장음표시 사용
121쪽
Terram , & Aquam . Quid hi sce nominibus significe tur , est omnibus notissimiliti. Terrae partes sunt Couistinentia, Intuli, Pe insulis , Promontortat in his ea utern omnibus magnopere spectandi sunt Montes. Pars Fluida dividitur in Maria , fretum , pnus , fa mina , lacus , fontes De hisce omnibus , quae scita digniora fuerint, impraesenti rum dieenda sunt. I 87. Terra, seu Pars consi sens Globi dividitur, ut dixi, in Conminentia , ninsulas , In far, Promontoria, Montes , Vmmos . Priusquam de iis singillatim loquamur , advertendum est , partem hanc consistentem Globi non esie corpus aliquod homogeneum , sed e κquam plut in is inter se valde differentibus materiis
componi . Praecipuae corporum species , quas hactenus agnovimus, sunt Argilla , Creta, Sabulum, Are Ana , Ocra , Cinnabaris, Terra Lemnia , Samnia , --menia , & plurimae aliae terrarum species, omnes lapides, quorum species sunt quam plurimae, Omnia mzialia , puta Aurum, Argentum , Plumbum , Stannum, AEr, t Merpurius . Ferrum , die. Semimetalla , cu Mineralia , ut Antimonium , Sulpbμr, Nirrum , Alumen , Vitriolur, pluses bituminum species , Arbores denique, Animalia , Homines e de quibus suus erit disputandi loeus. Modo enim de externa solummodo Gl bi superficie , atque naturali ejus divisione agimus. I 88. Tettae , seu Partis solidae superficies continua est , non item aquarum: est dieere , omam consisteritis terrae tractus in Telluris Globo existentas se se
communicant , & unum continuum corpus compo
nunt. Nullum enm Uero . est mare, conssistenti fundo carens ἰ qui quidem est unius continentis cum alio continuatio. Subter mare Atlanticum , Septentri nate. Australe , Pacificum. & Indicum continua consistentis l errae super fietes eκ tenditur, qua Ameri e num solum eum Alia , Africa . & Europa continua tur; idemque de omnibus laeubus , fluminibui; paludibus dicendum est. Equidem ut Terra superficiem cori tinuam non haberet, opus esset , ut insulae aliquae, vel coni nentes aquis innatarent , vel Mare, quod Terram Australem incognitam a quatuor notissimi a globi partibus dividit , utque ad axem ex omni paree pertingeret: quod qui affirm ret, somnianti similis videretur . Quod si nova aliquando parva insula
apparuit, quae aqnis innatare videbatur: id c si lis
122쪽
beraliter verum esse permittatur nobis minime os-ficit , cum nihil disset . aliud , quam exigua Terrae massa ignis subterranei eructatione sursum projecta , aliquandiu supra aquam sustinenda , & brevi iterum diliolvenda atqueisur fundum praecipitanda. Contra vero Iacus v & flumina agnoscimus , quibus null4 est eum Mari communicatio : inter flumina numerari potesta orianus , laeus autem, sunt pene innumeri. Dubium etiam est, utrum Mara Caspium
cum ocegno communicetur: Probabile esse , subter. raneam hujusmodi eommunieationemn extitere . infe
I 89. Cum Mare omni ex parte terras quascumque circundet ;/dici posse videtur, Continentes ab Ins Iis non, illingui, omnesque proinde,Terras v. g. NE terem orbem , Asiam , Africam , dc Europam commplectentem , esse veramuinsulam. Sed ut nulla sit de vocabulo quaestio, Continentem dicimus terram, quae per vastissimos tractus , atque regiones extenditur , ira ut mare potius videatur complecti , quam ab illo comprehendi . Ex data hac notione ,' & communi hominum conventione , Continentes2nuncupa mus quatuor Orbis partes hactenus notas , Europam , Uam , Africam , Americam , in quas primo dividi . tur continens Globi superficies . Tres priore rite rem Orbem appellamus , propterea quod jam inde a mundi incunabulis notae semper suerunt plurimas earum regiones, regna, & imperia ς licet integram earum nptitiam per multa saecula nullusi mortalium fuerit adeptus. Americam Novum Mundu- dic mus, quia aliquot annorum millibus omnesciveteres mundi
incolas penitus latuit, quoad ea dente decimo quinto saeculo . anno scilicet I 493. sub Hispaniae regum au spiciis toti Europae innotuit.
I9o. Cum meridianum par Insulam do- ν --tranis euntem pro primo meridiano omnes communiter usurpemus; in ejusque plano totam globi,superficiem descrjbamus ; tres priores mundi partes in orientali ejus meridiani planisphaerio comprehenduntur r Am rica autem in .ltero hemisphaerio ad occidentem si to tota & sola jacet. Praeterea ipsa etiam America ab omnibus aliis mundi partibus sejuncta vastissimum continentem sola enicit; cum tres aliae Europa, Α
123쪽
, Africa unum eundemque componant . Ex dupli ei igitur hoc etiam capite Americam novum mu dum dicimus, ct ab aliis partibus leperamus. I91. Praeter has quatuor praecipuas , ct vast mmaseon listentis superficiei Globi parres, duos alios continentes tractus ad mundi posos supponebant Gemea-phi, quorum primum terram potarem arcticam ; se
cundum vero potarem antarcticam nuneup runt. Ho die tamen quatuor recensitis partibus terram solummodo potarem antarcticam adnumeramus , nullumque continentem ab aliis dissinctum verius Arcton agnoscimus . Novimus quidem vastissimas regiones versus polum Arcti eum jacere ; eas tamen Americae esse partes, compertum habemus ς cum Ameriea fe-ptentrionalis cuius fines adhue ex illa parte ignorantur fere usque ad polum extendi , angustoque freto ab ultimo Siberiae angulo sejungi agnoscamus, ut supra eum de tentata illa per boreale mare ab Europa in Sinas navigatione, atque de trans gratione in Americam sermo fuit , tenarravimus. At versus polum antarcti eum compertos primum habemus Americae , Africae , & Asiae fines Europa enim tota ad arcti cum jacet ) : vastissma deinde ignotarum regionum littora Nova Hollandia , nova Zela dia a pluribus annis detecta sunt: licat parum exacta in chartis geographicis notentur . I91. Sed in australi etiam hemisphaerio paullatim Europaei nautae procedunt. Anno proxime elapsos si vera sunt , quae in publicis diariis legimus navis
anglica novam Hollandiam per s. menses circumnavigavit', eamque veram insulam esse agnoverunt tEuropa tamen non minorem existimarunt et quinta
ideirco mundi pars continens nuneupari potest . )Etsi sendo retrati nel mar des Sud dallo fret o MI
quesse ultime is e pariano ι' sessa lingua de gli abitantissil
124쪽
F H ΥS sat Etsi nova Hollandia totam Europam magnitudine adaequet, quod ex primo illo Anglorum tentamine,& navigatione statui non potest ; vastissima adhue
nosciuio , che la numa Olanda , che rea flata Quasemense com erata, come una parre δει continente Au strale , rea veramente an Isola pu considerabile, egrande, secondo te relationi di detii namigatori, deleFωropa intiera. I sues abitanti rasomuliano alla mag-gior parte dei popoli , i quati sembrano dalia natura abbandonati verso i gelati elimi des polo antartico: no debesi , timidi , mili, senae arae , senae' industria .
125쪽
tus ih cognit probabilmiri existimamus , amplissi.' inum aliqu*m illic cuminentum qui novam
mundi partem componat. Interim polaribus iis tediris omnino praeteranissis, da aliι sesummo μι---
xs3. Tota Globi superfietes habet leueas quadratas a socio O. leucas gallicas hie adhibemus, quarum imductio ad Geometricas , aut quas eumque alias iacita lima est et antiquum continens ex Europa ν Λει , α Afric compositum habet laticas quadratas, με 78 circiter ductus enim cireuli areus ab ultimo Sta riae angulo ad caput Boni Dei eontinet leucas 3ω mediaque hujus continentis latitudine pex longitudi-dinem doct. , di subtractis etiam mediterrandi ; risebrique maris superficiebus , erit productum, 9w78
leusarum quadratarum numerus. Ameriea eti/moab ultim Patagonum angulo usque ad mare sistis computgia habet leueas quadratas 116-ΙΣ. Rusetur propter . Si omnium etiam. 1nsularum ne si in Cab culum rφ4igam ut, laeile invenismus, quae ratio iis inter maria, ct terras a Daest tamen a ,ca euii ex-ctitudImm Terrarum australium cogniti . t 'm
194. Totum veterem orbem in orientali primi in ri iani hemisphaerio situm hare maria eomprehendunt: Atlanticum ex oeeidente oceidentesia Europae,& Africae littora, & regiones, Galliam nimirum , Hispaniam, L maniam, Fex , Morgocos , littora iti ter Morrosos , di cabo metae , Semaliona, Guinea , Banini An M, Benguella , ct occidentalem Cocariam uisque ad promontorium Bonae spei ei reum dam inde mceanus Arabicus, ct Indicus eundem continentem ab austro alluniat, regnum se ilicet Monomotapa se Corariam orientalem . Zanguebar , Aset, Arabigm Felieem, Cambuam . Malabar , Coxomon I, Pegu, Siam, Malaca, Cambraia , Cochi bina . Tunc sin . 4 Indae vero orientali oeeano alluitur vastissimum Sinarum Imperiam , Corca & Tartaria orientalis Sinarum Imperatori subdita. Septentrionalem eiusdem continantis
126쪽
partem mare Arcti eum , seu Glaciale complectitur, atque1 rartarim Russanam borealem , Si riam , Lapponiam , Momegiam , Daxiam alluit . quidem omDes regiones , de maria , ct plurim8s item alia 4 , an qua recensitas dividuntur, faene in planispbaevio ipso n ira bis , si a Gallia versus pr0etdςn
do , totius continentis littora oeulis percurra8. Is s. Maxima veteris orbis longitudo, a gradu , O , usque ad gradus I 63. fere extenditur: promDntorium
enim de Oboverus, ad oecidentem maxime situm , primam i orientalior Terrae det Gesso apgulus secui - .dam habet longitudinem. Quod lati studinem spect8I, inter parallelum australem , quoi promontorium Ionae imi pertingit l, & parallelum it 7 I. e lem
m. vastissimum hae continens , nιus Orbis D Urcupatum , in tres maximas partes dividitur , qu et iam continentes d cimus , Europam , infricsim, EurQP8 ut ab ea , in qua vivimus . parte 4d yri mum meridianum proximiori incipiamus . Omnium aliorum continentium t & maximarum orbis partium . minima , in hemisphaerio boreali tota jaceti νb grardu 8. aut 9. cire iter usque ad gradum 69.1 longitudi-riis extenditur; ejus autem latitudo inter parallelum 3 s. quo sere protenditur Polo ponesus, seu Morea, ct par/llelum 72. boreales comprehenditur . t Eam a re
liquis mundi partibus dividunt, ab America quidem ad illius occasum sita Μare Atlantieum, quo Galli δα Hispania alluuntur, ab Africa dc parta meridio
riali mare Mediterraneum ; a septentrione mare Ar cticum , AT Glaciale eam complectuntur , atque ab ax8ieis Americae septentrionalis regionibus separ3nt: ab oriente ex parte quidem ab Asia separatur pe Arch i pelagum , Propontidem, & i Pontum Euπι num . partim etiam cum Asia continuatur , a qua eam in
loni dividunt flumina Tanais , de Obr , α ιinea
prioris flexura ad secundum ducta. Praecipuae huju Continentis partes sunt Hispania, Italia, & Graecia, seu Turchia Europaea . quae australem Europae par tem componunt ; Gallia, Germania , Polonia me-
127쪽
Laponia , & Rum a borealem partem efficiunt.197. Africa ad austrum Europae jacet, a qua solomati Μediterraneo separatur. lnter longitudines, O,
di gradus 72. eomprehenditur ἰ in prima enim fere jaeet Caput viride, ad secundam iste pertingit promontorium de Guardao ad simum Babelmandet , de ostium maris Rubri jacens. Latitudo a pa .lleloboreali ad parallelum 33. australem , a Ceuta nimirum ad Promontorium Bonae Spei excurrit At IulMtur quidem , & dividitur ab America , versus occi dentem jacente, vastissimo mari Atlant leo ; oerario australi a meridie r mediterraneo mari inter Afri eam , de Europam posito ab Europa , & Septentri ne , mari Rubro ab oriente , & Asia, quaeum eom municatur , ab eaque dividitur isthmo de Sura . In hoc veteris mundi continenti sequentes iacent regio nes, Barbaria, Biledulgerid , AEgyptus, partem Afri
Cae magis borealem componentes; Zara, sive deseristum Barbariae, Guinea, Nubla, Abusnia , cingo, Me . nomotapa , Coraria. I93. Asiam denique trium veteris mundi partitim maximam, ditissimam. celeberrimam, dc magis cirm lentalem eomplectuntur Ac dividunt , ab Afri ea quidem dc oecasu mare Rubrum, dc isthmus de Sura ab Europa, ad illius etiam occidentem situs Arch pelagus, Propontis, Μare nigrum, flumina Tanais , Oby , re linea ab uno ad alterum ducta ἔ ab austro oceanus Arabicus , dc Indiciis , mare Paci fienm ab oriente dg America ; glaciale denique a septentrione de arctieis Americae regionibus . Inter primum sere
parallelnm australem, α 73. borealem eius latis docomprehenditur e longitudinem autem meridianus 69. Iro. eirciter definiunt , ut facile ex aceu ratioribus
planisphaeriis edisces . In hae mundi parte sunt Maiasotia , seu Λfia minor plurima regna olim celebere ma comprehendens. Palestina , Syria, Arabia , -- nia , Mesopotamia , Georgia , Persia, Mori , Peninsula re caetera Indiae regna , vastum Synarum impe rium , dc Tartaria magna is
128쪽
199. Ameriea in altero primi Meridiani hemisphaerio iacens, a veter s mundi continenti penitus separata , & ad illius occatum sita , ab Africa , & Europa ad orieritem Atlantico mari separatur. Eam ab austro alluit mare Aut arctieum, cujus amplitudinem ignoramus , ad occidentem habet vastissimum illud mare, Pacwcum nuncupatum , quo ab Λsia ex illa parte longissime separatur e versus polum arctieum ab oceano glaciali seu leptentrὲonali comprehenditur , eoque ab Europa , Asia se jangiturr illa .ex parte satis hactenus perspecti non sunt Americae leptentrionalis limites versus polum arcticum : Iicet probe aliunde sciamus, ipsam ab Europa quidem va sto satis mari, ab extrema autem Asiae parte angu 1lo Meani Glae talis sinu separari : quousque tamen ilia verius polum septentrionalem , aut circa illum
extendatur per meridianos graduum 18 . I9O. x .,
dcc compertum non habemus. Quibus igitur longitudinis , & latitudinis gradibus America septentrio natis versus polum arcti cum definiatur , poster Ornm diligentiae definiendum relinquimus. Σω. Majoris claritatis gratia Americae continens
in meridionalem, dc septentrionalem isthmo satis angusto de Panamὰ nuneupato dividitur. America me ridionalis a gradu II sere latitudinis borealis ad 33 australem extenditur : inter longitudines 296 , & 343 comprehenditur. Pars septentrionalis a gradu II Ἀ-tieudnis borealis ad ipsum iste polum armcum pro tenditur: scimus praeterea caput Album in Cali fornia ad oecidentem sub meridiano gea duum aso, positum esse: quae tamen ultima dc mag s orientalis siti Αmericae septentrionalin regio sub ipsum fere potum ar Ricum jacens, ignoramus . Plaecipuae totius Ameri eae regiones sunt ab polo arct leo ineipiendo Terra de Labradar, Canaia seu Nova Frantia , Lumana . Vir g nia , carolina, Novum Mexicum, seu nova Hispania , Nova Granada , Terra Firme , cultio, Pera ,
129쪽
quod vulgo dicimus canat de Iulaterra . Harie insulam ex soli sertilitate , climate , aeris temperie , aut naturali constitutione parum mirandam maxime in primis commmdant nationis Anglicae indoles, industria , divitiae , potentia, artes, scientiae , & inissa legum , ct imperii constitutione primitiva eivismi libertas afferta . 3 Madu caν orientalibur Λfricae littoribus in mamri Indico adjacens, sub tropico Capicorni inter meridianos εο, & sita . illius longitudo a Nord-est ad Sud-ovest fere protenditur : una fane est e maximis totius globi insulis . 4 Lucoma Philippi narum maxima , in oceano Indiso ad saponiae auurum inter meridianos I 3 & I o, parallelos autem et a & I9 iri mna torrida visitur . Inter Insulas ad Asiam spectantes ob exiguam ab Asiae eontinenti diu antiam retensetur.3 Samaera , maximarum Asiae insulatum altera, a peninsula Malacae angustillimo freto dissita. Ηaee lini suta , in mari Indico celebris, ab AEquatore per me i dium fere seeatur, sicut etiam a meridiano Iao. 6 Non longe a Sumatra versus Orientem iacet in , sula B neo a linm etiam aequinoctiali & a meridiano 13o aequaliter fere divisa . Haec Insula est sere
circolus, cum Samatra ad rectangulam figuram , maxime oblongam , parum tamen latam , accedat .
3 Α mari indico ad Atlanticum septentrionale transeeuntes maximam in illo Insulam offendimus Dundiam et rculo potari subjectam, di a primo meridiano divisam ag Terra Nova Ameritae adjaeens , parallelo y bore ali divisa , & inter meridianos 32, & 33 sita. s Nova Zembla Asiae ex parte septentrionali pro-Nima , a qua non nisi per angustum fretum meigais separatur. Inter meridianos Io , & Ioo comprehenditur et ejus latitudinem paralleli graduum 7r , & 7s
definiunt. Io Deeima tandem inlata inter maximas numerari potest illa , quam de Iames , seu novam Cumber tandiam nuncupamus t inter Groelandiam ab orier te, & alias septentrionalis Americae regiones arcti-
eas ad eius oecidentem stas medio freto de Hudμη,& de Davida separata existit.
130쪽
INSULAE MEDIOCRES, PARVAE, MINIMAE.
2o3. I. Insulas mediocres numeramus undecim, qua rum tres ad Asiae, quinque ad Americae, reliquae ad Europae continentem spectant . Ut ab hisce polir mis incipiamus, primum loeum habet Sicilia in mari mediterraneo sita, re extremae Italiae adjaeens ἐν ejus
latitudinem definiunt paralleli boreales 33 & Is longitudinem meridiani 3o, & 34. 2 candia ab eodem mari mediterraneo circundata, parum a Graecia dissita, & meridiano η o, atque parallelo boreali 3s divisa . 3 Sardinia , inter Italiam , & Africam , sed Italiae longe proximior jacens , a meridie versus boream inter gradus 39 & et latitudinis septentrionalis protenditur , gradibus vero a I a primo meridiano distat . Hibernia Angliae ab oecidentali parte adjacens ,& parum etiam a Galliae littoribus remota, mari Atlantico circundata, & sub meridiano Io atque D
eam posita . & parum ab Americae eontinenti remota e meridiani insulam complectentes sunt Ios, ct 3ra; paralleli autem sunt 18, & II boreales. 6 Prope Hispaniolam versus occasum visitur Caeba, insularum , de quibus loquimur , altera , quam ab Florida Americae septentrionalis provincia , angusti Nsimum Μaris Atlantici fretum , de Babama vulgo nuncupatum , separat ; per medium vero dividunt Meridianus 3ω, & parallelus borealis II. 7 Frisiandia non longe ab Istandia visitur, a Μari Arctico sub poli elevatione gradum 61 , longitudine vero graduum 3 8 complectitur. Dubitari potuitiet, utrum ad Americam , an potius ad Europae continentem spectet Frisiandia. 8 Medioeres Asiae Insulae sunt Ceilanum , e regi in ne promontorii de Comorim , a quo per angustissimum
Μaris Indi ei fretum sejungitur . Illius latitudo meridionalis graduum 8 ; longitudo graduum 98 .s Iava , quam ad Samatrue orientem , dc ad a stram