장음표시 사용
71쪽
&ab ipsis constitui omnia.Atq. ob hanc caussam cotraria illa esse oportet, & prima insuper contraria. integra nimirum, nihilq. imminuta,aut sibi ipsis comixta; ijs. n. dunta,, xat,que principiss inesse debent,insunt oia.Adeoq,inquit, manifestum est,agentia, sor i. PPU,, maliaq. principia contraria oportere poni,ut antiquiores veluti ab ipsa coacti veritate rex. 48. ,, in lici conuenerint ad unum oes; omnes. n. contraria posuere. Escientia etiam, quae in naturalibus eade formalibus Aristoteli imprimis sunt, cotraria illi statuuntur.Quo- ,, niam,ait contrarius est generationi interitus, contrariorum aut econtrarias esse opor,, tet causas agente&,qus agunt, cificiuntq. principia, cotraria sint necesse est.Insuper pri lex. 16. , ma construens corpora, Nos autem, inquit, sensibilium corporum materiam quan- Παλ,, dam essed icimus,cam autem separari non posse sed sempercu contrarietate esse, nun,, qua .s ab altero contrario seiunctam sed ab altero perpetuo detentam. Quod repetes, ,, Materiam inquit ponimus inseparabilem quidem sed contrarijs subiectam,sermis ni ris. i. ,, mirum , substantijsque. Neq; enim primorum corporum constitutionem inquirens, non illorum sormas, substantiasque, sed accidentia inquirat. Deinde corporibus co- ,, stitutis,aer,addit,maxime terrae oppositus est,& aque ignis,ut pote quod huius forme, substantiaeq. illius sorma,ac substantia opposita est.&contraria.Na si qualitas contraria sit, non aqus ignis sit contrarius sed huius qualitas illius qualitati. Et propterea incorruptibile concludit caesum,quod eius substantiae substan tia nulla cotraria est. Qus, arbitror, intuentes Aristotelicorum nonnulli dicunt, nequaquam substantie cuilibet subitantiam quamlibet opponi negat Artitotcles; non enim simplicisiinplicem, quas aperte sol ipsis opponi enunciat, sed copolit e compositam; siinplicia videlicet corpora cotraria Arilio teli sunt, sed non mixtis mixta. Haud tamen recte sentiunt quand quidem si simplicia,componentiaque contraria inter se sint,oppositaq.;que itidem cxipsis coniti tuta suntopposita inter s) csse oportet,cotrariaq;. Quocirca melius alij,qui ubi Aristoteles, inquiunt,substantiam substantie contrariam esse negat, no fornas sor
mam contraria negat,sed materie materia,ac lubiecto subiectum,commune tamen in telligendum,ac remotu,quod unum ei Udemq.omnibus: nam proximum a formis singulis diuerso,ac contrario asticitur, disponiturq. modo. Relinquitur igitur,no ideo calorem, frigus'. substantias non esse,quod mutuo sibi ipsis opponuntur. NEQUE VERO . QUOD INTENDANTUR, ET REMITTANTUR,
magisq; suscipiant , diminus. Cap. XXVI LOuvi ii a cum inter se sint forme,mutuoq; in seipsas agat,& mutuo a soplis patiantur ; intendantur oportet, remittanturq.,&magis suscipiant & minus. Eloium minime Aristoteles id negat; qui, ut alibi dicemus,agen tia rei u principia, rerum nimiru formas, reruq. subitantias inquires,duo tantum illa cile maxime contendit, multis q. lectarat rationibus. Quae quidem cum plurima, ac diuersis sina cificiant entia, plurimae & ipse, ac diuersissimς.& tot omnino,aca se ipsis diuerse fient,tot q. , ijsq. modis intendentur, & remittentur, quot entium genera costituent, & quibus a se ipsis ea different, propterea quod quae vires, conditiones q. entibus insunt,a natura eae inditae sunt oci; aqua costituta sunt.Ipse insuper mixta omnia e quattuor simplicibus corporibus penitus sibi ipsis immmixtis,& singulorum substantia nequaquam abolita,sed remisia,refractaq. componi decernit. Praeterea, quoniam que sub codem genere Aristotelicis locantur entia,quarq. ab una, eadeq. ijs conuituta sunt natura, agedi ea viribus summopere a se ipsis diti erunt; utiq.& naturam, a qua consti uta sunt, viribus a seipsa diiserre oportet; nam actiones formarum esseomnes, nemo non Peripateticorum asserit. Quin si non proprijs, sed qualitatum viribus agunt formae,&a qualitatibus, quemadmodum putant, conlii tuuntur, quoniam qualitatum casum sequuntur, cum q. ipsa exoriuntur, atquc occidunt, cum ipsia intendantur ncchaec est, ac remittantur.
72쪽
Nam si, ut Peripateticorum optimi opinatur, cum propria qualitate immInuta forma integra stare queat, & cum nulla illa stare queat ; quandoquide qualitatis gradus cius
dem omnes sunt conditionis; &quod uni competit, omnibus etiam competit; visi absq; uno qualitatis gradu ignis forma seruari possit,& sine caeteris etiam seruetur. Absurdum sane,imminuta qualitate integram formam permanere, formamq; eadem ad proprium opus robusta, languida'; uti qualitate. At forte non propterea substantias intendi, remitti ire posse neget; quod earum vires, neq, augeri, neq; imminui queant, quod nimirum fieri, negari non potest, sed quod id ubi fit, non amplius eaedem rem nent substantiae, sed verE pereunt, inq; alias aguntur. Propterea sane, si intensioncm ijs,remissionemq; abnegent, haud perperam forte abnegent; quid eniin, vel eandementi substantiam inesse, cuius actio vel propria quaepiam imminuta sit conditio vel quid naturam, que periit iam,viribus auctam, imminutamve dicasP Verum nequaquapropterea calor cm, frigusq; substan tias esse negent, quin maxime assirmet, maximeq; statuant.Siquidem, ut dictu est,quiduis auctus, imminutusve calor,alius ipse & aliud. cui in illit fit ens, entiumq; quorum uis immutatio in existentis caloris immutatione insequitur. NEC Qvo D sENSU PERCIPIANTUR. Cap. XXVIII.
IN v x etiam materiae immersae,& naturales prorsus que sunt formae, sub sensum eas cadere, &sensu percipi Peripatetici ncgent umquam; si Aristotelis decretorum memores esse velint. Is enim simplicium corporum principia, substantias nimirum, a quibus coistituuntur, inqui
rens, nequaquam contrarietates omnes illserum species facere affirmat, sed eas tantum, que sub tactum cadunt. Quoniam, inquit, tangibilia sunt, tangibili inter se dii ferentia diluerant oportet. Et passim entium actioncs non aliis eorum qualitatibus, conditionibusque, sed corum attribuit formis. Itaq, te uita tein, grauitatemq; simplicium corporum formas ponendas no esse decernit: quo niam,quod ille faciunt, mutuo in se i psas non agunt, at calorem frigusque, quod ictu mutuo assidue oppugnant. Vt liquido pateat, formas sensu percipi, ipsi in prunis Aristoteli visunt cile, positumque, quin solas eas, solis ijs actionem attribuenti. Vna enim quae agit natura , alia entium conditio nulla forte sensu percipitur. Cuius porro actio sentitur, ipsam, quar illam edit, sentiri naturam actionis ratio declarat.Quoniam quidem non aliud videri potest actio, neque est omnino aliud, nisi cius quod patitur tyagentis naturam in alteratio, immutatioque,& propriae naturae reccisus, ac corruptim& alient acccs us,& generatio: v tiq; qui actionem quampiam sciatit, natura is, a qua illa emanat, sentiat oportet.Cum enim solae, ut dictum est, rerum actiones sentiantur, soring itidem, a quibus solis ills eduntur,sole sentiuntur. asobres quoniam Peri' patalicorum ratio nulla impedimento nobis es. uidetur, quin calorem, frigusq;
agentes rerum omnium Omnino naturalium naturas, ac subitantias statu
mus,&quae rebus insunt uires, facultates, dispositiones, silectes, comditiones denique omnes a calore, frigoreq; ijs indi, & iuxta id-
extilentis caloris immutationem immutari ipsis intuemur . 'rnuis'. l. oculis; nostra ad extremum positiones nulla arς dicit n. . . . . labefactiniuri&ab ipso comprobantur cliuni sensu : v lique firmas eas, st '
73쪽
A T E non una, & duplex natura agens, &vnus calor, sitigusque unum Mundi huius uniuersi principia, nec quod Terram , mareque,&stellas inter, quodque ipsas inter stellas loca tum est ens, unum, idemque, & ab una eademq; uniuersu in costitutum natura,nec duo tantum prima esse corpora, nec entia reliqua a coeli, solisque natura e Terra effecta;quemadmodum nobis, Ari Itoteli videntur. Ille enim sublunaria omnia una,eademque cinateria, quae supra lunam sunt entia, coelum, stet lasq; omnes ex alia constare,&quae nihil illi congruat, natur rumque, quas illa suscipit, prorsus incapax sit, & quod i n ter lunae orbem,terramque, Mare est ens, in duo, in ignem, aeremque ignem enim supremam eius portionem, quae lunae orbi subiacet, aerem vero infimam hae, que terram ambit appellat diuisum esse a firmat;&praeter coelum, quattuor esse prima corpora, icrram, aquam, aerem, ignem, decernitiminimcq; ad horum constitu tionein calorem modo, frigusq; , scd humiditatem etiam, &siccitatem, ut agentes naturas, ct ad illorum singulorum constitutionem nequaquam earum unam, sed oppositionis utriusq; alteram affert ; &duplicuomnino lingulis agentem assignat naturam: dictisq, e quattuor corporibus, at veluti
mutuis vulneribus confectis, asilictisq; , & pugnam pertaesis tandem, & tibi ipsis com mixtis, pen E & unum lactis omnibus, entia reliqua costituit omnia: de coelum,stellas'; es propria natura, & que a calore, frigoreq; , & ab humiditate, siccitateqi prorsus diruuella lit,donat: itaq; calor, qui a sole fit, no ab eius natura, nec a proprijs eius viribus, sed at, eius sit motu, a quo. s.coelo suppositus ignis, & bona aeris pars agitetur,conteratur, accendatur, acccsusq; ad terram usq; detrudatur: dc nequaquam a propria coelumnatui a , propria lesubstantia, sed ab immotis moueri motoribus istatuit longe tandem mutuo in omnibus sere dissentimus. Quasobres Aristotelis explicanda, excutiendam est de singulis iententia; nec vero & aliorum etia opiniones,s itis ab ipso,ut videtur,reiecte, & quq nulli ad iniit e,ab ullius remouendae sunt animo.Vtinain cum Peripateticis liceret idcin; magno alicita inponendi, reijciendiq; labore vacuis,nostra tantum explicanda esset sentcntia. At quoniam non admiserunt inodo illorum placita, & decreta, sed ea acceperu ni fide, & religione, ac si ex ipsius nature ore prolata essent ; itaque rei
nullius amplius natura inspicienda, indagandaq; cuipiam videtur; sed latum quid de quaq; Aristoteles leni rit speculadum: utiq; quouis labore nostro, aliorum etiam fallicioquo uis, singulae illius positiones, quam diligentissune, &saepius caedem interdum exponendae, examinandaeq; sun t.Nihil,si in ijs tractandis plus tuito interdum immoremur, mortales nobio,vt ignOlcat Ad quod esummo nature interprete dissentire audeaG a mus
74쪽
dictum Gliam, aut i, uni imitentu . nihil nobis veritatis stud o wlli isti ei sim tus succcseant, quin gratias potius habe/iat, idemq.ipsi faciatit ouan G. I ple enim liber in philosophado Aristo ses veritatem amici suam ni Si is praehoho andam admonet,& veriviis grati prςcep tyre in eligin, micum Q. incusare. 'ihil virevir. Hi us certe solius nos amore illecti, & hane venerantes scitam inii ,, quaeab alit ut ilias traluta Lili,
acquiescere impote luesaltu rςrum natur insp0iutius . conste ullaniar. tan dem mortalibus aperite voluimus; nec liberi, nec probi hominis ossicio sung iudicantes, si generi illam humano inuidentes, a Munuidiam ab hominibus veriti, ipsi illam occultaremus. Ergo, victarais illa educeat, agentia rerum principia inquirente,& prima constituentem corpora, tum reliqua ex iis componentem, postremo Ic cani, soli
que motu calorem generantem, de motores immotos, a quibus icthluntinoi ,Δ H-dagantem, ea denique, in quibus binnibus laui mea nobis dis geritus explierntesiAr, stotelem audiamus, & singula eius dicta. rationesq; examinemus. RERUM PRINCI p IR TRIA ARISTOTELI kTI A lx V ISA ES E.
Ex v M principia, e quibus res constant, cum antiquioribus sere o m. nibus, tum Aristoteli tria visa sunt, agentia contraria duo, A mat ria una. Quoniam corpora, e quibus noster hic Mundus com p si tus videri potest, dc quae in co continentur entia quaevis, mutuo lusi oppugnare, immi utareque, de ex alijs alia fieri ρpparent; a contrari j inaturis, & quae t se mutuo oppugnent, deturbela tque, δc interimatidi mutuo aliae aliarum sedes occupent, constiti Ira esse exi: limandum suit. Ad hoc pria quae corrumpuntur, non a quibusim, neque in quae uis, sed singula a certis quibusdam, & in certa quaedam corrumpi, calida Rilicet non alijs a i eluis
vllis, sed a stigidis modo, &in frigida, G: alba a nigris modo, Si in nigra , 5e dulci
ab amat is modo,de in amara, de contra, quae tandem immutantur omnia a contrarijs modo , de in contraria immutari visa sun t: utique duabus tantum a naturis entia ominia estecta videri potuere.Nam si talida non a trigidis modo. sed a tepidis, de alba non nigris modo, sed a purpureis. Quisque, & puniceis, de dulcia non ab amaris modo. sed ab austeris , acidisque immutari apparent; quoniam tepor qui uis a calore, irig reque, & colores alij quiuis ex albo, nigroque, & quiuis alij sepores ed ulci, amaroq.,
naturae Omnino omnes, quae intermediae videri possunt, ex extremis sibi ipsis commi xtis constitui, & ex utraq. in exiliente conitareAristoteli videntur: magis quidem, mi nusq; alteri alie, sed ora utrique contrariae, de naturae omnino vni una tantum contra-xia videatur oportet. Quonia vero contrariae quae sunt naturae, de quae sese assidue o
pugnant, obisduntque,& quarti altera exuperanteulatim altera deturbat i, perireq; videtur,eae, ut sibi ipsis coeant,de veluti per vices mutuo sese suscipiant, intestigere no licet ; de quod quae corrupuntur entia non penitus perire, de in ta 6 cns abire, sed eorum natura modo, dispositioque, de species immutari, at moles, corpusq; rcmanere, atq; ex alio aliud fieri videtur: utiq. tertiam quadam naturam, quae contrarijs subiiciatur,ti que cotraria per vices suscipiat, & ὰ qua entia fiant, ad entili constitutionem afferre I. Thys is necesilarium fuit. Ob hanc caussam agetia rerum principia inquirens Aristoteles, oes, cx- η inquit, principia contraria faciunt, idque optima ratione. Nanque principia, neq; ex sese vicissim esse, neq. ex alijs,de ex his omnia oportet; contrarijs autem primis haecis insunt omnia: quod enim prima sunt, ex alijs non sunt; quod vero contraria, non viis dissim cx siue .Atqui de ratione quomodo hoc accidat, considerandu . Sumendum itaq; primum est,Omnium quae sunt, nihil in quod uis agere, aut a quo uis pati, neq; equo-
is uis quod uis fieri, nisi accidenti quis sumpserit : quo nanque pacto album ex musico
75쪽
si possit fieri, nisi albo, aut nigro, musico esse acciderit; sed album quidem fit ex non ,, albo, atque eo non quo uis, vertim ex nigro, aut intermedijs, & musicum e non mu M sico, sed non e quolibet, verum ex eo, in quo musi s cst priuatio, aut e medio, si ali is quod sit inter ipsa:&album non in musicum interit, nisi interdum ex accidenti, sed in is non album, non tamen in non album quod uis, sed in nigrum, aut intermedium; si ,, militer & musicum non in quod uis, sed in id, quod musica priuatum est,aut si aliquidis inter haec locatum est. Quod si ita res habet, quicquid fit, ex contrarijs prosectosignu,, tur ;&quicquid interit, in contraria interit, atque in ea, quae inter haec locata lunt: eri contrarijs autem ea fiunt, quae in illorum medio locata sunt, ut colores ex albo, & nues gro. Quaecunq; igitur natura fiunt, aut contraria sunt, aut e contrarijs;&aliorum quiri dem plurimi huc usq; sere profecti sunt; omnes enim elementa, &quae ab ipsis princiis pia nuncupantur,quamquam sine ratione ponunt,contraria tamen faciunt.Et turmo,, nem tandem absoluens, Principia igitur, inquit,contraria oportere esse, manifestum ,, est. Tum eorum numerum, praeterea desubi otium inquirens,inquit,Quoniam pri iaci- iis pia contraria visa sunt, unum esse non possitnt,sed nec infinita; quoniam id quod est, ije. 16 ,, sub scientiam non caderet, & quod in omni genere una est semper contrarietas ; sub- o M.,, stantia autem unum genus est quoddam. At ne sola cotraria duo principia ponamus, ,, ratio quaedam suadet: dubitauerit enim prolecto aliquis, quomodo frigus calorem,
is & hic illud, de humiditas siccitatem, & hic illam facere apta sit. Quoniam scilicet cali da quae sunt, frigida, & e con tra.&humida,quae su nt,sicca fieri apparent,&c contra; se nisi calori, frigoriq; natura quaedam tertia lubijciatur, quae, eluti per vices calore mo- . .: co, modo frigus suscipiat, itaq. modo calida, modo frigida fiat; utiq. , ut dictum est, o GF dia lor frigus, &hoc illum faciat, quin calor ipse si igus, & frigus calor fiat. Praeterea, quo is niam contraria nullius rei essentiam, id est substantiam, subiectum q. videmus eise,&is subiectum dubio procul principium est, &ijs quae de eo dicuntur,&quae ei in baerent prius ; si sola contraria principia sint,utique principij principium sit, & e non substanis iij sinsuper substantie fiant, & non substanti substantias prscedanti siquidem substi. is tiam substantiae contrariam esse non dicimus;& quae a contrariis fiunt entia, substanis riae omnino sunt. Quocirca, inquit, si quis, di priorem, & hanc orationem vel am clie,, existimarit, eum necessc est, si utramq. tueri voluerit, contrarijs tertium aliquod subii, si cere, id quod antiquioribus positum est omnibus, & si non idem omnibus, sed alisse aliud ; at omnes certe quod posuere con trarijs figurant, ut densitate& raritate, inten- sione & remi Isione;quas exuperantiam,& desecti opem esse conitat. Et quidem videturis opinio hec vetus esse, unum, & exuperan tiam, desectionemq., materiam nimirum,&ri duo contraria, eorum quq sunt,principia esse,quaquam non eodem modo;quod veteri res duo agere,& unum pati dicerent posteriorum autem non nulli contrarium potius,, inquiunt, unu videlicet agere,& duo pati. Iis igitur, qui partim hoc, partim alia eiusno,, di confiderant,tria elle elementa astirmare cum ratione quada con tu tactum,ut ante di,, acimus, videtur, sed tribus plura minime; virum. n. ad patiendum est satis.& vel Peripa- ,, teticorum omnium consensu duo ad agendu .Tum, si quattuor politis, tuae erunt con ,, trarietat , utriusq; separatim contrarietatis naturam quandam mediam csse oporte is bit; si vero ex te vicissim possunt generare, si scilicet contrarietas altera ad omnium sari tis sit generationem, altera profecto superuacanea erit cotrarietas; sed nec plures pos-ri sun t esse contrarietates primae; quandoquidem substan tia unum genus est cius,quod est Principia igitur eo sbilim,quod aliud alio prius,non genere different: i' νnoeni inis genere una est prima contrarietas, omnesquein unam viden xur contruieta in reduci. Quae vero contrarietas substantiam, in qua generationes fiunt, dccorruptio ncs, quae manifeste si non sola, at princeps certe hic inquiri cituiquae. s. naturae agente materiam, e qua quae generantur, corrumpunturque enti δ nstituuntur, occupenti
informentque, di in entia agant ineque enim dubium essu potest, quin si noni latet,
76쪽
tprin pes cine, ut dictum est, inquirantur principioru in naturani,numerum snos edocens, parum explicat Aristoteles. At multis postea interie tis,& non amplius λαδ . . agentia rerum omnium principia, sed singularum immutationem inquirens, irinae attulit,&priuationis oppositionem . Itaque Peripatcticis omnibus contra rictatem, a . . qua substantia, id est materia,ut dictum est, e qua quae generantur,coriumpunturqueentia fiunt, occupetur, inserineturque, Brine,priuationii l. oppositionem Aristoteli positam esse placet. Et alibi omnino virum rerum omnium cadem principia sint inqui . . rens, eadem quodammodo esse,& quodammodo non ei lac nunciat, eadem quidem, . quod omnium servia, priuatio, & materia sint; nou cadem ver , quod hoi um v nunk
quodq. circa unumquodq. genus diuersum est. Cur id tacium sit, di quid irma, quid . . priuatio Aristoteli significet, intueri ne grauemun nisi enim iecte perlpccium id iit, qui
agentium principiorum numerus ei politus iit, ambigi λrrc qucat. .
FORMAM CONTRARII NOBILIOR Is LOCO, PRIVATIONEM
vero ignobilioris Aristoteli paliram eiD. Cap. Ili.
o κτηλη tost via Oppositiones, &contrarietates ipse nequaquam ii
prorsus a seipsis diuerte, & que nihil tibi iplis con ueniant, sed aliae v luti ab aliis enasci, ab alijs scilicet aliae contineri antiquioribus, di ipsi etiam Aristoteli visae su iat: qui n etiam ips rum series eo ab illis dei cru . pta est ordine i quae lubsequitura precedente assidue,&ab Vna orn- . nex contineri appareant. Antiquiores anquit Aristateles, Omnes pria . cipia contraria posuere, sed differunt interie, quod alij priora, alii polieriora, & nonnulli ratione, alij sensu notiora accipiunt. Quidam enim calidum,& irigidum, alii h tDmidum & siecum, alij par, &iinpar, nonnulli concordiam, atque dii cordamn genera tionis inlisis ponuntiqui quidem inter se eo modo, qui dictus est, diis erunt; alia scilicet priora sunt, & ratione potiora,alia posteriora citer sui magis expolita a vi eadem . quodammodo,&diuersa dicant; diuersa quidem , vi plurimis videtur; cadem vero oproportione, cum ex eadem serie accipiant.Quod cxplicans, ait, Si quidem contrario . rum alia continent, alia conclinentur. Sic igitur eodem0 &diuersu modo,niesius'. , di . . deterius ι eodem quidem modo, quod omnes duo contraria,Si cx eadem scrie, e ver vero, quod non eadem,&melius,quod quae continent, deterius vero, quod quec tinentur principia posuerb.Propterea vero id texistimandum cst, quod non entium .imodo quae e substan tia Etangibiliu in nimirum,ut inqtur,corporum materia, & a con ..trarietate ccinstituuntur, qua eam occupat in monari , dicta agit in cnita, sed ro . liquarum itidem reruni omnium, quae reliquis egeneribus,rcliquis*c materis,&a . reli quis fieri contrarietatibus Aristoteli videntur,principia luctuetur.Nessu Cnim,ut nobis, ita di ipsi rerii facultates omnes, speciesque , di mrritationes proprias Icrum na iurassedia tur,ac ab illis ii, existentibus oriuntur eidemqmr,cui eae, innaei ut materia, cised illatum pleraeq; ab alijs Aristoteli naturis, alijsq. coast quia ture materijs oti scili . cet colores, saporeiq; ; cuiusmodi nobis,inexili in illi caloria species; hi vero actionex, nec ini, idcmq; inessenia tetiae sed alij lae ruris, alijsq. umaterijs fieri Aristoteli vide tu Ita rite ororum ille ritieipia, cotrarietatim stillaetat quibus,&materias e quibui . sunt, summa inquiri diligentia. NO omnium rerum tradςm principia, ibi sua gularum in
propria; praeterea & qui in rebus fiunt immutationes, non Omn Iuxta contrarias πα- cituras, sed quaedam, cuiusmodi quae iuxa virtutem uitiumque,&ium ita Triam, in- is scitiamquefiunt, iuxta latia iam , habitumque;&pnu tua fierit ibotest cuiuus. derentur, harumque,& illarum omni uci caustas ponendas cxiitimared, si quod faciendum fuit 'naturalium rerum non inaqm a propemodum principia klcis quam paucissima ponenda, utique uniuersalissima iitratia S que contraria i qua conti neant omnia, popidasterta lamatilicet. pptaui lucanam BORII Gallieraui
77쪽
Gla stili nobilitis.praestantiti'. contraritiam, priuatio ignobi lily, delatissis Aristri inlisignificat. Ita l. passim calorem,albedinem, dulcedinem, leuitatem, modum lin&ps stantius contrariumquodvis sormam, frigus, nigredinem, amaritium,grauitatem, immobilitatem, & deterius contrarium priuationem appellat. Et quae horum cuiusuis in oppositu fit immutatio, quod e priuatione iri formam, habitum l. fit, vera, simplexq. .generatio Aristoteli, at non qus e pristantiore in dacrius Mimmutatio; vix bi ex igire Terra fit; quod nimirum in illa, si non ex non ente, at ex eo certe, quod minus est elis, ' ἔ- ιο- .verum ens, in hac autem v vcro, absolutoq. ente, imperfectum constituitur ens. Cu it M.tus, inquit, dii serenue hoc aliquid, formam scilicet, habitumq. significant, id magis substantia est ι cuius contra dilistrentiae priuatione magis, id magis non ens est: his aut differentijs ignis, & Terra differunt . Et sorine, priuationisque reliquarum omnium oppositionem primam esse,& omnes continere contrarietates,alibi satis longo seri ne declarat & latis tandem deci ratum supponens, Prima inquit contrarietas hab, x. M ua. V aus est, & priuatio. Quod non ita multo post explicans, Si generationes inquit e con- te. i Det
' trarijs in natura fiunt, e rma autem,&Qrinae habitu, aut ex aliqua formς priuatio, ne fiunt; patet omnem quidem contrarietatem, priuationem quandam esse; priuatio υ .nem autem non omnem fortasse contrarietatem else. Patet etiam per indu ionem; M omnis enim contrarictas contrariorum habet priuationem. Tum quasi sermonem ab
M soluens,Quare inquit per priuationem semper contrarium alterum dici patet ἰηπι exponens Aphrodisicus, licet, inquit, in libro degeneratione satis iit demon istratum, ' senerationem Omnem,uel in forma, & habitu, vel ex priuatione iteri, tam eo hie quo que repetendum cst.Nam cutu ex musico, de albo immusicu in fit, aut nigrum: exsor Votiis. & habituefficitur generatio: ut enim in libro, quem modo citaui, ducetur, forme ' rumpr stantiores habitu su nt,& magis sorine, deteriores vero priuatio es: cum igi
tu rexi in muti O,aut nigro,mulicum ei ficitur, aut album, ea gen cratio priuatione
V st. inod si nigrum & album cotraria sun i, & nigrum est albi priuatio, & tinuulsidum
musici, dubitari non debet, quin omnis contrarietas pri .atio sit, atque habitus iat ' non omnis priuatio contrarietas est, quoniam priuatio multifariam dicituranductio v metiam palam esse,ai Omnem contrarietatem priuationem esse; nam frigidii scalo ris habet priuationetu, albedinis nigredo. Ex hoc autem priuatione non aliud esis col- ligimus, quam alterum contrariorum, hoc est, alteram partem cotrarietatis; nigrum enim una pars contrarietasis est, que integra albo, nigroq. constat.Conuarietas i . ' tur omnis, priuationem, inquit, habet, &priiratio est alterum contrarium. Emim o . Dimam quod dictum est nobilioris, priuationem rero ignobilioris inauraret se, itaque ut existentem naturam, de nobiliori contrariae contraa lcm, Atistotcli rerum in omnium principia inquirunti, priuationem positainesse, ita declaraturn mistit no ιντ, non amplius declarandum videri possit. At quando Peripatetioorum nonnullis, pr - pterea quod paulo post manifeste ea ut non ente,ad singularum rerum geuriatici ni uti videtur Aristoteles,perpetuis,ut non ensici positam esseco utendu p t, idq; msi a innotuerit, qui principioru numerus Aristoteli positus sit annotescere millime queat, rem dilige iri ius rimari, singula scilicet Aristotelis principiorum naturaru 'umerum inquirentis dicta verbaque amplius, attentiusque inquirere ne grauemur; si quini nobis,&Peripateticorum pam tanti imis videtur priuatio modo tignobilequissi si contrarium,at ens e teragensq. , modo ucro vi non ens posita sit,quod eredit,ile nys
sit, temereid Aristoteli iactum ruisse, ratio indaga fida, qualicuisse id videri queata tia
78쪽
uationem ut isnobile eontrarium, at vi ens omnino,agens'; positam esse, vel si ea ad sangularum rerum immutationem ut non eme ni vitatur.
Cap. IIII. RIN ei proavia naturam inuestigas Aristoteles, optima, inquit. ratione principia omnibus contraria posita sunt. Nanque principia neque ex sese, neque ex aliis, & cx his om nia esse oportet: contrarin autem primis haec insunt Recte sane,quoniam ens nullum videre est, cuius naturae, conditionibusque,& cui ipsi natura alia, aliae l. condutiones, & ens omnino aliud contrarium non sit ; vii l. entia omnia ccontrarijs principijs necessario constant. Ea igitur contra i ta principia ponenti Amst teli, e quibus res sint,con stent q. omnes,& duo tantum illa esse statuenti,nequaquam illorum alterum ut non ens, & non agens poni potuit.Neque enim ex huiusmodi insquodpiam esse, constareque,& que sunt, nequaquam uno e contrario, & e natura .ibrna aq. una esse omnia arbitrari decet, c quibus scilicet naturis entia esse, & quae in comstitutis permanere videri non possunt, quantumuis ad reruna generationcm pertine
Te ee nobis appareant, principia, qui mani festu hic ponit Aristoteles, ea scilicet,e quibus sunt,&E quibus res constant omnes, positas ei esse suspicari non licet: nam talia omnino principia inquiri hic, nulli dubium esse potest. Maniscstc cnim propterea cintraria prima principia ponenda est e decernit,quod ex his omnia sint,& constent: prpterea, & quod ea ipse non principia, sed clementa appellanda existimat. & pasitrii et menta appellat . Omnes inquit elementa, &quae principia ab ipsis nuncupantur cia P traria ponunt. Et paulo post, Iis, inquit,qui partim haec, partim alia eiusmodi consido' rant,tria esse elementa, cum ratione coniunctum. Elementa vero ea dubio procul Ari'' stoteli dicuntur, e quibus constant ,& in quaere luuntur entia. Et magnopere cci ruincusandus sit Aristoteles, si rerum omnium principia inquirens, non ea inquisierit principia, e quibus res constant omnes. Quin e contrarijs primis omnia esse,ac rerum M omnium principia contraria esse amplius explicans Aristoteles, Atqui, inquit,&r D tione quomodo hoc accidat, conssiderandu est.Sumendum itaq. primum est,no quod M uis in quod uis agere, nec quod uis a quo uis pati, neq. e quouri quiduis fieri,nec quod M uis in quiduis corrumpi, nisi serth ex ac identi ; sed per se naturam quam uis in comis trariani modo agere,aut intcrmedias, & a contraria modo pati, aut ab intermedijs b, quae fiunr e contrarin modo fieri, aut ex intermedijs,&quae corrumpuntur in contradi, ria modo corrumpi, aut intermedia; album in nigrum modo, aut intermedios colo. ,, res agere,et a nigro inodo pati, aut ab intermedijs; qui ex albo, nigroq. tibi ipsis con di, mixtis Aristoteli coniecti,& ex utroq. constantes, virique, ut dictum est,cotrari; sunt. Optime e rerum actionibus, passionibusque,&c rerum generationibus, corruptionibusq; , & magis etiam ex his principia, e quibus res constant, venatur Aristotcies. uoniam vero generabilium, corruptibiliumq. rerum,& quae mutuo in se ipsas immutantur, principia hic inquirit; si naturarum, conditionumque, e quibus res constant, i
senium, si scilicet quae a quibus, &in quas immutari aptae sint, innotescat; principia
itidem,e quibus res sunt, innotescant. Neque n.ablijs rerum naturis, coditionibus ii,
e quibus sunt, & quibus immutatis, ipsae itidem res immutantur, principia e quibus
sunt res, ii ec res etiam ipsς alie videri possitim, ne citant omnino aliae, & magis e rerum passionibus, immutationibus'. , quam exactionibus. Naalba in nigra, intermediaue immutari perpetuo, omnibus manifestum est ;at no & natura itide, cuius ea est actii , vel non aeque perpetuo patet. Recte itidem naturas quasvis, & quasvis rerum coditi nes in contrarias tantum, intermedias'. immutari intuitus,&propterea rerum primcipia contraria esse ratiocinatus, subdit, Quod si ita se res habet, quicquid gignitur ,h
79쪽
is Eontrariis 'b dio simitur,&quicquid interit, in contraria interit. at lue mea quae: is inter haec locata linit: econtrari s autem fiunt, quae in illotu medio locata sent te
is lores cxesbo,& nigro .Quaecun que igitur nat ura fiunt, aut contraria su nt,aut eco ut a ijs.bi que agunt, patiunturq. entium conditiones, in contrarias tantum, tes in inter medias agunt,& a contrariis tantum, intermedijsq. patiuntur; ο quae corrumpd tu Qiaeq. fiunt, in contrarias, interni edia'; tantum corrumpuntur, de econtrarης tam 4um, intermes:jIue nunti utiq. res, quae natura fiunt, que generantur, J corrumpat
Ur, contrariae, aut c contrarijssint oportet, tales scilieet qualia principia, E quibus c5 iant, conspecta sunt. Vt mihi quidem nulla amplius dubitandi occasio reliqua esse v, dcatur, con traria , que principia Aristoteli ponun tur, aeqtie cntia. &.ae J ue agentia P sita ei ede.& e quibus sibi ipsis commixtis intermediae natune fiant: Si quidem e principiorum natura rerum naturam manifeste colligit, & ex illis res contrarias, aut e coii- tiariis esse cnunciat. Rerum, inquit, quq generantur, principia iure contraria Posita r. P0cri esse itide mani testum lit, quod quae agunt, patiunturque, non in queuis, neque a quid rex. s. ri bus uis, sed in contraria, vel intermedia modo agunt.&a cotrari; antermedii uem it ' T iis do paritatur, de que fiunt, non e quibusvis . sed e cotraris modo,vel interin citius fiunt. . it.
Tum, quod si, ita res se habet, inquit, si scilicet principia, e quibus res sunt contraria. vel intermedia su ni ipsas itidem res contrarias, vel intermedias esse oportet Acine ferendus quidem Aristoteles foret, si principia, e quibus res omaus constant, ponens, non huiusviodi ea ponat, cuius inodi res ipse existunt, contraria nimirum, I qu glose
,, mutuo oppugnent, imminuantque,&interimant. At reliqua prosequamur. Et ali is rum, ait, plurimi hucusque iere protecti sunt: oes enim clementa,&que ab ipsis prin. Tex. o. M cipia nuncupantur, quamquam sine ratione, contraria tamen ponunt, quasi ab ipsari veritate coacti: sed disterunt inter se, quod alii priora, alij posteriora. & non ulli ratio. M ne, alijsciatu notiora, quidam enim calidum, & frigiduui,alij humidum .& siccum, alij
is par, de impar, nonnulli concordiam, atque discordiani generationis causas ponunt rM quae quidem eo, qui dictus cli, modo diiserunt; ut eadem quodammodo, & diuersa di .ri cat, diuersa quidem, ut plurimis videtur, eadem vero proportione, cum ex eadem tari rie accipiant; namque contrariorum alia continent,alia continentur.Sic igitur eode,
M &diuerso modo, meliusque,& deterius enunciant. Ergo,si antiquiores principia contraria ponentes,prster morem suum nihil Aristoteles dam nat; quin non quidem a ratione ductos, at a veritate coactos, a rerum scilicet contrarietate. quae adeo manifesta est, ut neminem latere queat, admonitos, & quasi manu ducto viscum, eo usque pro stelas aissirmat, ut rerum principia contraria omnes ponerent; eoq; tatiim crimine itilarum nonnullos incusat, quod non uniuersalem oppositionem, Squa posita, parti- i incularcs, sensibilesque colurarietates, quae ab illa contineri Aristoteli vident , pontς eLient omnes, ponere cum possent, particularem quampiam , sensibilemque, de ab alijs contentam, qua posita, alia nulla poneretur,ponere maluerta certe&ipse quoq; comtraria ponit, que illorum contrarijs proportione respondeant,& eadem, ut ipse inquit, serie sint ; quae aeque entia, & aeque agentia sint, & quorum alteri ita opponatural ccrum, ut calido frigid um. Ita enim magno paruum, & exuperan iis deiectus, & A mae priuatio opponi Aristotcli itidem videtur: siquidem parum abest,quin Guperatin delectusque oppositioncm & ipse attulerit ,& id modo, quod a Qrmae, priuationis'; oppositione, & illa itidem contineri videtur; at illam ponentes admittit , probatque . Nec vetio, si priuatio hic, ut formae educendae absentia, posita Aristotelissiret, secum
eousque antiquiores profectos dixerit unquam: siquidem priuationis natura ante ip- rex. 3. sum nulli conspostam esse praedicat; ea l. inuenta, antiquioribus veluti insulit. Tum ,, dictorum principiorum numerum inquirens , Proximum est, inquit, ut dicamus, Tex. so. virum sint duo, an plura: unum enim esse no potest, quod contraria unum non sunt ris sed nec infinit quod in omni genere vaa sit contrarietas: subdaa ua autem um g
80쪽
M nus est quoddam. Quoniam igitur veluti alijs in generibus, Ita & In substansa una ei
r rarietas esse Aristo teli videtur ea r eliquoi u generum contrarietatibus similis sit oporret, e contrarijs nimirum constet, quorum alterum ita alteri opponatur,eam denique rationem ad alterum habeat alterum, quam album ad nigrum, dulce ad amarum, &xeliquarum contrarietatum contrarium alterum ad alterum. Itaq; quoniam ills omnes e nobiliore altero, ex altero vero ignobiliore quidem , at aeque certe existente, diaque agente contrai io constant. sic&quae in substantia est contrarietas,&ipsae con, trarijs duobus, si non aeque nobilibus, at aeque certe existentibus, & aeque agentibus, quin quae se sic mutuo oppugnent, deturbentque, constet, necesse est. Eam porro sor- me, priuationis q. nomine appellat: idque agit, quod rerum omnium ponenti princiria uniuersalissima contrarietas, & quae contrarietates reliquas coli neret Omnes, qua
nimirum posita, rcliquq omnes positae essent, ponenda est, talisque fbrmae&priuatio' nis oppositio visa est Aristoteli esse. At alibi ut videbitur manifeste caloris eam esse aerisoris q. enunciat Tum materia itidem,quae necessat lo contrarijs subi jcienda est, inu i. vli f. H ra, cru in hoc unum, id est materiam omnes, inquit, contrarijs figurant, ut densitate, ι . II. D &raritate, intensione, et remissione, quas exuperantiam&desectionem esse constat. Et quidem videtur opinio hec vetus esse: unum, exuperatiam, & defectionem eorum. ,, quae sunt, principia esse,quanquam non eodem modo,quod veteres unum pati,&duo i, agere dicerent .posteriorum autem nonnulli contrarium potius in quiant, unum ag ,, re, & duo pati .Ex his etiam apertissime deducitur contrariorum . quae principia Ari stotcli ponuntur, utrun q aeque ens, &aeque agens positum esici manifeste enim veteres. qui materiana unam posuere, cain q, duobus contrarijs, & ignobiliore quidem altero. at & ipso exi sten te, agentiq. figurauere, admittit, probatq. omnes: posteriores vero, Platonem, citi'. assectatores non item ; quandoquidem tribus e principijs uni modo,, agendi, duobus patiendi vim attribuant. Itaq. sul idit, ijs igitur, qui partim haec, paris tim alia eiusmodi consaerant, tria esse elementa affirmare cum ratione quadam con- ,, iunctum, ut ante diximus videtur. Et tria ad summum principia,unam materiam, &duo contraria ad rerum omnium constitutionem alterenda cile, satis dilucidatum re putauit, at nondum tribus plura necessaria non esse , declaratum erat ; siquidem cum in aliis, at in colorum pi scipuE, saporumque generibus, tum vero & in suostantia ipsa plures contrarietates inesse apparent, no scilicet duo modo entia, quae sumine sibi ipsis contraria forent, spectari, sed innumera propemodum, eaque Omnia sibi ipsis odi posita & que tametsi una e materia, at non tamen una a con trai ietate, & duobus omnino a contrarijs conlii tuta uideri queant,veluti neque colores omnes, omnes'. sapori rcs.lccirco tribus, inquit, principiis plura arserenda no sunt, siquidem ad patiendumis unum satis, & duo igitur ad agendum, vel Peripateticorum omnium consensu.Eici A rius id declaraturus addit, Tum si quattuor positis, duae erunt contrarietates; utriusq. i, separatim contrarietatis naturam quandam mediam esse oportebit: plures,inquit,crutrarietates ad rerum constitutionem si afferantur, plures itidem medie naturae, mate. rie nimii lim, asserendi sunt: etenim contrarietas quaevis propriam Aristoteli materia sortita est. Itaq; colorum, saporumque constitutionem inquirens, summa virorumq;
materiam inquirit diligentia, & transpicuitatem illis, his vero aquς subijcit humiditatem. Et plures quidem materias non esse nihil amplius vi uidetur docendum ratus, quod scilicet satis declaratum, seu quod nihil declarandum existimaret, satis a mutua
rerum omnium in uersione inanifestatum, neque enim si e pluribus constent materijs, quod uis in quodvis immutetursed ea modo in se ipsa mutuo, que ex eadent constent materia; at plures in substantia contrarietates non esse,id uero amplius cxplicandum . ni m. is exilii mans,Si vero sese, inquit, vicissim generare possiunt, altera proiecto superua- ,, canca erit contrarietas: si ut Peripatetici ad unum exponunt omnes, contrarietas una
d caupra omnium satia sit generationcm,supersuo adijciatur altera.E quibus nequet