장음표시 사용
131쪽
serum sere insulae Eo eo Mare Indicum non longe ab ipsa linea aequinoctiali ei reundat r latitudo inte egradus 6, & 3 australes; longitudo inter meridianum Iar , & 132. io Mindanao e Philippinis post Luconiam maxima ad austrum Iaponiae , gradu scilicet et latitudinis b realis, sub meridiano I o sita. II Celebes tandem mediocrium Insularum ad Asiam spectantium ultima; eam aequator & meridianus I 37 dividunt.
ho4 x Tertium magnitudinis ordinem habent in Europa quidem Cyprus , mediterranei Μaris insulavarum a Syria remota: latitudo graduum ἶ4., longitudo II Aa Eubia, seu Negroponte in eodem Mari ad orientalem Graeciae oram , quacum Olim medio ponte coniungebatur: latitudo 38: longitudo gi L3 Corsea Italiam ab oecidente respiciens: latitudo Αα ς longitudo graduum 27 . Majorica , vulgo Mallorca , in Mediterraneo Maxi ad austrum Hispaniae e latitudo borealis graduum 39 4o', longitudo graduum 2O 2 '. 3 Zelandia , quae partem Regni Daniae essieit; Eam Mare septentrionale dupli ei angustissimo freto a Iut-landia , & Gothia dividit , atque ex omni parte compleEtitur . Latitudo borealis graduum 36 , longitudo grad. 3O.6 Africae adjacet ex parte oecidentali insula D. Thomae , quam vulgo IIba de S. Thome nuneupamus; sub ipso aequatore jacet; longitudo grad. 23.7 Inter parvas Asiae insulas recenseri debent Ἀ
Ioino , praecipua inter Molucas e latitudo 2: longitudo grad. 26 48 Gilolo inter ipsas etiam viliscas sub ipso sequatorer longitudo grad. I 43 . 9 Timor Μari Australi Indico circumdata : l1tie
do australis grad. Io: longitudo grad. I P.
Io Isabella in oceano Pacimo et longitudo gr. 14 latitudo gr. 3 austr.
132쪽
II 1amaica ad Americam pertinet, ad eujus orientem in s nu Μ exicano eminet e latitudo horealis gr. 3: longitueo gr. 3- .
hos Insularum, magnitudine quidem minimarum, si cum hactenus relatis comparentur , licet aliis capitibus celebres existant , infinitus fere est numerus. Praecipuae illarum in Μari quidem Μediterraneo sunt
Rhodus, latitudo 36 B , longitudo 46. Melita, latitudo 36 B, longitudo 32. Obius , latitudo 38 B , longitudo q3 S . Minorica , latitudo Ao B, longitudo 2I 2o'. cephalonia, latitudo 37 3ό η, longitudo 38. Ea nibus , latitudo 37 B , longitudu 38 .
Madera , latitudo 32 B, longitudo 2. Insula Principis , latitudo I B, longitudo 2s . Mascarenhas , latitudo et o A, longitudo 73. Zocolora , Iatitudo II B , longitudo 73 . I. S. Elenae , latitudo I 6 A, longitudo II . Insula S.Catberinae, latitudo 29 B, longitudo 333. Τerra dei Gego , latitudo 33 A , longitudo 3Ix-Σos Praeter has Insulas, quae ab aliis sunt aut valde quidem remotae , aut inter alias sibi vicinas magnitudine distinguuntur , sunt & plurimae insularum multitudines ita in diversis maribus dispersae, ut di versas etiam insularum congeries componere videantur hujusmodi sunt sequentes ,r In Μari Mediterraneo Graeciae insulae per tot tam archi pelagus sparsae, inter continentes Asiae, & Eu
133쪽
parall. 1 3O . Alias minoris momenti praetermittimus, quae melius ex chartis Geographicis ediscuntur.
etor a DaIta ab Alpibus usque ad extremam Calabriam duplici mari circumdata . x Hispania Peninsudarum numero poni potest, cum eam triplici ex parte mare altuat. 3 Peloponetur , Vulgo Morea nuneupata , Graeciae continenti angustissimo Isthmo coniuncta . 4 chersonesus Taurica , vulgo crimὸa ad fluminis Tanais ostium in ponto Euxino iacens.s ebersonesus Cymbri ea ab Hollatia per mare septentrionale longe excurrens . Et haec quidem in Europa . In Asia vero sunt sequentes s Gersonesus Aurea, seu Malaca ab continenti Λαsae ,ersus austrum producta.
et Malabarensis Peninsula inter Gangem, & Indum
8 In America septentrionali celebris est peninsulacali fornia . Isthmi numerantur quinque , de Panama , quo Α- merica meridionalis cum septentrionali continuatur. a Secundus est Isthimu , qui Asiam , di Africam conjungit, & vulgo Isbmus de Sure nuncupatur. Antiquorum AEgypti regum potentia , & opibus aperta olim fuit inter mare Mediterraneum , & Rubrum preeum Isthmum communicatio ta) , seu canalis reei. I x pien-
134쪽
piendis navibus capax , regiis sumptibus excavatus , dc a mari rubro ad Nilum usque per arenosum, sterile de in selieissimum solum inter id mare & AEgypti plana interpositum productus . Suboscura adhuc fu- persunt AEgyptiaci illius laboris atque monumenti vestigia : rem stilicet aggredi , & perficere , regiarum opum di potentiae argumentum fuit : ab arenarum mari atque montibus hinc inde semper ventorum vi fluctuantibus , & sedem mutantibus defendere, humana industria non potuit. 3 Isthmus Corint,acua , Pelopone sum a Graeciae continenti dividens. ,4 Issiimus Aureae Chersonesi K - .
ue Isthmus Tauricae Chersonesi.
DE PI ECIPUIS TERRAE MONTIBUS,
ros. Nihil forsitan in Continentium, & Insularum
superficie occurrit , quod hominum oculos , dc ac tentionem magis ad tesse convertat , quam Montes et plurimae de iis quaestiones excitantur , de quibus imierius sermo ei it: id modo adnotare sumetat . illos esse praeclarum natarae ipsius opus non ad natur tem tantummodo rerum varietatem , & pulchritudinem , sed potissimum ad humani generis utilitatem , dc commoda ab ipso Mundi initio positum . Ad Daturalem igitur Historiam Geographicam maxime sp Rant. Tria praecipue in Yontibus , quod ad rem praesentem attinet, sunt magis notabilia , Altitudo, Longitudo & Inflammatio e triplici hoc ex capite Μοωtes consideramus , ct dividimus . 2O9 Paucos numeramus Montes altitudine insignes, qui sint ab aliis separati , & exigua circumferentia circumscripti : in his tamen duos agnoscimtas , qui forsitan omnes Terrae Montes altitudine superant , Picum nimirum in insula de Tenerme in Canariis, &alium etiam Picum in insula ejusdem nominis inter Flandricas , seu Terceiras . 1 omnes sere parvae Insulae aliud non sunt, quam Montes in medio mari extantes, ut visitur in Μade ira, dc quam plurimis aliis insulis , licet suas etiam habeant planities ad montium radices, aut sopra ipsorum culmina .
135쪽
3 Inter celebriora montium iuga primum tenent loeum Andes in America , quos vulgo Cordiuera dein
s Andes nuncupamus: ab extremo Americae meridionalis angulo, Tetra sci licet Μa gallanida , ad quatorem , Ac ultra per ryoo & amplius Leucas pro tenduntur , australemque Americam in duas partes occidentalem, & orientalem dividunt. Altissimi ubique sunt e altiora eorum juga sub ipsa etiam aequinoctiali perpetuo gelu , & nive rigescunt , quae &subtilissimus , qui illic spirat semper, aer homines in iis vivere non permittunt. Altiora horum montium iuga prope aequatorem secundum calculum Amonii de Vlloa super maris libellam plusquam leucam m Tinam elevantur ).2Io 4 Μons Attar , seu Atlanses sunt in Africaeeleberrimi, a Μari Atlantico versus orientem usque . ad AEgyptum Protenduntur , & Mauritaniam vulgo Barbariam ab interiori Africae continenti dividunt . Supra At Iantium iuga nives semper reperiuntur . in iisque exigui qa amplurimi fluvii derivantur , qui in
Mare mediterraneum sese exonerant.
3 In eodem Africae continenti alia montium iuga ab oecidente etiam , seu Mari Atlantico sub parallelo boreali Is per Numidiam versus AEthiopiam, re Mare Rubrum dilatantur , & horrida Africae deserta . in altum arenosumque solum ab austro complectuntur.
6 In Europa ct Asia notari. primum debet , Unum idemque montium jugum , seu catenam per totam , quanta est Europae , dc Λ longitudo, ab extrema Lusitania usque ad Sinam extendi ; licet aliquibus in locis interrumpatur , variisque nominibus pro re
ruefas sobre la soperficie det mar : chimi braco ambos en et Quiιto J 33 Θ tu as , que Macri mas de una I goa maritima sa) . Andes igitur ad ait rudinem duplo , re amplius majorem elevantur quam sublimius inter Alpes iugum , I 681 hexapedis altum, cui plurimum concedit elevatior in 'Urinae s mons , Canigo u
136쪽
gionum, & Lentium varietate nuncupetur. In Lusitania enim Serra de raresia praecipua illius pars diiscitur ; in reliqua Hispania Sterra Morena, Montes deus inurias, ortaei , in Gallia Μontes cemenes sinde sequuntur Alpes , quorum ramus totam Italiam usque ad ultimam Calabriam per medium dividens , Apenninus nuncustatur . Alpes cum montibus Dalmatiae , seu Illi rici usque ad Hellespontum per Graeciam fere semper continuantur et Hellespontus , sea Propontis spectari potest , tamquam brevis praedicto rum montium interruptio , terrae motu aut aliqua dcicausa physica olim facta , post Hellespontum eadem iterum assurgunt iuga , dicunturque mons Taurus , qui Asiam Μinorem, Armeniam , Persidem excurraeris, re dividens in Orientem semper producitur , quoad lin. Μari tandem orientali Sinarum littora alluente de
aD 7 Eiusdem Μontis ramus spectari debet insi-
Inis montium Catena, quae , ut Apenninus Italiam .ndiae peninsulam a septentrione versus austrum semper excurrens usque ad promontorium de Comori, , eamdem peninsulam in partes occidentalem , atque orientalem dividit. t Mons etiam Caucasias eorumdem iugorum ramus haberi potest ἔ fere enim a Tauro enascitur , ct inde a Caspio mari ad pontum Euxinum porri
totam Norvegiam a Suecia separant , & in Lapi Ο-
Mari Albo , seu sinu Μoseoviae ad inii stuminis o
Montes notari maxime debent ea juga, quae totum Bohemiae Regnum circumquaque cingunt , ct multiplici nomine diversis in locis nuncupantur. xa Λrabia non solum vastissimis , & arenos s d fertis horrescit , sed suos etiam Μontes habet, qui inter praecipuos recenseri debent . 23 Μons tandem Immaps in Scythia , seu Tartarta Asiati ea per mi Ile , & quingenta milliaria protenditur, & Tartariam in orientalem , atque occiderita- Iem dividit . Haec omnia supra generalem chartem
137쪽
geographicam nota, memoriae , oc imaginationi meditando infige, ut verum nostri globi statum physicum non ignores. Haec enim vero praesentis rerum satus cognitio ad originem, utilitatem , & munera montium quaerendam, oc demonstrandam manuducet. 2Ia Ex recensitis hactenus Μontibus , altissimi sunt Pico de Tenerine, dc Pico S. Georgii in insula de Pico e uterque conicae pyramidis figuram refert . Ut ad prioris verticem perveniretur , 3 dies insumendi essent: Μedia ejus rona seu declivitas semper est nivibus cooperta ; radices ob climatis temperiem , fastigium vero . quod supra nubes elevetur , ab iis sunt immunes . Ad secundi Pico apicem perveniri multiplici de capite non potest ; praeterquam enim quod longe supra nubes extet, ex illo ignis . Ac inflammatae materiae aliquoties eructantur . Ejusdem Montis radices , & declivia mita sertilitate fruun-hur. Optimae notae vina illic praecipue nullo fere labore , aut expensis , & singulari vites colendi ratione proveniunt, quod referre instituti nostri alienum non est. Fuit tempus, cum mons copiosam adeo materiam inflammatam ex apice eructavit , dc sursu in projecit, ut amplissimi torrentes per Montis declivia profluxerint , cooperuerint , & frigescentes pauli a-tim crustam aridam , sterilem . de satis crassam ei cum quaque relinquerint . Sterilissima haec crusta genio suo , calore , aut arte dehiscit , dil innumeri fissuris aperitur e aliud igitur opus non est , quam per fissuram sarculo v. g. factam vitis sarmentum in inferiorem terram immittere : hac cum exequaris , laborein sere totum absolvisti. Copiosi humores, ro res, pluviae in superiorem Μontis superficiem quae crustam non habet in decidentes , & deicendendo infra crustam sese instinuantes , miram de solo , de vitibus fertilitatem impertiunt ἰ dum sterilis crusta radices ab omnibus aeris injuriis defendit ; eoque pacto , miro naturae beneficio , laboris & expensarum compendio uberrimi , dc optimi trumas , atque vindemia proveniunt. ar I. Post duos memoratos Montes altissima omnium sunt illa Cordilleirae de los Andes juga , quae Per uanum Regnum dividunt , & mitto comprehendunt .
138쪽
a 6 GEO GRAPHIA. Figenofamma celebris in I apponia Mons. Caucasus o Pelion in Asia, qui passus Iaso habe
O0mpus in Asia minori situs , & inter antiquos celebris.
2I . Ad alteram divisionis partem devenientes , Montes Ignivomos agnoscimus quam plurimos ; alii tamen nos latent. Praecipui eorum , quos hactenus novimus , sunt x Ethna in Sicilia . a VHuvius prope Neapolim , quae ab ipso non parum saepe terroris, & periculi patitur.3 Hecla in Isiandia , qui , ut & horrida ejus ins
Iae facies , ad rem cominus examinandum parum. h mines allicit.
4 Mons prope Tlascalia , hodie Puebia de ics Ange-les in nova Hispania , de quo videri potest de bolis sa).s Plures sunt in Regno cuilio , in Montibus sellicet Cordillera de los Andes, quae illic in duos ramos dividitur, in eorumque utroque hac illae altissimi assurgunt Montes s Paramos dicunt ignem e visceribus eructantes b).6 Sunt etiam in Peruvia, in eadem nimirum Cor diltera , qua parte Peruviana seeat . et Sunt praeterea plurimi in Iaponia , de quibus videri potest Charievota in Historia alibi cita-8 Sunt etiam in Molucis , notissimi in mari Indico insulis , Caryophilorum fertilitate celeberrimis. 9 In insula, quam dicimus det Morro, D. Xaverit mira colis, dc praedicatione celebri . io Ignivomum etiam Montem habet Tandata, una κ Philippinis. I In Iava insula mons ab anno I 386 ardere cae
139쪽
il suum pariter vesuvium habet Samatra. a a In una ex Bandanis quam dicimus Gonnapi.
CELEBRIORES METALLORUΜ FODINAE,
ars. Quod fodinas spectat, quam plurimae in di verriss continentis partibus inveniuntur , feraciores somlummodo enumerabimus , iis praetermissis , quae vel parum utilitatis afferunt , vel ob venarum sterilita
E Primo in Brasilia habent, & colunt Lusitani Α-damantum sodinam adeo seracem , ut illius cultura atque excavatio cuidam tantum mercatorum soci tati permittatur , qui ultra Go mancipia in id lab Tis addicere non possint e ne scilicet pretiosi illi I vides prae multitudine vilescant: habent etiam aurifodinas I. minas gerais, a. minas de S.Isabel, 3. mianas do ouro preto. E Sunt etiam Auri fodina - in Regno Peruano , &Ghilensi: feraciores tamen illae . quae magno numero per Mexicanum regnum hae illae inveniuntur.3 Argenti fodinae in Monte Polosi omnium ejus metalli feraeissimae. 4 Sunt etiam , & coluntvr utriusque metalli sod sente in Sinis, Iaponia, Perside .s Adamantum fodinae omnium eeleberrimae in Gol ronda , & Visapor , orientalis Indiae regnis existunt: n quorum primo ad 23, in secundo I 3 non multis: b hinc annis celebrantur. 6 Montes, & flumina auri feraeissima habet M tomota pa , & Guinea . 7 Gemmarum sodinis abundat Chile in America , Ic insula Ceilam ; fuit etiam olim in orientalis The- aidis deserto inter AEgyptum, & Mare Rubrum femacissima gemmarum optimae notae fodina , cujus co initio Arabici AEmir , ultimi suae gentis eo in loco Principis, consilio amissa fuit . Alia etiam sunt i 'a , in quibus praedictorum metallorum sodinae sunt, at Samatra , Madagascar &c.
Suecia, salis vero Polonia . De physicis hisce corpo
140쪽
ribus fusius infra dispatabimus: modo enm globi sa- perficiem hystorici circumvagamur.
diis. Qui in Europa vivimus , iustam Sylvarum,
atque deleriorum ideam comparare nobis non possumus et ut primas agnosceremus , Americam, praecipue
vero Μaragnonem usque ad Gua quit ad Paeifiei Μaris littora peragrare opus esset : ad secunda autem agnoscenda , Arabiam , Lybiam , Tartariam , interiores Africae regiones visere oporteret . In M. mericae Provinciis intra Tonam Torridam jaeentibus videre est vastissimas regiones per quas iter agere vix ullae hominum industriae, atque laboribus permit latur . In solo enimvero copiosissimis . & quotidianis imbribus irriguo arbores omnium fere specierum ab ipsomet diluvio semper virentes , & maxime luxuriantes , proceras, densissimas & vastissimis eruncis praeditas ubique videas: vastissimae molis, & a I-titudinis arborum rami secum mutuo illaqueati , ει& implicati , in eumdem aliquando truncum desinerates , in solum alibi incurvantur novisque radicibus in terram demissis novae arbores assurgunt, eumque effetunt labyrinthum , & naturale vallum, quod per rumpere nullus hominum ardor audeat. x Pretiosiores alibi terrarum sunt sylvae , in Insulis nimirum Μolucis Caryophyllorum r
In Brasilia sunt vastissimae earum arborum inlinvete , quas dicimus no Lignum in Brasit , Campecbe, Pao Santo, Angelim dcc. 3 In Bandanis Insulis Nuces Μuseatae . Deserta loca arenosa, petrosa , scopulosa , montosa , prorsas horrida, seris etiam animantibus non habitata habent Primo Arabia , fecundo Lybia , tertio Thebais , quarto Numidia & interiora Africae , quinto Tartaria , sexto Regiones septentrionales Asiae , &Αmericae , septimo Norvegia , dc Laponia. Singula haec supra chartam geographicam notet, qui Geographiam ediscere velit.