장음표시 사용
451쪽
le mobiles sum eo motu:qui uocatur circularis .ck ita non competunt igni: sed maXime Geta uidentur competere mouet hic Auer:questionem:quia ipse Aristotcles in textu uelle uisus est sphaeridum ci pyramidale non posse moueri motu recto:& tamen experientia dicta coirariuuidemus enim lPhaericum cor is ut pliam motu titubationis recto moueri pyramidale uero facile penetrare in remi immo pyramis non uidetur posse moueri lis circulum cum circulariter motum: nsit nisi circulara Responda Aueroes ecus est loqui de motu recto inst.& doctus, locitate' nam loquendo de recto motu in se:tam pyramidale u phanticii potest
mouertnu tu recita, at loquendo de motus recti uelocitatcita per accidens possunt siphazalcupyramis moueri recto motu uelociter nam sphaera naturaliter non mouetur nisi sphaerice:
quatenus uero stabit ratione corporis recti ut sic potest uelociter per accidi moueri pyramis uero per se mouet motu circulari quo adite inqua est Anon autem quoad partem in qua est B est enim in pyramide circularitas blum super unum angulorum ut in angulo A recto: non aut in angulo B acutoc ita ratione ipsius A uelociter mouetur Addit tamen pyramidem in motu tecto couenire cum aliis figuris maxime ratione anguli E:ut figurae octogoni Sed ego non intes ligo hane rei pontionem: non enim video qua nam ratione pyramidale potest circulariter moueriet uelociter ratione anguli recta A: cius Aristoteles dissi supra pyramides moueri uelociter quia est inaxime paenetrativum: modo pyramida lenon paenetrat nisi ratione anguli acuti B: cv non rastione anguli recti A:ideo mihi uidetur' li et Aristoteles loquatur de utraet figura:tamen de sphaerica rem uerisicarmam sphaera circulariter uelociter mouetur: at de pyratnide narrat,sed non probat quia sorte illud erat ueris,sm antiquos: c sic Aristoteles de utrisset figuris propoli sed de sphaerica tantum probat eam facile moueri motu circulari. tu uero si melius habes meli 'dscas. post modum Aueroes componit syllogismum Aristotelis se motus cor rum habentiupyramidem:& sphaeram non est uelox iis recrem motus ignis est uelox in recium ergo in secunda figura motus ignis non est corporum habentium sphaeram uel pyramidem At syllogismus antiquorum erat in secunda figura ex duabus affirmativis hoc modo: omne habcns alteram duarum figurarum est. locis motus:lgnis est uelocis motus ergo ignis habet alteram duarum sigurarum:dicit Auer:q. hic syllogilmus nullus est nisi maior qua est omnem res
alteram duarum figurarum est uelocis motus modo ha malor non potest conueni in termi/nis quoniam multa sunt uelocis motus:que non habent alteram duarum fisturarum modo ins indaslgura ex duabus assirmat luis coniugatio est amyllogistica ac inutiis nisi altera proipositionum conuertatur: nam facta conuersione mox syllogismus redit in primam figuram: ut dixit Auerora secundo huius comento uigesmo tertio:&in hoc libro comento quadrageιsmo quarto. didicemus quarto libro huius comentis quarti:&trigcsimotatio tamen prirro priorum satirabunde declaraui.
Demae s terra cubus est quia si Ite iacet at manet:manet autem non ubiuis: sed suom loco:ex ali cno aut fertur non prohibita. Et ignis ctiam Icxcaetera
simillis Alo:pat et Signem I&unumquodla lenam torum in alieno quiden loco sphaeram cssse: uel pyramiden, in proprio uero Tubum
Secundo Obicit sici si terra est cubica:quia firmiter iacet aestabiliter manet: uel respectu proprii Ioel:uel alient non respectu alieni quia in illo non firmiter manet:sed ab eo mouetur nisi prothibeatur. s respectit proprii loci: cum ignis Praetera alementa in propriis locis firmiter maneant ab alienis locisvelociter seriitur tuc ignis c ccetera a lemcraun alieno quidem loco esssent sphara uel pyramiis:quia ab illo uelociter seruntur: in proprio aute loco essent ubi quia1n proprio firmiter starent: quod est absurdum: non enim a lementus debet in figura essentiatiali mutari propter mutationem de motu in quiet mel contra.Inquit drinde si terra cubus est quia firmiter iacet:are manet:manet autem sermiter non ubiuis sed in suo loco:ex alieno autem sertur non prohibita culle patet terram firmiter stare respecti loci proprii: tunc addit quasi minorem cuinquit cuignis etiam&camera supple a lementa similiter in proprio loco manent firmiter seruntur uero ab alieno ex his dat ab ardum o inquit patet obu 3 c unuquodlualementorum in alieno quidem loco: haeram cilciuel pyramidem:quia ab illo uesa
452쪽
xlv lii. citer seruntumran proprio uero loco:Secubum:quia in illo stabiliter lacent. Quod esse. ab Que Auer eo surdum nenis est:qul dubitat Aucroes autem propter malas quas habebat rarmariones ali mento Ixia ter ponit:deducit enim pritru ch si terra est cubica:quia rigida:tunc figura cubica stet eau/sa quietis torae in medio', quia terra molietur ad medium: msuerit exrra medium:& non nisi quia cubica:lgitur figura blaa essta cauta duorum oppositorum uidelicet quietis et motus terra, hoc ellainscrt alid absurdius Q terra escat in omni loco:quia in omni loco est cubica cum sim figura sit eselliantialis Sequitur et lam ignem nu, iter in omni loco: quia in omni loco est pyramis:quae est causa uelocis motus eius: i' est figura. Rursus tertio sequitur q. ubi quiescet ignisnllic erit figurae tenete uidelicetcubicus di quo terra mouetur: erit figura ignis uidelicet pyramidalis quare sequetur nullum eorum haberesguram propriam acessen/tialem:quoes Aristoteles tenetho Aueroes: quae licet utilia sint: non tamen sunt in textu
Pr aetereas calefacit Munt ignis propter angulos:omnia aricinoetaerunt calcfactiva:ali uitamen alio forsitan magis omnia enim angulos habent:ut de quod est octocdron:&dociccata ron democrito autem dcspnarra urit: quia angulos
quidam est quare ditscrunt,c magis atl minus hoc autcm falsum csscperspi
cuum est. Tertio obicit sie:si unis calefacit:& uti propter angulos:quos habet omnia, Itim inta alesacerent cv urerent:licet aliud alio sonius:quatenus aliud at aliud angularius est:deducitur con Octoeso .vssi
sequentia: luia omnia a lementa sunt angularia: nam aer Oct dron est angularis caelum au basium
tem dodecaedron angulare est uiginti basium figurae est aquae terra cubicalcv ignis pyrami Dodeeaedrondalis.quare omnia aelementa sunt angularia democrito autem supple uidetur', v sphaera i basium.
urit.quia ipsa est tota angulus quidam ut supersus dictum est quare omnia, lementa sunt a xx. basiningularia:&ditarunt per magis diminus:quia spiracra in minus caeterlSaneularis Modo hoc Icocedion. falsum est:quonias aqua frigefacit: terra exiccata aer humectat:& ignis calefacit:ut sensibus patet. Auero autem aliquantulum digrediendo ponit hanc gratam a causis eiusdem natum efferas qui ab illis profisciscuntur sunt eiusdem naturae. ct si causa sunt ilial lam naturae: cvno differunt nisi rin magis ela minus: essectus sunt eiusdem specis:& non differunt nisiam magis oti minus ex hac regula arguti si anguli acuti multum caIesaciant: ergo anguli minus acuti minus caleficia ultra ex his insere olatclementa esse calefactiva: licet aliud quidem magis aliud uero minus Nam a causis diciosis in quantitate hoc est differentibu si di magis ex minus:effectus qui ab illis proficucuntur: licet sint eiusdem species: tamen disterunt i m magis claminus per regulam datam:hoc consequens Arithoteles dixit cile absurdum quia ipsum falsum
et Ic: perspicuus est: hoc est:quia est contra sensum Auero autem ostendit hoc consequens Iecontra rationem nam concesso omnia elementa calefaccrent:&4blum in calefacicendo disserunt per magis cuminus. tuca causis disterentibus quantitate la hoc est scdm magis cum 1
nus:proficiscerentur et tecitis disterentes specie: ellentia: ac forma: qiiod est contra regulamide
ducit Aueroes:quia ab angulis ipsis differentibus paenes acutum ex minus acutum proficiscorentur omnia a lementatquecat sactiva est deductum esti tum in calefaciendo disterentia scdm magis cla minus Modo a lementa disterunt specie: ellentia: ac forma.&sic ab illis angu/Iis in specie eisdem profuiscerentur quattuor a lementa differentia specie:quod est contrareι
gula. Modo hoc elset inpollibile probat Aueroes primo quia nihil agit diuina specie proppter
diuersitatem In quantitate uacceits dmmaeis diminus: nisi pre accidens:qtila quantitas hoc est res uariabillsscdm magis c minus non est terminata:quia potest diminusuel crescere in/infinitum ut quantumac causae agentes o patientes materiales sunt terminatae ad maximu3Δkminimum: nam scam Aueroe nullum agens potest agere quarumlibet malus uel minus: nec aliquod patiens potest pati ab agente quantolibet maiori uel minori .agens enim cla paltiens sunt determinatae ad maximum cuminimum propter formas suas. Secundo idem esse impossibile probat quia qua ratione ab ipsis acumine angulorum Edm magis ac minus dicterenti profi cuntur quattuor raelementa: eadem ratione proficilcerentur infinita corpora specie
differentia. nam si Gla differentia angulorum dm magis cla minus sutruit ad generationem quattuor, lementote:cum a me illud sit in infinitum uariabile magis ex minus igit
453쪽
Dubitatio contra regulam Solatio Presenim Alioste Urunt uerbus Additum est Que Auer eo
ab eo iussint infinitaem ora specte ablurdum non solum esse contra sensnm: sed contra rationem. Sed dubitares contra rcgulas nam differentia in causam magis ac minus uidetur facere ad dicterentiam estectuum in specie: nam redem qualitates artementorum temperate sent causa: sormae in materia: cvillae auctae uel imminute sunt cata formae cadauciis in eadcm materia: pceest dici differentia minis ac minus ex parte causarum disponentium bene sitit ad diffferentiam specificam es Semium non auterra parte causarum principallu:causae enim Dariabilesim magis c minus disponunt aditi Detias formas spectemon autem sunt principales cauta illarum:&hoe ne uoluit dicere Meroes dii ali per accides aliqra causas dissereresset magis ac minus facere disterentiam effictuu 3 specificam: quatenus disponunt adsermas:que inducuntur principalibus ab agentibus ho
Simul aut accidetin mathematica corpora urere: dg calefacere Nam 5c illa mingulos habent:& in ips indivisibi illa:& sphere:& pyramides insunt praesertim
hec indiui sibiles magnitati messunt:ut di cunt.nam si illariti idem urunt haec Dcron Omdiccnda est differcntia: non tamen se simpliciter dicenduirus ut cliis
iano oblatis ignis calefacti propter angulos tunc eo ora mathematica ureremi:& calefactarent deducit consequentsam: quia corpora mathemattea angulos habent: sunt enim corpora ipse mathematica angularia:praeterea in ipsis etiam corporibus mathematicis reperisitur meli uisibilia puncta:quae possunt esse conlangulorum:reperi sit ni& sphaere:& pyramides inquit simul autem accidet cumathematica corpora utere: c, calefacere: cuius causam afferi re inquit nam cuilla corpora mathematica angulos habetici in ipsis indivisibilia puncta quae coni anipuloriim cile polliunt: cvsphaerect pyramides insunt quare corpora ipsa mathematica ustiua ac calefacilua sunt quia non nulli negariit puncta dicentes nullum indivisibile elle in rerum natura:ldeo inquit presertim si chindiuisibiles magninis messunt:quae dicunmt puncta siue athoma ut dicit democritus si ha athoma: ni siue puncta: pollunt dari in mathematissioni ac anguli acuti cu ita comburent. Dicer adhuc sortasse quispiam omnlaundius libilia nec omnia sphaerica .ue pyramides agere:sed physica tantum:at mathematicino agunt: hula obicit Aristoteles cuinquit nam si illa quides natural laurunt: haec uero haema siue pyrammides nomadietis dicenda est differentia:&causa differentiae ut cur hamurunt: illa, .cili assignant causam disserenilemon tamen sic simpli iter nulla tacta distinctione dicendum est, gere ignem propter an gnioSriit ipsi dicunt:sed oportet dicere ignem agere propter angulos: quos habet physicos:quare saltem errantiquatenus simpli iter dicunt:quod per distinctionem est dicendum Aueroes autem uult Aristotelem Ille refellere tacitam quinionem: quia postet diei ignemcta urere propter angulos actitissinissiqui riwn sunt diuisibiles caetera a lementa non comburiint:qula eorum anguli non sunt ita acuti tum sint diuisibiles c se anguli figurae igneae' rc anguli figurammatimimaelementorum differunt specie: quia anguli ignes sunt in diuisibiles caeteri uero diuisibiles culta disserimi specleck quantitate siue numcro: hula obcit Aristoteles ut Meroes exponit quia saltem figura mathematicae es Sent activae, nam incis pollunt dari anguli indiuili biles simplieiter. Sed movet Aueroes aduersus Aristotes em dubitationem:qula qui'lam di et angulos mathematium nonagoediluta sunt seperati a materia anguli uero ignes agunt equialunt in materia contra obicit Aueroes e respondα quia tune anguli unci per accidens agerent quia non quatenus acuti sed quatenus in materia: ergo perataidens Modo tuc Aristoteles concederet. Ati perie ad actionem: sed per accidens quatenus si int dispositiones agentis naturalis:uel patientis natura Ilatovia hec est opinio nostra praeterea uel res mathemati essunt sin esse seperatae a materia De Blum si antei lectum:& in materia scdm rem:si simpli iter separata tergo sunt per se arctiumquia cum non habeant esse inma amontrem Eclinrem serit in materiatergo per se amitae non lint sed per accidens ratione agentis naturalis:cul
iunguns:&vi habes opinio Aristotclis Aristoteles em libus tertiodecimo cu quar decimo methaphysicae uoluit mathematica per se no esse acininis solum per accidens quia non suram se erate.
454쪽
Praeterea si quod, Itur: i m- 4gnis autem sphera est: aut pyramis, cesse est id quod urituriferi spheram: aut pyramidem
Quinto arguit ignis est haera vult pyrami/:quod utiturifit ignIs ergo quod uritur:sit sphaera aut pyrantis: Iaae conclusio elicontra tensum igitur aliqua prot uiolyllcMilii Les Malsamon minor:omnes enim concedunt ignem fieri id quod utitur ergo ratior eli falsa:que dicit igne esse s litoram:aut pyramydem huius syllogismi primo ponit minorem secvado malor In ibi
I bis A WT E M lenio conclusionem ibi NECESSE EST seu sic patet ratio.
Meroes autem uulto Aristoteles refellat argumentum antiqvsrΠm:qui uia combustionis, Oue Aure. b.irunt ignem citi sphaeram:vel pyramidem:erat enim in secunda figura e duabus assirmati Q hi uiuis hoc pacto plura uel pyramis est comburens, ignis est comburens ergo ignis est plucra Deli ramis ait Aueroes:st si propositiones lux non conuertuntur:non concludit syllogisimus ex illis quia ex duabusasticinatiuis in secunda sigura per se nihil concludunt: per acciu Suero quatenus altera propositionum est conuertibilis:ut syllogismus redeat ad primam figuram suxc Aueroes:quae ita uobis Aristotelis conueniunt uelut agnus lupo:nec hoc probare opus est:cum bla uerborum translatione patear.
Incidere quidem igitur atq; diuidere se sit accidens cedin rationem figurae pyra
midem uero pyramides Iacere:aut sphaeram sphaeras:omnino irrationabile est similem est atq; si quis censeat gladium in gladios: α terram in serras diuidcre
Sexto obicit:quia data positione antiquorum uidelices , ignis iaci per se sphaera uel pyramis tu pyramis diuideretur in pyramides:&sphaera in sphaeras quia expositorie sequitur: hoc uidelicet igne demonIbato diuiditur in ignes: hoc eodem ostens,est per se sphera: uel pyra/mis:ergo splucra uel pyramis per se diuideretur in spheras:ue pyramides:quod eis absurduiminquit incidae quidem igitur ar*diuidere figuram in figuras stam rationem sic sit accid ssigure ipsi:quasi dicat non elle omnino extra rationem figuram diuidi in figuras quia potest figura plurium angulorum diuidi in figuras pauciorum angulorum:hoc in per accidens si gu rix pu:competit pyramidem uero pyramides facere sua diuisionciaut sphaeram facere spheras omninoe per se exi accidens irrationabile est.Similem est a tet si quis censeat stadiu in platdios:& serram in serras diuidere cu sic Isecet figura unius specie possit diuidi in figuras alteri speclet nune tamen diuidi potest in figuras citissem species cum ipsa hoc accepto uult esse subitates ligendi im*darat Isitione antiquorum sphera inspireras .cla pyramis in pyramidis diuideretur ut deductum ruit haec sentit ut mihi uidct AristotelesAuer. uero uult antiqui proba ne Auer eobant illa prencsphaera uel pyramis est coburcth uel ora mento laxiii. niseltangularis ergo sphaera uel pyramis coburit. pangulare 1ple intelligit ditiisione ultimatam Me est acutissimsi uult tam Auer.Φ Aristote. refellat huc sylloelsinu asi angulare eo rici. mcsiphaera in sprimus:&pyramis in pyramides diuideret: amois pars pyramidis est an gulariscvomnis pars sphera similiteriqmmio cosonat uerbis Aristote, ut omibus coni stat
Praeterea ridiculum est igni figura reddere Diu ad diuidcdu uidcturn magis cogregare ait in unu sines redigere:*segrcgare segregat quid ii no similaria Reddere cogregat uero similari,&congregatio per ecllina in unu fines redigere aret Assignare uni re ipsus ignis est disgregatio uero: per accidens .c6gregans n similare id PQ
quo alienicit leperat quare aut ad utrui aut potiuSad Og regandum redde rediterere oportcbat Signori seinco Septimo obtest Aristote, contra antiquos:quatenus illi figuna coaptarunt 'Iu castite pyram sinit ec Otinuat dalem nter id quod igni peraecidens esipetit: c non uter id quod igni per se competit Co Simila iapctunt enim igni duo,sdiuidere&conetregare diuiditenrm dis limitaria:congregat uero simi Omo phyla Iaria at pose igni complUtcAeregare similaria: per accidens sibi compelli diuidere inter dissi Exercimilaria modo ueteres figura sphaericam uel pyramidaic igni coaptarunt propter diuisionem Seperat cvnon propter congregationem rei Hodiuito inest ignip Excipit igitur figura ignis attribu ni ratione eius quod sibi per accidens competit evnon ratione Eximit congregationis:quae comperit igni per se quare omnino insufficienter locuti sunt inquit preterea ridiculum est igni figuram reddere&asIignare lum ad dividendum.&hoc duplicite.
455쪽
causa est, diculum tum quia et copetit etiam congregare:6wlta non debuertit Blum respicere diuisionem:rum secundo quia diuisio competit igni per accidens inquit uidetur enim ignis magis congregare:aica in unum fines redigere In segrinare in unus sines,cdigere grcce est Synorimniquod de uerbo ad uerbum senat continue: Oilscii enim finire estist uero grece condalliae sonativassignat causam:& inquit segregat quidem enim non similia:hoc est dillimitaria:ldisserunt genere cogregat uero similaria qua graece dicut homophyla latine eiusdem tribus:ues eiusdem genetis:melius similaria diximus. Addit cuc regatio per se cst ipsi' ignis disgregatio uero per accidens est ipsiusiqnlsicuius rationem assignat cx inquit nam in unum fines redigere atq; unire ipsius ignis est congregans enim similare Minucd allinu est seperat eximit at excipit Ex his infert eoru insusticient lami inquit quare aut ad utrumq;: aut potius ad congregandum ipni figuram reddae oportebat eos:& non ad diuidendu ex sic patet dupliciter hos mille insularescies:primo quia respexerunt ad id quod est pcr accidens Se Que Auer c cundo:qula potius ad ipsus congregare debuerunt respicere: uel ad utrum Ruer uero duplimento .l illl. lexcplo probat magis igni competere cogregationem: qsegregationc primo: quia ubi essent comixta aurum largentum lesic lapis: c ponerentur in igne ut liqueficient: experientia docet illa se rari: seorsum fieri quodlibet a quolibet , Hoc aute3 non est nisi:quia ignis congregat aureinc, sic diuidit ab argento: c a cateris, secudo quia calor naturalis agendo in cibit se ratdissimilaria per accidens:perseuero congregat similate cougregando enim homogencum: seperata dissimilari <a uult igni magis peculiare sit congregarei seperare:quia cogrcgat prima intentione hoc est per se:scperat uero intentioe secundare per accias Sed dubitat Auer. contra se:quia non potest ignis disgregare nisi congrcget: nec congregare nisi disgreget ergo
non magis proprium est igni congregare A segregare: Respondet Aueroes esse magis propriucongregare es regare ipsi ignimam fieri potest segregatio nihil congregandotat cogregatio
fieri non potest absq; egregatione quare si ignis congregat: segregat:non tamen si segregat necessario congregat:quia uero haae ratio est uoluntaria: ideo Auer assignat aliam rationem de uult Q congregatio est quedam generatio:at segregatio est corruptio, modo igni melius est attribuere generationem A corruptionem:qula ipse inter a lementa uidetur formalius cx magis emeratiuus uerum hae rationes sunt uoluntarie: non enim uideo cur igni potius congrcgares segregare convcniat:si utrum T conuenit preterea generatio uidetur quedam intractiosor mae a materia:ergo generatio magis competit segregationi propterea Aueroes Aristo 1 oc rha exponcns facit hanc diuisionem aut congregare&stgregare utrumq; igni comperit persit
aut alterum per se:& alterum per accidens:sii utrum per se igni conuenit: ergo non agi: il
gura assignanda est congregatiua: a segregatiua uel non magis segregativa s congregatiua re sic igni no assignanda erit figura spsa rica uel pyramidalis segregativa magis s congriua a uel b. At si alterum illorum per se competit:alterum per accidens:uel illud est congrcipare:ue segregare si congregare:est contra eos:qui igni figuram diuisuam magis tribumintlin autem pos igni competit segregare:cum congregare ex segregare sint contrariae opinoes: figura sphaerica uel pyramictilis Icgregativa:&figurari uel B congregativa erunt contraria eueluti operationes illa, at hoc est omnino impollibile: non enim in figuris reperitur contra rietasmec contraria in eodem subiectorquare omnino haec:quae isti dicunt .sunt impossibilia. haec sunt quae Aueroci suppleuit: c sunt bona.
Adhuc cum calidumac frigidum contraria snt potentia impossibile si ipsi frigido figuram aliquam reddere:propterea qisia contrarium quidem esse oporret: qui redditur At contrarium nihil sigurae est quapropter &omnc hoc prae
tcrmiserunt: dg tamen convcmebat aut omnia definirc figura s:aut nullunt.
Octauo obicit lic: si calidum limitat sibi figuram uidelicet pyramidem uel sipharam Ieadc ratione frigidum si uram sibi limitabit sunt enim contrariorum contrariar aflectiones propria hac per se, Sed stigidum non potest figuram sibi limitarcinam nullam sibi limitabit: nili contrariam ei figurae:quam sibi calidum limitat at hoc sim nequit:quia figurae nihil est contrarium inquit adhuc cum calidum &frigidii contraria sint potentia quia uirtute activa:suppi oporti et si calido figura competit:ut frigido figura contraria conuentat:destruit istud colequens:&impossibile est ipsi frigido figuram aliquam reddere propterea quia contrariam esse oportet st
456쪽
gura:quae redditur frigido ipsi At contrarium nihil figurae est addit antiquorum insufficien
Ilain ta catinam illius:α inquit quapropter ou omnes ioc praetermisenit: nullus enim alIigna, ult rigido riguram aliquam quia non potestalsignari curamen rine uim fundamenta coue iniebat aut omnia aeli menta figuris donire: aut nullum aedementorus. ut rationibus nunc de Que Aucr c ductum est Meroes aurem addit stim coguntur uti omnibus a lemctis allignare figuras uel mento MXXV nullis: uel saltem assignate causam quare aliqu1bus allignanda est figura:aliquibus non Qua quidon cum assignare non possint:omnino ulsi sunt errare
Nonnulli autem depotcntia ipsius direre conati: ipsi c5tra Hisbi ipss dicunt mgidum enim dicunt est :quod magnarum partium est propterea quia prςmix taplaeuitta permeatus non transit patet igitur occalidum esse quod trans t. tale autem erit quod est subtilium partium quar euenit calidum ac frigidum paruitate ac magnitudine dii Terre moti autem figuris,
Nunc autem reducit platonicos ad contradicitione minam disputantes de potentia frigidia calidi:dinerunt calidum calefaccie paruitate ac tenuitate panium:quibus constat frigidum intrigidare magnitudine partium:quibus conficitur,taim enim frigidum sit partium magnarum praemit id cui applicatur:& per meatus non pertransi Calidum uero cum sit paruar sarini: calefacit:&permeanas m netrat obicit autem Aristoteles his: sibi sunt contrarii:quia tunc non figuris differrent calidum cI trigidum sed partium di lictentia: ius oppositum dixerunt Inquit non nulli autem de potentia ipsius calidi ac frigidi dicere conati:ipli contraria sibi pis dicunt frigidum enim dicunt este quod magnarum partium est:propterea quia premit id: lapplicaturire permeatus non transit patet igitur cv calidum esse:quod trantit tale autem erit quod est subtilium partium:ex his concludit hos sibi ipsis contrarios essecv inquit quare euenit calidum ac frigidum paruitate ac magninidine parmum dister remon autem figuris ciuic ubi ipsis aduersantii na dicunt aelementa figurisditrerre:&postea dicti ni caliduni ac rigidus distare partium magnitudine ac paruitate:que in tricem aduersant tir Aueroes uultllic in V ' stoteles reducat platonem ad contradietiones duas. quarum primae r calidum e& sigidum ' ' differunt paruitatec magnitudine partium:ex quibus constant: non autem flguris:cuius contrarium superius dixit: uoluit enim plato calidum refrigidum figuris dii Tare:quia caliduivi Iuit esse aut spheram:aut pyramidem:frigidum autem non
Preterea si pyramidcs sint inminesta:magna utiles ignis eruiatmel figura uredi causa erat: sed eius quod est contrarium quod quidem igiturno figutis dii
Hec est secunda contra limo ut rectae Auer.inquit:&arguit sic dicens:si pyramides sint inaequa
mldcs erunt aqua:paruae uero erunt ignis:dixit enim calidum obfrigidum differre magnitudi ' Au ne cuparultate partium: cv ita magnae erunt aqua:c paruae erunt ignis. Secundo sequitur'. Q 'M α' nec figura pyramidalis supple qua liber sit caula urendi: ac calefaciendi: nam magna pyramis non est causa caloris:sed est causa eius quod est calori contrarium uidelicet frigiditatis ut recte Meroes interpraetatur demum epylogando inquit quod quidem igitur non figuris differanticlementa ex dictis patet.
Cum autem propiissima dil Terentiae -cae ope
rare potcntias sunt: uniuscuiuiqicni ira eorum quae natura sunt:esse dicimus d opera: de affectioncs 5c tentia soprimu utiq; erit de his dicendum ut cotem plantes lim: uniuscuin sic ad unurr uodidisserentias sumamus.
Hoc est quasi prohoemiui ad librum quartum huius:ac ad librum degeneratione: unde inquit: cum autem corporumi naturalium dit Ieremi e propriissime ac principales sint:quae uidelicet sunt m affectiones opic potentias:culus causam allignat: cv lege suspensiue sic uniuscuius periscorpori eineque lunt naturalelle dicimus di opera:& affectiones:& potentias: ex his concludit intentione di ordinem dicens primum uti* erit de his dicendum quinc,operibus asse sectionibus di potentiis:adhuc uillaec contemplantes Iumamus uel sumere ualeamus unius
457쪽
culus P corporsinaturalis ad unum quodet disterentias nescis disserenua corpor si naturailii Serit aursames opera: aut panes atas ctiones:aut paene potatas paret igitur intentionc dicen dorum et se de operibus auectionibus ac potentina lementorum:&iulus causam inalem Que Auer eo esse ut inter illa disterentia omnis colligi possit, Quo uero ad uerba attinet Aristoteli ut mcdio ultimo Aueroe inquit intelligit per opera notus ac actiora passionesve per potentia siue uirtute intelligit formas substantiales a lementorum res ut calidum rigidum turridum ci siccum propterea ait Auctora cum qu litati lcmctorum habeat figuram id est formam propriam:& qualitatem propriam:& operaiioncm pr. priamiatiendum est de his tribus seorsum persccta speculatione:qula cum hoc fecerimus: Pater taceorum disserenuarac conuenientia.tacuit uero ut ait Aueroes conuenientiam quia intelli
gle ex dicterentia:na,qua cuncti dirierunt:conueniunt, sed cuius sit hoc proh iis, quod hic proponit:Aueroes uult esse libri secundi degeneratione'ula illic exequitur quae hic promit tit causa autem quare hoc prohaemium est cundi libri degenctatione ex non primi signat ab Auer qui, primus liber destruit opiniora salsas de aflectioibus uirtutibus: ac operibus a lemcntorum: cx propterea liber degeneratione primus est quas precedens hcc est ut antecedocvliber secundus quasi consequens in enthymemate sed tunc est dubiu curis intone fallas clasclementis hic narrauit: metvillas narret in libro primo demieratione. Res det Aueroes quia opiniocs salta hic narrate sunt dicit de aetem unquatenus a lementa sent partes mitalci non quarentis sunt generabilia vcorruptibilia:at opiniones alie salsae de alementis narratae in libro primo degenerati sunt dictae ut a lementa sunt panes mixti: cx generabilia clacorruptibilia:& sic lais, ininiones deae letne nil, alli et hic: aliter illic dictae sunt patet igitur sm Aueroem hoc prohoemium esse libri secundi degeneratione ego uero puto proliscinium
lice esse non modo libri de generatiocista ad quartum de celo cu ad libros metheorem e sciuuericia in omnibus his de Mementis agit:uerum lκ non rescit:lim pauca de libro talis Finis libiliatii.
458쪽
EIUSDEM AUGUSTINI NIPHI IN LIBRO DE COELO QUARTO INTERPRETATIO.
Egravi autem&leui quid est utruml:&quae nam Ipsorum na tura: considerandum est: dc propter quam causam has pote
tias haiant. Compleuit opiniones antIquorum de graui ou Ieusin teruor ovin fine proposuit prohaemsu quasi uniuersale ad muItos libros:nunc de graui cede ut exequitura m opinionem propriam:c proponit primo prolicum tum particii lare huius ultimi libri ou inquit de graul autem ex leui:quid est utrumque qua nam est psorium naturato propter quam causam graue o leue has poten tias habent considerandum est. De graui o leui proponit:quia graue obleve comprehcnduntina quattuor celementa:sed quia de quattuor a lemctis agit siber de pencratioe quatenus sunt iterabilia:&non quatenus sunt mobilia: irae ratione proponit de ipsis:quatenus sunt grauiacvleula:qula ut sic mobilia siuntidixit quideli ipsorum utruq;:quia considerabit de eis desini/rlanta:&non modo quid sit utrumq;:sed quae nam sit eorum natura Addit aulcm hoc ut da re intelligere dem esse considerare quid sit aliquid:&quid sit elus natura Addit uelle etia 51iderare quam ob causim graue ovacue has potentias habenuquae sunt grauitas obleuitas . πιρ' duo proponit dicere: quid uidelicet sit graue ac leue: o quam ob causam inlementa aliqua habri grauitate dkaliqua cultatem. Aueroes autem ait Aaristotclem unum presupponereia inle Auer coalterum declarare praesupponit enim a lementorum sermas esse grauitatem ex Imitate3: quia mςnto p im est manifestum per se didiae larabit autem quid sit grauitas quae est torma substantialis grauium c quid euitas quae est serina substantialis levium Addet etiam c&secudum uidelicet propter qua causam grauia culeuia habent has precitas: hoc est ut Aueroes inquit propter qua causam Pprietas grauis est mouem ad medium o proprietas leuis est mouere a medio.o ita finAuer.
unum praei apponit Aristoteles:&quast duo declarabit. Quo uero ad uerba attinet: Aueroes per causas intelligit sermalem oti finalemmon autem causam ad tem. Nam leuitas non inest igni aliqua ob causam agentem: nec grauitas terrae:quoniam lcustas inest igni pa tuo ovi e cellario: modo licet perpetua labent causam finalem OL formalemmon tamen agentcm risibi
lirasci lan Ghsastetit cam:di insit homini:sed bia format'ua fultabhoi de finitioesiue etiannale: a risibilitas homini in est ut rideatino enim horideretmifieissici risibilis:est erisor eratio finis potcntiae evita grauitas nullas ob causam agcremanest terrae uel aqua essedinlatas
Drmale cam: vinest terre ut definitionem esus:&firus deorsum Sed dubitatur contra haec quae Aueroes allaprimo quia dicit perpetua non habe re agentem causam:culus cotrarium dicit secundo Iibro huius comentis. e .l ov.c. iiii. ubi aper Pubitationeste alta terna habere etfficientem causam praxerea Aueroes in assignando rationem:quare grallitas non habet causam agentem.quasnest grauibus:aliqiua aeterna non habent causas: celie supponit ultatem ci Icultatem esse a temarsuoelestialsum:sunt enim generabiliacu corruptibilia: ueluta lementa. Ad haec eadem est essecari causa hominis ovioru3:quae per se homin insent:dans enim sermam dat consequentia illam octauo phyloscoris comento illi quare sit alia temetricem causam grauitas habebit illam mei causam:&sic dubi desino paruuSecundo dubitatur: quia grauitas est accidens a lementis:ergo non potisIe illis forma substatialis: non enim potest accidens unius elle substantia alterius Ad primu dicendus agens ipm apud Aucroem multifariam sumi, aliquando pro agente mediantibus qualitatibus alterabilisbus:& hoc pacto loquitur de gente tertio physice austultationis comento tertio in sine dum ali in plus elli mouens s agens Aliquando pro mouente:quod movet ut finis ovia loquiurXil metaphystac comento xxxvl.Cum inquit deum mouere ut appetibile Aliquandor essectivo principio:quod non distingultura conservativo ut non metaphysice comento primo
459쪽
impetusFomenta Sopyra scisistancla Excitament me Auer. Lo
dum ait et eruiens in plus est movensi ex xl l metaphysice coma,sexto aliquando pro brma conservante:& ita hic accipit:ex his patet quomodo aererna non habent agens:c quomodo habent.non enim habent agens mediante alteratione aea teras aute modis bene habet agi, Ad secundu dicendost leuitas di grauitas sunt generabiles simpliciter sed aeterne fm inherenriam:quia nexessario cut eriremo insunt in in Me, Ad tertium di i ι dum bri Aueroes vult han habcle agentem causam mediaterquia illamet:que est causa sub lectu Attamen hic uult illa no habere causam agente in messate:qua iusint subuctus Ad quartus dicendu graue culmesum aequivoce:quia si substantialiter sumantur sunt serme substan natis:li accidentallterisunt propriae a lementoros arsectiones zquibus aelementa sunt mobilia
Est enim contemplatio quiest de ipsis:sermonibus:qui sunt de motu propria nagraue cxleue eo dicimus quo naturaliter aliquo modo moueri potest: actibus autem ipsorum nomina imposta non sunt:nisi putet quispiam inclinatione sieriusmodi quia uero negotium de motu physicum est:haae autem habent in se ipsis/quasi motus serraciata quaedam:omnes quadem utuntur ipsorum potentiis: non tamen definierunt nisi pauci. Assignat causa, quare de graui ovaeul agendsi est in hoc libro naturalis phylosephlete in t est
enim contemplatio:queest deipus.sgrauio&deuhsermonibus hoc est libris:qui sunt de motu ursa:ac accomodata assignat uero causaminam grauecvleue eo dielmus quo naturaliter moueri potest ergo de graui cu leui est sermo proprius phylosophie naturali. obiter uero remoua dubitationem quia uerba uniuersaIs quaseam relementa dicuntur graulaiquaeda leuianaedia specie rena quo modo dicit grauis:c aqua quo modo similiter c ignis quo modo Icul cx aerumillim,espondet acitibus autem motum hoc est formis ipsorum in specie nomina imposita non sunt nisi putet quispiam inclinationem esse eiusmodi uidellaei terrae inclinationcm deorsum umpliciter:leue inclinationem sirsum simpliciter cauerorum uero inclinationis tales in respectin& sic per energias id est actus:Aristoteles actus primos intelligit hoc est soriras u lalltercvmeli', energias intelligit patiora graui aristo leuitatis lunt mot sursu c deorsus his enim nomina propria non uidentur impositamisi dicantur inclinationes:graece dicuntur ropes id est momenta Motus uero mixtorum ac ecclorum non dicuntur opes hoc est inclinationes:quia non lint mere naturales:sed simpliciter ropes dicuntur motus a limentors quia sint pantius inclinationes:&rune per energias intelligit actus taundos quare se x platu dicuntur grauitas o leuitas:mσglar autero sidest inclination de eorum operationibus agit physi us de graui quidem culmi:quia sunt principia motus naturalis de psorum grauis c leuis operationibus:quia sunt motus naturales:quae dicitiunt inclinationes. Auer uero in ducit textum praesentem hoc modo in uelit haec nota graue ex leue deι clarareu, significent habitum di forma:quia haec nomina pro malori parte in cfpluribus ita, maribus dlauntur de actionet est actu primors est, qui prosi iscit ab illa a ne siue a immorassignat aut cvacis hoc estam Eds:ctificiscit ab habitu:cu sint diuersae res nomine etiam diffinini: a uero in diomate granorum hoc non contingit: ideo coactus fuit declarare. quid signivient graue cxleue haec est Auero introductiorquae introductio friuola est.non enim mi constat haec duo nc hahere diuina nomina apud graecos immo Aristoteles in presenti loco uult actione quae est motusdsci ropen hoc est declinatione at prauitatem c&Imitatem dici potentiam:& sic apud spmhare disserunt recurromine ovideo Aristoteles accepisset de graui cu leui esse Wayueam contemplationemrassignat causam:quia grauitas est principium motus motus aut cui est grauitas ipsa est principiu:dklturiopes siue declinatio hoc est motus naturalis pure quae introduci est etia simpliei Quo uero ad uerba attinet:Aueroes in sitis translationi hus habet graue esse iIla:quod habeti Mentiam:qua mouetur motu naturali:luxta quae uer ba Aueroes uult Aristotelem intelligere per id quod habet potentiam: somam ipsam:qua grauech me moueturino autem compositum ex materia cx forma:quia compositum est: quod moueturmon id quo mouetur meterea forma dies habere potentiam ovest ipsa tentia dicitur habere potentiam quatenus concretiue acaespit ut graue, quo uero abstractiue intelligu
460쪽
tur ut grauitas:est ipsa potentia Addit etiam grauitatem esct potentiam activam non autem Pallivam quia grauia dilexata mouentur alii is sermis aciluric non passive apud Auero probat autem tuae. Aueroes ex disterentia:quae est inter potentiam activam: cla pallivanimi tenso de anima dicitur mento quarto enim potentia acriua:quae non extrahitur de po/tentia ad aetum:at passu extrahitur ab agente. Quia uero graue suae natura restinum c romotis omnibus impedimentis mouet scire a nullo extrahitur ad motu . iure potentia erit activa di non palliush:vc Auero quae uera su nt: cla non ad propositum nas iuxta graeca uer
has te habetur GR AUE ENIM ET LEVE ECUNDUM POss MO, VERI ALIQUO NODO DICIMUS:&sic non oportet exponere ipsum graue
esse:qtiod habet potentiam: sed esse idqiropincst moueri Uttum uero sit c quo test moue. ri active:uel psiluere uerbis Aristotelis non habemus licet Aueroes suppleuit ulterius ani
maduerte illa uerba AC TIBUS AUTEM IPSOR UM NOMINA M,
T PONEM Ess EQVSMODI:Aueroes exponit peractus ipsis actust mos:qui dicuntur habitus:& tunc vult diecte Aristoteles ut Aueroes exponit, is habitibus qui sunt
grauitas e leuitas non esse nomina imposita stilicet propria:& distincta a nominibus opes,tionum , Oula nominatio sunt aequivoce comunia habitibus:& operationibus quae prosicisciuatur ab illis:quod ait et Iet nidiomate suo: non autem nidlomate arabico Alii exposueriit habitus habere nomina operationes uero non habemquam expositione rela lit Meroes nil mo quia Aristotcles incepit demonitiare grauec letae significarem tentia mouendi. Omne autem quod demonstratur est dubium culic nomen to est quasi ambiguum de grauio Litii: quod non esset nisi diceretur deoperatione se do hoc non cadit apud aliquod di a nulluenlmidio habet nomen habitui impositum: cvnon actioni: quae profisciscitur ab illo est enim quadriiplex dioma:aliud habet nomen proprium habitui ou nomen propitia diuersumacillant:quae in rabilis:quod est melius: ula ita diuersimode signiscaturicte per consequens habent nomina diuina allud habet actioni ex hahiturnomen equitio 3 aliquando habitum taliquando actionem demonstrans Aliud habet habitui nomen impositumi non autem actioni quod rarenter est cum semper actio sit notior habitu modo a notiori fiant nomina psa rebus imponenda Aliud uero nomen habet acri limpositummon autem habit ulmi apud arabas: uare disteremia diomatum patet Aristotelem non intellex ille habitus habere nomen:& actiones non habere cum hoc sit rarotev contra rationem:ergo intelligit actus non haberen e propriu: sed comune sibi ex habitibus hax Meroes in pria expolitione aliter uero ponit habitibus nomina non sunt impositar illus: sed tum operatioibus:qua pro Ristuntur ab illis nisi dieantur inclinatione 5 sieprima expositio ex secunda disteriint:quia prima dicebat non et seliabitibus nomina propria imposita: sed equivoca. secunda d Lit nullo modo ille acribus id est habitibus: qui sitiit actus primi:nominaim ta:sed solum operatioibus quae abillssemergunt: nisi fingamus nominackdlaamus illas ro pes id est declinationes in quibus Xpositioibus patet per actus semper Aristotelem intellexille primos:qui habitus dicuntur Simplicius uero optii redistinguit de agen Que simplici tibiis quia dupilata sint: alia quidem quae eodem nomine censentur:quo operationes eorum ut calidiim frigidu&ld genus Nam calefactio nomine calidi dicitur: frigescere nomine frigidl:non tamen eadem terminatione:alla uero sunt agentia:quae non eodem nomine cenitentur quo eorum o rationes nuncupantur ut graueculeum Nam operatio grauis est motus deor/sum:operatio leuis sursum motus, Modo graue non cens aut eodem nomine:quo eius motus.
Nec leue etia. Et tunc iuxta hanc expositionem per actus possumus intelligere actus primos: c actus secundos Ss primos intellexerimus:tunc est sensu iactibus autem ipserit hoc est habitibus,qui dicuntur graue re leuemomina imposita non suntiquae censentur eadem cum no /minibus operationumisi putat quispiam inclinationem esse eiusmodi nomen si coe habitibscvcsermonibus. Sin autem intelligit actiis secundos ut puto:tunc inqtili actibus autem ipserum id est operationibus ipsorum grauis ex leuis nomina imposita non sunta quibus censean. tur agentia ipsa:nisi illa nomina sin declinata es his enim nominibus possunt censeti habi, tus ipsi agentes:& operationes Ex quibus patet error translationu Auerosi qui in suo textu