장음표시 사용
301쪽
Experientia enim consat, quod melius uno , quam duo bus polis, contactis exciretur acus ; cum duo conrrari Ipoli flbi mutuo noceant. suario , acus , quam excitaF,
ει potius chal3bea , quam ferrum simplex : aui s bος ultimum; H levigata , ετ ex ferro, quo feri post ,
puriori . Quinto, cum p qusim urιma experimenta compertum si , acum , seu lamellam, quam hoci, aut
smilι modo excitemus , determinatam virium mensu ram accipiendi capacem esse, ulιra quam ulterius non exeliatur, pariterque consset , m orem , vel mInorem excitationem , aut virium accipiendarum intensionem
ab acuum, seu lamellarum Angitudine dependere; hinc rei explorandae causa institutis experimentis compertum ess , aptiorem acus longitudinem c caeιeris paribus ) de herea se IO. 'ollicum circiter . Is. Peculiarem ferri , chal3bis . aut aebilis Magneris excitandi metbodum inveniι , o maxime coluit
Knight , qua scilicet intensissimam , π potenti mam
attrahendi vim ferro, aut debilis /s Magnetibus communicato, optimique, artisciales Magnetes parantur . PeκHexiguaiv. gr. lamella chaobea . cujus pondus erat emiuncta pod excitationem ab illo factam undecim rancias elevabaι , EP sustinebat. 2. Perexiguum para telepipedum ferreum armatum duabus lamellis chabbeis, quae circulis argenteis ferreo parallelepipedo committe Mutur. , ita ut omnia baec unctam , o I grana tantummodo ponderarent, post excitationem. . libras sustianebata alia multa in bunc modum e citavit . . 114. Quin etiam. I ius tentando , atque experiendo eo dementum est , ut non solum arιificiales Magnetes ςx ferro . aur chalrbe conficiantur, o Magnetra prius laebili mi excitentur . magnam vim attrahendi acquιν ant , π acquisitam serveos ; sed ipsi met ira agnetis poli de fruuntur , re alii de novo excitantur seu poli
abiuno ad aliud, sitque aliud Magnetis punctum'. ad aequatorem v. gr. aut Tropicos transmutantur, o praioca , ubi poli sebant, aequator postea pertransit. 3Iς. Praeter relatos jam modos , quibus ferrum mimat trahendi acquiris , sequentes etiam experientia demon-RVat. Primo socii aliquando ferrum rumperς , ut i lud iam attractionis acquirat . eamque pogea aliis per sontactum communicci, ut observavit de la Hire a :
302쪽
secundo ferrea erram iustrumenta aliud ferrum , quis valocat, secantia , perforantia vim magneticam.muire stes acquirunt a 3 . Haed tamen suas iterum parrentur exceptiones ; nam filum ferrI malleo comptanatur, Gmnmagnetreum b). Tertio instrumema etiam ubens ferrum strantia non excitantur imo vim i si quam Rahebant . deper. t. suario ferre m ιnstrummium , quo aliud ferrum secatur, ' percuriatur malleo , mim au ger ad quemdam usque terminum , post quem se ad σwepetantur ictus amylius non augerur mis' attrisens , o ct aliquando deperditur. 'T . Irr' .FIR Ferrum, cuι Magnes virtutem attrakendi το-
manicavit , non solum illam postmodum conservat; Iedaliis etiam commianicat citra ullam diminutionem: quin etiam illud mirabile observatur , magnetem stificet plurmisium ferro aliquando communicare , quam se ha beat ; quare generatim verum non est , eos masnerramus virium communicare, qui ma ori attrahe a m μ
sI7. Licet Magnetes tum naturates tum etiam amesciales mim Iuam tenacissme conservenτ', quandiu contraria aliqua causa illam non destruit; plura inmensun ς ex quibu3 6Wmodi minus facillime restruitur , aut debuiIatur 'r praecipua san3 1equentia , quae cavere oportet . I. Si acum . aut debilem Magnetem excites , aliquem potentioris Magnens potum contingenr , cave eandem acum pos ea ad similem debilioris Magneris p ιum contingas plurimum enim' accepιa virtute a mitteret, risamque istum servareti quam ex debiliori illo manere; poster accipere . Secundo postquam acum excita exin per Magnetis polum traducendo ς iliam deinceps conrrario se M per rundem etiam polum ne ducas ι ad potumve a plices , ab Ummo me . gr. acus extremo mcipiens , mei secundum uirectionem priori contrariam acum adducendo ς' tunc enim miriss primo, uisita pentrux dis retur, neque nova acquireretur,
nis postquam acum secunda Me virectione , Ienis
sI8. Tertio . Acus Magnetis polum contingere deber r
303쪽
nesve satis es quaecumque Me contactu viciniae longe
erum plus virium ρr moi, quam secundo modo acquiri
iuν . suin imo fi primo quidem acu polum Magnetis tangas, postea illam eadem directione , ct sensu ducas , polum tamen non ιangendo ἰ ejus visci magnetica antea acquima primo quidem debilitatuν , postea vero alia pemtus contraria acquiritur . Iuod si acum alie natim excites , modo Magnetem tangendo , modo pro xime ad illum eam adducendo ; v/rtus semper rarione , quae posterior fuerat, acquista antecedentem M.
sry. Iuarto. Acus , aut lamella excitata ab omnimiolenta percu ne servari debet immunis r alias vix attrahens cito destrueιurr expertentia enim compertumo , violentam excitati Magnetis percussonem magneti. cae virtuti esse contrariam , eamque aestruere . Iam vero Iuperius diximus . incensionem Magnetis alium esse magneιicae v muιιs inimicum . quem caute eυisare opus est si Magnetem servare velimus . interrus tamen adhibendum , lamellam ferream antea excitatam , ετ muneιicam , po Da igne rubescentem omnem suam
in m tum illico am/sisse , sed postea refrigescens , eam
paulat/m recuperat . Utrum hoc generatim omnibus la mellis ferreis , seu Magnetibus arsi talibus eveniat , incere non audeam . Praexermittendum ramen non est ,
Iameliam ferream , se . dum rubens es , excitetur, vim suam , cum primum frigescit , conservare, imo ο τι-
32o. Tandem vis etiam magnetica cujuscumque ferinreae acus, aut lameliae torsione , ct flexione deperditur. exione . inquam, aut torsiome , qua naturalis ιaminae uetus , seu Hura in aliam mutetur , si v. gr. recta in rarctatur cur υetur , curva autem dirigatur . Buiusmodi tamen effectum obtin'ndum non jussicit virgam in aliquibus totum pararitus flectere dum alia priorem Hum , atque ordinem retinent e sed opus est, ut acus . aut lamelIa secundum totam Iuam longittidinem feriatur. 2 i. In relatione historica . quam Ellis navis prae fetias Ee fua m mari de Hudson navigatione feri
Di . id sibi accidisse narrat . quadam scilicet die ,
quando naυis Ieρtentrionale illud mare ingressa va-s smis 'faciei molibur hac illoc ad parυam distan sium ci undabaetur, omnes a lis nauticas vim omnem diis
304쪽
directionis simul amisesse , ita ut nulla in polos diνiger
tur , aut certam directionem teneret. Cum eas itertim optimo Magnete artifciali , quem secum amerebat, ex citare tentasset ; nihil tamen obtinuit . nepis ali Mid virium , attractionis indicium edebant . Cum in mentem tandem venisset , acus calefacere. ψ aιque ita calefactas excitare; votis responit eventur ἰ priorem vim recuperare , ves novam acquirere visae sunt. Materia fulminis aliquiae a nitatis , oe rei tionis cum Magnete habere creditur . suod quidem duabus his observaιionibus constat . Primo In navi quadam Anglica fulmine percu a omnes acus nauticae directionem illico ami erunt ct converterunt in contrariam, quam semer deinceps confer runt sa) . S eundo r Fulmen in eameram mercimoniis plenam i rumpens , captam cultellis plenam ingressum es . quo-νum plurimos penitus dissolvit, alios in frussa dirupit: qui tamen incolumes superfuere , vim magnetIcam val
devincacem acqui isse comperti sunt b).
propositionis ex dictis deducenda . . .siae bactenus diximas , praecipua illa sunt ι
quae circa Magnetem experientia demonstrat: Ex quia stus propositiones aliquot sum deducendae , quae nobis a ιι quam saltem ideam naturae magηυιis , ejusdemque viamum , s yroprietatum causas Veriant. Generales δε-rnde regulae statuendae , quibus Magnetis Theoria a que usus m ἔν declarasitur . suoniam tamen in hoc 'sicae argumento, ut rn altis plurimis . maxime cae cutimus, neque in infimos , ur opus erat , Naturi s nus P errare possumur ; de abditis o magneticorum P nomenorum principio , . causa nihil, nis div nando, i fatuere possumus experimenta i , quas unicum
305쪽
324. Glabus Telluris est proprie dictus Magnes.
Haec propositio ex adductis experimentis lueuieti. tissime demonstratur . Habet scilicet Terra omnes proprietates Μagnetis naturalis, illiusque phaenomena & effectus producit r inter Magnetes igitur numerari debet. Et primo quidem Tellus ferrum excitat, illique vim magneticam multiplici ratione communicat , ut luculentissimis experimentis superius relatis constat; vim vero magneticam communicare , una est ex praecipuis Magnetis proprietatibus . Cum igitur ex una parte, nemo des , quod nullo modo habet , ex alia Vero , vim magneticam communicare ,
sit Μagnetis character, eon eludendum est , Telluris globum esse Verum naturalem Magnetem . 323. Opponi posset argumentum ab experientia cer tiam . Superius diximus, fulmine aliquando vim ma gneticam suisse communieaeam : ob id igitur dicemus , fulminis materiam fuisse Magnetem λ Corrui eigitur adductum modo argentum et materia neque at trahens, neque magnetis propria vim attrahendi potest in magnete excitare. Quin immo percussione et iam , & multiplici alia ratione superius exposita sese reae virgae, & laminae persaepe excitantur et aecipiunt igitur vim magneticam a corporibus illa carentibusa Tandem valeret argumentum . si prius constatet, aut deiMonstrari a nobis posset . vim magneticam reapse Communicari, seu ab uno eorpore in aliud transsu dι , & non potius excitari r at hoe secundum ab experientiis edocemur. Magnetes enim plus virium a ii is corporibus tribuunt, quam in se habeant e prae terquam enim quod vires sitis aequales citra ea tum diminutionem pluribus communicant , sit multoties . Ut uni , eidemque acui vires propriis longe majores
tribuant et quod quidem ellet impossibile, si vires per
communicationem tribuerentur .
sat . Resp. Qitae in argumento ad dueuntur, maiorem partem sunt vera ; quoniam tamen de his iterum sermo erit ἱ id unum modo dico , duplici ratione a fulmine vim magneticam in Drrum induci , quod nimirum magnetis spiritibus saepe etiam componitur ore quod talem serro imprimit motum , quo attracti Oa ser-
306쪽
a ferro peragatur . Quacumque autem ex his rati
nibus id fiae , semper verum est , Tellurem habere
vim magneticam s eum per contactum suum , seri potius virtutis suae citra ullam concussionem violentam magnetis virtutem in corpus inducat . Ad secundum , 8e tertium reapse admitto , v rium magneticarum communieationem diei potins debere, & esse excitationem , qaam translationem , ut inferius exponetur e semper tamen sequitur, Tellurem esse
verum Μagnetem, cum citra ullam violentam concussionem per solos ejus influxus eum mechanismum inducat in ferrum , quem sequatur attractio , & aliae magnetis proprietates. 327. Probatur a. Propositio. Di rectio est aliud magneticae virtutis argumentum , & peculiaris charinxacter , directio , inquam, quam Magnes in acu V.g. exercet , ut ea secundum planum meridiani ad polum eonvertatur; neque enim hujusmodi directio est effectus ipsius acus, ex sese ad motum quemcumque indifferentis, sed externae virtutis in aeum agentis quod elarius quidem est , quam ut probatione indigeat . Cum igitur acus eodem modo ad Terrae , atque ad Μ gnetis polum convertantur, ac dirigantur; eadem ubique causa eas convertit, ac dirigit . Telluris igitur globus eandem habet virtutem , quam Μagnes ρ ' 118. 3. Inclinatio acuum supra horizontem Magn'- is , & deelinatio ab ejus meridiano duo alia iant
notissma , & prculiaria magnetis phaenomena , atque proprietates : Etenim utraque sunt effectus ab externa causa producti r neque enim secundum Physicae regulas dici potiet , aeum ex se ipsa determinari ad directiones sos permutandum , dc modo ad unam , modo ad aliam sese convertendum . O ponitur id generali inertiae eorporum . Quoniam igitur acus , seu Μagnetes similiter ad Magnetem . atque ad globum Telluris applicatae, easdem supra illos patiuntur de-Clinationes , atque inclinationes ; hujusmodi effectus a Tellure pariter , atque a Magnete producuntur . I 3m vero inclinationem in acubus estitere , nihil est aliud , quam acus i plas ad hanc potius , quam ad illam partem attraherer dum enim acus in meridiant
plano posita ab illo planci ad orientem, vel occidentem convertitur , a peculiari aliqua causa exsern
307쪽
uersus illas partes attrahitur e aliter primam dire Rionem non desereret . Globus igitur Terrae perinde atque alius quieumque globus magneticas vim habet attrahendi, & consequenter est Μagnes naturalis . Supervacaneum existimo , in re apud Omnes certa diutius immorari . Satis enim ex modo dictis constat, omnia illa, quae peculiarem Μagnetum characterem emetunt, aeque in Μagnetibus , atque in integro globo reperiri. Neque tamen dicimus , virtutem hujusmodi ita globo competere , ut omnium it lius partium propria sit e modo enim non definimus,
quanam in Telluris parte vis attrahendi potissimum existat . Quid de iis tenendum videatur, statim ape.riemus t interim dixi se lassicit, quod circa haec etiam Tellus, & Μagnes sint omnino pares. 329. Qui Telluris globo vim magneticam negant,
huic etiam argumento innituntur : si ita esset, inquiunt , deberet ferrum terram contingens eidem ad haerere , ut in magnetibus fieri observamus e hoc enim est e praecipuis magneticae virtutis characterihus , ut superius diximus ; cum igitur contrarium observemus ; vis magnetica telluri est omnino deneganda . 33o. Resp. Argumentum eos non premit, qui vim gravitatis corporum terrestrium a vi magnetica tellaris non distinguunt , eorum enim sententia corpora terrestria ex vi magnetica , hoc est , gravitatis terrae adhaerent , ad eam serri adnituntur , atque ab illius contactu non separantur , quandiu major ali qua vis gravitatem non superet . Adde etiam quod est in omni sententia verum , corpora terrestria nunquam reapse a vero contactu telluris, seu virium magneticarum terrae separari ; semper enim sunt intra tmosphaeram magneticam terrae. Quod si aliam sententiam teneas ; duplici etiam ratione argumentum solves: primo quidem si cum omnibus physicis dicas , vim magneticam terrae in interioribus ejus partibus potissimum , aut solummodo relidere , quascum nunquam corpora supra superficiem existentia
contingant ἰ argumentum non tenet. Secundo , ut argumentum valeret, probari primum oporteret, omnibus magnetibus omnes & singulas proprietates su- peetius relatas competere. Supra autem vidimus , aliis quos esse magnetes, qui vim attrahendi estieacius com-
308쪽
mumcent , quam exerceant e unde autem probabitur , ad eam magnetum classem non pertinere tellurem q
I3r. Vis magnetica telluris non leve est praejudicium , ut illius motum circa solem inferamus: etenim unum e praecipuis , quae in Copernicano systemate observantur, & necessario ponuntur, est axis Terrae per magnam orbitam delatae ad mundi , sea system iis, aut vorticis planetarii axem parallelus riam vero duo constant. I. telluris globum esse magnetem . E. axem libi ubique parallelum magneticae virtutis consequentiam extitere I hoe est , magnetis circa m gnetem convoluti axem sibi semper, dc attrahentis corporis axi esse parallelum. Μaxima haee inter cavssaria illam , dc effectum relatio , maxima concinnitas motus Telluris ad systema planetarium summa simplicitate ordinandum . nan leve, ut dixi, praejudietum esse possunt ad Copernicanam hypothesm statuendam e in ea scilicet ponitur , Tellurem , quae Magnes existit, & tanquam Μagnes considerari debet, d Solem in axe systematis positum ner vim magneticam attrahi: Si igitur circa systematis auem
in data distantia convolvatur . necess/rio consequetur expositus motus parallelus axis. Pari etiam ratione aliorum planetarum circa Solem , vel circa suos primarios revolutiones explicari possunt , atque ad eandem vim reduci, V. g. motus Lunae circa Terram. satellitum circa primarios &c. 3 3. Neque interea revolutiones Terrae ei rea suum axem ullo modo impedirentur ab eadem virtute mavgnetica : fac enim vim esse per omnes globi partes ubique, dc aequaliter diffusam perind ut gravitas v. g. : Certe globus vertigine actus non impeditur , aut retardatur a propria gravitate, sed a Dictione tantummodo, aliisque externis resistentiis , ut alibi pro bav mus. Haec obiter notare suffieiat , neque enim
fusius rem tractare, locus permittit. P. Fabry vim magneticam terrae . seu tel Iu-
rem esse verum magnetem inficiabatur , dc Gilbertum
309쪽
hujus sententiae auctorem refellebat br). Quae tamet pro se adducit , parvi momenti existunt . Si tellus eiiet magnes , inquit, ferrum solo Telluris contacta excitaretur , ut accidit in lapidibus vere magnetica ἐId autem , ut per te patet , nihil difficultatis contiisnet . Magnetem enim illud corpus dicimus , in , quo relatas superius propriῆtates Magnetis deprehendimus: eum igitur illas in Tellure Observemus , eam esse ve rum Μagnerem, tanquam rem indubiam pronunciamus . Attrahendi autem vim medio eontactu communicare, a plurimis circumstantiis dependet , ut ab ipsa experim ntorum expolitione superius facta aperte constat. Sunt enim Magnetes , qui maxima vi attrahendi pollent, parvam tamen communieant: sunt etiam . in quibus contratia omnia Observamus , fune
nihilominus hi vere , & proprie dicti Magnetes a pari ergo ratione, licet Tellus nihil virium medio conia
tactus communicares , esset tamen verus Magnes , dammodo in illa notas Magnetis proprietates obsesevemus . Deinde quid vetat quominus dicamus , etiam Tellurem solo contacta vim communicare e id enim probant relata superius experimenta ei rea ferrea in strumenta, virtutem attrahendi acquirentia sine ut lci lapidis , aut alterius ferri iam excitati contactu ssed solo situ , & positione ad globum Terrae.
334. Eadem igitur eausa , quae In Tellure vim magneticam effieit, illam etiam in lapidibus magnetieis , & in ferro produeit . Ubi iidem fune effectus , eadem etiam est causa, ut ex regulis philosoph redi. constat . .ae tamen e st causa huiusmodi attractionum λ Estne illa aliquid non materiale , quod Peti-
patetiei nomine qualitatis occultae , Neutoniani vero nomine virtutis a materiali impulsilone distincta intelliguntur δ Αn potius est vera naturalis impullio eorporum, ae proinde calis a physica , corporea &mech nica , ut ii omnes Philosophi tenene, aut is ponunt, qui qualitates, & virtutes non mateMales e
310쪽
Phy stea eliminare student, tanquam res, quas ne idea quidem concipere postumusὸ Eline potius aliqua IeκDei , cuius beneficio, & emcacia certus effectuum , ct phaenomenorum Ordo ad quorumdam corporum praetentiam , & circunstantias producantur st Quid nos minus a vero distans existimemus, inferius dabi
. 333. Magnes est pars nostri globi , hoe est , vasti iasimi cujusdam Μagnetis, pars tamen non qualiscum que , sed talis , in qua mechanica attractionis causa potissimo residet , aut praecipue agit . Neque enim dicimus , omnes partes globi terrestris este magneticas, aut effectus Μagnetis propria . vel aliena virtute edere , ut modo probabimus . Ex iis igitur par tibus, in quibus attractio potissimum residet in Tellure , una est magnes. Idem igitur est, Magnetem e fodina abscindere ,&extrahere , atque Μagnetis frustulum e magno aliquo Magnete separare . Quare iv xta id , quod superioribus experimentis edocemur , Magnes tum , cum e sodina eκ trahitur, veros, ct sibi proprios polos aequirit, cum prius eos solos haberet , qui integri Μagnetis, hoc est, T lluris sunt pro ptii ; id enim semper fieri observamus , cum frustum Magnetis ab integro lapide separamus. Et hinc Μ - .gnes e fodina in aerem apertum extractus , suspen sus , dc libratus positionem hab8bit contrariam illi , quam intra Tellurem habuerat: Cum enim fiat tune peculiaris Μagnes; illius poli illos fugient, quos an te a intra Tellurem respiciebant. Id etiam est, quod in Μagnetibus observamus. Utrum illud semper accidat, Author esse nolim : Saepe fieri debere , argu mentum ab experientiis deductum probare potest , ut Physici communiter a firmant is).
M Uideri possunt m-Chalet de Magnete lib. 2. O. baeus , Mustbemb. Edai de H sique , ct mille alii de