Rhetores graeci, ex codicibus florentinis, mediolanensibus, monacensibus, neapolitanis, parisiensibus, romanis, venetis, taurinensibus et vindobonensibus

41쪽

κα roe. γαρ ἐνταυθα καὶ λοιδορία κατα του φευ--γοντος' ἐξ. ων οργη καὶ θυμος προσγίνεται το δἐ συμβουλευτιχον ἐκ του ἐπιθυμητικοse πῶς γὰρ ανθρωπος συμβουλείεσθαι iriλων ἡ συμβουλευειν, ε ξ επιθυμίας κινού- ο μενος προάγεται επὶ την συμβουλήν . αλλοι δἐ τω λογικωσυμφωνόν φασι τὸ συμβουλευrικόν' ωσπερ γὰρ ὁ λόγοραγει τὰ πάθη πρὁς α βουλεται, ουτω δὴ καὶ ο συμβουλος ι νει τα πλήθη τω λόγω, προς ο νομιζω συμ- νέρειν' τό δἐ πανηγυρικὸν ἐκ του λογιστικου προηλθε εο του εν ἡμῖν ' πας γαρ ανθρωπος πανηγυρiζων λόγω κέχρηται. ἀπορήσειε δ' - τις πως λέγομεν το πανηγυρικμ εκ του λογιστικου, και τ- τα καὶ του δικάζεσθαι και του συμβουλευειν δια λόγων εχόντων τὴν κυρωσιν. φανερόν ουν οτι εν ἐκάστω των τριῶν ει ν τνς ρη--εβ τορικης κεχρήμεθα του λογιστικῶ. ἀλλ' απὼ τῆς κινη

σάσης γ' εξεως τῆς κινουσης ἐμῆς ἡ επὶ τὸ δικάζεσθαι, ἡ

καὶ ἐν τω πανηγυρικω τὸ λογιστικὸν ἐκ τῆς κινησάσης ἔξεως ελαβεν εν εκαστον τὴν προσηγορίαν ' ἄλλοι δἐ το πανηγυρικὸν τῶ επιθυμητικῶ φασι συμφωνεῖν ' εγκωμιάζοντες γὰρ τονδε τὰν αριστέα, επιλυμιαν κινουμεν

τοῖς ἀκουουσι καὶ ερωτα τῆς ὁμοίας δόξης ' τέλος Mτοὐ δικανικου ἐν τὁ δίκαιον ' του συμβουλευτικου τό συμφέρον, του πανηγυρικου δἐ τὼ καλόν' χρόνον δἐ ει- so λί;νασι τὁ μῖν δικανικὸν παρεληλυθότα, τό δῖ συμβουλευτικὸν τὸν μiλλοντα, τὰ δἐ πανηγυρικὸν τὸν ενεστῶτα

42쪽

βουλευτικῶ οἱ βουλευrri, τῶ πανηγυρικω οἱ ἐκκλησιασταί. Ἀναγκαῖον M , ως ἐοικεν, εἰ καὶ τοῖς αλίλοις πα-5ρῶπται, τόν τε σκοπον εξηγήσασθαι τοὐ βιβλίου καὶ τὁ χρησιμον, ειτα τὸ γ ισιον, μετὰ ταυrα την τάξιν. εἶτα τὼν της διδασκαλiας τρόπον. εισὶ γὰρ κατὰ τους νι-

ράντους λόγους ἐκφέρεσίλαι' και γὰρ τὼ παρόν 'mλὰν ἄπαν ρητορικον ζήτημα δεκα καὶ τρισὶ περι- 25

44쪽

,,ον Ἀρσος ενεγκεν πεντεκαίδεκα ἐτων γεγονὼς ου-

,,τως ἐπὶ μέγα προυδε της των σοφιστῶν δόξης, ῶς,, καὶ Μάρκω τῶ βασιλεῖ παρασχεῖν ερωτα ἀκροάσεως ,, ἐβάδισε γουν ἐπὶ την ἀκροασιν revroυ ὁ Μύρκοἰς' καὶ

is ησθη μἐν διαλεγομένου, δωρεὰς ει μεγάλας δέδωκεν β

tέραν των με.ἔν του πολιτικου λογον, ως αυτος ἐν τῶ τυνη των στύοεων αἰνἰrτεται λέγων ἐν τοῖς περὶ στοχασμου' ακριβέστερονημῖν ἐν τοῖς περὶ προοιμίου λελέξεται. - μἐν Ουν περι TOυ TE-χνογράφου τοσαυτα ' χωρητέον di προς την ἐξηγησιν .τῶν ἐν Tyτέχνη , 'I ρμῖν τε καὶ BIούσας συλλήπrορας τῶν λεγομένων γενεσθαι ἱκετευσαντας. Subjungo aliud fragmentum ex Codice Veneto CCCCXLIV. ad Ddinae argumentum propius accedens. Ἀρ- μογένν φασὶ τον την ἐητορικην συγγραφώμενον, πεντεκαιδεκατον εroς avrου τῆς ἡλικως ἄνυοντα, το περὶ σrάσεων καὶ εἶρέσεως βιβλίον συγγράφασθαι ' ε,κοσι τριῶν δέ δεῶν γεγονόrα To περι ἰδεων

45쪽

ουν ὁ Φιλόστρατος' ὁπόθεν ει τοὐro συμβέβηκε τω 'Fρμογένη δῆλον ' ιπό γὰρ θερμότητος οπερβαλλουούς

ταχυ μἐν εις ἄκρον ηλθε τῆς τέχνης ' κατασβεσθείσης δῖαυτῶ τῆς θερμότητος εικότως καὶ τοὐ πλεονεκτήματος ἐστερήθη ' τινἐς μῖν ουν τούτου εφησαν τὁ σύγγρGμμα,ετεροι δἐ ἄλλου ' πλὴν οὐδἐν περὶ του ονόματος διοισόμεθα. Γνήσιον M Mάλιστα δεiκνυται ἀω' ων τη αυτῆ απαγγελλ καὶ ἐν τω υπῖρ ἰδεῶν κέχρηται, o ἀναντιρ

ρήτως ' μογένους ἐστiν. Πρα δἐ καὶ περὶ τῆς

του βιβλίου τάξεως ειπεῖν. τρεις μῖν ουν εισιν αἱ συνεκτικώταται τέχναι ρητορικαὶ , ας ὁ αοῖς Ἐρμογένης συνiγραφεν ' ἡ τε των προγυμνασμάτων καὶ ἡ περὶ των στάσεων αθυτη καὶ ἡ περὶ των ιδεῶν. μέσον Ουν ἡ προκειμένη μηλος ἐπέχει τάξιν εικότως ' μετὰ γὰρ την δι- 25 δασκαλiαν τῶν προγυμνασμάτων, ἄτινά ἐστι μερικὰ προβλήματα ρητορικῆς, δει καὶ περὶ τελείας -οθέσεως διδαχθῆναι ' ει μἐν γὰρ Οιόν τε ἐν ευθυς ἐκ παιδὸς ἐπὶ την τῶν ζητημάτων ἐργασίας χωρεῖν ευδαιμον ην' ἐπειδὴ δἐ τῆ ἀνθρωπiνη νίσει τοὐτο ποιεῖν αδύνατον,30'τηλικαύτην τέχνην εὐθέως καὶ ἐκ του παραχρῆμμ --

46쪽

τομωσαι, οπου cum ἐπὶ τ- βαναυσων τεχνων τουτοράδιον, εὐλόγως οἱ παλαιοὶ των σοφιστων ωἡλησα, θεῖν τοῖς προγυμνάσμασι πρότερον ἐνασκKσθαι τους νέους, προς παρασκε ν των τελεειν ζητVμάτωω και υπο θέσεων. ωσπερ γὰρ ἐπὶ των παίδων το γάλα προ της εστερεῶς τροφης αι αητέρες αυτοῖς προσάγουσιν, Ουτωτὰ ἄπλούστερα πρότερον εκδιδασκόμεθα των μαθημάτων, Ο ἐστι τὰ προγυμνάσματα ' εχει συν εκαστον -- τῶν αναφορὰν προς εν της ρητορικης ειδος ' Dιον Ο μυ-

θος, καὶ η χρεία, μὴ γνώμη ἐπὶ το συμβουλευτικον soανάγονται' ὁ κοινος τόπος ἐπὶ το δικανικόν, τὰ δ/ ἄλλα κοινά ' μετέχει γὰρ ἐκαστον ἐκάστου των τριῶν ειδῶν 'τo δἐ περὶ τῶν ιδεμ τρίτην εχει τάξιν ' ἐπειδη πρότερον δει γνῶναι πῶς συνίστανται τὰ πολιτικὰ προβλήματα και κατὰ τiνα τρόπον διαιρήσομεν τὰ εκάστης is

στάσεως ἴδια κεφάλαια, οπερ ἐκ τοὐ παρόντος μαθεῖνυπάρχει βιβλίου, εἶτα περι τῆς φράσεως και τοὐ χαρακτῆρος διδαχθῆναι ' ovo γὰρ ὁντων τῶν κοσμούντων την ρητορικὴν δυνατου τε καὶ ἡδέος, - μἐν δυνατόν διὰ τῶν στάσεων καὶ τῆς διαιρέσεως τῶν κεφαλαίων ast ἐπιτηδεύομεν, τb δἐ ἡδυ διὰ της τῶν ιδεῶν πραγματείας. καὶ γὰρ κάλλος και ποικιλίαν φράσεως ημῆς ἐκδιδάσκει αἴτη ' oπως ἄν μὴ ιιονοειδὴς και επὶ ενὸς σχήματος ὁ λόγος προῖὼν υπτιός τε γένηται καὶ προσκορος τοῖς

ἀκροαταῖς ' ἡ γὰρ ἐξαλλαγῆ τῶν σχημάτων ηδονὴν μνη- 25

στεύεται καὶ κόσμον τῶ λόγω, οἷόν ἐστι τό κατὰ α - στροφὴν ' ἀπὀκριναι γαρ, φησι, δευρο ἀναστάς μοι, επνὶ καὶ οἱ παλαιοὶ, ῶσπερ τι ζῶον τὸν λόγον υπεθεντο ἐκ σώματός τε συνεστηκότα καὶ νυχῆς. φυχὴν μῖν καλουντες τὰ ἐνθυμήματα καὶ τὴν δύναμιν τὴν διὰ τῶν εο κεφαλαίων συνιπταμέν*ν, σῶμα τὴν φράσιν κάλ

47쪽

προτετάχθω, αλλως τε καὶ ατοπον περὶ κόσμου λόγου διδαχθῆναι, πριν μαθεῖν οπως Oλως κατασκευάζεται λό-s roς, ἄστε την ἀρίστων τάξιν ὁ τενογραφος ενειμε τω βιβλίω , μἐσην θεις προγυμνασμάτων τε καὶ του περὶ Ψῶν ιδεῶν βιβλίου. Καιρὸς δι λοιπὸν ζητησαι, ποιωτῆς διδασκαλίας κέχρηται τρόπω ' φαμῖν ουν, ore τοῖς τρισιν, ἐν μεν γαρ τω λέγειν περι τῆςδε τις διαιρέσεως 30 ποιουμαι τὸν λόγον, καὶ Ου περὶ τῆςδε τῶ διαιρετικωκέχρηται τρόπω ' εν ει τω λέγειν τὸν ορον του πολιτι- κου ζητήματος, τω συνθέτω κέχρUrαι' ειρήκαμεν γαρ ιoτι δρος τὸ συνθετον εχει, τῶ δῖ κατὰ ἀνάλυσιν ' κεχρηται εν τῶ λέγειν ovrως, τὸ ζήτημα τὁ πολιτικὸν s5 υλην εχει τά τε πρόσωπα καὶ τα πράγματα ' τῶν δὲ προσώπων τὰ μέν ἐστι τοιάδε, τὰ δι τοιάδε ' καὶ τῶν πραγμάτων ομοίως. τό Ουν ἔχον τοιάδε πρόσωπα καὶ τοιάδε ποάγματα συνέστηκε ' τὰ M μὴ τοιάδε οὐ συνέστηκεν ' ὁρας τὸν καrὰ ἀνάλυσιν τρόπον, ἀποαο προσώπων καὶ τῶν πραγμάτων ἄπερ ἐστὶ τῆς στάσεως, δεύτερον ἐπάνεισιν ἐπ' αυτὴν τὴν στάσιν, ἡ ἐστι πρώτη, καὶ τὸν περὶ ταυτυς λόγον ποιεῖται εεἰπὼν γὰρ, ἴτι τὰ τοιάδε ου συνωταται, ἡναγκάσθη κα4 περὶ τῶν συνισταμένων διαλαβεῖν. Xωρήσωμεν di καὶ as ἐπὶ τὰν επιγραν ν' περὶ τῆς επιγραφῆς Ovν του προκειμένου συγγράμματος εκεῖνο λέγομεν, ώς οροι μῖν

ἐπέγραφαν περὶ τῆς evrορικῆς ἄμαρτάνουσιν ' ουδἐ γὰρ

περὶ πάσης ρ ορικῆς πρόκειται ἐνταυθα ειπεῖν, ὁτιμ ζει περὶ προοιμίων, μηδἐ διηγῆσεων καὶ τῶν λιπῶν so ἐνταυθα ενι μαθεῖν' ἴσοι ει περὶ στάσεων επέγραφαν, τὸν ἀληθῆ του τεχνόγράνου σκοπὸν ἐποιήσαντο ' περὶ στάσεων ουν ἐπιγέγραπται τὸ βιβλίον. επειδὴ καὶ στάσις καλεῖται ἡ ἐν δικαστηρiοις ἀμφισβήτησις, ν' παρὰ

48쪽

ia 3 3 στασιάζειν προς αλληλους πιυς αγωνιζομένους, ηπαρα - ἐκάτέρον αυτων ἔστασθαι, περι δ νομiζει δίχαι- ον' ἐπέγραφέ γ' -ν σπρι στάσεων δηλων, ἔτι περὶ μό- νων των ἐν δικαστηρίοις καὶ βουλευτηρέοις διδάσκει, ἀντιδιαστίχχων προς τὰς αλλας ρητορικὰς τέχνας ' ἔστι γαρ εώe ἔναμιν ἡ περὶ των ἰδεων αἰτοὐ τέχνη ' και Θεοφραστω δὲ γέγραπται τέχνη ρητορικη περὶ ἐνθομημάτων, καὶ 'Aχεξάνδρω τω του Νουμηνίου καὶ Aoλλι-ω περὶ ἀφορμων ρητορικων, καὶ ' im περὶ προοιμέων καὶ niστεων καὶ ωλλοις πολλοῖς περὶ αχχων' δηλον ουν isώe ἐχάχιστον μορῶν ἐστι θητορικης η περὶ των στάσεων πραγματεία, καὶ εἰ μὸν περὶ πάντων αμα τῶν προειρημένων ἐλάμβανεν, εἶχε χώρον η παρά τινων ἐπιγρανηφερομένη ' ἐπιγράφουσι γὰρ, ώς εφημέν, τινες τέχνη ρητο- ριχη ' μὲι δἐ περὶ μέρους ἐστὶν, εἰκότως ἐπιγέγραπται is περὶ στάσιων ' λείπεται δἐ αρα δια ι, ἐπὶ ποῖον εἶδος τῆς ρητορικης ανάγεται η παρουσα τένη. -γομεν ἀνἐπὶ το δικανικον και συμβουλευτικόν, το γὰρ πανηγνρικον

ἀστασίαστόν ἐστιν, ἐπει- ὁμολογουμένων ἀγαθῶν ἐστιν αἴξησις' ἐμέμψαντο δέ τινες τον Ἐρμογένη, διὰ τί τέχνην dii,

ρητορικην μiλλων συγγραφρο τον ορον προ γε πώντων οὐκ ἀποδέδωκε. Kαι φησι Πορφύριος οτι τριῶν οντων τῶν της ρητορικης ειδῶν, συμβουλευτικοῖ καὶ δικανικουκαὶ πανηγυρικου - πανηγυρικον οὐχ vποπίπτει τῶ περὶ

τῶν στάσεων λόγω ' ἐπειδη αἱ μἐν στάσεις ἀμφιβολίαν is εχουσιν ἀμφισβητουμένων πραγμάτων. τὰ δ' ἐγκώμια ὁμολογουμένων αυξησιν ἀγαθῶν. Tοὐ τοίνυν πανηγυρικου int ιρουμένου ειδους ἀτελις ἄν ει' το της ρητορικης ' Ol fli οροι οὐ τῶν ἀτελῶν, ἀλλὰ τῶν τελείων ειοὶ πραγμάτων ' διὰ τουτο φησι ρητορικης ο ἀποδέδωκεν 3οορον, ώς οὐ περὶ πάσης διαλαμβανων εν ταύτη P πραγματελ. Ἐρουμεν ουν, ὁτι ει καὶ περὶ τῶν δύο μόνων

49쪽

εἰδων σπουδάζει O τεροικος ειπεῖν, ἀλλ' ἱλερ ειρήκαμεν

φυσικως θεωρεῖται το πανηγυρικον ἐν τω δικανικῶ, καὶ τω συμβουλευτικῶ' ουδἐ γαρ ἐνδέχεται συμβουλεῆσαί τι δίχα της τοὐ πανηγυρικου γνώμης' επειτα Ουδἐ ἀπηλαε λαγμένον καθάπαξ το πανηγυρικον ειδος ταύτης εὐρῆ- σεις της τέχνης. Ἱσμεν γὰρ ως τον στοχασμον την στάλσιν δύο τινὰ συνέχει κεφάλαια, ἡ βούλησις και η δύναμις, ααῖτα δ' οὐκ ἄν ἄλλως ἀποδειχθείη, πλην εἰ μή τις τοῖς

τείας τοιῆσδε, η πάλιν, οὐκ ἄν ἡδυνάμην ἐπιχειρησαιτῆ τυραννHι, επει χρημάτων ηπόρουν' επειδὴ τους συλληφομένους οὐκ ειχον ' ουτω διὰ των εγκωμιαστικῶν τὰς συστάσεις λαμβάνει τὰ δίo ταὐτα κεφάλαια του 1ε στοχασμοὐ, δικανικῆς ουσης τῆς στάσεως τοὐ στοχασμού. Ἀναγκαῖον ουν ημῆς πιθανωτέρας λύσεις' εἰπεῖν. Πρῶ- τω μἐν ουν ὁ σκοπὸς ὁ τοὐ τεχνικοῖ εἰς απολογίαν ἐστὶν αὐτῶ τοῖ τον Oρον παραλιπεῖν ' περὶ γὰρ τῆς - διαιρέσεως τῶν τοὐ πολιτικοὐ ζητήματος κεφαλαίων ad προθέμενος λέγειν ' πῶς εαελλεν ετέρους λόγους ἐπιφέρειν, ου προσῆκοντας ταύτη τῆ τέχνη. Πῶς δἐ ἔρον ἀποδοῖναι προέδ'ετο ρητορικῆς, ὁ μὴ τοὐτο εξ αρχῆς

ἐνστησάμενος' sτο γάρ ἐσrι το θαυμαστόν τοὐάρμογέν-ς, ἔτι ou ῶσπερ ὁ Μινουκιανος ετέρους ἐπει- ra σήνεγκε λόγους καὶ τὴν υπόθεσιν συνετάραξεν, ἀλλ' αυτὴν ἐφ' ἐαυτῆς τὴν περὶ τῶν κεφαλαλν τοὐ ζητήματος τέχνην εισήγαγεν οὐδἐν αὐτν τῶν εξωθεν ἐπι-μiξας. 3υναιτο δ' ἄν τις και ετέραν ἀπολογίαν υπῖρἘρμογένους ειπεῖν, ως Ἀριστοτέλει πειθόμενος τυν τῆς 30 ρητορικῆς παρέλιπεν ἔρον ' εκεῖνος γάρ ἐστιν ὁ διδάσκων τὰς ἀρχὰς ἐκ τῶν ὁμολογουμένων λαμβάνειν ' ο

50쪽

νιλοσόφων καὶ ουκ ἔστιν ομολογουμενος. τουτον μῖνο- ως ἀμφι-τουμενόν ἐστιν, παρέλιπεν ' εποιήσατο

ει την απην εξ ομολογουμένου τινός το γὰρ των νεἶναι την φυτορι ν, ὼς ὁμολογούμενον ἐκ προοιμίου βλαβών ουτος ἐπὶ τιν των αλλων φέρεται λόγον' αυτημεν ουν εκ των Ἀριστοτέλους κανόνων η λύσις η Mἀληθεστέρα αιτία αυτη ἐστι' των Mἐν θαυμάζειν πάνυ την φητορικὴν βουλομένων, τῶν δἐ καθ' υπερφλωμ κακίζειν, ὼν καὶ Πλάτωω ἐστὶν ὁ φιλόσοφος, και πραγματελς ιδίας αυτῆς ποιησάμενος, ὁ τεπογράφος κινδυνευουσν τῆ τέχνη σωμαχος γἰνεται, μὴ συγχωρήσας αὐτὴν διωνθαρῆναι ταῖς τῶν πολεμίων ἐπιβουλαῖς ' και προ τῶν ἄLλων τούτο προὐργιαίτερον λί- σατο του διδάξαι ευθυς την τέχνην την ἐητορικήν ' τουτα ιβει βουλόμενος ποιῆσαι ἄντικρυς μῖν διαρρήδ 'εισάγει τον Oρον auro, δριμέως δὲ καὶ πλαγίως καὶ ἐσχηματισυένως δια τῆς κατασκευῆς ἀποφαἰνει τυν τέ- χνύν την ρητορικλ' τὰ γὰρ προσόντα πάντα τῆ ἐη- I6τορικῆ περιλαβὼν τῶ τῆς κοινῆς τέχνης ορω, ἀποδείκνυσι συμφωνούντα ταυτα τὰ προς τον ορον τῆς κοινῆς' ἄμα και το σπουδαζόμενον αυτῶ μνων καὶ φευγων

τὸ δοκεῖν φιλονεικεῖν προς τοὐς διαβάλλαντας τὴν τίνην τοῖ ν δἐ τον δρον τῆς κοινῆς τανης ώρίσαντο Ol διαλεκτικοὶ, καθὼς ανωτέρω ειπαμεν λ' ουτως' τέχνη ἐστι σύστημα βἐκ καταλήφεων καθολικῶν καὶ εμπειρία γεγυμνασμένε ν, πρός τι τέλος εἴχρησταν τῶν ἐν τῶ βίω ' προς τολοντον ορ- αποτεινόμενος παραβάλλει τον τῆς ἡητορικῆς τένης ορον' ἄσπερ γὰρ τὸ ὐποπίπτον τῶ ορω τοῖ -- θρώπου τουτό ἐστιν ἄνθρωπος, Ουτως καὶ τό -oπὶπτον 30