장음표시 사용
31쪽
enim crastitiei proximiores,in tenuiores, vehemens con tra reuuitati proximiores, in crassiores agit. Parum videlicet in in existente tenuitate languidior agens calor,priusquam ad elabendum aptam eam faciat, egressumque claben ti aperiat, crassiora laxat quid, emollitque interea ijs itaque illa immixta, exigua si sit lentorem,si copiosior, te nuiorq. mollitiem,postea&viscositatem facit. Vehemens prius aut in crassiora hala Let,ut qui fit fluor,immisceri ijs queat,tenuiora in summa agit tenuitatem, egressumqdei quo elabatur patefacit, ut quod a vehementiore calore dissimilare immutatur enserasitus assiduξ fiat,duriusque,tenuitate,cuius commixtione molliu serat, assidue aca. lore spoliatum. Non igitur, quod languidior agit, lentorem in mollitiem, &molliti εin viscositatem,& viscositatem in fluorem, sed fluorem in viscositatem, de vis sita tens in mollitiem,& mollitiem in lentorem, dolentord in crassitiem ,&magnam eam si diuuat,vehemens agit calor. Huiusmodi actiones a languidiore, vehementiore . caloare in dissimilaria aedi, in tale'. ab utroq. haec agi dispositiones,vel oua, qui elisantur
vel quae assantur carnes declarant; hae enim a lento ,moderatoq. calore eque inii uenae immutari apparent, de perexiguum quid extrema superficie magis passae in unam oti nes,eandemque,&bene uniformem, mollemque aguntur rem ;a vehementiose vere, vix concalefaetis internis,externae tenuitate, mollitieq. omni spoliatae summξ densian. tur, summEque durescunt ,& in crustam aguntur tandem. Et oua in feruentem ii missa aquam, modicum quid internis immutatis, summe externis crassescunt , dureiastuntque,quae si in frigidaininisciantur,&cum ea simul paulatim calefiant, aequEvni. uersa, eodemq. propemodum immutantur modo, dce viscosis liquid a primum fiunt, sui laque; propterea quod languens, qui adhuc egit calor tenuioribus illorum parti. bus in nullana dum ut non in eam actis tenuitatem, quae elabi queat, crassiores in suo res egit,mox vero qualia prius erant viscosa, gliscraque,& lenta tandem, duraq. rassidue enim copiosior in ios, & robustior factus calor tenuiores eorum partes omnes
in funimam egit tenuitatem,eamque eduxit omnem. δ
. vehementiore a calore, crassiores contra densiore e materia, di languidiore fieri a calore. Cap. XXII. .
hv o x x a itidem caloret quouis,&quali uis Emateria fieri,inde manifeste intelliges, quod in terris fiunt, ques summopere inter se dispositione dii ferunt, & a diuersissimo occupatae sunt calore at diuersa e materia, diuersoque facti a calore, dispositione itidFinter se,& viribus summopere differunt. Tenuiores qui deorij tur similari h materia,quae fundi parum repugnet,& robustiore a calore, & qui promptissime sun dat, vel dissimilari quidem e mi teria,at cuius crassiores partes ita densae sint, ut ingenitisvortatis nisi bene tenues facti elabi ex ij queant, & moderato a calore,& qui e ressu inela ben tibus ijs vix tande aperiat; crassiores vero similaribus,& crassioribus e rebus,qua, Lilicet fundi repugnent,de non alia sui parte magis,minus alia,sed uniuerse propemo dum simul iuncian tur,itaq. qui ex i)s fiu ni fluores,quin statim emanet, & pri us quam tenuiores fiant, a nullo reti neatur,& languido quidem, at copiose certε a calore, natrici multum eiusmodi res capiunt,& multo,ut sundantur,opus est. Et quod dictu est laxioribus Erebus,& robustiore a calore tenuiores,e densoribus vero, Sc languidioris a calore crassiores fieri fluores,dulces,salsaeq. declarant aqui: illae.n .esuperiore terrai qui minus Soli occultata,mollior facta est,& robustiore occupata est a calom, hae vero Eprofundiore,qui magis defensa,minus est a Sole immutata,proindeq. ninus dissitati ;& copiosiore quidem at languidiore occupata est a calore.
32쪽
A κ etiam,te nulla'. liceat, quando eodem utrunq.cidore, ea. demq. fit c materia, ab horumq. diuersitate eadem viriq. eueniunt discrimina, horum itidem utrius'. constitutionem simul indagare quouis quidem a calore,& quali uis e materia ciliciuntur. Id vero de
vapores, di ipse etiam declarat aer, qui assiduec terris quibusvis,&quouis educitur . Sole, α quae insupere bene densiis rebus elabitur
tenuitas. Propterea quae a calore constituta sunt,intereun t tandem omnia,quod e
rum substantia calor ex omnibus elabitur tandem in subiecto longe tenuissimo,quod ipse sibilacit,atq. concinnavit. Verum a calore quo uis,& quali uis e materia fieri api tenuitas, diuersa diuerso a calore, diuersaq. fit e materia,magis, minus'. tenuis,& magis, minusque pura. Et laxioribus quidem, ac liquidioribus e rebus, e ciuibus amplior exitus patet,quovis fiat a calore crassiuscula elabituri siquidem maxime mobilis, in xime motu gaudens calor, simulac domicilium sibi comparauit , quod euehere queat, nullo id tenuius,leuiusque faciendi det nius d csiderio, egressus inodo patrat, statim evolat undique, At,ut diximus,quovis a calore laxis e rebus crassiuscula elabens tenuitas quae no et ismis,liquidissimis'. educitur,& a quibus quae uis, & quanta uis saeta nullo retineri queat temporis momento, sed statim euolet, crassior om nino a medio ςducitur; nam robustissimus quiduis immorantem amplius attenuat, & magis etiam a languidissimo, siquidem n sq. is eiressum, quo elabitur aperit, neq. ipsa eum sibi moliri potest tenuitas modica,& languidissimo donata calore, itaq. diu retenta longiorsi moratur actione. Et velis silcme rebus ab ita diuerso calore,ita diuersam educi tenui. ratem , quae humidisiunis lignis,& quae claris, palu stribus a. terris emanat tenuitas, clare admonet: nanq. clignis perexi auus,&tenuissimus piimum sumus,qui visum lateat,a languidissimo calore, & qui illorum naturam exiguum quid adhuc exuperarit, educitur; mox longe crastior, medio a calore, qui iam illoru vires exuperet,multamo faciat tenuitatem,patentemq. ei patefaciat tarcssiam; esucent samms tandem, magna tenuitas,& quae paulo tenuior facta,inuisitis fit a robustis imo scilicet facta calore; qui quidem tenuitatem,quam attingit omnem statim absoluit summamq. facit. Et mollissimis uterris crassissimi vapores,&qui parum ab aquae natura dimoti,modicii quid in seipsos coacti, in aqu*s, vel etiam grandines redeunt,& crassiis perpetuo educitur aer, at multo certς amplius medio viruinq. sub Sole. Neq. enim propterea eo in sal
brior, pestilentiorue palustris fit aer, quo Sol propior fit, robustiorque, quod crassior eduςatvr,sed quod copiosor,& qui in se ipsiam magis colligatur,crassiorq. fiat, sorteo amplius quia impurior,v t dicemus. E densis con tra,viscosisve, e quibus rugie .labi. tur tenuitas,ac proinde a diu turniore conficitur calor qui vapor, &quae elabitur tonuitas quouis fiat a calorς bς ne tςnu is elabitur, at eo certe tenuior, quo a languidiore, de qui nullum cubenti exi v m appriat. Itaq. crassissimis e terris vapores longe t nuissimi, dc qlli promptissune quidem in ventos diffund ntur,in aquas longe agerris me concrescan t,di tenuissimus educitur aer,& languidiore amplius sub Sole. Edissimilaribus rebus non surto lunguissimo a calore, qui nimirum quam facit tenuitatem, longissimi in eam conficiendi nactus tempus adeo tenuem facit,ut e crassitie quavis, nihil ea disrupi , peculium eius secum efferent frustulum, es b/tur, at a medio certe, rol, usto l. ρmplius, a quo dum tenuiores illarum partes bene tenues,apixq.ad clabendum fiunt,nihi: interea crassiores laxentur, periantur ue,quin illis spoliatae omnibus magis in se ipsas densentur,magis .constringantur, ut nullus in elabendi aditus ingenitar tς nuitati pateat, non pura,sed tuliginibus immixta tenuitas inertur. Eta
33쪽
mutuo comploecu connectuntiar omnes, ut ipse propemodum naturae agentes propri materiae magis unitae non sint. Nulla sensibilis at teraru portio ab alteris seiuncta est ;proindeq. quae in ijs ingeneratur tenuitas,nequaquam uniuersa simul una in qua pIL; iteratie relictae cras ei cauitate,e quibus quiduis adapertis,scissisuectabiquzat,sed in singulis ingeneratur eius punctis,iisque nihil adapertis , nullus elabenti illi exitus patetin in ius illa comprimi non sustinet, sed ex omnibus summa undique erumpit vi. Qi' iit, ut per puncta singula in minutissima frustula,& quae ab cuo lanic ten uitate es Jerri queant,eneranturq. disrumpatur,& dissimilaribus e rebus impura quidem, ac luliginibus immixta robustiore a calore tenuitas, e similaribus vero a sanguidiore prae, sertini ci qui paulatim lenteq. agat,pura omnino attollatur: no enim valde in i s crassiores a tenuioribus dissident partes, ct dum hae in summam aguntur tenuitatem, ita Iaxantur illae,aperiuntu rq. , ut nihil ingenitae tenuitati ex ipsis,ut euoler, disrumpe sint,itaq. sola ipsa, nulli'. relictae crassiti ei frustulis admilata in us euolat. Quas ob res
saxis c rcbus calore a quo uis, at a robustiore certe amplius crassiuscula educitur tonuitas;h den sis calore itidem a quo uis at a languidiore amplius bene tenuis. Edissimi Iaribus,si quidem non quovis a calore, a medio certe, & a robusto etiam amplius impura, & fuliginibus immixta e similaribus, quouis fortea calore, at a ta n gu idiore amplius pura. Ita porro in singulis tenuitati, ac crassitiei vel puritas annectitur,ves impuritas prout materiae, e qua,& calori a quo singulae sunt dispositiones, viresq. in . sint,a quibus illarum harumque altera fit. Laxis nimirum, disti milaribusque e rubus languidissimo a calore,' tenuis,&pura, a medio,robustoque, nec tenuis,nec pura Habitur tenuitas; e densis cotra, similaribusque languidiore praesertim a calore,tenuis, puraque. u laxis itidem , similaribusque languido a calore tenuis, puraque, a medio, robustoque pura quidem,at non tenuis; e densis, dissimilaribulque, la nguidissimo acalore tenuis,puraque, a medio robustoque non pura omnino, & magis,minusue t nuis, prout magis,minusue laxet eas calor,prout scilicet citius, seriusque elabatur tonuitas. Et quo quidem a calore qualiue e materia, quae si non vere similaria sunt, at simili certe dispontione donata apparent, entia constituantur, hoc modo explicasse
satis in praesentia statio, si licuerit, singulorum generationem diligentius, exquisitiusque inspecturis.
A QUO CALORE, ET QUALI E MATERIA ANIMALIA, ET
plantae constituamur. Cap. XXIIII.
VE vero manifeste ediversis partibus coposita sunt, cuiusmodi ani, malia,& plantae,e materia valde dissimilari, siue semen, seu quiduis aliud sit,&a calore fiunt perblando; qui quam tenuitatem,& quem
ingenerat spiritum,vel e non dura re minime illum educit: nam robustus dissimilarem etiam materiam in unum,idemque, aut benesia
mile agit ens, & quam ei tenuitatem, & quem indit spiritum,educit etiam omnem,bene eum tenuem, & bene illa laxam faciens; ab hoc igitur calore, nec planta vita,nec ullum constituitur animal. Nam, ut suo amplius cxplicabitur loco,animal.&planta spiritus est corpori, ut proprio tegumento,proprioq. inclusus organo. Neque vero hoc de omni animali prolatum accipiat quis; quandoquidem,ut fusius alibi tractatur, in homine aliud est animae genus diuinum illud, de immortale,spiritus,& reliqui corporis forma uniuersi. Horum porro costitutio,actiones,passiones,operationes multo quidem diligentius inspiciendae, plicandaeque, at in alium reijciendae sunt, tractatu. Nunc,quoniam naturalia corpora omnia loco, in quo ponantur opus habent, & in loco omnia posita su nt, & motus omnis,omnisque
immutatio in tempore fit,quid locus,quid tempus sit,inquiramus.
34쪽
mole dsuersu ira, inane dari Posse. Cap. XXV.
Oe i naturam,& quid locus sit inquirentibu dim lim quae comm Gnis hominum consensus,&sensus ipse loco a itribuit, ponenda sunt. Tum,an quod antiquioribus multis positum est,inane, vacuumque,
spatium scilicet penitus incorporeu, & qvod aliud nihil prorsus, sed aptitudo modo quaedam sit ad corpora suscipienda dari possit; numscilicet ens q uippiam,vel quam pia eius partu e loco, in quo locata est
ita amouere liceat,ut nec ens aliud ullum, nec ipse etiam aer in illum
illabi queat. Nam si huiusmodi spatium fieri usquam appareat, & que loco inesse visa sunt, illi in sint omnia,ambigere non liceat,quin Mundi uniuersi, & cntium singulora locus huiusmodi spatium sit; in quali,quod abstractum est ens,locatum erat. Loco id primu inesse videtur,ut id, cuius est locus, in ipso sit; & ut qiis ipsum subcunt suscipere
queat,& suscipiat omnino omnia,itaq. locus entium quorum uis receptor fieri queat,& in existentibus entibus recedentibus, pulsisue, nihil ipse recedat,expellaturue, sed idem p crpetuo remaneat e succedentia entia promptissme suscipiat omnia, tantus'. assidue ipse sit, quan ta que in ipso locatur,sunt en tia; perpetuo nimirum ijs, qui in colocata iunt,aequalis; at eorum nulli idem sit, nec fiat unquam, sed penitus ab omnibus diuerius sit. Spatium porro quod corpore nullo prorsus replet si, ac propterea inane. vacuum l. sit, dari posse, vel ipsis in clepsydris videre licet que,quod ,si carum orificia ita occludatur, ut aer nullus in eas subire queat, itaq. si ex inscrnis foraminibus in exunens aqua delabatur, superioris aquae locus vacuus fiat,haudquaquam delabitur, seduci que loranti nibus ipsis superstat, sustine est, vacuum dari non posse Peripateticis
declarant; in vasis praeterea omnibus, que ita, eaque e re constructa ,& undiq. occlusa
sunt; ut nullis in ea ingressias aeri detur, hoc spectatur.Verum si unum tantum clepsydra runa soramen paulo amplius effeceris,& infernam horum partem quiduis aperias, de ex illo,& ex hac i nexisten tu illiore statim decidere videas. E clepsydraria praeterea s raminibu&,u quibus aqua non defuit,inci,quo resq. alij quiliis paulo grauiores,& puluis amplius, 'ci minutissimus, at densus, gravi'. decidit . Insuper ceream in molem ferreum stylum si immittas, eamq. &prius,&postea ita c5primas,ut si aer inerat ullus, ex in rimitur omnis, nullusq. eam subcundi relictus sit aditus, aegri is sorici at abstrahas illum tamen. Quin si enν quippiam crassioribus vaporibus,crassio reue sumo,aut aqua repleas,ac undique occludas, ut aer nullus prorsus subire id queat, tum vehementi id ponas trigori, naani teste spatium vacuum in eo fieri intuebere; nam aquam in glaciem δε minorcin contractam in molem, vapores, fumum q. in aquam conspissa tu e
perieris. Ad haec,si vasis,quod u pelle, aliauriat laxa,cedenteq. re consectum sit, ortiacium ori indas,& ore in existentem aerem in pulmones attrahas, no aerem modo valii nexistentim,sed ipsum vas in os conuolare senties; at non certe, si uas e densa, renitirenteque.&inflexili consectum sit re. Follem itidem si comprimas,& occludas,ut nullus illabenti acri aditus pateat; tum eleves, expandasque si pellis laxa, gi acilis'. sit,dia rumpi ea uideas, minime uero si pellis crassa,densa,&frangi ineptast.lgitur& in v se,ct in totis spatium uacuum heri fatendum est. Qigodque nusquam uacuu fieri apparet, non univcrsass quaedam natura, ut Peripateticis placet, praestat, quae inane exhorresccs, ne usqua fiat, prouideat,aerem, aliaque contigua entia coimini Mens, unde
quid recedit,abstrahiturve;&si inde ens quippia recedere tentet, abstrahaturue, quoens aliud nujlsi immittere queat, nec recedere id, nec ulla externa a ui abstrahi sinens, cie aquam sursum evehens,& in sublimi sustineus. Nam nusquam locorum illa adest, nec qui quae . ne spatium ullum uacuum fiat, moliunda forent, moliri queat, intueri li
35쪽
en tia mutuo contactu gaudent, dea se ipsis separari seiungique non sustinent; pr indeque singula, n e a contiguis seorsum fiant,si quippiam illorum recedat, vel quae bene corpulenta sunt, & nullo, vel non quo id sectandum est moueri po fiunt mo- te, lumnia id sectantur velocitate; quod ab illo seorsu in fieri exhorresceria, ita pro
prias in tendunt vires,ut materiae, cui in istunt,molem,pondusque, a quo nem uc rei. tur meque iusti nerent, prohibebantur,dcorsumque detrahebantur, exup
rent,& sursum, si opus es tarapi, atque adeo in sublimi sustinean r. At ubi nimia illa est, & quam viribus nullis euehere, sustinereue queant, inuitae quidem cedunt Dinen, nihilque recedens sectantur, & contiguum ipsae deserunt ens: & ubi itidem abiti alientis viribus reniti non possiant, a contiguis rebus remouentur,unde intermedium spatium vacuum fit. Dum scilicet angusta sunt clepsydrarum foramina, quod modica aquae portio, proindeque & leue ipsius naturae sustinendu est o nus, sui unet hoc illa; at non ubi,to rami ne amplificato, maior aquae portio, grauiusquetullinendum est onus: minus etiam, si angusta quidem soramina, vel unum modo suasit. ad moles magis in seipsam densata, vel multa sustinenda sit. Ferreus quoque Bylus imitius qui dein a contigua cera abstrahitur, at abstrahentis viribus impar si sit,abi trahi ab his se sinit. Vaporum itidem,sumique, di aquar um naturae inuitae a contiguis rebus receduntacin uitae etiam in angustius se cogi sinunt; at quod exuperantibus externi stigoris viribus obsistere non possunt, simul dein angustius seco i,&a contiguis remoueri patiuntur. Et propriae vasorum , e quibus aer educendus est, iliumque pellium naturae,illorum,horumque materiam fleetere, disrum. peri:que si queant, ne recedentis aeris contactu priuentur, flectant eam,disrumpantue ; minime vero,si flecti ea,disrumpi ue repugnet: quocirca, & vasorum,& aia apei torum sollium spatium vacuum fiat oportet. Itaque manifeste spatium ab entium mole diuersum dari potest,& datur omnino; & entia omnia in eo locata esse , di ex iis, quae diaeta sunt, & inde praeterea intellinere licet, quod quae t co inesse oportere visa sunt, spatio insunt omnia: ens aedicet quodvis in ea spatij portione est, in qua Iocatum est, de quae ipsius est locus in penitus, ut dictum est , in- cur poreum,&actionis omnis, omnisque expers cum sit operatio nis, aptitudo sciliaeet quaedain modo ad corpora suscipienda liud nihil prorsus,proindeque enitura nulli ptorius simile . disiimile ue, aut contrarium, sed penitus ab omnibus d uersum tuin sit, nihilques a seipso differat usquam, sed unum, idemque siti niuersum, quavis in sui portionepromptissime ens suscipit quodvis,&iuexisteo
tibus commotis, recedentibusque, aut expulsis, nihil ipsum commouetur, nullisque ipsius portio recedens sectatur ens; sed uniuersum pereetuo immobile perma nci ;tisuccedentia suscipitentia in tantaque ipsius parte tingula locantur, quanta ipla sunt entia; dc quandiuuis ens quiduis quavis in parte immoretur, numquam tamen haec illi, nec illud huic simila fit. Itaque quoniam spatium,quod L corporum mole diuersum sit, dari posse,ci esse omnino, & in eo entia quddam locata esse, ipso comprehensum est sensu,& que loco inesse oportet manufeste ipsi insunt omnia, proindeque entium omnium locum ipsum esse , ipse itidem declarat sensus; utique Aristotelis rationex, quibus huius inodi spatium dari non posse , de corporum omniumilocum superficiem ea continentis eo asseruit, quoniam rem non esse ponunt, quam esse sensu comprehendimus, ne inspiciendς quidem essent; at, veritas ut implius eluceat, ponantur t men, ra
36쪽
superficiem csse, Aristotili placet. Cap. XXVJ
V t o locus sit,inquit Aristoteles, perspicuunt fieri hoc modo p
ita. Sumamus de ipse qua vere per se ei inesse videntur. Primum igitur,locum id,cuius est locus,continere,nihilque eius esse arbitramur . : Praeterea locum primum caninorem esse, nec malo
. rm,nec a quaque re destitui,&separabilem esse. Deindu locum omnem superum ,&interum habere i ct uiuamquodque,corpus ad propria loca naturaliter ferri, Ic in eis conquies re, idque aut in supero,aut in insero loco cilicere. Et alibi stilas inquit Mqppositis,reliqua con templari debemus. Enitendum autem est ita considerare. ut definitio huiusinodi reddat ur,ex qua .& ea de quibus dubitatur, dissoluan tur, dc quae loco inesse videi
tur,ei conueniant. Praeterea diis cultates.&quae de eo erunt dubietates cum ea innotescant; ita enim pulcherrime unu in quodque suerit demonstratum . Primum
quidem illud intelligetia est apprehendendum , nullam de loco suturam fuisse mst rutationem, nisi aliquis essetnaotus qui ad locu pertineret; nam de cosum in loco esse ob id maxime arbitramur, quod semper motu cietur. Horum autem alius est latio, alius accretio in imminutio;in accretione enim &imminution quod prius hicerar,locum minor sint maiorum occupauit. Aliud Acrisper se aetii mouetur, aliud quod es accidenti.& huius aliud per se moueri potest,ut corporis partes,& nauigi; clauus,aliud non potest,sed semper maccidenti,utat n&lcientia; haec enim propicrca locu mu tant,quodU,in quo sunt, mulcnt. Quoniam autem propterea in cado esse dicimus quod in aere,qui est in coeso, & i n illo quidem non omni, sed Ob extremum eius, quod continet nam si x niuersu inersit liacus aequalia prolecto non erunt uniu uiu R. locus,&vnumquodque,videtur autem aequalis este, talisq. est primus in quo est cum id quod contine diu crium non fuerit, sed con tinuu in illo, non vina loco esse dicitur, sed inpars in toto: taura autem seiunctum tueri t , Arretiuerit in primo cst extremo eius,quod continet,quod meque rei, quae in ipso est, para est, nec interuallo maius sed aequat quod eorum,quq see tingunt, extrema simul sunt. Et continuum quidem cum sit,non in illoaed tu millo mouetur; cum adtem disiunctum est,in illo, seu id, quod continet moueatur, seu non moueaturi Plaeterea tu diuisum non fuerit, ut pars in toto esse dicitur. ceu aspectus in oculo, aut manus in corpore tisin diuisum sid. vi aqua in vase, audia dolio vinum duravus enim una cum corpore mouetur, aqua aui cinisse. Quid igitur sit locus ex liis iam eons At . Quatuor enim seresunt, quo sum unum locum in necesse est paut enim forma, aut materi aurini cruallu aliquod cxtremisit metiectrum: aut ipsa extrema. si interuallum nullum sit, praeter corptaris,quod i nest, maru tudinem: perspicarum autem est tria ex his esse non posse dissitam, 'clii satis supcrius ci manti,nee tateriam locum esse declaratum videri possi, id itidem vitamque, & interualltiani,plius,rationibus multic qua suo expun ruur, caminabunturque loco Meclariusi, inquit,horum trium nullum in locus,nee materia, nec forina niximetu allum
sod semper sit,am uteruallo eius acii quae itanslemir, diurasim , inrese in qu tuor illorum reliquum discin zmpe IFInum,quod co tincti atque id orpus dici
37쪽
recte omnia posita, nec continentium eorporiim superficiem locum esse decretum est. Cap. XXVII.
ON recte, ut videtur, loco inesse Aristoteli positum est, ut id,cuius est locus,contineat,& nunquam ab entibus' omnibus destitui possit: quod enim declaratum nondum est, & declarandum omnino est,continctium corporum superficiem locum esse, dispatium, quod ab entium mole diuersu in sit,dari non posse,sumit. Nam si id detur. quamuis vacuum nunquam fieret,quod non spatij id, locique natura, sed entium ingenium, appetitusque praestat, quae seorsum ab alijs fi eri,& a nullo contingi aeque,ac corrumpi exhorrent, proindeque aliquo reccilente, quod cotiguum est, sectatur id, spatiumque ab eo derelictum replet,occasione tamen
qua piam ab Omnibus destitui posset, & ne dei titui possit, non loci id, ut dictum est
sed entium naturae tribuendum est. Non recte itidem docet, naturalia corpora omnia ad propria loca naturaliter serri, ut in ijs conquiescan ti etenim ignis, & tenuitas quae uis non propterea sursum eliertur,vi in proprio fiat loco, a quo ut alibi Aristot les statuit ueatur,sei uetur,perficiatur,&in quo coquiescat sed ut nostri Coeli cra stiem,a qua comprimi,uc corrumpi se sentit,vitet. Terra vero,&aqua,& paulo corpulentiora quae sunt en tia omnia,&ipis etiam flammae,quae in crassiusculis accensa sunt rebus,propterea deorsum delabun tu quia in existens calor materiae copiae, ponderique impar,deorsum ab ea detrahitur. Nuc intueri prorsus licet,cur ignis coclum,& aer ignem.&aqua aerem,&aquam terra contingendi appetitu teneatur; nihil a coeli n B. tura ignis foueri, seruarique Aristoteli cum possit,& nunquam cessan te, to ngeque rvidissimo ab eo circu uoluatur motu; & reliqua corpora,aer,aqua,& terra ab iis, a quius conti nentur, non modo nihilsoueantur,auhseruentur, sed assidue oppugnctum, utque adco corrumpantur. Tum ubi uis locorum, & vel in profundioribus terrae par,
tibus ii teger modo in ijs calor fiat, quilis in earum multis neri videtur,persectissimus ignis fieri potest: nec quia qui in ijs hcii videtur, & qui apud nos fit, lucet, propterea verus non censeat urinam, ubi in summam actus tenuitate inuisitis factus est,sursum' estertur, quin aeque igni a coelo con tento perfectus sit,& si persectus non sit,quam ipta ad coelum elato, coeli conlaetus persectionem adijcere queat,aut qui reliqua corpora, a corpo libus, que ipsa cotinent, perfici Aristoteli possint,intelligentia assequi n5pos, sumus. Et recte quidem a motu ad loci inquisitione inductos homines existimat. At, si quod corpora,que mouentur,nunqua non in loco fieri, sed eloco in locu migrare necesse est, numqua inane, vacuum q. per spatiu, sed perpetuo per quippiam feruntur mi pus,propterea quampia horum partem, eam q. oino, qua attingu t.& a qua primiscdtinentur, hanc entium locum ponendii esse Aristoteli vilium est, non recte visum este fieri enim potest ut aliud a corporum spatio spatium cum sit,& per id inotus fiat; qu mouentur tamen per alia corpora moueri appareant, quod nunquam vacuum icto a cutim,sed semper corpore quopiam repletum sit, quod ijs, quae mouentur, anadiicis
dum,findendumque est. Quod igitur dictum est prius,& diligentius,quam actum v detur, num spatium id dari possit intuedum,&firmioribus proximioribus mi ια ipfi pi orsus a rebus, ipsoque sumptis a sensit,proindeque & manifestis,apertisque ratio, Lbus dari non posse declarandum suit: nam quibus id decsarit, Peripateticiscita ominnibus longh obscurissimae,At eorum optimis infirmissimae, & inanes insuper videntur. Verum tamen,& cas,& quibus qui illar damnant id docere nituntur indascinus.
38쪽
spatium icorporum mole diuersum Lari non posse ast ruunt, e ponuntur, α minantur. Cap. XXVIII.
, spatium aliquod sit inquit Aristoteles quod per se esse, dein induloco manere natura sua aptum siti, infinita profecto erunt loca: aqua enim,dc aere locum mutantibus,quod uniuersa aqua in vase facit, ideli partes omnes in toto faciunt. Quod nimirumst aere cvase exeunte.
laqua id subeat,per spatiuin aquae vasis spatium meabit , ct quae totius aquς spatia ad totum vasis spatium ratio est,eadem partium ad partes erit,ut quemadmodum totum per totum meat,& totum in toto est,ut in loco, ita partes per partes meabsit,& qua libet aquae pars in aliqua spatij parte erit,ut in loco. in vero aqua cotinuum quoddam si,quod infinite potest diu i di,per ipsius spatium vasis spatio meante,&omni ex parte diuidente, in nite erit diuisa, ob casn l. caussaui iniu- , ruta uni loca.Tum Mocus inquit loco mutabitur,multa'. loca sitnulerunt.Nam si aqua in vase si, de vasis ipsus spatium a quesitioi us, & vas e loco in locum transsui ktur,ita ut vas in alio, atquc alio fiat spatio, cilici ctur prosecto, ut aquae locus spatium, quod vasis extremis interiacet, locum mutet,abumque locum,aliud videlicet occupet sis axium,itaque locus in loco fietn loca multa stinui ciunt. Iribus igitur in comm dis eos premi Aristoteles decernit,qui spatium a corporu mole diuersum entisi ipsum locu esse ponunt :primo quidem, quod inlinita crunt loca ccudo,quod locus in loco erit,tertio,quod multa loca simul erunt. Et voc primo prcmuntur,&infinita erunt loca, si spatium,&quod in eo ens locatur,mutuo sesς dividant; in infinitas enim di ubdantur partes, proindeq-quod part sngulae proprio in loco policdae sunt, infiniti opus erit locis: & secundo itidem,tertioque locus scilicet in loco erit,& multa loca simul erunt,si locus simul cum ente,quod ex eo transiertur, transscratur, si scilicet mo bilς sit,&singulas eius partes cum ente,& quamuis ipsius partem cucnte,quod ex ipsis migrat,migrare&ipsam. Quoniam vero spatiunt,quod atriiquioribus,nobis q. eo Grum est, penitus incorporeum est,proindeque,ut entia, que ipsum subeunt in seipib stifcipere queat, nec ipsum ab illis, nec illa ab ipso diuidenda junt, dissecandaque, de potitius etiam immobilς ea ncommodqru, quatiexpositρ sunt,nultu nos excipit; Squi spatiuinr0 cum ponereticea vel Peripateticorum,&quidem Optimorum testimonio, nulla Aristotelis ratio obstat. At illi ijdem,quqd, si non rationes etigin omnes,at oluties certe huius positioncs tuendas susceperant; sic inquiunt) spatium locus sit,in quq corpora suscipiti athr; quoniam corpora tri Ram i rura sula dimςnsionem,& quant junt, utique &spatium,quod illas ipit, trinam & ipsum dimentionem habeat oportet; quare,& quantum e sst opq et; nam alis Rin qu gnutat Rin nulli , sed corpori tantum illa attribui test. Corpus si sit, et 'λλ he maticu m, et naturale erit;Minathematicum si si cim non secundum rem, sed lacuadniti n Ostr viam agi natio nem modosubsistat,natur m corporum locus ine, A quo in se ipso suscipere nu potestitnus etiam,si natural o a tale si si iobit dein ioco eti*m sit ι quorum utrumquς
a corporibus, magnitudinibusque, quae Aristoteli notae fuerunt, seclusum sit, sed nusquam id dari posse demonsu andum,nullis scilicet artibus ens ullum, eiusue partem E loco.
39쪽
'co,in suo positum est, educi aut minore in eo cogi posse immolem, quam ens aliud ullum, nec ipse etiam aer subire queat; siquide quε sensu purcipi possunt,&que num
int, sensus di inlicarepotest,rationibus nullis prorsus,at ijs certe mi nus,qus non ipsis a rebus , ipsoque depromptae sunt a sensu . sed ex hominum manant decretis,&logicae omnino sunt, egent.Minus etiam spatium si silinaturale num sit inquirendum, cum per se,& natura subsistat,& naturalia entia locari ut possint, necessarium cum sit. Tum, si spatium inquiunt a quale ponitur, sit, nulla: agente, sperant equena iura donatum sit, & nihil prorsus arat, opereturue, nequaquam, quae loco conmuenium,& quae agere,opcrarique videtur Iocuso ipsi in sint, nec ea ipsum agere ore- rarique queat. Non corpor quae in ipso posita sunt,generandi,alliciendisson seruan di, perliciendique vim obtineat: n locus locato similis siti cloca a seipsis differant. Iure quidem ea omnia loco ineucin omnia a nobis,qui spatium locum c eporinimus clilagi tenuin quod eorum nullum spatium praestaru potest, locum spatium po ini non posse decernant; si quae propria loca Aristoteles corporibus atlibuit, ijs illa praestent omnia. At quoniam, ut superius dictum est,corpor singula a corporibus,a quibbus continentur, a proprus locis Aristoteli, suisque assidue oppugnantur,&corru puntur, contraria planciunt; non propterea quod spatium nihil quae in ip iis locata sunt loveat, nullamque ad ea similitudinem sol tirum sit, entium locus poni non potest, quin magis,quam continentis supertates,ponendum est; nani si nihil ea fouet, nihilque cis simile est,at nihil certe oblaedit, nihilque cotrarium uis est. Qua mirati pre- Iesea, inquiunt,per se locus debetur,itaque de spatio, quantum dc ipsum cum sit, locus tribuendus erit. Mirari sane licet incorporeo spatio,& quod ii sitivel ipsis entium orninium,& Mundi uniuersi locum esse necesibrio ita tuc dum sit, locum tribuendum esse , videri posse. Tum si vas inquiunt,aquae plenum in alio iis aliut ransieratur locum,
quoniam spatium in quo localymesis ut id ponentibus placet non transscrtur,sed aqua spatium variat,nun vas tantum,ised aqua ςtiam, quae vas inest, per se movebitur. quod est absurdum.Si quae alijs quide in istatia,& cuni ijs commota,u per proprium perpetuo delata locum, perpetqoque in proprio fiunt loco , per se moveri Peripatetiacis,ut videtur, placet,aqua tala vasi indita,& cum eo comota, vehiti & vas per sic inou
bitur; & aquam vasi inditam ,&ciun vase commota si quae ab aliis gesta n tu r mourus ea dicere licet veluti & vas per se moueri si ponamus, quid abnirdum positum sit, vel iuxta Aristotclis positiones,intueri non licet. A Gut dictum estino quae iuxta illius decreta sed qui iuxta rerum naturam euehire non possunt,si ponantur,absurda su nt.
Praetereasnquiunt, si spatium nam,ut veritas amplius Lluccat, vel quae exposita, Mminataque sunt,iterum exponere,iterumque reiicere noli grauab injur vnyin, eiu C. demque naturae sit uniuersum , dii serentium corporum locus esse non poterit, locus
enim locato similis sit, oportet. Recte fluidem, si ac icu 'siu rncie amplici terrae portio continetur, &Gelum igni simile Peripateticis' pSet utri sit, aut poni possit. Adhac quapti laten idiculit, spatium Brtitum cum sit, nequaquam, quod iis, qui iulydponunt,ficri placet a per omnes corporum,quae in eo ponuntur, partes, dimen- ω iacique peneta are, perin reque poterit: tum si penurret, sinuit disipatium ,&corpus in .co locatum erit. Equidem spatium, quod ponimus,penitus incorpi Hum, de , cluἰi nudens, &, ut probauimus, auritudo modo quaedam ad corpora suscipienda, aliud nihil prorsus cum iit, proindeque corporibus, quae ipsum subcust, nillil rςniti, rcpugnarequc cum possit, in ipsis illa vi Iocentur, nihil sibi ipsis immisceri, de mutuo scse diuidere, di secareque optas esse cxistimo. Qirenim nihil ea ab ipso cum penetrentur . non in ipsis locari queant . A t si a spatio
ea penetrari velint, incorporeum cum iit, quia qualiacunque sint corrora penetrarem omnia, haud est dubitandum. Et ut spatium, quodque in eo suscipitur corpuastant, quoniam in corporeum iaspauum,nullum consequitur in conrinudum
40쪽
sii hilantiae omnis cXmrs ἐ& accidens cum sit, elitibus, quae in ipso locati sunt, nec nobilius, nec pri us , ideri potest Non perperam sorte, si Peripateticis, & qui Aristotelis decreta otiania, eluti ipso a Deo prolata venerantur, spatium locum ploni non posse, persiit ad cnduna foret ; at quoniam cum ijs modo contendendum est, qui hanc saltem illius politionem demoliri student, o inane spatium entium locu ponendum esse corirendunt, non quae iuxta Aristotelis decreta, sed qui iuxtir rerum naturam incommoda cos excipiunt, ponend Peripateticis elanti late is i locum sis icthii quae in ipso locantur, priorem oro erit esse, omnes te diniit esse ; at cur nobilior etiam po nendus sit, non omnibus intelligere licet. Suprcanum certe Coelum, quod velint,iam lint,in loco ponant, necesse est,in loco, qui/iplo riobilior fit, locari risi potest: nam petse corporum nulli spatium cum inhaereansed per se citi stat, Perpetuo'. idem cum permaneat,&quod si existit; in eo Mundus locatus necessariolit, cur accidens ponedum sit mei te non concipitur. i Quod dictum est non alii ratione ulla spatier dari non posse Peripateticis contendenda ,sed nusquam feri id posse declaradum ; nam si sit quod non reliquorum modo entium, sed cfli etiam ipsius lociis sit,si non pritis,csi ipso certe Mundo factum suctit, nectisse est. Itaque nili Aristotelis ratio, tua, si vacusi detur,m Gium fieri no pollie astruit, quod si pervacuum fiet. in initanti fiat, obstet; spatiu, quod ponimus, corporum omnium,&-Mundi etiam ipsius Iocii esse .statuere liceat: at nihil prorsus ea obstant nam, vel si spatium quale positum cli,vere existit,nu 'tiam tamen cast,quod ut dictum est corpora,quae in eo locantur, separari, seiunoq. a seipsiis noususti nent, sed sibi ipsis perpetuo adheren t, nulla spatij portio vacua remanet 1 iquanti sed uniuersum corpore quopiam repletum est. Quocirca tiuae mouentur corpora, nus quam per vacuum,sed per alia perpetui seruntur corpora.' Tum si detur vacuum,n quaquam tamen ut Aristoteli placet hullo in temtorem6tus fiat; qui enim, vel si in ullo, q iae per intermedium spatium seruntur re ardentu ,hcoelo in terram nullo lapis descendat temporis ni omento atque simul,&in esto,&m terra sit Quas ob cauo 1όs quoniam, ut visum est sensus ipse en tia in spatio contineri ab ipsisrum mole diu sis nobis manifestat; de nulla Aristotelis, suorumve ratio id fieri prohibet, ct satis cor timentium corporum superficiem,corpora locum poni troposse est demonstratum;r liquae dissicultates.& bene exmagnae, a quibus Aristotelis sentςntiam urgeri,vel suora complures declarant, nequaquam exponendae videntur. Sed quid sit tempus, &in ipsus Aristotelis dictis speculemur: recte enim E quibus illius natura in telligeda est, nos
edocet, proindeque in ijs simul, di quid Aristoteli visum fuerit, & quid sit tempus i
Vi n sit tempus inquirens Aristoteles, resediis antiquorum opinio nibus,quibus aliud,atque aliud visum id esset, postremo, de motum non esse declarans,inquit. At neque sine mutatione est; cum enim ipsi cogitatione nihil mutamur,aut si mutamur, minime animaduertimus, nullium tenapus praeter ijsssie nobis videtur; quemadmodu nec hisce,quos fabule tradui in Sardo apud Heroas dormire,cua semiadio fuerint excitati. IVius en inamonaen tum cum posteriori coniungsit is unumque efficiunt,&id quod intercedi teximunt, propterea quod sensu id n5 appre
Vtiuitur si aliud,&aliud temporis momentum no essc ed unum,&identiri i Iesia, ita cli aliud, atq. aliud esse nos latet, medium tempus nultu videtis es esse. Quamobrem si , cum nullam distinxerimus mutatidi in .emenit, ut iaporis nullae
nobis sit costati tacta uno dcindiuiduo uianere Di in Heatist i Hauton sensif