Rhetores graeci, ex codicibus florentinis, mediolanensibus, monacensibus, neapolitanis, parisiensibus, romanis, venetis, taurinensibus et vindobonensibus

51쪽

τω ορω τῆς καθόλου τέχνης, τουτό δεπι τέχνη. Ἱδωμενουν πρωτον τέ ἐστι το σύστημα ' - ἐκ πολλῶν οργάνων συνδρομή ' δεῖ γὰρ πολλὰ σννέπεσθαι προς ἐκύστὸν τέχνην. 'Εκ καταλήφεως. κατάληψίς εστιν ἡ εξ αἰσθή-5 σεων καὶ οράσεων πωτις γινομενη ' ἐωρακότες γἀρ τινες καὶ αισθοδέντες τόδε τι ὀφειλόμενον τῆ& τῆ τέχνη καλλυσιτελἐς ον ἐχρήσαντο. καθqλικων' οτι περι πάσης τέχνης ὁ ορος ' εμπειρία γε μνασμένωπι δεῖ γὰρ και τω χρόνω βεβαιωθῆναι τὰ καταληφθέντet παρὰ τῆς αἰσθ-- Ἀο σεως, ἡ γὰρ μελέτ' προςτιθεῖσα τῆ κατqλήφει το τέλειον ἀπεργάζεται. πρός τι τέλος ' αἱ μῖν γὰρ των τε νῶν ἀναγκαῖαι καὶ χρήσιμοι λε' αἱ δἐ φυχαγωγικαι, αἱ δἐ ἄμφω ' μαγκαῖαι μῖν ουν καὶ χρήσιμοι, ώς οικοδ μικὴ - - καὶ γεωργία ρητορική ' τολo M ἴδιόν ἐστι τέχνης - πάντως τε χρήσιμον εχειν, μὴ καὶ ηκολακεία νομισθῆ τέχνη ουσα, καὶ γὰρ αυτη ἐδύνατοειναι σὐσeηφια ἐκ κωταλήνεων γεγυμνcσμένων ' εἰ δέ τις

εἴποι, ὴ χαλκευτικὴ τέχνη ἐστὶν, ἐπειδὴ ωφελει, λέγομεν

τῆ τέχνη ἐμπέπτωκεν ' r μεν ουν ἐξήγησις τοὐ Oρου τῆς κοινῆς τέχνης αυτη ἐστίν' ιδωμεν di πόθεν ὀ Arωρ ῆρ

53쪽

γειν, δικαστῶν δε γε σωφρο- τὰ δίκαια κρίνειν, ἐν MΓοργία, τον γαρ μέλλοντα ορθῶς δητορικῶς εσεσθαι δέ-κμιον ἄρα δεῖ εἶναι, επιστήμονα τῶν δικαίων ' ἐν ει - 44 δρω, ει γάρ σοι Φάρχοι Τ υάγει μητορικῶ εἶναι, era ρὐτωρ ἐλλόγιμος, προσλαβών ἐσxψτηαην και μελέτην ' ἴτου δ' αν τοίτων ελλιυς, ταυτη ατελυ ευ' ἀλλα δὴ καὶ '

54쪽

την ἀρίστην εξιν ἐν πολιτικοὐ λόγοις ευποιεῖν καὶ πάση I τέχνη τε καὶ ἐπιοτOpy μάθησιν Gκριβῆ, φυσιν δεξιῶν,

ἄσκησιν Diπονον ' διο και Λημοσθῶ ς εν μἐν δικανικωκαὶ συμβουὰχυτικῶ ευδοκψει, ηττον δὴ πανηγυρικῶ, εδιὰ τὰ ἀτρικἐς καὶ ἀμελέτητον ' τοσούτων Ουν και τοιούτων τέχνην ρητορικὴν βεβαιουντων αντος ' ουτος ο προ ειρημένος σοφιστὴς ἀλόγω τριβῆ ταυτην at τορ λυν διε τεiνετο ' εν γοῶν τουτο καλῶς ποιῶν, οτι του μηδεν ἄξιον εαυτον ἀπέφαινεν, ε γε μηδi' μίαν ἔξιν την ἀπο τῆς 1οτέχνης τοῖς ὁμιληταῖς ἱκανῶς ἡν ἐμποιῆσαι ' τ rων ουν Ουκ εἰναι το πωρα πάντας στάσεις τέχνην ἀποφαινομένων, ετέρων δι πάλιν εκ διαμέτρου τούτοις χωρούντων, και την σῶσαν ρητορικὸν εν ταις στάσεσι διῖσχυριζομένων σοφους καὶ ἔντέχγως ἐκατέραν ἀμετρίαν ' ευθως ἀφ' εστίας επιρ- s μπίζων ' τεχνικῆς τε θεωρίας εχεσθαι τὰς στάσεις ἀπ δεικνύει και προς την ρζτορικὴν τέχνην ου μάνας ἐξαγκεω οτι μῖν γὰρ τεχνικῆς ἔχονται θεωρέας, δηλοῖ λέγων ως πολλῶν οντων καὶ μεγάλων, ἐξ ων ἡ ρυτορικὴ συνέ

τῆς τοῖς μέρεσιν' ὁρισμος γὰρ τέχνης ovτος' σύστημα ἐκ aa καταλήφεων εγγεγυμνασμένων πρός τι τέλος εἴχρηστον

55쪽

Mν ειτα ἐπε- ωέχεται καὶ σύστημα εἶναι καὶ ἐμπειρικον -τως γ' ουν Τ παρ' Αιροπτίοις -τρικην τηναρχην επησθαὶ φασιν ἐκ των κατὰ μερος νοσουντων τε καὶ τὰς των νόσων ιάσεις ἀπογραφομένων ' προστέθησι, η τὀ τέχνην πομς το γὰρ αετα λόγου καὶ retriας συστηεια δέ ωρὶ θεωρημάτων ιατρικῶν η ρητορικῶν η μουσικῶν τέ- 'χνης αν tin, ῶς καὶ Πλάτων ἐν Γοργία μαρτυρά λέγων θω γαρ τέχνην πυ καλῶ ο ἄν ειο ἄλογον πρῆγμα ' διὰ M τοὐ καταληφθέντα τυν κατάληφιν ἐναργῶς μζ ει η' ο κατάλη ρις ει λόγος γνῶσιν ἀτρεκη ' μετ' αιτίας τῶν υποκειμένω ν περιέχω ίσrε καὶ τοὐro κατὰ Πλάτωνα τεχνικόν' εἰ γὰρ τὀ ἄλογον οὐ τέχνη, τὐ μετ' αιτίας τεχνη ' τέχνη ει η ρητορικο τῶ τὰς αιriας εἰδέναι, καθ' υς οι τοιοίδε λόγοι τους τοιουσδε πείθουσιν ἀκροατάς' s ἄλλως πιν τους πρῖς δόξαν ὁρῶντας, ετέρους δ' τους πρός κέρδος αποβλέποντας. ἄλλως τους ἀληθεία καὶ δικαίω φπροσέχοντας εἰλικρινῶς' εμπειρία δέ ἐστι λογος ἐκ πλειόνων ὁμοίων καταλήφεων την γνῶσιν ποιοίμενος' ἐξ

αρχῆς ' M, αφ ουπερ τῶν ἀνθρώπων φύσις ἐπέστη, αο σίνδρομος γὰρ ἡ θη ρικὴ τῶ λόγω τῶν τροχῶν ' καὶ προ δε ἐστορός 3 τε καὶ Παῖ μῆλυς καὶ Giνικος καὶ

56쪽

χδυσσέως καὶ προ τῶν ἐν Ἱλίω ησκητο παρ' ἄνθ ρώποις η γοῶν κατα λάδμον καὶ γραμματικη ἐπί τε των Ποικῶν ησκειτο, ως 3-τνς ρν ναῖς ἐφημερίσι 3 φησι καὶ μέχρι τῶν λυκλεῶου του αρξαντος μ ετὰ ταυ- τα διέμεινε ιρόνων, τους ει α νωτέρω τούτων συν ἀρετῆ sτο πραγ- μεταδιώξοντας η του κατακλυσμου συν

γος, πρόδηλον, ἔτι καὶ η τουτον διευκρινουσα τέχνη καιτην ἀχλυν αυτου καὶ την απαιδευσὶν κατα την 'Oμηρικην 'A ναι διακαθαίρο υσα ου χθές τε και πρώην, ὰ ς 10 φασι, παρέδυ, ουδἐ οὶ πρότερqι του θειοτάτου Τ των ενημῖν κατημέλουν, φημὶ δη του λόγου, ora οἱ ἐπὶ του Κρόνου ζῶντες καὶ του χρυσου γ νους ἐπάξιοι ' ευδηλονγαρ, ώς κἀκεῖνοι τα τε λὶ διαφερόντως iriμων, και τούς γε παθους δι ἐπαίνων ηγον' καὶ τους προπετεire 15νώσεως προς τὸ χεῖρον ὁρμῆντας ἐλοιδόρουν, απερ ιδια

του πανηγυρικου' ετι τοῖς αγνοουσι τὸ προσῆκον καρ

57쪽

των μῖν ἀτοπων ἐξείργοντες, τῶν δῖ χρηστῶν πεσθαι

παρακα Γντες, δι' ών το συμβουλευτικον ν σκητο τααρ' αυτοῖς, ἀλλ' ODM του δικανικου κατημέλουν, I8 ἀλλ' iis θεῶν ἐρασταὶ δίκην τε καὶ το δίκαιον ἐτίμων' 5 καὶ τοῖς υπερ ἐνειν ἐπιχειροῖσι τὰς τιμωρίας ἐπηγον' - δἐ δηλαδὴ σημαίνει, οτι ωσπερ επὶ των ἄλλων πασων τεχνων ἀνάγκη πρότερον γένεσθαι την κατάλπιν, ειθ'

εο νης συγγεγυμνασμένον ' πρόσκειται τοῖς καταληφθεῖσι φδιὰ το α νατον εἶναι τέλειον ενεργεία ρήτορα γενέσθαι και την κατάληψιν ἀκριβῆ των εις τὴν τέχνην συντ λουντων θεωρημάτων ποιήσασθαι, μὴ καὶ γυμνασίαν ἐν χρόνω μακρω τούτων ἀσκῆσαντα ' octo και Πῶλος ὁ

tb Ι'οργίου μαθητὴς ἐν τῆ τυνη φησίν ' πολλαι τέχναι ἐν ἀνθρλοις εἰσὶν ἐκ των ἐμπειριῶν ἐμπειρίας ευρημέναι Τ

58쪽

καὶ παραδειγρια των λεγομένων δημοσθένης, ἐν oli οὐκ ἐγυμν--o του γλ προς ἀπύειαν ἀπωχων, τω δἐ σα- νῆ τε την ἀλήθειαν παρεχόμενα τω μω τδ ἐν τω γ'

ἔρω πρός τι τελος ευχρvστον των ἐν τω βίω παρώδη-

σεν' ἐν ταυrω δἐ καὶ περὶ α χρήσιμος ἡ ρητορικὴ δει-ε

κνύει, οτι ἐν βουλαῖς καὶ δικαστηρωις καὶ πανταχοῖ '

θεῶν, ἐν ἐπαίνοις ἀνθρώπων, ζώντων, τετελευτηκότων, ἐν ἐορταῖς, ἐν θρήνοις, διαβολαῖς κακίας, αρετῆς ευ . 10 μιαις' ) ἡ τι ι ἐν πανηγυρικὸν παρῆκεν ώς τω δικανικῆ τε και συμβουλευτικω συμπλεκόμενον, ώς δῆλον εtουrων μἐν αριστα τους τανικους ἰπωτατο agrove, το δε τες γυμνα stae ἐνδεες τοῖς διαβάλλειν βουλομένοις αφορμὸν τῆς κατηγορέας παροέσχε. Σαφῆ τε τῆν ωφελειαν παρεχομενα τω βω, καν ταῖς muλῶς, καν τοῖς δικαστηρίοις, καὶ πανταχοῖ ' τον μεν διαλεκτικον ορον πρός τι τέλος εορηστον του βἰω δια tουτου παρώδησε, της δε ρητορικὴς τι χρήσιμον περι τίνα ἐστὶν, ἐκταῖθα μηνυει' δτι ἐν βουλαῖς τε eto λυσιτελοῖν ἐξευρίσκειν, κων τῶς δικαστηρίοις διελέγχειν τους αδικοῖτος, και τους παντοδαπους τῆς πανηγυρικῆς ιδέας διαπλέκει λόγους. τὸ γὰρ πανταχοῖ διχως νοητέον, η At ἔν κ. r. 1. 33 Ald. ta. Par. l. Top. 34 AId. τό. 35 Ven. D. διαβολαῖς κακίας, ἐν ἀρετῆς ευφημίαις. ΑId. et Par. 1. διαβολαις κακως' αρετῆς, μνημίας. Comma Post αρετῆς Par. l. non habet. 36

σιν, ἀλλα πολλὰ πιν καὶ πιγύ1α , καὶ τὰ ωλλα τά συνιστῶν

59쪽

από τε του περὶ στεφανω Λημοσθένους δικανικου, καὶαπό λτου πανηγυρικου 'Iσοκράτους συμβουλευτικοs' η

τὸ πανταχου κατὰ των τριῶν ἔφησε τῆς ρητορικῆς εἰδῶν ' ώς - μόνον εν βουλε τηρέοις τὁ λυσιτΦλουν i)ευε ρίσκα κω ἐν δικαστηρωιe διελεγχει τοὐς αδικωνως, ἡ ἐν θεάτροις τοὐς παντοδαπούς τῆς πανηγυρικῆς ιδέας διαπλέκει λόγους, αλλὰ και Πια πατέρων προς υἱεῖς καὶ διδασκάλ- προς μαθητὰς, καὶ viλων προς ἐταί - ρους, τό δέον ἀποναινομiνων, ἐπαινούντων τε τὰ χρη- 10 στα, καὶ τὸ δίκαιον ἄριστα διακρινόντων - ώστὸ διὰ et προοιμίου ταὐτα ' μογένης διωκῆσατο ' καὶ τένην ἀπέλδειξεν ρητορικὴν, πολλοὐς δια βραχέων ἐπιστομίσας, καὶ

σεων τεχνικὴ διαίρεσις ' ενθεν καὶ πρός τι ro πρ

15 οίμιον, αλλ' ου καθ' αὐτό πεnoiηκὸ ' διό δὴ ἐπάγει μέγιστον ειναί μοι δοκ/r, αφ' ου και δῆλον, ώς ου πῆσαὴ ρητορικὴ, ῶς εἴρηται, ἐν ταῖς στάσεσι περιειληπται, ἄλλα πολλὰ μἐν καὶ μεγάλα τὰ συνιστῶντα ταύτην, μέγιστον ει τό κατὰ τὰς στάσεις. 20 Σωπδτρου εις τό αυτό. πιόδρα τοι Πλάτω- νορ διασίραντος ρητορικὴν, ιώς πειθους δημιουργὸν, ῶς πολιτικῆς μορωυ εῖ λον καὶ ἀπλῶς λέγοντος ώς τἰην ρητορικὴν επιτήδευμα μἐν ου καλῶ τεχνικῖν, φυσεως δὲ

δεξιῆς καὶ λέγειν δυναμένης εργον, ἀλλὰ δὴ καί τινων 25 ἄλλων περὶ αυτῆς τῶν μῖν προς το κρεῖrrον ἀποκλινάat των, τῶν δι πρὸς τὸ χεῖρον, ὁ 'Eρμογένης ἐνταυθα σο-- τως τὸ προοiuιον εγραφε ' τέχνην γὰρ βουλόμενος ἀπο

αἰδεῖ Πλάτωνος, καὶ ἴνα μὴ αυris τοὐτο διαβάλλη,

60쪽

ora ενὁς δεῖται τέχνη, ο καὶ ρητορικὴ ἔχει, ἔχει γὰρ Is προοίμια, ἀγῶναρ, ἐπιλόγοve, σχήματα, ιδως' ἐκ καταλήψεων δὲ καὶ ἐξηρ- ἐπειδὴ ἐξ αἰσθί σεως ἐγνώσθη ταυτα τουτέστιν ἐξ ὼν ἐδεήθημεν και ἐδοκιμάσθη χρει- mώδη ὁντα. τῶν γὰρ τανῶν αἱ μὲν περὶ τό ἀναγκαῖονασχολοῖνται του βίου, αἱ δὲ περὶ τὸ χρήσιμον, αἱ δῖπερὶ τό ἀναγκαῖον και χρήσιμον, αἱ M ovo περὶ τό ἀναγκαῖον, ουτε περι τὸ χρήσιμον λαγκαῖαι '' μἐνουν μόνον ώς ἡ ὁπλοποι , χρήσιμοι μόνον, ώς ὴ γραμ- ets ματικὴ, ποικιλτικὴ, αναγκαiαι δἐ καὶ χρήσιμοι, ώς ια-

ταληρις ἐστιν ἡ αχθησις καὶ ἡ γνῶσις.