장음표시 사용
51쪽
nunquam. Descensum vero frigoris propriu,&frigori assignand si non esse, cum alia
multa, tum vero stammae in nondum bene attenuatis accensis rebus nos admonent,
quibus frigus vllu inesse suspicari non licet; & quae perfectus,purus'. ignis ut sint,non alia quapiam coditione donandae sunt,sed paululo modo amplius attenuandae;&crassus culae dum sunt,promptissime delabuntur omnes; tenuiores factae, aliud nullii adeptae, sursum ascendunt. Itaq. terrae,&aquae parti si descensus non terrae,&aquae naturae, frigori,sed ipsaru adscribatur corpulentiae,& materiae; quae semper, ubi multa in seipsam coacta est,quin ubi n6 exilis sma, & veluti in corporea facta est, qua uis a natura detineatur,decidit,delabiturq..Nullam,visspius diximus,operandi faculta id malchia obtines,ubi adeo copiosa facta est, ut ab in existetibus naturis, nec euehi, nec in sublimi sustineri,csitinerive queat quod reliquii est, decidit, delabiturq. eo l. celerius,quo masis in se ipsam densata,quo copiosior sit. Qui mobrem,uci si delapsus operatio quaepia
videri queat, non terrae is,aquaeue naturae,sed carum corpulentis tribuendus sorct: at non operatione,sed operandi impotentia illum es. istiniandu prorsus est. enim nec calori, nec frigori assignari possit,itaq. necessario materiae assignadus est, haudquaquam,si huius ille operatio esset, longe maxima ipsius portio,quin v nutersia ipsius moles, ves perpetuo,& nunqua cessante circumuoluerctur motu,vel perpetuo immobilis in sublimi contineretur; nihil. s. iuxta proprium unquam, at iuxta alienum operetur ingenium. Itaq. &terrae,&aquae partiti descensu nullu illis propriu, naturalemq. m tum assignare licet. Tum recte quidem Aristoteles cande terrς uniuerse natura,& operandi facultate,quae illius glebulis inesse videtur, indenda esse decernit; at perpera in suprema illas intuetur terrae portione, que quam logissime abest,ut viribus,coditionibu R., quas ipse terre indit Aristoteles,donata,& terra uideatur,magno a calore dete, tab& mollis, laxa.& quq assidue cli alia in entia, tum in calidissimos,tenuissimos q. agatur uapores. Sui ipsius,propriarum q. positionii no oblito Aristoteli, nequaqua, quod supreme torrs partes in sublime proiectς, nullo ibi immorantur temporis mome o,sed statim decidunt,propterea descensus terre nature tribuedus erat,sed quonia ipsa uniuersa perpetuo scse in sublimi continet, ille aut e statim inde delabuntur,tars naturi penitus ex illis deturbata,& in aliud ens aetas esse intelligedu erat. Ipse. n. immobilitatem terri attribuit, & immobile oportere esse multis declarat rationibus; & quod sui natura immobile est, nulla id a ui moueri posse supponit,& cotendit. Ad hec, nisi terra a propria natura detineatur,quid ipsam in sublimi contineat, non est con picuit.Non squidem propterea immobile ibi permanere putemus, quod locus in quo posita est, proprius ipsi est, naturali R.,& a quo ueluti fouetur,ac libens ibi permaneat: quoniam uero,ut dictum est,iocus non aliud uideri potest, neq. est aliud, nisi spatium quoddam
nullis p toprijs affectu qualitatibus, cur alia ipsius pars magis, quam alia terre,reliquo. rvmq. entium nature magis congruat,intelligere non licet. Minus etiam ideo nihil dimoueri dixerint Peripatetici,quod locus in qu E descendat, non adest: id enim descensum ei proprium non esse declarat: nam si terre is naturς assignatus seret, utiq. dc l cus, in quem perpetuo descendat,in quo iuxta propria operetur natura,assignatus itudem foret. Et si bonit ei est immobile permanere, si . s. immobilitas tributa ei est,nsi ex accidente quodam & ueluti a loci angustia,sed a propria natura,propri)'. retineri ei oportuit uiribus. lori certe,cui mobilitas tributa est,& qui motu gaudere,seruari q. apparet,mole quam subit ita et fingendi, parandi q. , ut secum eam nullo c5moueat labor secum eam como uendi facultas manifeste tributa cum sit, quin eade & frigus donatum sit,quin scilicet & ipsum,quia immobilitate gaudet,& a motu quouis e qu uis deturbatur ente, propriam molem ita paradi facultatem sortitum sit, ut ubiuis positum sit secum eam retinere possit,&retineat, nulloq. commoueri sinat motu; quin ueluti Coelum propria a natura Aristoteli etiam commouetur, ita & terra, propria diapsa a natura in sublimi immobilia perpetuo retineatqr, non est, quod ambigatur. E 3 Irius H
52쪽
EI v x etiam, maximeque sibi ipsi contrarius inde terram ad medium desciri astruit Aristoteles, quod natura ibi quiescit,nullo scilicet mouetur mo tu, sed immobilis perpetuo permanet.Quod enim & rerum naturae,&propriis ipsius positionibus maxime ad uel sum est, contrR-riumque, natum uni mobilitatem,atque immobilitatem,penitus scilicci contrarias operandi operationes attribuit facultate. Non siquiunaturas, & entia ipsa diuersis in locis,diuersis, contrariisqu e donari velit operandi facultatibus, negare audeat Aristoteles,quin quod quouis in loco natura immobile permanet, sui natura immobile sit; minus etiam ne quod quopiam in i Fco natura mouetur, sui natura mobile id sit. Itaque,quod dictum est,terram natura in medio immobilem permanere, & alibi posita natura ad medium deferri statuens Ar, stoteles, luplicem tcrrae naturae, di alteri contrariam altera attribuit facultatem; quin manifeste duplicem terrae indit naturam; entium enim faculta tra operationes'. a Proprijs singulis insunt, xdunturque naturis . Illud vero nulli quidem, at Aristoteli certe omnium minime placere potest, qui nimirum, ne plurus quidem motus simpliciu comporum ulli attribui velit, propterea quod omnino eorum cuiuis una modo insit natura, ct naturae viai unus modo motus, & una tantum conueniat operatio. Et ut mintus Aristoteli nota una, demque omnes vidςri potuerint operatio, non certξ, ut d ctum est, equo,utque mobilitas immobilitas'. a te ipsis differentes, sibi t. ipsis coiitra iii videri potucre ; & qui vi dietum est terram igni contrariam non iuxta contra tios motus sed iuxta mobilitatem,immobilitatem a. esse statuit. Ens omnino, quod sui natura mobile est, ubi cum l. ponatur, motus ibi ediit,& quod immobile cli,nullo usquacommoueatur motu,sed immobile ubi l. permaneat,ut ruinq. scilicet, bivis fiat, iuxta Propriam operetur naturam neces Ie cst; & ita quod uis operari videtur. Itaq. coelum, elQq. cognata entia, ibi uis ea fiant,moueri, terra autem perpetuo immobilis pep-
inanei e,& nullii prorsus si inplex quod sit ens immobile modo esse, modo moueri apparet. Nam animalia ut suo amplius dςclarabitur loς no vnu,iduq. uniuersa sun , sed duplici ex ente, e corporca .f. mole,& e spiritu neruosis generi in existente coposita sunt. Et illa,quia corpulentior est, qua in ut a propria ipsius natura evehi queat, nullos ipsa aedit motus, scd quibus moueri apparet, ab in existente spiritu commouetur illis omnibus.ls porro bene quiue sui natura mobilis,& qui nisi corporea ei moles vectat da soret, nunquam a motu cessaret.& alieno a pondere oppi cssus,defatigatusque,& calefacto corpore clapsus itaque& imminutus, dixi illud vectare non potest, sed tanti. sper dum reliciatur veluti onus deponit, nulloque id coni mouet motu, itaque animal uniuei sum vςluti por , ices modo mobile, modo immobile neri videtur; at spirita quinatura mobilis est. nunquam penitus immobilem fieri thoracis, arteriarumque declarat motus. Et serrum, aliaq. huiusinodi, quae sui natura immobilia apparent,mouentur interdum, quod non sui natura,sed veluti ex accidente quodam immobilia sunt,anatura scilicet, cui mobilitas tributa est, a calore .s constituta sunt. Is uero,quod non ita dum tenuia illa , leuiaq. secit, uniuersa visustinere, euehereque possit, nullo uniuersa commouit motu; quam tamen ipsorum portionem in eam egit tenuitatem, in qua elabi,& quam cuehere queat, assidue eam et seri secum l. commouet. Et vel molem uniuersam attollit interdum,quod ab entis natura contactus,a qua vel uoluptate summa, uel suinina assicitur molestia, a qua foueri Oinose,seruarique, uel ostendi,cON
rumpique sen tiat, proximius illam contingendi, uel longius ab illa abeundi appetitu accenditur,& ueluti excitur; itaque ut existimare licet colligit sese, & robustior propterea factus, molem,cuius oneri impar erat, subleuandi, secumque quolibet uehendi
potens si did quod vobis etiam passim usu egenit: palam enim ad quas ardendo Op
53쪽
rationes nostrae uires sussicere non uidetur, itaque nihil eas agredimur, si bonum eae quippi,im , quod uehemetissime appetamus,polliceantur,uel ingens quippiam malu . di quoci maxime exhorreamus,amolitura appareant; ad eas operandas promptissimi accingura ut 1 mcimusq. ,spiritu scilicet ab appetitu utroque inflammato, &propterea robustiore facto. Quoniam igitur natura uni mobilitas,at l. immobilitas tribui non potest, non recte Aristoteles, terram natura ad medium deferri declarat,quod ibi natura immobilis permanet.
PRAETEREA ET DAE E DEsCENDENT Is TERRAE
magnitudine,& e descensus concitatione. Cap. IX.
E R ν a R A M etiam,propterea terrae naturae descensium tribuen.
dum esse Aristoteles decernit, quod quo maior ea est, eo descendit uelocius, &quod eius pars quae uis descensum assidue concitat.Siquid cm non terrenio do partes,sed entia,quae descendunt omnia,uel quae longe diuersissima,& contraria prorsus terrae natur donata sunt,eodem utrum l. operantur modo,quo scilicet maiora sunt,co descendunt uelocius, assidueq. descensum ccii citant. Tum perperam prorsus inde terra deorsum ferri astruit, quod secuς,ace in quae ut mouentur,quorum omni u motus assidue languescit, te radescens is assulue concitatur. Cum enim ut alibi amplius expositum est, dc coeli nos motus, terrae l. stabilitas docet propria entium operatio nihil ipsorum uires immutet,sed maximς eas in proprio robore conseruet, non quae ditarini, uel si ueloci re assidue,sed qua perpetuo uno,eodemq. mouentur motu, natura moueri statuenda est At age assiduae terrae descensus concitationis causas nos edocentes Peripateticos diamus,lor tu enim eas explicantes,terrae eum naturae attribuendum csse declarenti
CAVsAE. QUIBUS TERRAE DESCENsvs CONCITATIONEM
Periiratatici attribuunt,&earum nulli attribui posse. Cap. X.
Rop TERRA Peripateticorum nonnulli inquiunt) qui e silia limi decidit lapis,assidue descensum concitat, quod quo prox
mior terrae fit, eo ipsius grauitas, quae con trarijs ab aeris uiribus reiecta, imminutaq. fuerat, similibus,cognatis'. proprium asi mit robur Absurda sane ratio,& quam hominum nulli, ac Peripateticis omni u mi ni meai serre liceat. Siquidem immaginari nulli prorsus licet,lapidem in sublime proiectum,& nullo ibi immoratum teporis momento, a languidissimis aeris uiribus propria natura propriaq. exui grauitate,itaq. leuiorem fieri,ium nullo itidem temporis mon erito a cognata terra et rauitatem illi indi; at Peripateticis omnisi minime, ut dictum est, leuitatem, grauitatemq. nulla agedi ut,&se ipsas propris e sedibus effundendi ,&in alienis conlii tu sidi facultate donatas sed illam quide caloris, hanc uero frigoris opus esse ab Aristoteli edoctis . Et non propterea omnino descendentis lapidis motum assi. lue concitari, quod,quae procul a terra elato uires dempte fuerant, proximiori terra
iacto restitu situr, inde liquido patet,quod si id fiat, ubi exiguum quid attollitur lapi nihil itaq. leuior si talpatium quo a terra abest, nihilo pigrius, quin uelocius Peripate
licis conficiat quam si h sublimiore decidat loco, secus prorsus atque euenire uidetur; quo enim minore a terra sublatus est spatio, eo languidiore delabitur motu, &eo itidε uehementiore, quo ex editiore descendat loco; ut manifeste descendendi uires nona terrae uicinitate,nec a re alia ullassita a descensus diuturnitate augeri uideatur. Eodem etiam
54쪽
ςtiam modo ratio damnari potest , quae ob id lapidem terrae propiore factum velociuς delabi ponit, quia minor subest , sin den clusque est aer. Quandoquidem idem subcsl,
idemq findcdus est ex humiliore cadenti loco,ia ex editiorc,multoq. huic,ut videtur, findi ineptior. Etenim cu lapidis magni praesertim delapsus acris cessione,& quasi i Eam praeueniat,atq. ante uel rat, in angustius agatur suppositus aer, atque in se iplum conspissctur oportet,qui diuidi magis repugnet, motum q. descendentis lapidis inae diat quid,& retardet: at vero ex editiore is delabens, extremum, & terrae contiguit spatium longe celeri imo, ex humili autem longe languidissimo istud idem conficere, ubdetur, motu . Absurda itidem ratio, quae lapidis delapsum continenter magis concit ri probat,quod continenter a maiore aeris copia propςllitur, atquc deijcitur. Rem ita plicat . Que ab aliena mouetur vi,ab aere ea Aristoteli moueri videtur,qui inanς e horrens eo, unde lapis prole us eli, statim, eoque conuolat impetu,ut illum non s4sineat modo, sta longius etiam propellδt, proi)ciatque: cuinq. cxiguus primum propellat aer, languido primu cietur motu; at vero, quod assidue copiosior illu abigit aer, assidue illius concitatur motus: nam aer, per quem fertur, uniuers s inane & ipse reformidans,eo undiq. conuolat,unde lapis proiectus es nec qui semel couolauit, dum propellendi locus adest, propellere eum cessat unquam : quo igitur longius iter confi- sit, eo velociore deseratur motu oportet,a maiore assidue propulsus acris copia . Veruhaec ratio infirmo satis innititur funda uicto; etenim quς vi pro ijciuntur,nequaquam ab impellete a ei e, ut Aristoteli placet, sed ab impressa scrutatur vi. Idque grauium alcensus, de motus praeterea,qui a repercussu fit,dilucide indicat ; nam, si a propellente aerς Ilienat,nunquam languescat, aut ces Iet unquam, sed veluti & descensus,semper magis concitetur,a copiosiore semper pi opulsuviere,& eo usq. duret,quoad aer,aut alia quae propellat res, adsit. Si siquidem perexiguus adhuc aer sursum agere satis A rillot Ii est, copiosior iam factus, multo id ipsum agat vehementius. Si vero, ut rationabilς est ab impressa viis ab indito feratur motu, eo assidue languidius feretur, quo a prurpestente magis remouebituri eo enim magis is,motus'. inditus languescit. Tuni res, ulla prorsus quavis celeri x te,& impetu quouis,sit renites,imino tu l. in quodvi4 ag
tur,reliliat ab eo quicquam,sed statim decidat; neq. enim huius, illiu R. in medio,qui propellat aer adsit ullus. Resiiliunt vero omnes, quod impressus motus robustior adhuc est,quam ut sisti queat. Itaq. quoniam progrediendi nullus datur locus, ves uti r
tro agatur opus est. Quas ob res,quando terrae descensum terrae naturae acceptum I se retes Peripatetici,cur asii ducis acceleretur, nullam,ut arbitramur, cui acquiescamus
caussam inuenisse uisi sunt; nos materiae copiae,&ipsin uniuersum materiae illum tribuentcs, quantum in nobis erit,propositu perscrutemur. Digna quippe res est,quae di
EN v I v M entium nullum, at paulo corpulentiora quae sunt,ues si natura donata sint,quae quam longissime a terrae natura dissideat,& c traria etiam ei sit,promptissime decidunt,& delabuntur omnia,eoq. velocius,quo copiosiore,magisve in seipsam compacta costente ni teria :&quae destendunt,descensum assiduς concitant. Haec autem
descensus acceleratio,non quidem materiae naturae, nam quae natur/mouen tur eadem perpetuo mouen tur velocitate,at rei certe t ribue udus est,quae vel perpetuo materie in sit,uel quam descensus quiuis ei in dat,& appetitui omnino cuipia. Nam quae alia materiae res,ves natura incile, vel indi a descensu queat, a qua is assidue concitetur,non assequimur. Et cn tium vires summopere ab appetitqaugcntyr
55쪽
ueteritur,&intenduntur; quin eae ipsoru multis induntur, quae,si quide Insunt,quod nihil ab appetitu excitae veluti stertunt,ines Iehaud videtur. Itaque penitus immobilia quae apparent, boni cuiuspia contingendi, maliue declinandi appetitu incensa velocissimo ad illud feruntur,&ab hoc aufugiunt motu . Quod porro bonum appetens,s
ctansque,& quod malum odio habens,declinansque, descensum materia concitat, ut in notcscat ipsius ingenium,& usus omnino in que a Deo creata est,munusque, quod ei demandatum est. intuendum est: neque enim frustra, nullumque in Mundi bonum ci catam eam suisse,proindeque& nullum demandatum ei fuisse munus existimandu. Minus ctiam usum, in quem creata est, non praelians, munusque, quod ei demandatucst, non Obicias,oblectetur, periciaturque, & bonum, quod ei convcnit , consequa tur. Siquid cm quae entibus, cor uinque naturis, a quibus constituta sunt, agendi, operandiq, iacultates attribuis sunt, propterea attributae sunt omnes, ut iuxta cas age ia, operantiaq; , conseruent sese, oblectentq; , & perficiantur etia; in proprium tandem singulis artributae sunt bonum, Sin aliorum ctiam quibusdam. Quare sique in usum materia creata sit ,&quod ei demandatum sit mu nus, notum fiet, quod bonum consequendu, malumve declinadum appetens descensum concitet, sortasse intelligem uia.
Pei laesi concitari. Cap. XII.
V o N I A M nulla prorsus materiae portio spectatur usquam, cui alto-ram agentium naturarum indere non liceat, quin cui caru altera necessario indenda non sit; nec usquam alterius actio sentitur vlla,qui earum alteri nulli inligrenti materiae attribuere liceat; nec materiae portio ulla,cui nulla insit natura agens, nec ulla agens natura, quae
per se existat, nulli linhqreat materie, spectatur usquam; sedentiali rotius omnia, & quiuis ipsorum partes, & puncta etiam queuis e materia, corporea cilicet e mole, & a natura agente penitus sibi ipsis commixtis, & veluti unum factis coposita sunt ;&ens nullum actionem, operationemve edere apparet ulla, qui alterius agentium naturarum propria non sit; patet materiam nulla prorsus agendi , operan diue facultate donatam; nec propterea a Deo creatam suille, ut ageret, operareturve
ipsa quid,sed ut agentes, operantes'; naturas in se ipsa susciperet,& veluti unum ijs facta ab ipsis ad proprias ipsorum actiones, operationesque ageretur. Itaq; earum nullgunius naturae agentis, nec eam c5tinentis materiae, sed omnes utriusq; ueluti communes sint. Huiusmodi in usum materia producta cum sit, huiusinodiq; demandatum ei munus cum sit; ut dictum est, quς agendi, operandiq; facultates entibus, eorumq;paturis indite,&munera demandata sunt, propterea illi in diis, &demandata haec sunt,ut iuxta ἰllas agentes,operante'; , &haec obeuntes, scipsas,&que ab ipsis costit ta sunt entia, conseruent, oblectentq;, & quam persectionem, quodque bonum consequi poliunt, consequantur; liquido utiq; patet, materiam agentes, operantes'; naturas suscipientem, &cum ijs earum operationes operantem oblectari, perficique;
ut si quampiam seorsum ab ijs operari ipsa cogatur,molestam eam ipsi esse,odiosamq; i&qua se ut exoluat, operationem , qua finis ei imponi posse appareat, vel si ipsius navi propria non sit, operari nihil pigrescat. Vt si descensus huiusmodi sit, inuentu
utiq; appetitus sit, qui materiam ad descensum concitandum impellat. Neque enim aliud operans, sed illum modo concitans,cito finem illi imponere queat,nec aliud omnino operari materia potest. Tum, ut alibi amplius expositu est, quae molestς sunt op rationes. &obeundς Iunt quod homines faciunt entia itidem reliqua accelerare eas conliciendum est. Materiae cu naturae suscipiendε sint, quarum altera immobilis prorsiis sit, altera mobilis quidem.& quae reliquis motibus Oibus, at non certe de descensi itidem
56쪽
itidem oblectetur, qu In quae ibi tantum descendat, ubi copiose, & in se ipsam densis
ix ineli materiar, & cuius oneri impar sit; tandiuq; modo, quoad adeo tenuem,lcueque faciat, ut euehere cana queat, & tali facta statim ascendat. Huiusmodi inquam susciapiendae, huiusmodi q. cum naruris operandum etiam materiar cum sit, nequaqua ope randi facultas indenda ei fuit, quae in existentium naturarum operationes impediat,rctardet uc, nec indita quidem est. Nunquam. sponte sua, nullaq. coacta necessitate, sed tunc modo descendit, ubi n ulli firme,liabiliq.rei in herere potest ; & patitur potius, quam operatur. Itaq; descensus, quod nec a materiae, nec ab in existentis naturae cili tur viribus, molestus materiae, odiosu'. est: & nequaqua operatio,motusque, sed operandi impotentia, de casus, delapsusque, Se passio, ut diistum est, quam merito acceleret,videri potest. At unde digressi sumus redeamus ; de num reliqua, quae Aristoteli as. sumpta sunt, recte assumpta sint, consideremus; num scilicet motus non , cui usino dinobis visi sunt, una, eademque,& naturae unius operatio, proindeq. & sibi ipsis qu
simillimi, tu in uni,ijdeq. sint omnes; an, cuiusmodi Aristoteli positi sunt, a proprijs singuli,& quae a seipsis diuerss,&contrariς etia sibi ipsis sint, edatur naturis ; itaq. ipsi etiamotus a seipsis diuersi,& sibi ipsis contrarij etiam sint; insuper an quod mobile est e
nequaquam pluribus , sed uno tantum secundum natura moueri queat motu, ac propterea is tantum igni attribuendus sit, quo sursum ad proprium locum, ad propriaq. Aristotcli sertur uniuersitatem; is vero, quo cum caelo circumuolui Aristoteli videtur, non ipsius naturae, sed caeli opus sit secum illum trahentis. MOTUS A sE IPSIS DIVERsos, ET SIBI Ipsis CONTRARI Os MALE
Arist. visos esse. Et ab viis omnes, cadenique di na tura,& unam omnes, candeinque esse operationem. Cap. XIII.
Ο τ v M, qui sursum,ci, qui deorsum opponi,& virum q. a circulari diuersum, & a con trariis illos, hunc vero a diuersa edi natura suppones Aristoteles, rem supponit, quae non supponenda, sed apertis lime declaranda erat. Vnum enim modo calorem motus, &aeque eum cum facian t om ncs, &, ut alibi expositum est, nihil a seipsis loca cum dis serant, quae intur motus diuersitas, contrarietasue fit, non video.Tu duplicem naturam esse decernens, & mobilem alteram, alteram immobilem, ac ab alatera molem, quam subit, mobilem fieri,ab altera vero moli, cui sese indit, immobilitatem indi,& mobilia quae sunt corpora, aerem, atque ignem ex illa ,ex hac contra inambbilia, tςrra, atque aquam constitui, manifestE motus omnes v ni, eidemque attribuit naturae; proindequesbi ipsis similes, cognatosque, quin unos sibi ipsis, eosdemq. esse ponit omnes. Aerem praeterea, atque ignem, coelum l. ipsum,&quae alia ijssimilia, casnataquς sunt,calida tandem, tenui aqueentia quaevis,&ipsum imprimis spiritu animalium corporibus in existentem assidue agitari intuenti Aristoteli, entium vero reli quorum nullum prorsus motum edere ullum unquam, sed perpetuo immobilia torpere omnia,calori non quidem moli cuiuis, sed ei tantum indito, quae in summam actast tenuitatem,& quam secum evehere queat,motus attribuendi omnes, &, ut dictum
est, sibi ipsis uni, ijdemque ponendi erant omnes. PERpERAM ARIs T. IGNIS , TERR AE Q. NATVRΑs, IN ILLI Us ILLAM
ad propriam vitiuersitatem ascensu,sane in huius ad tuam descensu inquisitis. Cap. XIIII.
Nevs Nova videtur Aristotelm, qui ignis, terneque naturas non in per Η petuis,&nunquam cessantibus ignis uniuersi, uniuersaeque terrae operati L J γη nibus, in ignis coelo suppositi circumuolutione,&in terrae uniuerse in subli
mi suspensione sed in momentaneo illam inspiciat ignis particulae alieno in loco, in
57쪽
ontratia geniti entia, proprium ad locum, propriam' ad unii talem ascensu , ct hanc mmo in kntaneo terri partium a propria uniuersitate abstractarii,&in sublime prsiectatum ad eam descensu. Ignis etenim ascensus iam, quam appetuum, non magis in ipsius natu, rae,sed ipsius grauitati, materiae scilicet, Equa constat, copla attributus est. Nam paulo grauiora quae sunt entia, vel quae natura donata sunt,qitae terrs nature penitus c, traria fit, delabuntur omnia. At circularis ignis coelo suppositi motus, quia co univc su Dpse suo in loco, & inter cognata entia nihil appetens,nihil declinans,perpetuo, in
celiant Crq. mouetur,proprius, naturalis'. sit necesse est. Perpetua itidem terre in subli
mi mansio necessario ab ipsius natura dependet; nisi enim ab ea, ab in eximia te omniuno frigore motus Omnes exhorrescente retineatur, & veluti coerceatur, qui sese in s blimi sustineat, nullam q. unquam inclinet in partem, intelligi non potest. Nec vero ignis naturam non in ignis circumuolutione inspiciendam fuisse Peripatetici asserat; quod non a propria is natura, dc a seipso, sed a superposito circumuoluitur coelo.Id. n. ponentem Arist. difficultates excipiunt, quas numquam exuperet. Ignis scilicet ulta
. iis , immobile id proprio illi O , in quo precipue propriaeoperatio operanda ei erat, facit, & alienam attribuit, lM qua breui Arist. corrumpatur. Si, inquit , chas circulariter circulari latione seruntur, 1.hestri praeter naturam serantur, mirabile, & omnino irrationabile, continuum hunc sol uni temis is esse motum, pr er naturam cum fit: videntur enim in alijscitissime corrumpi que prerer naturam sunt. Nec ve 5 motum hunc, propterea quod a lolige nobiliore, longeq; diuiniore en te communicatura ni non prster naturam,sed veluti supra naturam eisd ntendant, itaq. nec cessare ab illo unquam, nec unquani ab illo ignem corrumpi dixerint Peripatetici. Manifeste enim circularem motum igni, vis si coelum ex eo cosset, V pido naturam esse asscrit Arist. . Si quod hircsisertur,ut aliqui dicunt, ipse iii qui , no Ibi a V minus ipsi motus hic priter naturam erit,quam qui deorsum: ignis enim motum eum' videmus esse, qui a medio secundum iectum. Et quantumuis a diuiniore eni &is a coelo jsnis circulari moueatur motu, si pinter natur m eo cieatur, corrumpςtur Aristotest tame in non enim ignem secum trahens coctum, bonum quippiam ei indit,quod quidem malum ab aliona ei inditum operatione amoliatur. Modu prsere alio uniga coelo trahatur, nunquam, reor, A Ait . finget, nedum explicabit, explicandum Omnino. Nam preter uam suod ut Peripateticorum optimis videtur nullis c um tacitisbus pinditum Aristotest qualitatibus, neq. ab igne contingi, neq. ipsum ignzm con ringere, proindeq. nec moueri queat; quantumuis etiam contingat quonia vel e circularcs, ct summe aequabiles, ous sibi ipsis c5tigiis sunt coeli, ignis'. superfici a iudi circulla sertur coclum, quod dum circumuoluitur nulla sui parte igni immersum , ι hil eum sccum trahat, nihilis. Vsquam disclinta, nulli istitet quam .iddu A. quo
58쪽
SI IGNIS. TERRAE Q. NATURAE, it N QUIBUS EARUM OPERATIO-
nibus inspiciende erant, inibectae Arist. suissent, terram penitus coeli contraria,ignis quim simillimus villa esset. Cap. XV.
CAE i. I, ignisq; caelo suppositi merrae operationibus, caeli,ignis F, & terrae naturae colligends erat, no n in terrae glebulis a proprio loco, propriaq. abstractis uniuersitate &alienum ad locum,alienaq. proiectis ad entia,neq. in ignis particulis alieno in loco, contrariaq. genitis inrer untia.sed, quod in caelo factum est . propriae terrae, ignis Me -- operationes in terra uniuersa, univcrso'. in iane, in propriOq. cxistentibus loco spectandae erant. Nam,etsi eadem,S: terrae glcbuis, dc ignis quantuli uis, quae terrae univcrsae, uniuersit ignis vis est, atq. operatio, non idem tamen, vel glcheciusdem,eiusdemq. ignis proprio in loco .dc inter cognata entia, ac alieno in loco in-rerq. aliena entia existuntium appetitus, necessitas uecst; iuxta quaepci spicue, vel cs; tra propriam naturam oncrantur interdum entia. in iis certe sublunarium entiu opς- rationibus, in quibus ipsorum naturae inspiciendae Aristoteli erant, id spectae si forent, Corum nullam natura a caeli natura diuersa donatum conclusisset. Sed terram coptr viam nullo unquam commotam motu statuit lui. ignis vero quanisi suillinius, & idem Prorsus motu perpetuo cum calo circumuolui conspectus, aer, atque aquae Omnes caelo similcs, cogna: aeque vis, cssent. Perblado ille enim, at assiduo agitatur Alistoteli motu,& corrumpitur inclusus, motuq. prohibitus. Et hae itidem motu seruantur,co rumpuntur immobiles iactae itaq. ratio e caeli circumuolutionis. adlublunarium cor Porum motus collatione sumpta, instrina piorsses, & quae Aristotclem nimis fibrapa . Placentem, nimis q. ctiam proprio ingenio confidentem os laudit.Neque enim nis r tionibus nullo e sensu, scd cx ipsius ingenio depromptis, magis quam proprio sensui homines fidem habituros confidat, terraemotum attribuat vlluitis minus etiam cum reliquis diuinis corporibus, tum Soli ipsi calorem aucein l. abneget. Fercda tamen cit quae scilicet nihil Deum Mundum coniti uentum iucusat. At non ceriri quae ccaeli m snitudinis excussit, quo sublunaria corpora cxuperat, sumpta est; qhae nimitu quod alibi d ctum est Aristotclem veluti Dei sapicii tiae aemulatorein , & Mundum suo arbi eratu componuntian declaret. Id eni in agit, non qua do nata su nt, scd qua donadaes seprcpria ei ratio dictauit, coiporibus magnitudinem attribueni.
corpora exupcrat, non igneum id, stellas l. astruit.' Π Care. XVI C
op. XVI. I, inquit, igneum sit caelum, cum tanta mole reliqua exuperet,corr pat utique,& in ignem reliqua agat omnia. Id vero necueniat, noά
alia vi a sed ea ratione se se corpora excedant necesseesh, qtia in sesqmutuo i ta uesti videnturi qua ratione, quae e terra quapiam fit aqda,l terram e s ua sit: a est, cedit, ea ab aqiiji via meria utquersam exce-
quaquam, quod maxime oportebat. a rebum ab earubiq. s*niu sed a proprijs pq
risii dum erat,non multo ter ra. maius, sed immenso quod1m ea minata. Nam Rultra Mi
59쪽
propterea immutatam quid Terram intuitus, si Mundi constructionem, corporum qianeo contentorum naturam,magnitudinemq; perspicere, non illum suo arbitratu etisingere propositum homini suisset, manifestissime videre poterat, non ca illu constructu m esse ratione, qua c5strui oportere propria ipsi ratio dictarat.bane si calori, frigo-tiq; ea assignanda sit magnitudo, quam nostra nobis ratio assignandam statuit; loncecerte calori, quam frigori assignanda sit maior. Praestantior enim, diuiniorq; quae est natura, eam lonῆe maiorem esse,maioraq;. que ab ea constituutur, en tia, igno ibitio 1 ε contra naturam Ionge minorem esse. longeq, ab ea minora constitui oportet entia,&tanta sorte modo. quanta ad pK stantiorum satis sunt conseruationem. Nee vςrudum est quicquam, ne tanta mole exuperans calor, frigus c materia omni deturbet, eam q. omnem ipse occupet. Potuit enim quς facta esse videntur, do indicat sensus maxima illius portio summae indi ten uitati & lumine exilis, ac summe fieri languida: que terrae frigus, vel mole summopere excedenς, at valde id in seipsum colle, tum , uni tu inque. proptereaque robustissimum iacium, nihil viribus exuperet, quin ab co uteretur. Portio reliquaβ qua terrae frigus exuperadum,& terra ipse in entia,qus ex ea fiunt, in uerteda erat,tenui quoq; , scd copaetioli potuit i in partiri subiecto , in quo in plurima illa,&copiosa, ut dictu est, igeret,at nequaquavni,con sinuoque.&quod terra undiq. spheri Zoneus ritu ambiret Na, si volueria assidue immutaretur,cor: up icturiandent uniuersa Sed unum quidem pricipue hoc summo,ac copioso repleri calore;quod terrama nitudine, ac , tribu quini logissime excederet, exuperaretq., quodq. longissimEab ea amotum, assiduoque,&longe rapidissimo,beneq; vario delatum motu, uniue iam tandem eius superficiem calefaceret, nullamq. cius partem penitus destrueret unquam, atq, singulis se se reficiendi tempus praeberet.Tum alijs innumerabilibus propemod . at longe illo minoribus, longiusq; eo a terra, vel propius positis plurimum etiaindi calidum: quae tecta ente illo, iterrae vires . si non prorsus reijceret, at imminuerent certe, de ne ab ijs,quae ab illo constituta su n t,destrueren tur, obitarent. Raas obres vel longissime magnitudine, ac robore a caeli calore exuperatum terraesti sus, semperquet ab illo oppugnatum, nusquam tame ex cadeturbatur, inter imiturue, sed perpetuo sem
tur. Nulla igitur Aristotelis ratio orbes, itellas'. ab igne diuersas esse probat.
Is et x etiam signorum ullum, id ostendit ; quin Solem, orbesque, &stellas igneas esse illorum virum q. manifestat,& Aristoteli in prirnis manites are potuit . Quoniam autem paulo crassiores qui sunt vapores, superiorem ad aerem sublati ab ciu'. vel calore, vel motu accessstes larum Aristotest speciem praebent, igneae utiq; ponende erant si cl-. lae, praeterca & quod caelo subiacet corpus, caelo umile,cognatis q. esse.. Na si si quod longe maximae supremi caeli portioni euenisse etiam apparet n usqua in ic sibi ipsi collectum, di in seipsum conglobatum, nusquam propriam spetiem v len ter manifestat, itaque nihil lucet x squam, nullsque in eo permanςotes spectatur siet. quoniam tin qui ad ipsum qiseruntv r. vapores non ut ad dissimile,co traiiumue,sed ut adsimile, cognatumque efferuntur ens &exiguum quid calidiores, tenuiore uefacti, in ipsum istoteli etiam aguntur; &hutulino didum fiunt, stestarum speciς assumsit ;at facti nihil amplius lucent, qu n peniti s,cuiusnodi ens, in quod acti sunt
60쪽
de supra Limam huiusmodi si fiunt stelis, nequaquam ideo id euenirem istimanda est, quod nullus ibi sit calor, a quo vapores accendi queant; sed quod crassicies nulla, queaccensa lucere queat, cousq; effertur.Nam, si ad Caelum ascendat ulla,si non ab eius calore, a motu certe accendatur. Alterum adhuc signum a Solis colore iumptum, ominbbus quidem sed Aritio teli certe in primis igneum elles Olma manifestare potuit; cui nimirum non perpetuo cadidus Sol,ignis vero puniceus,nauusue, diuersus scilicet solis, ignisq; videtur colori,sed vel iisdem in commentari)s tridis colores nos edocenti idein prorsus visus est color viri u sque.Nempe ignis, sicuti & sol, propria natura albus; at punieeus uterque, & flauus fit, per vapores hic, per fumum ille, vel in sumo conspectus: Quapropter prssentes tantum positiones ubiq; respicit Aristoteles; eas'. modo ne di mittat, nihil alibi positas amoliri, sensum etiam iptum dimittere nihil veretur. oc AELvM IGNEUM ESSE NON sENfvs MODO, SED PROPRIA L
eci iam positiones Aristoteli demonstrare poterant. Cap. XIII r.
Vo N t A M igitur rationes, quae, quin Celum uniuersum ignesi poni possit, obstare poterant, vans omnes, at l. inanes monstrata sunt; de Soli , caeli nimiru portionis in seipsam collecte, natura, species, atri operatio, calor, lux, de motus, aeque ignis, ac solis sunt; necessario igneum ponddum cst celum. Rationes enim . que ignesi Id declarent, nihil minus quis inquiret quam ii quos sen fit ignes esse percipimus signes eos esse ratione assequi velit. At eas in, que Aristotcli in primis mani testare id poterant,intueri ne grauemur; vi celo calorem abnegans, non sensus modo sed propria rum etiam positionum oblitiis appareat. I2n non alia modo entia qua uis commota Pagitataq calorsi astumere, igniri q. , sed primorum eorpora calida quae sunt motu ψfrigida vero ab immobilitate facta esse Aristoteli visum est: ideo longe velocistino, α nunquam cessante delatum motu cfum,calorem assumere,&calidum fieri,quin iam, diu factum esse existimandum suitii eoq. et lain promptius,quod circulari,continu' nil mirum, nihilq. remisso unquam,quo queeommouentur promptissime omnia calcfiat.&accenduntur, moueriir. Quin magi, propria natura suimne calidum esse collige dum erat: siquidem frigori grauitatem, ac immobilitate, calori leuitatem attribuit, de mobilita id & nihil magis culor a motu,quim motus a calore seri videtueri . Ad ei si sis id asser dum erat; siquidem,quae aliena a ui comma, per se mobilia fiunt tandem, non prius talia fiunt,quam calore sumiuo,summaq; ab eo donentur tenuitate. At quesummum
uersum calidum Atilio teli cisum no lui ne. Pr Pterea ii lem et Aristoteles asseti Citii serie ad priinu A iiij iud uenire ὀbotidie, quod cum ras ut nitiirast, cur ceter quae in cadem serie cuenti hentur, talia. adant,causast. Idcirco in calidorum se ii radivitum primum est de ueniendunt, Egina dirim talidiim cum si cuit aera est iEDeut, ςal Vfaciendi vosi, ita incultatumi, causa fift dvo quatit . desilast figitis,ineq; aer Aristoteli ho es notest; cui in Η rsumm i risi ila d tura calidus st .FVterque a caeli solisque motu circuiri actus , contritus ire accenditur , Signitur i, Gadi