장음표시 사용
91쪽
Resolutio eadem est , atque illa alterius problematis pro latitudine invenienda propositi . Longilia dinem datam quaere in aequatore, incipiendo a primo meridiano, & versus orientem semper procedendo ἔcum ad datum gradum v. g. 74 perveneris ἔ meridianum illius gradus supra chartam ductum , aut mente ducendum oculis hinc inde ab aequatore usque ad polos percurre ; omnia loca , per quae dudius ille meridianus pertransit, datam habent longitudinem. Dati vero loci v. gr. F longitudinem invenies . si ejus Ioel meridianum supra chartam ductum , aut mente cogitandum usque ad aequatorem percurras reommunis enim sectio ejus meridiani cum aequat raequaesitum longitudinis gradum ostendet . Et hinc cum historiam legimus , nisi aliunde Geographicam , aut Topographicam loci descriptionem mente habeamus quod ad historiam recte percipiendam est omnino necessarium ) , ut distinctam reriamideam nobis comparemus , locorum , quae in historia notantur, situm supra universalem , aut particularem chartam quaeramus: Id autem ex notata in historicis monumentis latitudine, & longitudine nullo negotio i bt i nebimus. Quaere enim datam latitudinem in primo meridiano , longitudinem vero in aequat Te r oculis percurre tum parallelum latitudinis, tum Iongitudinis meridianum e communis eorum 1ectio est notatus in historia locus.
134. Dara bora, qua μι eclipsis lunaris in data CG vitate , aut loco , horam invenire , qua fiet in alio quocumque meridiano dato,b utrum videnda ulte si eclipses. Resolutio. Ex ealculis re tabulis astronomicis nobis innotescat hora , qua in data civitate E observabitur , & incipiet eclipsis: quaerimus quanam ho ra fiat , seu incipiat hujiis modi eclipsis in alia quacumque ei vitate v. g. X : idem est ae quaerere, quaenam hora sit in X , cum in E si aliqua hora data ,
v. g. decima vespertina: numera in aequatore disserentiam meridianorum e sit ea v. g. 33 graduum e inventam disserentiam in tempus convertamus : yradus
33 dant diras horas cum Eo hanc temporis dissere tiam adde dato numero horarum, si civitas , in qaa
numerus hyrarum quaeritur , sit ad orientem dati
92쪽
P HTS I C A. . 89 meridiani B E ; subtrahe vero, si sit ad occidentem:
in priori igitur casu erunt horae quaesitae in 'loco da to aes post mediam noctem , in posteriori vero 7 4o'. Secunda problematis pars etiam supra piam sphaerium resolvi potest . Cum detur dies eclypsis , di ex tabulis astronomicis illius duratio constet; quaere locum solis in ecliptica in dat o die: lt ille punctum X ; cum ergo luna sit tum temporis soli opposita Ierit in puncto V in opposito etiam meridiano . Ru sus quaere loca XY, quibus ad initium , & finemveclipsis perpendicularis immineat sol r arcus XY paralleli inter duo haec loca interjectus est ille quem diurno motu sol pereurrit tempore eclipsis d arcum aequalem V N oppositum eodem tempore, & mota describit luna : si igitur quaeras' horiEontes duorram locorum V ct N ; facile dignosces, utrum quaesita loca supra eos horizontes existant.
I 33. Obser Data in duobus , aut Nuribus locis eadem Iunari eclipsi, eorundem iocorum longitudinum diserem
Uam agnoscere. ΜResolatio. Pone duos aut plures observatores , qui in diversis terrae locis ejusdem eclipsis initium dc finem observent iis cautionibus adhibitis , quae in Α-stronomia animadvertuntur .' observationes postea sincum ipsis conferendo , agnoscitur temporis , seu horarum discrimen , quibus in datis Iocis incepit , aut absoluta est eclipsis: eam differentiam in gradus converte , & habebis longitudinum differentiam. Non levis hie est eclipsis observationum fructus , ex quo Geographiae persectio plurimum pendet . Melius tamen res obtinetur ex eclipsibus Satellitum Iovis , quam ex lunaribus. Locus hic esse videretur, ut sa-Ha hactenus tentamina ad celebre illud problema , longitudinem locorum in mari invenire, toti humanae societati utilissimum solvendum exponeremus a & quo tandem rem produxerit mirabilis Ioannis Harrison industria , patientia, di fetentia , referremus. Id tamen commodius inferius in Hudrographia phvsica efficiemus.
136. Data di 'antia loci a duobus jam cognitis , v ram illiat longitudinem re latitudinem invenire ; seu νasionem construendi chartas Geographicas tradere.
93쪽
Hactenus chartas Geographicas rite exaratas is posuimus , e rumque ulum multiplici Problemate do. cuimus modo chartas ipsas conficiendi , seu Provinciam aliquam. Regnum, aut Imperium in Charta rite describendi rationem explicabimus , ut argu mentum , de quo agimus , omnino intelligatur . Ut igitur rem exequamur , sit regio aliqua supra charineam describenda, denturque duo loca OP fig. 33.ὶ, quorum distantiae inten se , situs, longitudo. aut lae titudo supponantur cognita ; linea aliqua , seu longitudo Λ B statuatur , quae sit commanis mensu a di-ilantiarum , secundum quam omnia regionis loca sinpia chartam describenda ad se invicem veterantvr . Haec linea , quam Scalam & vulgo Perim nuncupa mus, major vel minor ad arbitrium ei e potest , prout regionem datam vel capaciorem, vel contractiorem saa-pra chartam exhibere velimus r in eadem tamen cha
ta conficienda, quae semel statuatur scala , tenenda semper est . Communis illa mensura, quam nobis pro conficienda charta statuimus, in is as partes dividenda est , quae vel leucas , vel milliaria , vel stadia , passus , aut pedes referent, prout describendorum locorum amplitudo postulaverit. Secundum igitur hariCscalam exigendae sunt omnes distantiae locorum supra
337. Distantia igitur nota inter Ο & P statuatur in partibus scalae A B , & sit v. g. milliarium L quae
Limus , in quonam chartae puncto statuendus sit i cus aliquis datus , cujus distantia ab G est 3 milli xium cum dimidio , a P autem est duorum milliarium e circino eκ scala assume 3 milliaria cum dimidio, eaque circini apertura ex O describe arcum versus eam plagam, meridiem v. g. boream ecc. ad quam scis esse locum datum relata ad O ,' idem similiter ex P convenienti intervallo peragendum est et purictum intersectionis arcuum ex illa parte erit quaesita Ioel sedes G supra chartam. I 38. Hac ut plurimum regula chartae Geographicae
planae construuntur. Rem tamen fusius explicemus .
Vel describenda proponitur integra Telluris superficies , idque vel supra Globum, vel in planisphaerio , vel supra planum peeuliaris aliqua provincia , Regnum , aut Imperium , vel exigua tandem regio, civitas , aut locus: ut ab hoc ultimo incipiamus, pris
94쪽
rae scala , iuxta quam datam civitatem , aut regionem, earumque partes , & partium distantiam , atque magnitudinem exhibeas . Secundo praecipuas hori Eontis plagas , austrum se ilicet, orientem, boream, de oecidentem sibi ita oppositas supra chartam statue , ut verum Illarum situm reserant . Tertio cum
regionis extensionem in longum , ct latum agnoscis .ejusque partium veras distantias , & situm habes paliud non superest , quam ut sede alicujus loci , civitatis, castelli , montis supra chartam statuta , re liquum tradita modo regula exequaris . 1 I9. Chartae Geographicae peculiarium provincia rum , aut regionum notata semper habent in charintae marginibus quatuor cardinalia puncta , quae , ut dixi , necessaria omnino sunt , ut regiones , Civitates o c. secundum verum earum situm collocentur .
Tota charta quatuor lineis rectis inter se perpendi cularibus comprehenditur , quarum inferior , seu illa quae austrum respicit , aequatorem exhibet , si regio in charta descripta usque ad aequatorem extendatur, vel paralleli arcum refert , qui aequatoris vices Se rit ; in eoque proinde gradus , & minuta longitudinis notentur quod fieri in aequatore solet ). Superior linea priori parallela areum alterius patalleli refert, ultra quem regio non extenditur. Duae aliae rectae ab aultro ad boream hinc inde per chartae mare gines ductae meridianos repraesentant , intra quos pro vincia comprehenditur; in iisque proinde latitudinis gradus scribuntur . Omnes praedictae lineae licti arcus
circulorum reserant , per lineas rectas repraesentantur, quia exigui sunt magnorum circulorum arcus .
Aliae rectae prioribus parallelae , quibus charta dividitur, meridianos , aut parallelos repraesentant.
Chartas universales aut supra Globum , aut iri planisphaerio deseribere, aeque facile est , atque peculia rium Provinciarum chartas conficere ; nisi quod in prioribus per circulos rem agimus , posteriores vero lineis tantum rectis absolvuntur. lLE-
95쪽
De partibus superficiei Terrae , ct illius habitatoristi, ad se invicem relatis ; seu de regionum situ , Cr plagis , de diυersis Terri habitatoribus f atque de illuminatione Telluris , o Dinomems inde pendentibus .a o. Actenus Telluris superfietem quatenus LI. Sphaericam cum ab uno ad alium polum, tum etiam ab occasu in ortum consa deravi nuis , eaque proposuimus phaenomena , quae ab utraque illa rotunditate , & a solis circa illam revolutionibus doscendunt . Telluris tamen illuminationem , ct singularia hujus phaenomena , diversos Mundi habitatores, ct diversum superficiei terrestris partium situm non attigimus. Ab hoc ultimo initium ducamus.
I I. Quid Plagarnm nomine intelligamus, fuse tra αdimus , eum de ventis in Aerometria Physica disse Fimus , quem locum consulere oportet . obiter hie animadvertere lassiciat, planum , seu potius circumferentiam horigontis in partes aequales dividi . Prima divisionis puncta sunt cardinalia puncta Septentris , Auster, Oriens , Occidens , quae horizontem in quatuor circuli quadrantes secant, lineaeque a Centro horizontis ad haec cardinalia mincta ductae , ad angulos rectos se se intersecant . Haec etiam puncta sunt quatuor Mundi , dc horigontis Plagi , veritique praecipuae ab iis spirantes dicuntur Ffl , Oves . Nota , Sud . Quatuor relatis quadrantibus bifariam divitis , alia quatuor habemus puncta , seu Plagas intermedias, quarum nomina ex prioribus com ponuntur , suntque Nordo , Sudos, Sudouest , Nor- ovest. Hoc modo horizontis arcus in partes aequales semper dividendo, 32 puncta statuimus in hori Zorate, quae dicimus Plagas , & ventos, quorum nomina , &distributionem in citato loco videas. DE
96쪽
142. Sol non oritur semper , neque occidit in iis- dem horizontis punctis , ted modo supra horigontem ascendit magis ad austrum vicinus, modo Vero magis ad boream declinans . Amplitudo igituriolis ortiva , aut occidua e si arcus hori Eontis inter aequatorem , dc punctum , quo sol oritur , aut occidit . Aliis terminis et eum non solum aequator , sedatii etiam solis paralleli horirontem intersecent, am plitudo ortiva , ct occidua sunt a reus hori Zontis intersectiones aequatoris, & paralleli solis eum horizonte comprehensi . Cum sol ab aequatore 'versus utrumque Tropicum 23 gradus cum dimidio declinet; ampliturio ortiva potest esse 23 graduum cum dimidio. Summau vero graduum horigontis, per quos sol hinc inde ab aequatore recedit, & recedendo oritur, aut occi
dit , est 47 graduum: tot scilicet inter unum, & al
terum tropicum interponuntur .
163. Dato die , invenire plagam, ubi sοι oritur , au3 occidis in loco dato. Problema resolvi potest supra globum , vel in superficie Telluris , vel etiam in plλnisphaerio , aut charta peculiari rectilinea tentari r in hisce tamen Commode resolvi nequit . Supra globum hoc modorem obtinebis r Globum accommoda secundum latitudinem loci dati polum dato in loco apparentem ita elevando , quoad ejus loci parallelus per Tenith transeat: locum insuper datum primo meridiano sub jice; quaere etiam Eclipticae punctum , in quo tum
temporis Versetur sol, globumque convolvendo, quoad inventum punctum hori Zontem ascendendo , aut de scendendo secet: in ipso horizonte plagam ortus, aut Occasus solis invenies . Supra Tellurem rem pariter assequeris ; si animadvertamus , quamlibet plagam con
tinere gradus is S, seu potius plagam quamlibet ab alia sibi contiqua eum graduum numerum distare t
is enim est quotiens s raduum 36o per 3α di vi si si
ergo anSulum observes, quem efficit linea meridiana
97쪽
Ioel eum linea ducta ad punctum ortivum , aut Otisciduum solis , habebis plagam .
344. Dato supra Globum , aut Plan/Dbirium aliquo loco , positionem , seu elagas omnium Mundi regionum
relatu ad eum locum invenire . Cum chartas Geographicas contemplamue , di Uese fasque regiones, provincias, regna , ct totam Globi superficiem sedulo consideramus , ut Geographicam nobis omnium regionum ideam , atque descriptionem justam comparemus , & memoriae alte infigamus; utilissimum erit hoc Problema passim solvere, ieu illud animadvertere, ut relativam locorum positionem edis eas , memoriae committ8s , atque ubivis demiam existas, facile indigitare possis. versus quam partem data quaecumque mundi regio jaceat. I I. Notandum tamen est, duplicem distinguendum esse casum: Primum : Quaeritur verius quam horrRomtis partem locus quicumque datus jaceat relatu ata civitatem , aut locum , in quo vivimus , aut esse Iunonimur: secundum , directionem π lineam rectam in
dicare , qua pergendum esset, si ex loco dato , in quo constituti Iupponimur , ad datum quemcumque in Telluris superficie locum esset contendendum . Primum hoc
Problemate quaeritur , in quo tantummodo agimus de plagis, seu de indicanda Caeli plaga, quam tenere in pus esset , ut a dato loco ad alium quemcumque datum directe perveniremus. Problema hoc sensu acceptum omnes mundi regiones comprehendit; primo tamen & praecipue regiones, provincias , & regna cir- ea datum locum per circuli octantem v. gr. circum
positas: ea enim sunt , de quibus masis proprie dicere possu mus , illa regio mihi est ad dexteram , illa alia a sinistris &c. I 6. Resolutio. Te ipsum in dato loco supra chameam , puta madrili , constitutum soppone r regionis parallelum, dc meridianum oculis percurre; percurrendo, regiones ad omnes Μundi cardines relatu ad datum locum jacentes animadvertes . singulis quain drantibus in suas plagas divisis , facile observabis , Versus quam plagam circumpositae provinetae iacearit.
Quod si te ipsum in praedicto ioco constitutum fin
98쪽
gas , Et in hane , vel illam horia antis plagam convertas ; iacile animadvertes , quaenam libi ad dexteram , qoaenam etiam ad finistram orae iaceant.
I47. Datis duobus locis supra Globum, aut Planisphaerium, illorum diflantiam in leucis , multariis , aut etiam gradibus sir Ii maximi Invenire. Resolutio . Supra Globum res est facillima e scala
communis est cujusvis maximi circuli, puta meridiani arcus, aliquos si opus fuerit ) continens gradus. Circino enim parvum aliquem meridiani arcum assume, eoque datorum locorum intervallum , seu di- 1 antiam dimetieris: vel locorure,' distantiam circinoa si me, re postea ad meridianum examina , quot gradas meridiani in praedicta circini apertura comprehendantur, iisque in teneas, ani militati a converss, quaestam lacorum distantiam habebis. Haec distantia per circulos mamimo' semper nn meratur , dc computatur haec enim est via brevissima , qua supra superfietem sphaerae ab uno ad alium locum pervenia
ν 8. In Planisphaerio res simili ratione peragitur: sea laeommunis sunt etiam HI e maximorum circulorum arcus , dc gradus ; peculiari tamen animadversione
opus est e superficies Globi supra chartam planam projecta , secundum Perspectivae leges describitur , ni duo hemisphaeria in plano exhibeantur: dc hine est. quod fi primum meridianum excipias qui reapse esteirculus persectus , reliquorum omnium v. g. aequatoris gradus non sint supra chartam aequales. Si igitor data loea fini in primo metidiano ; illorum distantis se ala erunt ipsus primi meridiani arcus e uiti meridiamorum alion terque existae locus ; ope circulorum latitudinis in primo meridiano inspicies , qnaenam sit illorum distanetia . In omni alio casu pici communi se ala adhibe gradus aequa totis, non eo laetis tamen ubique, sed eos , quorum longitudo regioni , crajus distantiam metiris, respondet . Unde ut mari
timum ieee nter Ulyssinonem , Ac Goam , aut Ma-cao in tet filum , di a navibus Lusitanorum quotannis eonfectum dimetiatis; alios , dc alios aequatoris gradus pro se ela adhibere opus est.
99쪽
Supra Geographicas particularium provinciarum chartas , cum plana illic sint omnia , & secundum planam superficiem regiones proficiantur ἰ una eademque adhibenda semper est scala, quae ad aliquem chartae angulum apponitur.
I 9. Cum de Illuminatione , qua una sphaera aliam opaeam illuminat, in optica Physica agimus , triplicem distingat mus easum: vel enim luminoia est major, vel minor, vel utraque aequalis. Prior tantum casus nos modo spectat . Sol, & Tellus sunt corpora ad sensum sphaerica et Sol quidem multo major , ad longissimam tamen a nobis distantiam existit. Ex observationibus etiam Astronomicis habemus , quoi j sol sub angulo min. appareat , cum ad Tellurem vicinior existit , & a nobis per 3O , & amplius Ieci- carum milliones removetur. Hi ne sequens Theorema demonstratur .
Iso. Sol illuminatione centrali minus . φώam hemiρphaerium iliaminat, pissice tamen illuminat hemiosis
Dem. Εκ centro solis ductae intelligantur rectae AI, AG fle. 6. ), quae terram in partibus oppositis tari gant . Erunt anguli AID, Α GD in contactibus recti: ergo anguli ADI, A D G sunt rectis minores rergo neque arcus I H, H G sunt quadrantes : neque IH G semicirculus , aut hemisphaerium . Attamen re ctae Α I, AG sunt physice parallelae; eum productae a puncto A, 3 o leucarum milliones remoto, per diametrum Telluris solum inter se distent . Idem enimesiet , ac si duae lineae in plano ab eodem puncto ductae . post a a millia pedum unico tantum pede inter
se distarent. Phy sice igitur etiam anguli ADI, ADGsunt
100쪽
PHT SICA. Q 97 sunt recti, ae proinde I HG semicirculus , aut hemis
i III. Praeter hemilphirium centralibus radiis illumiis natum Illuminat imperfecte sol Is , aaι 16, minuta, hoc. fasciam Is , aut 16 mnutorum. Demonstratio. Tangens centralis AT producaturusque ind E fig. 7. ὶ ἔ ducatur etiam a limbo solis
B recta BE. quae terram tangat in E & secet in orectam Λ T : arcus T E imperfecte illuminatur , est tamen Is miniitorum e nam in triangulis X DE , ΣΟ T sunt anguli Et & T recti ; X communis: ergo G est aequalis angulo D : sed angulus P est Is , aut 6 minutorum, eum sit angulus semidiametri apparentis solis : ergo angulus D. & consequenter E T
Eodem modo demonstrabimus , a puncto Τ usque ad perfectam illuminationem ab omnibus solis parti bus factam, esse alium arcum T Y priori aequalem . Pars igitur Terrae utcumque illuminata excedit he misisliberium Is , aut I 6 minutis rQpars perfecte ab integro sole illuminata deficit ab hemisphaerio II , aut I 6 minutis e est ergo fascia quaedam Teli Tis ἶo , aut 32 minutis larga , quae imperfecte illuminatur, & in quadam specie penumbrae immergitur. Haec.tamen penumbra in arcu tantum T E est tensi sibilis , in alio enim arcu T Y plusquam dimidium solis videtur, & illuminat . Inter hos duos perfectae.& imperfectae illuminationis limites intercedunt puri cta I G fig. 7. centralis illuminationis termi ni , qui hemisphaerium physice comprehendunt , &Veram illuminationem definiunt ,sde qua deinceps
asa. Cum ergo Telluris hemisphaerium semper physice illuminetur , discus , seu limes illuminationis . hoc est , sectio dividens partem illuminatam ab Oscura , est circulus maximus , &ihemisphaerium illuminatum in circulum maximum projici p S e di tam quam circulus maximus considerari supra citarias .
Hujusmodi disti centrum , seu potius polus est puri Mont. Phil. Tom. VI. G Rum