장음표시 사용
71쪽
tantes ' te vari r elatissimos montes horrendae saepe disterre, nant profunditates, amaenae aliquando disti suunt valles. Ibi etiam terrarum visitur celeberrima illa montium catena, seu continua montium set-ra Cordillera de los Andes , totius Americae austraiis spina dorst nuncupari digna , quae ab ultimo Americae australis angulo per mille , dc amplius leutas verius boream protensa prope aequatorem in duos ramos totum fere quitio complectentes dividitur. Ita agris, de planitiebus Videas ver, aestatem, & autumnum secum semper in eodem loco conjuncta ; agrrtemper virides, arbores semper frondosae e una cum
foliis nascentibus flores, & fructus copulantur; Eadem in arbore , eodem arboris ramo diversarum stationum germinatio , dc productiones observantur. Maturos fructus immaturi alii quasi es pellum . immaturos subsequuntur jam flores ; novae messis praenuntia . Eadem in campis, & segetibus variatas, reluxuries ; alia eiusdem agri parte colligitur messis ; x alia e reicit , alia item seminatur. 97. Haec quidem planitierum iacies eo mirabilior evadit , quod plures montes , elati, distincti , quibus rota illa provincia disseminata est , longe aliud eκhi-heant spectaculum e videas scilicet inter amaenissi-m s agros praeruptos montes nive semper , rigidis 1-moque gelu conpertos ; intolerabile supra illos Iubaequatore) frigus , quale in Lapponia reperiri tantum posse crederes , ventis fere temper furentibus con- euhos , & raro ab spississimis nebulis cimnino liberos. Adeo enimvero aspera est , dc intractabilis illorum montium Paramos dicunt intemperies, seu clima, ut illic vivere diu homines non possint. M 98. Neque sola haec sunt Naturae eo terrarum veluti ludentis spectacula r plurimos illic ignivomos montes inter amaenas planities disieminatos , dc hac illae alte quasi & consilio dispositos natura produxit , qυorum apices fere semper fumant, & in pr fundissimas votae ines dehiscunt: intra montium viseera horrendi saepissime ardentium flammarum isa rores ἰ ex iis saepe non tantum spississimae fumoriam
nubes atmosphaeram tenebrantes , verum etiam copimi liquidae dc inflammatae materiae torrentes eru-yantur . quibus circumpositi aliquando inundant uecampi. Ex iis etiam frequentes iiii, dc horrifici ter-
72쪽
Memotus , quibus totus ille Americae tractus magno cedificiorum, civitatum , & hominum periculo, &ruina vexatur . Quod si dictis addas procellosas illas,
di vix non quotlaianas tempestates , imbres , tonitrua , sulmina , quae homines etiam hisce rebus assuetos terrent ἔ mirum habes Naturae spectaculum ,
Si a fas excellenesas no contrap Iaran a unas pensiones , a que e sta Iujeto aquei pals , pulera tenersepor et mejor de loda la tierra . per3 defcaece tanto st Dista de euas , que lician a diminuirse los quilates desu bondad con los accidentes que la indisponen ; hieosea por los formidabies . 1 coniInuos quaceros, bien porias e Dantosas ' borrabies tempestades de trumos , ra- os , ' relampagos , o bien por los ιmpe ados temblores, que se experimentan , quando est mas distante de
psades furiosas de relampagos , ime os , y υνοδ concusto est epito no solo se estremecen aquellos vecinos cediros ; Aino que Ius eglector se sueten 6peramentar en desegracias , que se hacen Imrir en ta ciuiad: ' por ultimo precipitadas las nubes se deshazen en copiosa itamia tal, que en xermino mul corto se bazen νios Iascalles , I lagunas las plaςas no obstante Iu pendiente . . sis. se Dele mantener, hastaque e stando es Sol. imedia
vallo de tres , quatro , Iris , I basa ocho dias en ferenidas . . . a deisxo de un prudenee computo se puris
73쪽
99. Regnum Peru in tota , qua late patet, extensione , in tres quasi fascias , seu tractus dividitur , littoralem, montanam , &ζAndes: in quibus mirabit sest , i. Quod licet in eodem sint climate, & penitus
contiguae, tempestates tamen habeant oppositas . Σ.
Quod in regione maritima nunquam pluat , licet mare per goo. leucas vastissimam illam arenosam planitiem alluat e nullamque idcirco hyemem proprie dictam habeat . A Iunio tamen ad decembrem hy- hernum tempus dicunt ; propterea quod , etsi numquam pluat , sol tamen vix umquam apparet , caelo I mper nubilo latens. 3. In montana a Septembri ad Nartium sere semper pluit : a martio ad Septembrem est gestas, solis motui , & viciniae plane opposita. q. Supra Andes vero fere semper pluit . Brasilia ei mprehendit Maragnonem , & Brasiliam proprie dictam. In Brasilia et emmis pluvium, leu hy- hernum est a Februario ad Augustum, mensibus tamen Μajo, Iunio, & Iulio sunt imbres copiosissimi,
ct saeviunt procellae: ab Augusto ad Februarium si citas, & serenitas atmosphaerae restituitur.
REGIONES AFRICAE IN ZONA ΤORRIDA.
Im. Guinea , & Beni di mare Atlanticum inlevt. & 2. gr. latitudinis horealis sitae hybernum temius trabent Aprilem, Μ a jum , Iianium contra caele- 1lium motuum rationem, Iulius , Augustus, September hacer ivicio , que solo una quinta , o quarta parte aertos dias en et aha Iera de limpo bueno interpolado cones contrario. Ulloa loca cit. l. 3. c. 6.
En los lianos det Peru , como en Lima, emptesiaret invierno en Iunio, ' dura hasta deciembre r jamasse me et sol, edando se re ei fuelo cubierto de niebla densissima, que junto as medio dia se aleta un poco conin
74쪽
ber sunt illie menses verni; aestivi October, November, December, reliqui tres autumnales. Angolae tamen regnum . imo & orae maritimae a 2. latitudinis borealis gradu usque ad Tropicum Capricorni terrestres tempestates habent , eum Astron micis congruentes . Intulae Promontorii Viridis duas fere tantum tempestates habent, hyemem nimirum . atque aestatem et prima ab Augusto ad Februarium Lenet, reliquum anni tempus secunda . In regnis Eooia , Moc ambique , suiloa huem ales menses lunt September october , November , Decem-her , Ianuarius: qui supersunt , aestivi. plures Aliae sunt Africae regiones mediterraneae, in Zona Torrida sitae , quarum tempestatum physicarum ordinem, di diuturnitatem ignoramus; cum ad inculta illa mediterranea loca , & barbaras gentes facilis non sit accessus , parvumque inter illas , &Europeos commercium fiat.
ASLE REGIONES IN ZONA TORRIDA .
Io I. Α mari Rubro usque ad sinum Persicum servens semper calor, non tantum ob situm, quem V a Bissi inus ille Telluris tractus , Arabia dictus , occusat , ted etiam ob saκosum , sterile & arenosum s um , quod radios regerit & calore semper aestuat . Maxima etiam illic est siccitas; exiguos tamen aliquos terrae tractus excipere debemus v. gr. Medinam Arabiae civitatem, dc circumpositam regionem, quae ob miram aeris temperiem & salubritatem, aquarum copiam, soli amaenitatem, & fertilitatem , horridis re asperrimis circum quaque regionibus circumdata , Arabiae , imo & terrae Paradisus a quamplurimis nun-
75쪽
R Cambayae , sicut etiam per oras marit inas malabaricas usque ad latitudinem borealem 8. graduum lunt mentes pluvii Majus, Iunius, Iulius.
Augilitus , September, contra ac Astronomici motus emcere deberent . reliquo anni tempore siccitas, i c1erenitas aeri restituitur . Pluvium tempus est illic ma Xime procellosum , mare omnino Intractabile . IOI. In opposito . tamen littore ad orientem converto , Cc Coromandes nuneupato in eadem omnino latitudine . atque Μalabarica regio, existente,&aballa non nisi per longam montium catenam separato, quam Gate nuncupant, contraria omnia fiunt. Dum enim in Μ alabarica regione omnia imbribus, procellis, tempe Italibus inundantur, & horres eunt , maxima te renitate fruitur , & caloribus aestitat CorO- mandet; dum vero aestatem sentiunt Malabarici lit, toris incolae , hybernum tempus est in regione Coro- mandet . Idem etiam stationum phaenomenon in Ma- labar . & Coromandet Oblervatum, in insula Iam aica , & ad Rogalgata Arabiae promontorium aecido
I 3. Regionibus ultra Gangem , nimirum Siam , Pegu , Ava, Malaca Septembrem , Octobrem , Νο-Vembrem pluit; reliquo anni tempore serenitas aerirastituitur ,' si Malacam excipiamus , ubi praeter Ianuarium , Februarium , & Martium vix labitur hebdomada , in qua ter , aut quater non pluat. Atque haec in praesentiarum fussiciant. Plurima enim, quaed μ
76쪽
diei possent de multiplici regionum temperie , Omninfere mundi partes & provincias percurrendo , apud II istorico. votius Geographiae scriptores , quam in Physico, ac Μathematico opere quaeri oportet.
etiam in Climata Geographi dividunt e hoc autem nomine aliud geographi , aliud vulgus intelligit . Clima , secundum vulgi sensum , est ceria aeris temperies in dato quocumque loco : & hine diversorum climatum loca illa esse dicunt, quae aeris temper te no tabiliter diversa fruuntur: quaecumque sit eorumdem Iocorum distantia, latitudo , dierumque discrimen et eoque pacto aliud supra elati montis summitatem , aliud ad radices, & in producta inde planitie clima esse dicunt. Clima apud Geographos a certo diei ma Nimae duratione desumitur: hoc sensu est Clima spatium quoddam , seu fascia superficiei terrestris circulis aequatori parallelis definita , ct comprehensa , ita ut maxima dies in fine Climatis per certum , ct no tabile tempus V. gr. semihoram excedat diem maximmam in principio Climatis. Id temporis , seu dierum discrimen Semihoram omnes fere Geographi statue-Tunt. Quare cum dies in aequatore semper aequales, 32. horas contineant; dies vero maxima sub circulo potari sit 24. horarum s manifestum est , ab aequat Te usque ad circulum potarem 24. esse Climata , cum sint a . semihorae in maximorum dierum discrimine Ios. In singulis Climatibus tria distinguuntur, prIn cipium, medium, & finis r haec autem per parallelos semper determinantur: Principium elimatis est circu Ius aequatori propior; finis , qui remotior existit . Climata in horealia, & australia dividuntur: in duplici proinde sunt specie. Prima ab aequatore ad BO Teami secunda ab aequatore ad Austrum numeranturis AEquator est principium primi Climatis utriusque speciei.
Fuere , qui Climata non per semihoras , sed pesthorae quadrantes distinxere ; usitatissimum tamen est, semihorae discrimen inter singula statuore . A circulis
77쪽
lis polaribus usque ad polos alia Climatum species
numeratur, ea enim non per semihoras , aut horas,
sed per integros dies , dc mentem integrum discriminantur: eo enim pacto augentur, dc minuuntur dies a circulis polaribus usque ad polos , in quibus dies integris sex mensibus constant . Hujusmodi Climata dierum impropria etiam nuncupantur, & sex omnino in singulis Tonis frigidis statuuntur . Io6. Dies, quorum discrimen Climata propria coninstituit, non sunt dies naturales , sed artificiales, a solis scilicet ortu usque ad occasum numerati: in iis tantummodo est horarum, & durationis discrimen ;cum priores horis 2 . semper constent. Seκ tantummodo , aut septem Climata, eaque borealia, veteres Geographi distinxerunt et terras ab aequatore ad austrum penitus ignorabant: quidquid etiam ad septemtrionem ultra septimum Clima extenditur, ignotum erat Graecis, & Romanis. Ea nos aetate vivimus , qua ad polum fere arcti cum perventum, &detectum
jam est; Climata proinde borealia omnia distinguimus , & agnoscimus. Io 7. Climata propria idem de impropriis verum est nequaquam inter se sunt latitudine , seu numero graduum aequalia , eoque contractiora dc angustio Ta sunt, quo magis ab aequatore distant. Neque enim aequale horarum discrimen inter Climata servaretur, si eorum singulis aequalis daretur latitudo , & graduum numerus, ut facile demonstratur. ro8. Tabulam climatum supputarunt Varennius , Riciolus dc alii : eam quam subjicio ex Varennio de prompsi, licet in ea ultima exactitudo desideretur ;cum ad refractiones, quas sol in horizonte patitur , non attenderit . Refractionis enim beneficio apparens mora solis supra horizontem fit longior , quam esset, refractione sublata . Ad latitudinem V. gr. 6O. Era duum , & ΑΟ. minutorum , sublata refractione, es dies 38. horarum, dc 46. minutorum; attenta autem refractione, I9. horas continet a
78쪽
1 C f. Typaralleli ultimi. climata
Mensium climata a Circula potari usque ad polum .
dies maxiina. climata Mensium Latitudo is
79쪽
roq. Antiqui ea solum climata agnoscebant, quae in lubjecto schemate exhibentur. Nomina Latitudo Magnitudo diei.
Cum Tonam Torridam inhabitabilem esse existimarent, primum elima non incipiebat ab aequatore, sed a parallelo I a. suacessu temporis duo alia addiderunt climata , octavum scilicet per paludem meotidem , nonum vero per mare Balthicum ducebant . Ad Zonam vero temperatam australem aequalem et iam climatum numerum postea statuerunt.
De Longiιudine Geograpbica ct phaenomenis ad illam spectantibus, atque a Telluris rotunditate ab Oc- iidente ιn Orientem pendentibus. aro. T Atitudinem Geographieam , & problemata ad eam spectantia superiori Lectione tradidimus , Tellurem nimirum , ejusque figuram ab se quatore ad polos Fonsiderando . Μodo globum ipsum Versus duos alios mundi cardines , orientem nimi Tum, & occasum spectemus. In priori quidem con sideratione Telluris superficiem circulis parallelis dividimus , iisque diversas Zonas , & climata distinguimus et in posteriori autem ope meridianorum res agitur. Iam enim diximus , supra Telluris superficiem eosdem considerari & duei circulos , quos ira Spbaerae Elementis dc finivimus. DE
80쪽
ti I. Τelluris Longitudo ab oecidente in orientem semper computatur . Cujuscumque loel E s fiet. Io. longitudo est distantia meridiani CEB per dictum locum transeuntis ab alio meridiano C Μ B , qui pro primo assumitur ; ita ut a primo meridiano C M Bad ortum semper progrediendo numeremus. Distantia haec meridianorum non per leucas , sed per gra dus in aequatore humeratos computatur; ac proinde
longitudo loci cujuscumque F in aequatore , vel e X tra illum existentis, est arcus Μ E sequatoris inter meridianum Joci CE, dc primum meridianum cCm prehensus, seu illius arcus gradus .c ORO LLARIUM T.
II 2. in AEquatore igitur semper computatur loc Tum quorumcumque longitudo; eaque propter in ra-hulis Geographicis ad singulas meridianoram cum ae quatore intersectiones numeri apponuntur , quibus indicatur eorum locorum , per quae praedicti meri diarii transeunt, longitudines , & aequator iple SrZdatim dividitur, ut locorum inter meridianos jacentium longitudo dignosci possit. Numeratio graduum longitudinis in eodem termino , seu meridiano desi nit , a quo incepit : ac proinde usque ad 36o. gradus numeratur longitudo . Id ex eo provenit, quod ab occasu in ortum progrediendo nullus sit , aut inveniatur limes naturalis, aut terminus, punctum Vefixum , & immobile , in quo numerandi initium, aut finem statuamus . Quidquid enim in Caelo observamus praeter mundanos polos ab ortu in occasum movetur. Eodem de capite nullum vel in Caelo, vel in Terra est punctum , & naturalis limes , aut me Tidianus , a quo locorum longitudinem numeremus 'atque ex hominum arbitrio tantummodo pendet, quod hunc vel illum statuant , & eligant meridianum , quem pro numerationis principio , & termino assumant. Eiusmodi meridianum primum appellamus , &is est in cujus plano totum orbem terraqueum in ta
bulis geographicis describunt Geographi ; tum scili cet teriam nobis graphice de pinsunt in meridiani a