis erit:si plures sunt munci auter ut excintrici:& hoc intendit per scita cile alterius,aa:aut concentrici:non modici ecfeceraceniticos:qa tunc terra a cera dctetidi ignis descenderet ut longa orone fui, plicatum . Si uero sunt cocentri herit unum olum mn medium obunum similiter ultimu:quo quide illato impossibile erit plurescite inundos. Hac ad sensu Aue. uero p sentem textum ita intelligit ut Ari Quae Auero. stoteles colligat pmillas oeconciuilone ordineret has in simul lut cossiderator recte iudicet circa Om. lxxx. eas: uesuri iudex discnsus:quos nullus de absentibus ludicat . inae interpra ratio no conuenit Oit mihi ur uerbis Aristotelismili sortaste suis translaticnibus:de bus nihil ad me. Vlterr in sine comenti colligitipolitiones: in quibus Ati seirmauu:quale prima est partes mundos ne Promes ari
cessariol untllulde in Ipci. Secunda est: q. Ollzonilue ultimuri medium partium quae sunt clusi Vimadem naturae et inum nuci Pertiae liq, curnea Iuhiali unumnuo: cvult usiue orizon unus Secundantio: mundus erit unus nuo. Ex iis piat confici sylli:primus partium mundos eiusde m mi diu Tertia est unum nito:& ultimum est unum nuo per secundam propositionc:partes mundoia sunt eiusdem spin:per prima tiro titionc: igitur partium olum mundos est idem medium rein moriι n.Sccli syllogismus:quori unca unum est medium ckunu orizon:unus est mundus. per conclusionem proximi syllogismi Oium mundorum curanium illorum unum est medium chin' orizon per dictu syllogilmum igitur ocs mundi sunt unusmuo mundus:hax Aue. c, non imperiterquibus dictis patet hanc protrusitionem plures sunt mundi esse lallam impollibilem: la Qualis .ppo ex pia secuntur cotradictoria:sequitur. n primo plures sunt mundi: igitur non unus: di sequitur est plures sui
mundi lunt plures gitur unus est mundus ut iis syllogismis nunc patet. xl fallam impossibi mundi Iem:quia duplex est falsumaut alsum possibile: ut nauale bellum est hoc enim de in eme falsus est:sed de possibili potest esse ov propterea hoc posito in esse non sequitur impolsibile primo priorum . Aut salsum impossibile ut equum uolare:nam ex ipse posito lacuntur contradictoria cuhuius generis est propositio illa
Enunciare uero aliam simplicium esse naturan, si restius aut plus propriis e tori ipsa distent:alienum est a rationes Quid enim refert dicere ut tanta longitudine
an tanta disi cnt. Tanto en in disterent ratione magi S. quanto plus distant forma uero candem habent Τeritus presensio intelligi uno md quidam illa pedi Expositio.
stare:atet in natura differre:qua lacorum intercapedine differunt. hi. n. sunt quid ram rerum na/ciscuntur ex locoς distantiis:quod quide Mathematicine fuit me qui allerunt Saturni stellam spe di. krrea stella Veneris loci dia at distantia: uti Aue narrat in .Xil. methaphylacae com.
xliiii.Obicit aut Aristoteles huic cauillo:& inquit quid n. refert dicere ut tanta longitudine:antanta distent quasi dicat nihil quoad rerum essentias ac sormas. I anto. n.disterent, siue mo tuum supputatione magis:quato plus distant: illud is mChlle:qd e longiori loco mouituri uelotius sertur. formam autem eande lint hax est una ex .Ham expo nulla est: licet uerbis multu t6senet: primoqa ex illa nihil fructus habemus plus lis:quae antea dicta sunt. Secundo quia a Conru, cauillus lite conitatus silex eo quia tris tres sunt motus sipe. Tertio a ante Ari nullus hancisi/nemabtulit:quia statebant mundos limites Mellus dici potin cauillus sit terra hancinon ser hae siti illud in mediu nee illam Io in nium locos nimia intercapedine, cui obicit Arri locon inter rapedinem non auferre motum: imo augere motum:quia uelocius sertur mobile distans: cluero ximum ut tensus docet.Qui cauillus ruit quartus ut textibus proximis enumerauimus cinquit enunciare uero alia simpliciuilippie illius mundi esse naturam ita ut no moueans in mediti tuustrum: si minus aut plus propriis e locis ipsa distent:alienum est a rone. est igitur sentiis qd dissonum estioni dicere ea corpora non habere natura ut serantur mi quo nia seruntur ad medium nostrum Iocon interuallo nimio: cv hoc probat quid. n. Reseri dicere ut tanta longitudine an tanta distent. tanto enim differtione magis hoc est moturu locitate di supputatione: quanto plus distant. forma uero eande hiat:& sic resposio nulla fulti di haec expo mini placet: prima. n. seipsa refellit: nemo nidubitat una glebba terrae posita in concavo nostri mundi:& aliam intetro ciuisdem spetie non disten ei di sis est facilis consutationis rix non Aristotele digna. Aueroes
155쪽
ua Auenta uero uidetur quasi aliter exponere Aristoteles enim qua antiquos intulit si plures sunt tu undicon .. taxia. tunc unum simplex ut rerra moueretur duobus motibus contrariis uides icci iursum di deorsum. est igitur cauillus apud Auer in primo negando continuentiam:quia illa terra suum in mediutantum fatur mori autem in nostrum:quia tuo mcdio proprio citi nostro uero remotior Secuntdo quia non est inconueniens unam terram speciei non numero moueri motibus contrarius: linit composita:& non simplex:ut in proposito:nam terra est ccmposita ex natura terrae 4propin
quatione sito mediore sic hax cu illa uidentur quasi compositione di specie dirierre: hi sunt cauillli ut uult ipse quibus Aristoteles obicit:quia motus non differunt specie misi quia corpora disteιrunt natura dispecie citentiail:quomodo non est in propolitor nam illae terrae differunt compositione accidentalla quia siue propinquitas cui otio sint relationes: siue dimensiones: lcm sunt accidentia:c sic accidentali cirrerentia dit ferunt ueluti haet Δ illa glebba. Hac Aucroes: Quae Dubl. Aue quantum uerbis conueniant: Ii diiudica Sed dubitabis sortalle utrum propinquitas ct remotio
Sor uarient motuum speciem cul Aueroes respondet:&inquit cudebes inrech aprotinquatio cure motio non faciunt disterentiam nisi in motibus rerum:quarum mouens est extrinsecum secunι dum apropinquationem cutemotionem a mouente. In quibus uerbis talem innuit dimnmone motus duobus modis fiunt aut ab intrinsecoraut ab extrinseco. Mouetur quidcm terra ad me dium a motore intrinseco utpote a Bretna rerum uero a magnete attractione. Tunc in tali mo tu attractione propinquitus motoris&distancia uariant motuus speciem Nam magne propi/or ferro sursum collocatus motum efficit serti sursuta, Si proprior sit serro de umrefricit motum deorsum: modo hi motus differunt pecte:at in motu terrae talis motuum ditarentia est non Quze Auero teli ut perspicuum est omnibus Ex iis Auctorianseri contra antiquos di bene Q elemcnta non contra anti. mouentur ab extrinseco: sed ab intrinseco:hoc syllogizat sic omnis motus ab extrinseco Dariat specie appropinquatione didistantia a suo motore. Sed motus elementorum non uariantur spe/Replica cie apropinquatione cv remotione agitur non sunt ab exirin leto, Sed adhuc ambiges: quia terra moueri a se uidetur pine notum:quia naturam Te principium motus ck quietis est perse notum Sos igitur male probauit illam Aristoteles pro responsione debes scire de motu terra sueruntia riae apud antiquos positiones:c pro modo dum una dixit terram moueri attractione: quae fit a maiori parte eius:quo modo mouetur glebbae concavo ad totam hanc nostram molem. Alia dixit terram moueri a motui liquia maginantur terram mille simul cum coelo factam: c sic cucceio in orbem carpit moueri:quia uero de natura motus orbicularis est pellere ad medium hac ratione in medium terra pulsa fuit. Tunc ad dubitationem dici potest Aristotclcm probasse ter ram moueri ab intrinseco non quidem demonstratione simpliciter:sed ad antiquos qui hoc per/Quod terra de notum non intelligebant: Tamen Aueroes aliquantulum e tratus limitibus evagans probat no moueat terram non moueri attractione quae sit a tota terra' primo quia tunc glebba moueretur ad totam attractione. terram: ubicunιν illa esset:quod est contra sensum Secundo quia minis glebbor esset uti Motus ferri ad magnetem quod est impossibile:quia moueretur motibus contrariis: quibus concludit Quod nec a terram nec moueri attractione acta a loco: nec attractione facta a tota terra. Item nec exput tractiJer nec sone facta a motu coeli:uel alterius. non quidem ab attractione: quia hoc est fere perse not stat expulsione, primis principiis propinquum' quod tunc pateri cum causae attractionis patent Sccundo sa Ari io attra stoteles ubi* fugit res quibus extimatur elementa moueri attractione. Non expulsione uero:qaQdi pub immisibile est inuenire corpus naturale:culus motus non sit naturalis ab intrinsecordicitur Ia naturale a natura icti natura est principium motus Secundo quia motus elementorum est perse: Dubi in Ira igitur non ab extrinseco. Haet Auero, digredie do Sed circa litteram emergithona difficultas. nam totum Aristotelis impollibile estici datis pluribus iandis: tunc idem corpus specie accederet ad proprium locum c recederetck sic motibus contrariis uidcturis eri . Modo hcc uidetur neces, sarium: nam quando ignis e medio nostri mundi ad concauum a ferturirecedit ipse a concavo b nam rectacdo ab ipse coetro: recedit ab ipso b concavo coeli agitur accedit ad stium Ioitum:&recedit ab illo:&ita uidetur ipse contrariis motibus ferri.
Dici potest q, Aristoteles habet pro impollibili ut idem corp' nu/mero naturaliter accedat ad suum totalem locum c recedat ab eodem totali loco at', accedat curecedat secundum diuersas loci pattes: non est impossibile Aristotelis Maeae de ratione Aristotelis. At uero
156쪽
At uero aliquarinesse ipsorum motum neccsse est:perspicuum enim est ipse m lacri Sed utrum ne omnia etiam contraria ut moueri dicemus An quod omniino moueri aptum non est:id ut moueri impossibile est
ibima suppositio fuit omnia corpora mouentur re naturali tapositio. te mouentur:&qua etiam quiescunt ui ou naturaliter lutescunt:Mouet itaq; nunc dubitatione contra hanc suppositioneme ait ea uniuersaliter mouin nemo dubitat: quia perspicuum est, se sed hax est dubitatio utrum omnia illa citam si sint inter se contraria dicantur ut moueri sola hoc inquit a uero aliqua in cile ipsesum motum naturalem nectile est:perspicuum enim est ip/ia moueri perie: ita suppositio quo ad primam partem est perspicuar quo uero ad secunda inutomnia ne igitur etiam contraria, moueri dicemus Har est dubitatio: nemo enim amDigit canaturali moueri motu:sed dubitatio ciuirum moueri possint omniaul:siumpsit enim omnia moueri Iul&naturature Soluit cuinquit an quod omnino moueri aptum non est: id ut moueri impollibile est:5 per hoc uult habere econtra omne id quod est aptum moueri hoc est quoden naturaliter mobile:est, mobileto, sic Ii non est naturaliter mobile: non est ui mobile, o uest naturaliter mobile est ui mobiledicti tu intellige in his inserioribus,qua proprie naturaliter sunt apta moueri. nam coelum naturalitate mluivoca dicitur naturaliter mobile ut dicrum est.
Nunquid igitur si est aliquis motus secundum naturan, corum quae eiusde sunt speciei: cc le ctiam sit ut unumquod* eorum ad unum numero locum mouea tur:ueluti ad hoc mediui ait ad hoc ultimum An si ad eadem specie plura autem numero: C propterea', α singula plura quidem sunt specie uero non dimorunti non huic quidem partium tale: huic autem non tale:sed similiter omnibus
idem accomodabitur:casdem,nim ccla omnes esse constat:numcroaute quain
Consequenter moua aliam dubitationem ut alium contra rationem dictam resella cauillum Emisitio. ci est utrum partes siue corpora eiusdem speciei:si mouenturi debeant moueri ad eundem locum numero:ut omnes terrae ad dem numero medium:omnes ignes ad idem numero concauum. est autem hax dubitatio rationalis:quia dici potest ad rationem illam terram numero suum in locum numero serri:hanc in suum:quia disterentia naturalis locorum atq; numeralissimcit: ut quidlibet ad sinim seratur.Respondet per syllogismum hypotheticum sic si omnia mouentur ad eadem specie loca:plura tamen numero:omnia mouentur ad eadem numero:ut omnes terrae ad idem numero medium: ne ignes ad idem numero concauum . consequentia probatur quia ungulta terrae numero disterunt:& non φωαpropterea omnes idem numero intendunt . In/quar an si ad eadem pecie loca:plura autem numeroseppleserantur: propterea d singula ut sindulae terrae plura quidem sunt numero:specie uero non disserunt: on huic quidem partium tale medium .huic autem non tale:sid similiter omnibus idem numero medium accomodabis. θddit ne quis dicat illa specie o numero differra :eadem enim specie omnes illas parte, Meio natamad omnes illos:numerou quamuis equaula dirierrae. tiarum omnium est idemnu m Amero locus: Aucroe quo hoc , Aristoteles duas moueat questiones: apide sentit. Sed peccat 'primo quia uult Aristotelem quaerire primo utrum omne corpus naturale habeat motum natura uralem:ue uiolentuin hoc enim uerbis eraeaeis nullatenus conuenit:ut omnibus patet. Secundo peccat:quia uult Aristotelem mouere taundam questionem ibi si autem aliquid est ut soluatur textu illo dico autem hoc:Iam patuit in nostris translationibus non eue ut inquit propterea in expositionibus huitis utri non multum confiderem nec dicerem nunc Aueroem habuit Iesanti mamm Aristotelisusidarctur ingremisi®restas animarum ruti molliori aetate pinis resolebam haurio enim nunc aquam exproprio sontero non sep tilas peto alienas Tu uero intende nostras expositionesima: u illas Auerois:sunt enim aut magni simpliciti aut diui Aloxandri plerum*laut ex aliis gravis pericioribus . nec confidas translationibus ueteribus fiunt enim adeo uerbum obseruantes:ut nullibi serre sensum struent:plerumui enim qui uerbis partiliter addicunturia sensu milies secedunt.
Hoc autem ideo dico:quia si partes quae hic sunt:& partes quae sunt in altero mu do inter se similiter se harent: etiam ea quae hinc est sumpta nullam differentiam ad earum partium ullam habet:quae in alio est quopiam mundo magis ci ad eae 'ob G
157쪽
DE COE ET MUNDO.rum aliquam quae in hoc estamino codem sunt modo quippe cum inter se specie
non dii erant Sesutionem datam nunc exm terrae riu'cin
Expositis, mundiuta tota terra unius ad totam terram altius Scoeuna pars mouctu ad eundem locu nu mero cum qualibri pandit tur tota ad eundem numero mouebitur cum tota Inquit hoc autem ideo dico:quia si partes quae hic iunt:&partes quae sunt In altero mundo inter se militer se na. bent: ut apple omnes in unum numero locum serantur.ut omne hinus ad unum numero lacu
huius.omnes illius ad unum numero locum illius:etiam ea pars quae hinc est sumpta nulla dum serentiam ad earum partium ullam ha-:quae in alio est quopiam mundo magis stad eam ali/quam rauae in hoc est. Imo eodem sunt modo:quippe cum inta se speciei differantio sitae cete
trum est omnes terras unum numero locum intcndaelatu ad unum tantum proficisci. ue/Quae Au Q me autem crist Aristotelem presenti in textu seluille secundam questionem:quod non credo: co,ta uti nam Aristoteles urebum illud graxe quod latines at dico aurem:tari raddit: cum aliquid obseurum uult exponoe sed quicquid uelit ipse ideo quam Au es ex tuis trant. lationibus nacistitur:uiactu erucacissima:&sic impono:li plura sunt loca: quia plura sunt uci pollunt Me corpora locata:Tunc in hoc nostro mundo plura erunt media numero:plura quocii concaua aret ultima: tenet consequentia:quia hic sunt plures glebis: terimqua sint plura cor pora locabilia:plures etiam ignis partes citam quae sunt plura corpora locabilia: quae inter lenon differunt plus uiola ha trema tota illa Sed destruo consequensi sic sed non uni plura media nec plura concaua.igitur oppostium antecedentis non si plura sunt locata numctoeptura Io. cariunt num . Haec ex simento:&satis pulchre colligi possunt Sed hic est dubitatio quiano Dubi uidetur simile de toris huius nostri mundi di de uniuersa terra hic:ox uniuersa ibidiam omnes terrae huius sunt unum continuum zideo fiunt in codem loco achax cu illa sunt distontinua: γιSor pterea loca sim diuina. Dici potest Aueroem accepisse parte terra: huius discontinuas ut sint uidelicet glebbae diueris:quarum una ponaturan coeli ortu:alia in coeli culmine alia in coeli
asutalia in Ilimo:sic enim illa: in mundi cardibus collocata omnes mouentur ad unum numero locum:& sic ratio stat.
Quare aut has suppositiones ammoucre Aut medium unum G ultimum unum esse necesse est. Quod si situla eisdem fgnis:eisd uenecessitatibus tinum duis taxat coelum cssem non plures necesse est
Expositis uis cauillis confutatis Gluiiser tot dubitationi si nunc quasi epylogando dictetam rationern αδ capitu lat hac syllogismiserim uare aut his est ammoue
re: aut nectile est medium omnium mundorum esse unum numero: cvultimum etiam unu nu/mero. Sed cum suppositiones illae non sint ammouendae: mi igitur omnium mundorum unum numσo medium:at unum num ultimum.& sic ciunt omnes orbes concentrici cum m.
sequens unus numcto orbis siue mundus ou hoc inquit quod si sit supple unum num mcdii latet unum numero ultimum: lis eisdem signis te isdemue nectilitatibus l& unum dumtaxat coeatum siue mundum:& non plures esse necesse est Ida est conclusio Quo uero ad uerba graca attinet uerbum illud ammouere graxe est quod latine bnat mouere: tamen sensis Quae Auero est ut diximus.Sed dubitat Meroes:quia hic syllogismus Aristotelis est probabilis stilices cericJ lxxxv ficare te cum non inueniatur es contradicens:igitur non conuenit demonstratius docuinis.
RespondisAristotelem hoc secisse iuxta sitam consiletudinemiqui sempo inducit sermones probabiles post detruanstrinuosiquia Aristoteles utitur illis duobus modis aliquando ad excitan/dum ut cum arguit pro utraq paricidi sic ordinat illos ante demonsi ratiuos Aliquando ad conι firmandum lad ostendoeidum ea quae dixit et se conuententiaritam rebus dialemcis ex sic utiι Confutario mi illis in fine post demonstrativos. Vesuriscisse uidetur hic Hac ex comento. Sed hae raronis au in sint ad propositum: Aue es enim credit talem rationem es Ieprobabilem,&esse allam rationea dictatev erratinam hae ratio est illic ex illis signis illisci necellitatibus ut inquit Aristotcles. Qitare hae ratio est omnino demonstrativa ut primareum nullo modo a prima dfat.
Esse autem aliquid quo serti terra est apta-ati ignis:perspicuum etiam est ex alitatomnino enim id quod mouetur ex quodam mutatur in quodam atq; haec uid
licet ex quo dc in quod specie disserunt.
158쪽
Animaduertione dignum dictam ratim simplicium p. Expoullo prium habere Iocum inquam ut in sinem sertur.&tunc quod dixit:uidetur absurdum uideli/cet in terra illa moueretura medium nostrum Sed democritus cuius militio est plures esse mund ruit omnia a casu eueniretpropterea illa terra mouetur in illud mediumhax in nostrum no propter fines sed temere oviasu:iccirco Aristotelis ratio nulla est.Huic igitur obicit Aristotelaso probat unumquodq; corporum implicium suaptenatura moueri ad aliquem Iociim perstim rentum at 'mitum d hoc proponit dicens esse autem aliquid quo semicrra est apta: atq; unis perspicuum est non modo ex iis:sed etiam ex aliis dictis in aliis locis naturalis phylosophiytolaiy logismus componitur sic omne quod mouetur de quodam in quodam i quatenus illa dissirut pecie:m etur ad Iocum determinatum non rasul sed propter sinem omne quod moueriu:mo uetur de quodam in qu am quatenus illa dit 'erunt sipecie:igiciar omne quod mouetualiquem locum proprium ut in proprium finem De ratione tangit maiorem di residuum per/spicuum est
Prrem mutatio om morbo proscissicitur in Lanitatem:& id quod increscite paruo in magnum assurgit: itur id quod scrtur etiam ex quodam in quodam procedit sit naiam hoc ex loco ad locum.
Videtur mihist Aristoteles hic priminia serunda rati cimcoetea con tapta tunc ratio est omnis mutatio finita est: quod fertur mutatur:lgitur IMno est niuia hoc est de loco dα-terea mutatio Omnis est finita:hax est maior:hanc inductione probat:&inquit ut id quod con/u sic ':e morbo proficiscitur in sanitatenivox id quod increscit ex paruo asturgit ad magnum: quod fertur etiam e quodam in quodam procedit:dico ex quodam in quodat:quatenus fulvice Ioco ad Iocum o hoc modo uidetur secunda ratio:c satis textusconuenit.
Orerret rursus etiam ipsa ex quo ad quod aptum est serri specie differre: nam neq; quod sanatur quovis pcrgit:nm quod mouetur: quo uult moueo igitur ignis terra non ad idcsinitum seruntiis sed ad opposita qualia quippe sunt sur uim deortum quae loco opponuntur ut sint ipsa lationis D s.
otest hic constitui tertia ratio:propterea confirmariue uerbum illud transtuli:&tunc com
sem l si ci differunt probat inductionemam,cus quod sanam quouis pergit vid de contrario norem ista ignis explicat autem quImmiti cauiIlus iis tribus clum tuum non reculabo Aucroes autem ex toto textu unum facit vllogismum sis lonii rer. ., atrarium Igitur igniSoχ terra transimulantur de contrario ineotii farium. ςψ taede contrario in rimularionis habent loca naturalia ad quae transmutantur secundum na ram .ienis diatia sunt
randem partcnu Iax Aueroes o sapidemerum si in textu unus eritiatum syIlogismus a primo
rem inmulta nant superflua:ut patet to&propter horn nos faceremus Et cum motus qui in orbem si opposita quodam modo habeat ea quae diametra
tur. 1 Oti uero nimii contrarium sit:fit etiam ex la, modo inter Expost i
159쪽
uelocitas simili ratione accresceret in infinitum. Qita ratione euenit nihil ad insinlium pro Piliae Ati . sciteatur Aueroe, o textum inponu ut nos secimustuult enim , Aristotcles hae coniectura si lxxxvssi probet illi moueri ad infinitum:quia qitanto est propius locoluot tanto uelinius scitur . I. Ruri infinitum distarcit in infinitum uelociter erretur:oxa in infinitum ueloci: er faretur zellet infinitum graueuci me. hoc ana impollibile relinquit illae consequentia omncs patent peric tam topicammam si cum aliquanta propinquitate stat aliqua uelocitas:cum dupla propinquita/te stabit dupla clocitas:igitur cum infinita propinquirate stabit infinita uelocitas. simili ratio ne deduci potest de grauitate. nam si cum aliquanta uclocitate stat aliquanta grauitas: cum inti nita stabit infinita:&econtra deduci potest Sed dubitabis quoniam ut dicitur sexto phylicorii Dubi.
Uallum infinitum non potest pertransirit nisi ten: pore infinito Iguu mobile senio distabit taliter a loco:quoniam mobile per infinitum diltans ab aliquo loco:quantumcunq; in infinitum apropinquabitur: lcmper restat adhuc linitum perdcfinitionem infiniti .igitur nunc in infinis tum uel stabitiir Dcbes ire ex sello impolliatis untur duo saalterum quasi per accidcns Modo haec propositio motus rectus natu talis sit in spatio infinito est falsa impollibilis Iideo equitur nuna complebituriper accidens uerori complebituri ua omnis motus rectus est finitus ad formam igitur uico aliud esse concessiim ut sequens.aliud ab/solumabsolute quidem motum rectum factum in sipallo insintro esse terminatum est nepanduet
ut uero sequens eir conceden O Anam Aristoteles secit unam suppositionem , uidelicet motus naturalis quanto loco est propior tanto uelocior .c ex hac uidetur inferre grauitatem Ue infinitam dubitat nunc Aueroes et illa suppositio non est necessiaria ad concludendum grauitatem esse infinitam:sequitur enim prauitatem esIe infinitam: locotaccisost aucta uelocitate augetur grauitas gitur illa suppositio non prodest ad yllogismum Aristoteles enim probat graue non moueri in infinitum: quia tuc oras uitas cresceret in infinitum modo haec consequentia potest deduci sine illa luppolitioncisblouis delic illost aucta uelocitatelaugetur grauitas Respondet tam cum illa d line illa sequitur ratio Aristotelis:sed cum illa deductio est clarior:ualet enim uelocitas crescit in infinitum, oltur ultas. tamen non scitur uelocitatem crescere in infinitiiminissumatur leue atri praue quanto loco uicinius est tanto uclocius mou r:igitur ad illationem nihil prodest sed bene ad proba/tionem minoris quae est positio antecedentis uidelicet q. uelocitas sit infinsta.Δ in illa eonseque tia ualeat line illa suppositione paret:quia et lectus crescit ad crementum potentiae ideo si uelocistas erit infinita potentia motiua ut grauitas ovacultas erit infinita. Haec ueroes Ex iis patet Deellium ab infinitate uelocitatis ad infinitatem uirtutis esse quia ab eflecti ad causa econtra ue
en hypothaiciis sic si graue aut leue moueretur in infinitum graue ex leue effficerentur infinita. consequens est impollibile igitui antecedens consequentia deducitur:quia si mouerentur in infinitum:uelocitas aesceret in infinitum:&Ἐhax cresceret in infinitum: prauitas citam 4 sieratio patet Haec ex mento. 'Atucrone laballio:nctui si alterum eorus itur:alterum deorsum ci ardius namin maior igrim sursura,cic maior terra dcorsum moucretur At huius contrarium nuncoernimus: ignis enim malar vi terra
etiam maior uelocius semper proprium locum tit NK etiam prope finem uelocius pergerent: si ui extrusionei Moucrentur omnia enim quae sic mouentur culongi ab eo quod seruntur . atq; unde
ui pulsa luntalluc non ut seruntur Quo sit ut iis consideratis fides sumi possit de
ris quae diximus satis abunde.
per hanc positionem Alii dixerunt omnia elementa habere unum motum pecter fieri tame motus diu extTulione ut in hominum cictu fit:u I
ust Omnia videsicet moueria unum locuml intenim diuasi extrusione uvbetalloris it e la
160쪽
aerem extrustriae aquam .haae demum teria:tamen Omnia unum appitunt motum&scio isqvimr terram unius moueri ad medium alterius:cum non suaptenatura moueatur: sed eAtrusio ne . Huic cauillo obicit Ariltoteles:&primo revellit primanuc inquitat uero ne ab alio uita te ab agente ulmet impctum imprimente:&hoc contra primam. ne is esit alterunt quidam9mtrulum sursum aIlcrum eorum remar:alterum deorsum:quo ad sciundam politiolum retesiit primam:&sillogismus est si elementa mouerentur ab impressione agentis maior igni cu terra malor tardius peterent loca propria hoc consequens est fallum igitur cv antecedens . inquit tar diuinam. malor ignis sursumlox malor terra dcorsum mouerentur: at nunc contrarium cerni mus:ignis enim maior cvtara etiam maior uelocius semper proprium locum petit. Ploc tia primam Deinde arguit contra secundam disyllogismus est:quaecunq extrusione movcnit pio pe finem tardius serunturic unde caeperunt moueri appetunt rediret sed elementa prore finem non tardius moumtur in e appetunt redire unde moueri capcrint igitur non mouentur LX usione Inquit neq; etiam prope finem uelocius pergcrent si ui extriisione* mouerentur: destri ccv addit maioremdlaens omnia enim quae sic feriinturicum longius ab eoiquod uim attulit i di/stiueri niuardius proficio serunturiatu unde ui pulla sunt cilluc non ut sed proprio in prius r/runtur' di aperunt rediremi terra quia pellitur a centro iudeo reddire appetit ad centrum ας inde adde minoremicv habes syllogismum demum epylogat primam rationcm:c sermo pol picuQuae Auero iis Ham Aristoteles Aueroes uero uelle videtur Aristotelem in hoc textu eam pretioncm comto . lxxx lx futassetquae ait terram moueri ut a motu coeli reu uult Aristotelem hanc positioncm confutasse
duabus rationibus prima est hypothettica a destructione consequentis sic: si elementim ac nuuiolenter:terra maior tardius moueretur in sinercvictra minor uelocius . tam pater per diacrip tionem moeus uiolentiat contrarium videmus. igitur antecedc festimpossibile. Sed aliquis huic syllogismo obiciet:quia fieri potest ut malus graue a queuelociter moueretur ut minus grauea quando ab inaequalibus uirtutibus mouerentur ita ut maius a minorilo minus a maioris ueretur Cuius e Cntionem Aueroes innuit haec elle inrelligenda quando ambo mouentur db
una eadem uirtute quod aduenarii cCncedunt:quia ponunt omnia elementa ab uno mou ι constringente numero . nam liccet alterum constringat alterii omnia tandem ab uno tu cIo extruduntur: cuia ratio nulla Si cundo idem promito componit syllogismum ad impollibit Iesic qua nar ut mouentur quanto proprius sito sunt principio tanto uelociora sunt:quant O si ni uicinius: tanto tardius Mael ceta per eos uiseruntur agitur prope principium uelociust prinpe uero sinem tardius movebuntur conclutio napcisibilis est e non pro malori quia perie no ra est igitur pro minori. Ha in prima figura ostentiue uero in ecunda lila: quaecun ut scrunt in principio uelocius in fine tardius serum ur.elementa non in principio uelocius di in fine aradius serruntur igitur non ut mouentur Addit tamcns, Aristoteles ponit hunc in serma hypinthetica:culus illatio siue continuatio perie nota est zeu potest declarati per syllogismum in pruna figura. Illa maior uidelicet a uiolenter mota prope sinem tardiuslprope principium celerius fir runtur:ab Aueroe probatur: cuinquit cuiple dedit causam propter quam motus uiolentus quanto magis apropinquauerit suo finit tanto tardius mouetiir: quae causa est remotio ab agente miriniso: ne enim agcsforcius agit in partem propinquam si in remotam:utltiau patet Haete comento G csmpositores quaerunt causam cur H qucd naturaliter ferrumprope locu uelocius sertur:de qua questione licet in secundo huius disputabimus stamen ut grataorum morem imitemur:aliqua attingamus Hyparchus metapontinus astronomus: qui suas considerationes de stellis cumundo perfecit apud rodum causam huius assignauit ex parte mouentis per uiolcruriam lex eo quia quo magis elongatur motus:eo minus de uirtute remanet mouentiS: qua ratioι
ne tardior fit prope finem uelocior prore principium: in fine autem remictitur in ta tum ut sina, litaegraue ipsum Arium non amplius scitur: sed incipit moueri deorsum ob remisionem eius quod remansit de uirtute mouentis uiolenti qua quanto magis ac magis reminitura tanto ma/gis ac magis contrarius motus intenditur hia hyparchus Hunc Liparius expositor Aristoteli, etiam secutus est hoc in loco obicit autem huic Alexander c bene: quia ha cratio est particularis solum in his quae naturaliter mouentur post motum uiolentum non autem habet locum in his quae namraliter mouenturicum generarentur erara sua loca propria:ut si lapis estet genitu a in media aeris regione Iamblicus evalii platonici ut octauo uidimus physicorum assignant aulam ex quantitate medii per quod sit motus: utpote aeris:qui minus resistit: quanto plus procoditur in motu naturali quia minor est:& ideo minus potet impedire motum naturalem Hane
etiam caudam uisus est Aristotcles assignare in libro problematum: licet illi libro non multum