장음표시 사용
61쪽
Iissimam, & quae entibus in existit omnibus,quin a qua entia constituuntur ola, quaeq; si non natura ipsa, omnium certe naturalissima est,corporum nulli inhaerere,& coi potis nullius propriam esse, sed ex accidente fieri arbitrari e Quin, ves uti de circulatio cγ i ita lo assignata Aristoteli est; quia nobilissimus motus nobilissimo corpori couenit; siditia is .ii. dem & calor caelo assignandus; quod nobilissimo corpori nobilissima assignanda est σι 3. qualitas. Eoq. etiam magis, quod non qualitates modo, sed quae caloris maxime propi iς sunt,& que manifeste a calore exupera lue fiunt,eumq; perpetuo sectantur,tenuitas, albedo,& lux caelo inesse spectatur.Postremo, nisi praesentium positionum nimius amator sit, celum, solemq; igneum, cuiusmodi sensus declarat, esse inde apth conci det ; quod quae calorem csto abnegat ratio, non sensui modo, sed proprijs etiam vivitum est ipsius repugnat positionibus: & modus, quo a non calido Sole calorem fieri decernit, non loge modo absurdissimus est; & qui nulla concipi queat imaginatione ;quin qu θ ne ipsi quidem Aristoteli satis placuisse coniectandum fit; sed quem ipse etiainterdum, ubi res proximius intuetur, damnet. Manifeste. n. eum respuit; dum a Solis
luce a Solis substantia, & ipso a bole quid enim aliud, quam propriam substantiam,&se ipsum effundat Sol Θ ) fieri illum ponit. At id suo copiosius discutietur loco. In praesentia enim , quae Pcripateticorum nonnulli, ne caelum propterea moueri, quod calidum fit, ponere liceat, nobis ob ijciunt, tum & quibus calorem, frigusq; non agentes reium naturas, iubilantias a. , quales nobis politae sunt, sed aliarum naturaru organa, qualitatcsue ei Ie,que politionibus nostris Obitant,exponenda sunt,& examinanda.
non propiora moueri, q od calidi m sit, astruum, riijciuntur.
I, inquiunt, motus propria caloris operatio est,& caelum ideo mouetur, quod calidum cst; utiq calidissimas ipsius partes . Sole, stellasq; , multo, quam reliquas,velocius,& has, aeque calidae cum sin t omnes, aeque velocitcr moueri oporteat omnes; non, quod fit,medias longe rapidissimo, extremas longh tardissimo, Polos nullo prorsus circum---- uolui motu. Horum reor, taliumq. haud permagnum sit ratione redis dere. At minime in singulorum csti motuum,eius'. constructionis causias,rationemq; nobis omnino noram esse profiteamur unquam.Quis. n.Dei sapientiam,qua suprema construxit opus, & qua modum ipsi, facultatemq; , non se ipsum modo conseruandi, sed reliqua etiam omnia constituendi,impartitus est, exacteastequetur unquam linos naturam, substantiam q. in Sole inspexisse contenti,quae sese ipsa nobis mani sest uit, sen tiendamq; praebuit apertissime, de eius operationem, & ipsam sensu percepta.& propriae conformem naturae, & pauca quaedam talia, caetera, quq longe plurima su persunt,scitu q. longe dignissima, ne inquirenda quidem existimamus; quippe qui homini innotescere nulla queant ratione.Quamobrem ad institutum redeamus;& horucuiuslibet causam reddamus .Quε calidiora sunt,uelociore ea motu opus habere, qua-doquidem motu seruatur calor, rationi sane congruum est. At tametsi languidissimus ab orbibus, a sole aute vehemens ad nos aduenit calor; minime tamen ab illo hic diauersus,sed unus,idemque vicique cit. Non virium robore hic illum, sed copia tantum exuperat. Nihil itaque natura diuel si, motu eodem contenti esse possunt. Quod si copiosior in Sole factus, robustior etiam factus est, de propterea velociore indiget motu; iam multo,quam Orbis, elocius moueri videtur Sol: qui nimirum & cum illo circumfertur,&ab illos eorsum, de per se longe rapidissimo circumloluitur motu; ut non in exoriente co tantum, occidenteque, liquido in lucri licet, scd vel in meridiano; ubi aer crassiusculus fit, ubi scilicet non valenter visum serit Sol; eroindeque se inspici siniti de in aqua, multoque magis tu speculis aquae suppositis:
62쪽
ntainifestis me enim In iis admirabili illo in celeritate circumuolui Intuebere, ut ambi cere nihil possis verum cile Soliis motum ; quo,& oriens circumuolui videtur, & occi dςns, non oculis talio visum nimio pius ivlgore obstrictis. Non circumuoluitur autem Luna; idque inde patet, quod compactiorςs eius partes, quae Virginis faciem ese fingere videtur, nusqRam si um immut ire apparent. Neq; ςnim adeo in seipsam compacta est Luna, ut calorem in ca mulxo, quam in reliquis orbis partibus copionorem , R qui urio eiu i moueri opus habeat , collectu esse existimemus. Illa.n. minimc propriavi, propriaq, lucet nat pra; si a sqqod nubes, in qua constituitur, praestat Solis modo lucem rςmittit; cius'. aspcctum, quod tenuissimi saciunt vapores,demit. Stellet reliquae, a non ' ipsae Sstli I scςnt lucς ,& proprijs orbibus calidiorcs vclocius moueri appetunt, Solis ritu in propris & ipse circumuoluuntur orbibus. Pol is proximae partes, de poli etiam ipsi non viqueqWaq immobiles, quae scilicet tardo quid ein, at alii duo circumuoluuniis r potui sed, ut dictum est, ipsis cum propriis Polis assidue me- eo ad aequino laim circulum . ad ipsius modo seruntur Polum. Quin neq. hic penitus immobilis, sed huc illuc agitur. Id vero qui nuperan stellato orbe deprehensus est motus, Irepidationis es uiu* in uetustribus dictus, quia non circulo tantum terri, ted trepidantium morem hanc modo, modo in illam agi videtur partem, manifestilliino declarat. Non enim, pisi ipsius Politruc illuc agantur, huiusmodi mouςatur motu.
pharicum certe cWmiit Caelum, & circulari circumuoluatur motu tu, α
quo mo teri 0pori Ritinudo ηςc omnςs ipsius partes eade moueri celeritate possunt, nec torte necesse est. Nani quae taldius mouentur, a proximarum motu, caloreque latis foueri possunt. Is cone, quo opus habet,singulis datus est motus. Verum quo id factum sit modo, toti nimi sanxiξ homini inquirendum videtur; cum nulla sortasse e quisite innotescere queat ratione , Neque hoc nobis magis, quam Peripateticis dicendum; qui qui dein lateantur opus ςst, propterea moueri Laelum, quodpr prius iit naturalisque ei motus, eoque proprium consequatur bonum, eo denique seruetur. Similarς igitur cum si x stultis carens lum, eiusdemque uniuersum naturae, ea de , in luci sum ςlositate,ijsdcmq. moueri oportuit motibus,stellas x ero,in quibus copioiar caelestis natura, quaecumq; ca siti collecta est, longς velocius, vel si libet, pigrius, non *que clo Perip teticis puras, sinscrasque. At, quod rςliquum est, Peripateti sorum nonnullorum ra Iton ςs ς pQ nainus, cxsu Iiam utque; quibus calorem,si igusq;. non qualia nobis post/sunt, agentesmum naturat, substantias, sed aliarum substantiaru organa, qWalitatςsuς cise contςndunt ;vel si nihil eae reijciendaeelsent. χ' niam enini proprijs bol viribus, propitaquς calefacere videtur natura; Ic nihil abui aliud, sed c lorςm modo ad nos accedere ipsi etiam aifirma hi ; utique cum quae ab eo fiunt enti , non ab ali natura, sed a calor e constitui ola, tum Soli ipsi aliam naturat' pullam, sed vii; in modo inesse calorem, qui,ac etia Irigus sqbstantie sint,satebuntur At pci pendantur tamςn, Lt quo commodius agatur; quibus naturis substantiae no- ne ii cui gry at , qμη formae Peripatςticis dicaalpr, quanquam satis utrumque re
iacuntur, c nomaullorum rationes, quibus calorem, de frigus iubitan im .este negant. Cap. XX.
s, qgod vel ipsum nome innuit, natura est, qu) per sese
V, τ ι set i ι, si, q*od uri ipsum nome innuit, natura est, qu e per se su sita, dubio procul materiae, corporeae nimirum moli in primi; congruit. Na
si naturis agentibus penitus exuta, & sola per se esse, de per sie sustinere ma-
tpria x isa est nunquam; at corpore ς tecum sit, quin per se subsistet equeat, &quia quod a in ca pla, Vcmcque natura composita lubullant, vel sola ipla in primis
63쪽
praestet, dubitare nihil contingit. Quoniam vero per se , suique natura penitus Inseria
is, & penitus iners, demortuaque,pene & non ens materia existit; eae itidem nat rae, quibus materiae inditis, quas entia dispositiones, & quas agendi, operandi quoe habent facultates illi induntur omnes, quibus scilicet materiae adiectis, & entia reliqua quae uis, &ipsae etiam plantae, ipsaque constituuntur animalia, substantiae Peripateticis dicuntur. Nec perperam, ut videtur ; nam si non ut subsistam . at certe, ut quod sunt, quod agunt, &quod operantur, sint, agant, &operentur entia, praeis stan t. Eaedem quoque, & formae Peripateticis appellantur. Itaque calor, frigusq; sul stantiae ne sint inquirentibus, num entia ab inconstituantur,&quas species, quasq; agendi, operandi q. facultates sortita sunt, ijs ab accedentibus illis donata sint omni
bus,& omnibus itidem spolientur recedentibus, pereuntibusq; illis', inspiciendum. An non id quidem ita habet,cum ipso passim percipiamus sensu Z Quae enim generan
tur, immutantur, corrumpuntur entia, a calore, & stigore generari,immutari,corrupi liquido apparent.Atque entium quorumvis species, agendique,& operandi facul tales immutantur, prout singulorum calor,frigusq; immutatur. Peripateticorum t men quorundam rationes inspiciendae, quibus dictas naturas substantias non emeastruit ni ; & quae ipsit constituere, praestare ii v identur, non ab ipsis,ut primis,pritici pibusq; causis constitui, praestarique, sed ah alijs, longeq; praestantioribus naturis, &quae vere substantiae sint,caloris frigorisque,vt propriorum organorum ope, atq; oporavss: quibus tandem rationibus calorem, frigusq; nequaquam constituentes esse en tium naturas, substantiasque, sed carum organa statuunt. Quoniam, inquiunt, accidentium ritu quarumdam videlicet entium conditionum, quae nihil ad ipsis rum constitutionem, i minutationem 3. coserunt, sed enti cuiuis, nihil eo immutato, passove, indi,demiq. postunt calorem ullis,mae sutat &quae corripit, nihil earum specie,substantiaque, & facultatibus immutatis, recedit, accidens in multis sit oporter. Neque enim substantia perpetuo sit sit, quae subit, occupatque, non quod substatiarum proprium est in existentes naturas, earumq. species,&facultates ex illis deturbet omnes, propriamq. sui ipsius speciem, & proprias non indat facultates, in alia nimirum non immutet entia: Abiit vero, ut uspiam accidens conspectus si sit calor, non ubiq. accidens,sed subitantia usquam appareat. Actiones praetet ea, operationesque, quas in aliis in entibus,thm vero in antirialis corporibu sedit calor, nequaqua a calore suo ipsius agente arbitrio edi existimare licet: neq. enim stupidus , sentui . omnis, do otam nis mensurae,rationi: g; penitus expers calor, quae in animalium corpo ribus passivi e ficit, partium quarium uis passiones, indigentiamq; percipiat omnem , ad easque, quae ipsius ope opus habent, a quibus videlicet,vel malum quodpiam amoliendum, vel ad quas bonum quodpiam adducendum est, statim aduolet uniuersus,eaq; semper sui copia, ac viribus; quas praesens usus, vel praesens exposcit apretitus; itaq. agendi opera- eiq; modum immutet,rationemque,&perpetuo praesenties.sui accommodet; acti ines deniq; , operationesq. , producat, quae sentieti tantum, cognoscentiq. substantiae
attribui queant.Conditionum insuperique caloris, frigoris propriis sunt, nulla suta stantijs, tormis i. congruit; non contrariae qui dein sibi ipsiςsum formae. Quae nam in equi, atq; hominis forma cotrarietas spectari potest Et rerum veluti termini quidam sermae cum sint ; vel rebus eos in dat, inretidhremittiq.,&magis minusq. suscipereno possit ni. Et solo intelluctu, non sensu ullo percipi post uni. Propterea igitur calor, sti-gusq; substan tiae,& Q rmi illis non videntur ι quod accidesulum more e rebus quas subeunt,nihil ijs interdum immutatis, recedunt;&quod actiones, Operationes , quas entia multa, devia imali. praecipue edunt,praestantiores sunt quam vi calori, frigor'. attribui queant. Et quod calo ν,5 h uxcontraria sunt simul. Ecquod intenduntur iaci remittuntur, magis suscipiunt,&minus. Et quod sensu percipiuntur ; quorum
omnium ut dictum est, nullum substanti si lamisque euenire sibi persuaserunt. At
64쪽
entium substantiae cum non sint, entibus tame inquiunt,& In quiant oportet, si mri, quae fiunt, rationem reddere velitat insunt omnibus & quas entia sinsula actiones. quasq; edunt operationes, calor,frigus'. eas edunt omnes; & corum insuper Opera,&Dunae ip*,&conditiones, qui entibus insunt omnes, &ipsa etiam constituuntur en tia: quod inertes per se, ignaum. sint sorine; ci ut proprias edat operationes, propriis sngule organis, & propria etiam opus habet sede; proprio nimirum calore, trigorm snguli, certa q. materiae dispositione. Non enim organum aliud tot mavlla,sed om nes calorem, frigus ue sortiissimi;&a calore modo,irigoreue, quae materie insunt di spositiones induntur omnes. At longe plurimae,& longe singulae diuersis limo ingenio praeditae,&actionum,operationumq. longe diuersis matu potentes cum sint fornaae; diuersissimis itidem viantur organis; &diuersissima gaudeant dispositione oportet. Itaq. in materiae sinu omnes simul cum instat, una talium perpetuo quavis in eius portione conspicua fit;&unius tantum actiones, operatio nusq. in ea speetamur, eius, cuius, qui materiam subit calor, & quantis materis dispositio indidit, propria est iviptaque. Reliquae latent, torpentque, quod organis, s ne quibus nec agere, nec ope rari possunt, carent, aliena t. sunt in sede. At quarum qua uis, si proprium via qua ca Iorem,propriumq. nacta sit domicilium, statim eluceat, at l. in opus exeat. Quas obres caloris, frigorisq. cadum ini equi videntur tornas. Earum qu uis cum proprio cxoritu calore, cOq, aucto, inualescit&Ipsa,& imminuto, debilitatur, di interit utiam, eo in terempto. Singulas deinceps in uamus rationes. . L
NON IDCIRCO CALOREM SUBsT ANTIAM NON ESSE, SEDino,
I et v I D R M calor umultis, quae subit, nihil eorum natura oblisa, iam dispositione immutata, recedere apparet, quod quae subit entia.nORomnia immutat,inque alia agitentia propterea subitantia non videstur; utiq. nec substantiarum Organum, & cuius calum caest quantura
erit. Huiusmodi enim si sit, cur nonatatim, atque eias quodpiam silabit, forma, cuius ipse est organum, perpetuo cinergit, ac pro nexiste: te in veternum deiecta, aliud costituitur ens ξAt, inquiunt, propctarea non sei citis fieti, quod non semper accedens calor in exilietem robore exupa x, via uota inradia agit, quamdiu, ut illum deturbet, agendum esset. Itaq. roicitur,d nihil interdiunia' existente passo, eo vero incolumi manente, forma item, cuius ipse est orga num,acqus ipsius casum insequitur, incolumis remanet di ipsa. Sed si substan tia etiani lit calor , quin idem euenire possit, nihil obstat. Neque enim substantia quaeuis quod uis sis eaqens, in existentem indu substantiam ,&nullo deturbet temporis momento, sed robu'stior modo quae est, tamdiu q; agi t,quamdiu ut in existen rem naturam exupci et, & drispositio n em immutet,agendum est, quae la nguidior existit, vel breuius agit, ea, in ies te nillil du m passa, recedat oportet. Proinde calor non propter c4 aς indeps Pon dus est, qui de multis recςdit, nihil ijs immutatis, inq; aliud actis ens; quod ni inarum ibicuenit, ubi exuperatur accedens caelor. Quoniam a uicininuperans, in quali ei uana tura ii aspicienda est, aliam enti naturam, aliamq tribui t dispositionum,i n q; si uamutat ens, ct in eius simile,equo egit,si penitus exuperet,nillilla; intuP ipi ea coni agon te passiis sit, debilitatusq; id quod igneus passim e viscerum non nullorum agi ecd Qt Operationesq; interdum operatur, quas tantiarum propriae sun x, quin perspctuosissislanu sit, non est incontrouersia ponendum. EPH. ram ii ii Nia unoup u ricii in iv vlu Ll Oupra . nima anui Liuia Lar Mara rizim
65쪽
hatu in Canahi ponentes Peripatetici parum inspoule videntur. Et calorem eo cisti quovis iuxta proprium perpetuo agere, Operari'; ingenium ; i aque naturae nullius organum poni posse. Cap. XXII.
Ren Ax' ημ, frigusq- non rerum substantias, sed harum organa ponta
rus Peripatetici, ct simplicia corpora,&entia reliqua, quae, ex illis sibi
, t ipss commixtis, constituuntur Aristoteli, non a calore,frigore l. spo su- l te sua, proprijsq; viribus, scis aliarum naturarum ductu, atq.ope agentibus, operantibusq. constituta esse statuentes alias'. ciuibus in is tes naturas, que calore, frigoreque,ri proprijs utantes organis, se ipsas iam teria veluti stertentes, di potentia tantum existentes, vesuti excitent, & acitu faciat, entia l. costituant, parum caloris, stilorisque ingenium, & parum entium ecnerati ncm, eorum q. conditiones, actionesque,&operationes,patum etiam Aristotet is positionestaec retaq. intuiti viden tur. Siquidem calor nunquam substantia alterius, sed Uxta propriu ingenium in omnibus perpetuo agit. Erinanis este uno a calore suo ingenio,ae viribus, non alterius substantie ope agente, entia prorsus naturalia constituuntur;& eorum nullum conditionem ulla tortitum, nec actione edere, operationeue opstrari appara vllam; quae calori, Vigori ue attribui non possit,&attribuenda no sit Aristoteles ipse entium nulli aliam substantiam ullam, sed eam modo, a qua singula con siti ut aiunt, inesse decernit: &subitantio temere multiplicare, substantias nimirumentibus indere, quarum actio,opu Fue nullum, nec ulla specte: ur operatio, summopcrire, ac iure quidem prohibet.Frustra enim iniit nihil agens, operans nihil.Tum no pruina modo corpora, sed entia reliqua,& ipsas etiam animalium animas,ubi intimius iplatum generationem perscrutatur, non ab ariss naturis, sed a calore, frigore e gigniuratur. Verum quae dicta sunt in proprij rerum caloris actionibus , di singulorum in ium gen cratione, tum 2 in ipse rum conditionibus, actionibusque, & operationi hiis expendamus. Si hisce cutibus alia a calore insit substan tia, eiusque ductu, & ope agat, opereturque, eius scilicet organum si sit calor; certe quod Organorum propria est, & quod agere Peripateticis videtur )ibi modo, tantumq. agat ; ubi, quantumque gere collibitum ac bonum illi, salutareq. sit ;actionem, operationemve, quae niata
illi, perhiciosaque sit, nullam usquam edat linquam . Ita vero si agat c lai, haud quaquam quod perpetuo molitur, perpetuoqucentς in quo uis agit quam licci singularu porcionem in summam assidue agat tenuitatem assidueque in ea ipse euolet calor; itaque ipsemet, qui ea constituit, destruat tandem omnia, proto deque di quaeus Peripateticis in existunt substantiae, corrumpat omnes, sed iners, des que in Oinnibus stertat, torpeatque, nihil illorum dispustionem immutans, nillilque exij xipla euolans calor. It tua entia, quae nilis ab ex eritia viribus oppugnantura eorumq; sero x perpetuo serum tur. QEapropter, quoniam quae non dum adeo tcnui ad euitaq;sDecrat calor, Meuehere ea, propriam scilicet in iis operari queator eratio irem, assi-ος innuiora facit omni , assiduequc ea in illorum portione, quam in summanr agit Unuitatem, Habitur , immutat nimirum illa omnia, di in alia atque alia, agit m tia, id que omnino puFςtuo agit, quod bonum ipsi, salu tareque lit, at non certh di substa nquam illis Peripatetici adijciunxi liquido utique patet,proprium entium quorum uis, ct ipsorum etiam brutorum calorem non substantiae alterius ijs in existentis, sed suo ipsius agere iure,& aliam substa iam nullam prorsus, sed vitum illis omnibus in
66쪽
Glor, frigusue organa sint, sed uno a calore, uno ue a frigore eonstituta esse: & eorum conditiones, facultatesq; omnes unius caloris, uniusque frigoriscile.
Cap. XXi II. Ri Ma corpora a calore, rigoreue Dei quidem Opt.Max. , at non ceri te alterius substantis arbitrio, aut ope age litibus constituta esse,sino Terrae, cuius portio nulla fieri apparet usquam, at ignis certe, qui incommotis,contritis'. rebus,& in fumo fit rebus sulfurae illitis adni
to,&aeris, quem assidue e Terra educit Sol, &sontanae,pluuialisque citat aquae generatio apertissime declarat . Iam nec motui, contritioniq; , nec rebus, que accenduntur, minus etia sumo, sulfuriq. ignis aetii inest ullus; nec ipsus sorma aetii,cuiusmodi eam esse oportet, quae e materiae potentia ignis Brmam Pe ripateticis educit, ipsumq. constituit ignem, inest ulla. Et aer, qui praesertim densis ei tui es natura reliqua facta sit ,& bene calido interdum in ambiente, nullo a frigore sed Ploci angustia in seipsos conspissatis ; at si vel frigoris opera, non sane ullius aquaeso Um g ope agentis.Quibus fi t,ut, nisi ab alijs naturis, ignis acris,aque uniuersitates,quam . quibus ipsorum portiones constitui, &is . refici videntur uniuersitates, constitutatas esse Peripatetici velint, illorum omnium ortus manifeste indicet, lo a calorecon stituta esse omnia; & non aliam illorum ulli substantiam, sed diuersis quidem prodita vilibus unum modo calorem inesse omnibus. Idem nihilo obscurius illorum singuaiorum,&Terri etiam assectiones, actiones iob oculos ponunt. Propterea quod notalia in ullo conditio, nisi tenuitas, albedoque est. Unis que exuperat , in sumtimi vaporesque,in summam omnia agere tenuitatem, de unam modo t. nuitate, opus aliud nullum efficere, & statim, ac sii us est, moueri, a motuque cessare nunquam,opemtionem aliam nullam prorsus Operari videtur via quana. Aer, ubi exilissimae ipsius vire nihil a prepotente Terri frigore reijciuntur, mollire qusdam, & Aristoteli ipsi tangulia dissimo quide, at assiduo moueri motu, aliud operari nihil apparet unqua. Aqua, n nopcrpetuo,perpetuo serE a robustiore Terre uigore detenta, crassior certe quam, ut a, in existete calore euchi queat, at & ipla nullo a frigore correpta, queda que nihil subi si emollit quid,motu gaudet, &seruatur, eoque prohibita corrumpitur; aliud proprit; viribus agit, operat urque nihil . Suprema Terrae portio a longe amplioribus talis viaribus sua natura, suaque specie penitus exuta, & laxata quid, emollitaque, valdeta men crassa est; & e profunda, non aliud quicquam, quam unum continenter emanat frigus ;&sui sese viribus in sublimi continet: dispositionem tandem in facultates, qua frigoris cuiusuis proprie sunt sortita est.Quamobrem,nisi desidem primis corpotibur substantiam peripatetici inesse velint, non aliam illorum ulli naturam, sed unu modo calorem, frigusq. unum inesse decernant oportet.Nam tenuitatem, albedinemque,&attenuandi,motus'. edendi iaculi tes no igni latvi alteritis quam caloris cuiusui ςsse omnes,si non satis superius est patefactum; quae ente e quo uis, de ipsa etia ε terrae elabitur tenuitas apertissime docet ; qui a calore quouis fit,& alba est, mobilisque. Et, ut melius res percipiatur, Aristotelem prima corpora c5struentem audiamus. Etenim, si ipse ad eorum costitutionem naturam aliam nullam, sed calorem modo, irigusque
attulatu eo certc ampliua Peripatetici incusandi sint, no temere modo, & Aristotesis
67쪽
decretis alibi prolatIs ,sed ipsius etiam sen tentiae prima corpora constituenus aduersi. cum, praeter ilia, altra i a imperxiant substantias, mulioque illis praestantiores. AD pRIMORUM CORPOR vM CONSTITUTIONEM svBsTANTiAM. vim nul .am, sed cforem moda , frigusque Aristoxesi allatum esse .
R ORvM corporum principia, quae materiar,&quae formae sunt, explicans Aristoteles, Principium, inquit, primumq; materia est,in nre. Toseparabilis quidem, sed contrariis subiecta; nec enim calor frigori, GIeq. l. nec illi hoc, sed quod utrique sub ijcitur, materia est. Quare primoni quod potentia sensibile colpus est, principium est; tum contrari et aevi tes ipis, ceu calor, de frigus, postremo ignis, & aqua, & quae eiusmodi sunt. Tum quae sol instantum i unt, ut ipse apertissime docet, de suorum negat nubius, Calidum, inquit, & frigidum, Se humidum, & siccum principia apparent; quae ni-- mirum,&agere videntur, & pati, & prima esse, qualia primorum corporum,&que in is sese mutuo transmutan tur principia csse Oportet. Sola igitur materia, & con trarietas sola ad primorum corporum constitutionem satis Aristotcli cst . Substantiae alteriusne l. hic, neq. alibi uspiam menu niti quae si alia primis insit corporibus, princeps prissertim, 2 quae, ut Peripateticis placet, calori, trigoriq. Imperet, eorumq. utatur ministerio, si manifestari , sensui a. cxponi non poterat; at admonendi saltem eramus alia illis inesse substantia; quae nullo sensu nercipi apta , ac penitus incognita per propria qualitates, propriaque assequenda eiset Orga Aa . Hoc,inqua,simplicium principia inquirenti, & simplicia componenti faciendum Aristoteli erat. At is nihil tale innuens squam, tangibiles oportere es: ait tangibilium corporum differentias. Quoniam λ inquit, corporis sensii bilis, hoc est tangibilis principia qurrimus. constat non omnes,, corporis contrarietates, species, & principia facere, sed eas solas,que sub taciti cadunt. Recte sane: neq. enim ens habeat quicquam, quod a natura, a qua constitu tu est, nonis habeat. Et calor, inquit, praedicat nutum quoddam, & species est, frigiditas priu4tio. ,, His autςm dii serentiis ignis, di terra litsciunt, iubstantialibus ipsi asterunt Peripiaret, ct i nanque si l ubstan tiales no sint, non ad gen crationem, corruptionemque, de quiri bus ibi est sermo, sed ad altera: iuncin pertineant. Et alibi, similares, ait,partes ex cle- 1 -
mcnti constituuntur, igae, aere, aqua, & terra, tum quasi sermonem corrigens, v D' ri xius, inqdit, viribus elementorum, non tamen omnibus, sed ex calido, frigido,hu-
,, mi do, di sitsco: quae nimirum clementorum tornas sine dubio sunt i aliud enim, quod
forma presertim haberi queat,incile nullum prorsus conspectum est unquam, O quod caput est,nulla est operatio, quae aliam in effusermam admoneat. Nec vero hos magis in hac sumus sententia, quam Peripateticorum longe optimi, longeq. praestantilliini. D. Η, Calor, inquit Aphrodisiaeus,substantia est, quoniam ignis forma est; idem & Greci re- taob fliqui pone omnes. At Ammoniuς alter Peripateticorum princeps no illum modo, sed co. Mi arilem etiam calorem subsi sitiam esse , ait; qui coipus humanum in aliud immutet seens: quae enim quid sonstituit ia tura, necessario & sub tantia,& entis, quod constitu η' um est, distinximi, forma exiliit. Parmen idem certo, qui calorem , frigusque rerum principia pospit, nusquam incusat Aristoteles, quod accidentia quae sunt, substantiatum posuerit principia sed in terdum quod non uniuersalis limam adduxerit opposi-Monem, interdum quod non aliam venatus sit efficientem causam; quae pati ipsa im- potens, & veluti arte, di ratione utens illorum moderetur, α quasi cohibeat vita. Quoniam igitur ignis, aerisque,staqui generatio, eorumque omnium,&terrae ct .anc, a ditione , quae non penitus abolis calyre, in suprema ipsius superficie, quet nobii con- uua si corrupte luati preetcrca, dc mion , OP axi Onc'. Vno illa Oran a lore, M.τ1 . .. a - vno 11.
68쪽
& uno terram a frigore constitutam, & non aliam illo i um villi substantlam, sed unum
illis omnibus calorem, de unum terrae frigus inesse declarant . nihilque in illorum ullo spectatur, quod alij naturae merito attribuitur, S: quod calori, si isoriue attribui noα possit; ad illorumque constitutionem naturam aliam nullam , scd unum modo cal rem, unumq. Aristoteles affert frigus; utique, nisi positionis tenaces esse velint,calo rem,srigusq. non amplius ignis, res iquai umq. simplicium lotinat um organa, sed teri .de eis. rae quidem,& aqua: ir us,acris vero, & ignis calorcm formam ponant. Quam re benem'. 9. aperte scribit cGalenus, dum elementa non aliud esse, quam materiam pi imam, dc so las qualitates docet ;cx quibus habent, quod elementa sint . Alexander, praeter addu- ρ. 3 r. cta superiuς loca, clarissime libro a. de anima,qualitates formas substantiales elemen- Cay 6. torum, ac ctiam lib. r. nai. quaest. appellat. Philoponus itidein huic assentitur sentcn-cem. 6. tiae a deortu, & interitu. inquit enim ex qualitatibus, de prima materia simplicia con- 7. stare corpora, qualitates'. principium esse formale. Hoc idem habet Olympiodorus Iu prin 4 Mere. Sed quid multae Diuinus Medicine parens Hippocrates in libro de carnibus cpio. quae mirabilia de calido narrate Libet eius verba, quia admitatione digna continent,
crati calidum est accidens Haec omnia, si attente animaduertent, non clementorum tan tim, sed rcliquorum itidem entium, quae a stigore costituta apparent, frigus,quae vero a calore, calorcna formam assercia t. Nam entia reliqua omnia, de ipse etiam pia te, de animalia non alijs e rebus, ne l. alijs a naturis, sed c simplicioribus,ab eoi u'. io
mis sibi ipsis commixtis, complicatisque, & mutua actione retractis, Alistoteli csticia tui :& substantiam aliam nullam ad corum constitutionem is affert usquam; nee si aD ferre velit, unde illam eruat habet. E caelo enim, e quo solo desuere illa queat, calor tantum Aristotest defluit. minimeq. is a caeli substantia emanans, qui clementari sorte praestantior, vel ab eo diuersus videri queat, sed ipso in ignea Solis motu commoto . contritoque, aliud nihil passo, factus, de ab ipso buc delatus igne; qui igitur nequaqua igneo praestantior, vel alterius ab illo rationis, non na tura videlicet,agendique, de operandi facultatibus, sed robore tantaen differens est. Quamobrem calorem, trigusque smplietum formas esse,si, quod iaciant oportet,Peripatetici assentiant,reliquorum itidem entium quorum uis, vel calor, ves frigus,vel huic commixtus ille forma necessario ponendus est; nihilque nobis repugnandum,caloiem, stigulque substantias,d rerum omnium principia ponentibus.Verum longius progrediamur; at q. in reliquoium emtium, de in ipsorum citan animalium costitutione, conditionibusque, de actionibus, operationibus . , num alia ijs a calore insit substantia,& cuius calor organum sit, a.
p. XXV. I entia reliqua de ipse etiam animalia e simplicibus corporibus sibi I p.
k iis immixtis, de ab ipsorum naturis mutuo a se ipsis passis, imminiblisque, ut Aristotcli placet, constituun tur;cum,ut probatum est,ill rum nulli alia a calore, stigo reues ubstantiain sit; utique di entibusrcliquis , num modo calorem, frigusq.' num Jubstantiam aliam nula Iam indere Peripateticis conuenit. Etenim quam e caelo interdum V ad eorum constitutionem deducunt, a calore alia ipsis, si diximus, ponenda non est . Cali nanquc moius in ignis escmento calorem facit, iginisque par. ici deci tum ad terras detrudit ; at ab ipsus substantia res nulla prorsus Aristoteli aduenit. Minus etiam delabatur,si,quod nobis politum est,&'ipse amplius monstrat sensus,endia reliqua.&multa etiam animaliu genera c terra a solis calore emollita, iusto
69쪽
fiunt. Quin, &qui emine enascuntur animalia, si eorum constitutionem propi ut Peripatetici i n tueatur, uno & ipsa a calore, & formς nullius rivio habenis, sed iuxta
proprium agente ingenium effecta esse decernant oportet. Nam cum emasculino, lamminoq; semine, demenstruo sanguine, e rebus solo a calore constitutis abutei imcalore su sis, immutatisq;, e rebus inquam, &ab agente fiant; quorum nulli animalis animam actu existentem in deru Peripatetici possunt; utique animalium constitistio-lnem calori nullius animalis formae opera , . sed iuxta propriam agenti naturam attribuant necesse est. Nec tamen substantiam hominibus inesse, qus non caloris udi ius Dd Dei ipsius sit opus, negemus unquain, qui n mani teste id assula cremus.Non enim adiuinis modo litteris, sed cui suo amplius explicabit ur loco ab humanis etiam admo. Diti sumus rationibus, aliam ab anima e semine educta,&a spiritu neruoso generi in existente hominibus inesse substantiam, & Dei hanc opus. &cum corporis uniuei li Ptum vero &spiritus ipsius formam esse, &spiritus ipum e non ςs, operation 'i diri-eete, per ereq. omnes. Reliquorum praeterea entium, & ipso tum etiam animalium nulli coditio inest ulla, nec ab illorum ullo actio,operatioue edi videtur vlla; quae uno a calore proficisci non possit, de omnino non proficiscatur. Nam calor, qui in labor tibus, ijs scilicet in animalium partibus,quae eo opus habent,fit,&,ubi Eo opus no est, cessare apparet, haudquaquam est ab anima ad illas missus; sed spiritus sanguinisque ,
aduentu fit. Et modus,quo arteriarum, venarumq. fibris inexistens s iritus, perq; eas means, cas i n tendens, ac assidue artetriarum, venarumq. partes, e quibus abicedit, cosiringcs, sanguinem secum, quocumquesertur, apportet, alibi traditus est. Ari Itoteli porro non simpliciu modo corporum, sed mixtorum etiam munium, de ani maliu ani, marum insuper substantiam, calarem Sospiritum v ilum esse, non ex ipsius dictis colli. is gere, sed ipsum apertit si me id en unciantem audire licet. Elcinenta inqL omnia conis trarietatem habent, quoniam ipso ut dii serentiae contrariae sunt Dister atis porro, net. 2.' . quibus constituuntur immutatis,&ipsadridem immutantur:Frigore igitur in calore immutato,aqua in acrem transim aer fit At si neutra,ait,disterentia n utrum vicerinii S' V mutuo autem i n ita pias agentes, mutuo a seipsis patietes, mutuo scicii mutnuerin i,' ac debilitauerint, & utriusq; vis retula appareat, retracta*, utrumqci mutatur:&nec: ' aqua amplius remanet,nec am, neq; ara constituitur,nec aqua,scd tertium quoddam ' vesuti ex utroq, compositum. Quoniam vero vi Em in equalitas no in indiuiti bili, aq' unum modo constitititur, ita infinita propemodum, carnis, inquit,& Osa. Tum pr V pius eorum generationem edocens Simplex it,&naturalis geri cratio cianimulatio 4 Meti' ab activis qualitatibusci calore videlicet,&frigore, e subiecta maiora-Preto rea adiimalium sponte nascentium exortum culicans Generitur onq it,in Terra, hu Lb. V moreq; animalia, quoniam humori erra spiritus in humore, cali=r animalis in uni L. Irae.' uerso in eis; ut omnia quodammodo animae plena sint. Quamobrd consistunt celaria a c. it.' ter,cum calor ille compraehensus,siue exceptus est ; comprisenditur autem,& humo- ribus incalescentibus,cssicitur veluti spumosa bulla. Et albi, Putrefacti dicis, facillime . Meta' ingenerantur animalia; quod excreta caliditas: nstituit, de componitcorpora, ipsa Gp is nimirum anima: siquidem anima corpora Aristotcli constipuit. Tum pectecto faui ge--- is genenationem tradens, inest, inquit, an Omnium semine quod allat vocaturi: id aut Eli, - , is non ignis, non talis aliqua iacultas, scd spiritus, qui ins enua spumosoq.corporecta ine a mis tinetur, & natura, quaean eo est,proportione respondens elementia stillarum. U--lma. xiis obreui ignis nultu in animal generat : attesta, de animalium calor generativus. ucque lis is modo, qui in semia contui tauri verum etiam si qui xcrementi sit, quamuisa --οis tuta diuersum. Clarum est,animalimn animae ginerationemmminus intuito Aristo teli, non igneus quidenhariatorcermea esse visa est.2 uitamen obliuis iciar dum c
lorum, qui a tae ad nosaduenit ;alat i diuersim statuit hCum etenim nori stilis subitantia, sed motu, quq iuppositum iga acccndit, di ad hos vique detrudit. 6a 4i ti. cata, igneum
70쪽
igneum, & a motu paulo vehemen tiorem faetiim illum asserit. Qua prσpter nΛn quia ab illo passim, ab igneo vero perraro animal generatur, ob id nimirum actionis discrimen, quod in virium diuersitatem referri poterati diuerse esse naturae decernen dum, sed diligentius discriminis caussa erat in uestiganda;&paulo attentius ea rimanti coaspecta planh ioret. Ob id nanq. ignis animalium generativus non est; quod ad anima lium constitutionem blandiore,languidioreq., quam,quo ignis viget,opus cli calore. Eadem ratione solis calor vehemens ubi est,animal nullum gignit, ignis'. ubi moderatus est, multa. Verum in alium haec reijciantur locum. Reliquae enim rationes, quibus calorem, frigus'. substantias esse pernegant, di luendae sunt. Et si supersedere hoc labore licet; non .n. reliquorum modo entium, sed animalium etiam animae subitantia Aristoteli ipsi visus est calor. Cui igitur veri sim ite fiet, accidens esse, quod, una terra, ac homine exceptis, corporum omnium sorina est Θ
esse, quὀdmutud sibi ipsis opponuntur. Cip. XXVI.
Uo xv M etiam decretorum obliti sunt Peripatetici,dum ideo caloia, tripui q. subitantias cile negant, quod mutuo tibi ipsis opponuntur. mutuom sese subiecto deturbant,interimunt,cotraria omnino sunt. Quoniam ea maximE contraria ponunt ; quae in eodem quidem apta sunt esse subiecto. at simul esse non possunt; substantias praecipue.&solas esse contrarias interseponant oportet. Propterea enim mutua entium omnium immutatio. ac in uersio est, quia in existentes substantiae idem omnes subsecti ai appetunt. at contrariis gaudentes operationibus,diuersas illius moliuntur
dispolitiones; in eodein itaq. simul este impotentes,& nolentes, mutuo sese deturbata Et vel si aliae a qualitatibus existantiis Villi . . vi proprijs agant organis. contrarie tamen inter se, oppositaeq. ponendae sunt. Ne l. enim iners artirex natura, qus no apta sibi, di morigera pararit organa ; sed lut lecto ipsa insideat, quod organum spon te sua pararit; itaq.&ad organi operetur ingenium Praeterea, quoniam que generantur, a simili quidem, at e contrario generari omnia, & quae corrumpuntur a contrarijs cor rumpi ponunt; nisi substantias inrcrie contrarias reputent, ipsarum generatio, corruptioq. non ab ipsis fiat sed ab ipsai uil qualitatibus; quod maxime omnium Peripateticorum placitis ad uel satur. Natura enim agens nulla aliud a seipsa quicquam, at multo certe minus nobilius quod si prestantius i agere,constituereq.illas potest.Absit, in
quiunt , in agens lium cxtra proprium gradu , propriam q. agat dignitatem xde quoaconiti itur, non a simili constituatur. At que tamen ,aiunt, in hominis, atq. mul torma contrarietara spectature Summa mehercule Aristoteli Pythagoricos magnopere incusabit,animam quamuis cuiuiis temere indentes corpori. Si etenim no e materia quauis. quaevis educi porcst iCrina, sed ea tantum, cui materia apta facta sit, propriaque ,
eo nobilissimae amplius,animalium nimirum anniae,ex eo tantum corpore educantur,
quod ipsis maxime aptum factum sit, proprisique. Hominis ergo, atque equi .rma exadco dissimilibua Aristote i ciscete rebus, adeoq. dissimilia promentes opera, dissimi icta, eontrariaeq. Aristotuli sint oportet; cui scilicci formalis repugnantia Omnis oppo-1α. v. sitio est. Sed quorsum ego Peripateticorum dogmata, quibus,dum substantias contrarias inter se negant. Aristoteli aduersantur,alle me Ipsemet sexcentis in locis csitrarias interie substantias ei uesciat. Nim principiis, quae rerum itirmas.&rerum sub tantias GE, At a quibus res constitui nemo neget, inquirens Aristotcles, contraria illa ponit. Quoniam,inquit, non quodlibet agit in quod liba; nec quodlibet aquolibet patitur; q3' ri sed contrarium modo hictuarium agita&contrarida contrario patitur; quae aguntis principia,inrms, substantiaeque. iis enim Arutoteli potitanum actio omnis attribub
M tuo contraria cryat Ad haec, docci nonaballo utata principia, nec a se ipsis mutuo.