장음표시 사용
111쪽
lare significat ut docent Rabini, & illustrari, assultris eris ia obilitatus toto orbe Ephraim, nobilitatus fama, quod tuta in redemptorem cruci iustaeris: & duplicare,& geminari quod vertit Ie videmur LXX extenderis toto orbe. Gloria eorua partu gloriabantur multa prole,&multis divitiis, S urbibus munitii simis, ct his fidebant, & non Deo.Si multam, inquit Dominus, sobolem substulerint, occidam eos,ut deleta omnis Iudaea est, ct residui capti ducti.
D. M IERO Sed Novae eis quum recesscro ab eis, sphraim ut vidi Tyrus erat in pulchritudine, &Ephraim educet ad interfectore
I Ag eis quum recesseroab eis. No
, iolum ait esse vastandos Iudaeos, En omne; partes orbis terrarum di F. pergendos fὸlerente eos Domino Aedadhuci tu ab eis recesset 'ae eis,in
quit Dominus: quia adhuc post haec mati alia iuulta. ias opprimehi Lege IOS
per omnes partes orbis innumera&esa
des & miseriasancurrisse Iudaeosnpost haec omnia poenae sempiternae illos sunt caeceptura .Sed quod vertit D. HIERO.
Vae cis quum recessero ab eis,LXx viri,&THEODOTlON red idere. Qua a vae
eis,est caro,nea ex eis, una littera,Vati, addita aut detracta facit hoc diffidium. S lottera illa addici detrahi solet He braice passim Si dicas, Besuri, vertes, ut 'vertit D. HILRO. quum recessero.Besam, caro mea, ct LXX,&THEODO
TIO N Besari, legerunt,Caro mea: sed etiam si legas Belari, vertendum, Quum
recessero & incarnatus ego: ut sit vae eis quia incarnatus ego eX eis: v et quum recessero ab eis, ut vertit D: HIERO. Beasuri,nam sepe ponitur pro Samach. Et ita utra biectio cum Hebr alectione c5gruet. Autores texici Complutensis: intacarnatus ego,legerunt, a verbo Dasar,caro incarno.THEOPHYLA .verba haec Christi,inqiiit,esse videntur: quod caro Domini sumpta ex Iudae)s est. Et adhue refert haec verba ad captiuitatem decem tribuum etiam verbis propheti repug nantibus. At ego haec verba transsatim
ei, qui aequus rerum aestimator esse vellet , lat fuisse futura, ut ostenderent, hic de temporibus Christi agi. Vae, inquit Christus, ut ait postea THEOPHY.
Iudaeis, qui me reprobauere, quum me recipissent gentes: quum caro mea eX ipsis ludaeis sib sumpta. Author Eclogarii de vaticinijs, de Christo hune locum citat, ut probet Christum de sangυ inela.da nat is,quoa Oseas diΣerat: vae eis. quia caro mea eg ipsis est. GRIGENTIVs quod ex tribu ludaicari, Domini sit asesumpta significat Oscas inquiens : rQμαυ- ῶ, ,: caro mea ex eis. ORIGE. in c.3 p. 8. Epistolae ad Rosianos sub principiti m Quod Christus, inquit,ex Israelitico sanguine Decii,dicitur apud Ossa iri illis,quia caro mea ex ipsis est: Cur autem vae illis' quia natus elt Iesus in ruina.& resurrectionem multorum : χ quia ab illis,quorum caro erat,irepudiatus est ct a gentibus,quibus ignorabazur,susceptus est.Ephraim vividi Tyrus eratiun catacin pulchritudine locus amirabilis, quo ante oculos ponitur vastitas udaehiae tanta', ut uniue Ψ Iudaeae vestigiunii non compareat. Nam ut docet DIO Iomnes lare urbes,oppida,vici Iudaeae in-Ἀcendio sunt in cineres redactae, ita util-flarum non compareat vestigium, idque admirabili quadam similitudine ponitante oculos,typus siquidem florentissima insula erat in scopulo maris sita ono lateque dominabatur, amamissimae
112쪽
Vui olim Uri , λrboribus pulcherrima i adisicii
iis uti palis paula im fluctibus maris exesa, postre. ebere M. mo ab Alexandro vastata: ut illius pulo am V elicitudinis vestigium non sit reliquum, Id quin nec locus comparet, ubi fuerit, ter D enim maris fluctibus exesa fuit,& postea ab Alexandro estola,& in mare praecipitata rita viscopulus tantum sit reliquus, ut mirentur omnes illic speciosunsuisse insulam. Ita ludaeae urbes deletae sunt omnes, & foecunditas agrorum re. dacta in iterilitatem, ut praedixerat Mosesivi mirentur omnes, quae prodita sunt litic ris de eius sertilitate & urbium pulchritudine. d Hebraice frequenter est duplex lectio & utraque sancta: ct noniolum, ut ait CHRYSOST. Iudaeorum negligentia crebro etiam de industria a prophetis relicta, ut duplex mysteriusigna licetur: Pro, Ephraim ut vidi Tyrias erat fundata in pulchritudine: vertere, Lxx, Ephraim in captionem praebuit filios suos quod pro Tiae Tyrus, mutatione unius litterae in simillima legere VcVenationem : ct sic vertere Ephraim vividi in venationem, & pro fundata vertere, posuit. Ephraim ut vidi in venationem posuit: quod Hebraicὶ pro, setula, fundata, plantata, legere, sata, posuit,ra Iro Benaue in pulchritudine, Banaui, fi- os eius:& sic totu trastulere. Ephraimn vidi in venationem posuit filios suos
ut occiderentur a Romanis, & caperen tur ut ferae, ut venationes, quod factum
leges millies in bello Iudaico: si quidem
praeter ea quae in bello gerebantur, quuplurimas urbes extra Iudaeana habitarer Iudaei misti nationibus ex compacto nationes surgebant ex insidijs tanquam dieras occidendas, d delendos Iudaeos,&spoliandos nec opinantes & imperatos: ire ide in Iudaea fiebat: habitabant enim nationes cum Iudaeis. Et referri etiam potest ad bella Romana, ubi tanquam in feras venatores edebant cples, quo spesctant verba sequentia. Vt educeret ad intersectionem filios suos quos enim Glios Iudaea in aciem producebat, nihil Commenta aliud aduersante Domino quam ad in
tersectionem producebat. Certe si nihil aliud esset quam transsatio Lxx,& tra Glatio Theodotionis, satis superque esset, ut intelligeremus, non de captiuitate decem tribuum , sed de Christo Dominonae agi, qui de sanguine Israel est natus, quod tam plane dicitur a Lxx trecentia
annis ante Domini aduentum, ut non
D. HIERON. Da eis Domine, quid dabis eis ' Da eis vulvam si
ne liberis, &vbera arentia, omnis nequitia eoru in Galgal, quia exolos habui eos. Lxx. Da eis Domine, quid dabis eisfda eis 'vuli iam sine fust,omnes nequitiae eorum iu Galgalis,quia ibi odi eos.
Omplet illud Lucae. M. Ecce Ve nient dies,de quibus dicent: Beatae
steriles, dc ventres qui non genuerunt,
ct ubera quae non lactaverunci Quae praehut ergo Dominus in Iudaeae 'astitate. vota facturas sceminas, eadem vota facit hoc loco Proplieta nam prospiciena an, mo miseras illorum temporum Mades precatur a Deo, ut illis temporibus deliceminis vulvam sine liberis, ct ubera arentia. Ergo Dominus illo loco enu- eseat hanc Otiae prophetiam. Sic enim
ro9. contra Adimantum Manichaeum lib. I. cap.as. Da illis ventrem vacuum,
inquit prophetia, locutio haec est & figurata, nam ct Ventrem non carneum Intelligunt in Evangelio quum legant. Flumina aquae vitiae fluent de ventre eius,
M. tamen mihi multo magis placet vepropheta praedicat vota quae facturae sceminae illorum temporum erant: beatae
steriles & ventres quae non genuerunt, ct vastationis Iudaeae semper subiicitur
causaKrimen idololatriae,scilice ut alia
113쪽
crimina subtexuntur, quae causa suerunt occaecationis Iudaeorum. Causa , inquit, horum malorum fuit nequitia ludatoruin cultu idolorum, quae Galgalis suit , dc G.ilgau,vbi sedes erat idololatrippro omni loco ponitur ubicolercntur auola persγnecdochen. Quia exosos habui eos)ob cultumjdolorum acilicet,Lxxvehemetius. Q sa ibi odi eos, quia ea fuit causa odioru cur eos permis obdurari in Christi aduentu. Aperte enim his paucis verbis dicit Propheta quod Moles. Illi metirita iςrunx in eo,qui non erat Deus, co-Iendo idola, scilicet. Et ego irritabo illos ines,qui non est populiis,m gentibus Isopies siqUi quod colebant pro numinibus lapides, & ligna indignos esse dicit,
qui populi appellarentur. Ibi ergo in idololatri odit cos Dorninae, irritatus quod lapides & fixa illi anteferrent, & Do alinus illis Piliari retblit anu potuit enim illis gentes quos scriptiarae mos est appetilare bestia..
D. HIE RON. Propter malitiam irruentionum eorum de domo meat vii clim eos non addam ut diligam e CS, Omnes psa DcipeS eoru recedente S, radix corum exsicca
ta est,fructum nequaquam faciet, quod & si genuerint interficiania militissima uteri eorum , abij-
cyet, eos Deus meus quod non audierunt eum , dc erunt. Vagi inna tionibus. Lxx. propter malitias adinventionum eorum de domo mea: eiciam eos , star nouaddam γt diligam eos, omnes principes eorum inobedi tet, laborau.t Ephraim radice uas arefecit, aὶlum nequaquam si asseret, qyi genuerit interficiam desi interi eorum.
Hic describitur excluso Iudaeorum
post Christi crucem, dc dispersio in omnes partes orbis, ut supra dixi ex CYRILLO. D.HIERO. quamuis centies sit proselsus se nobis tradere Hebbraeoru .n interpcetationem , hoc loco proponit multas quaestiones , quas nerat posse dissolui,nisi b c omnia ad Christi tempora retuleris. Sed nescio quomodo non meminit earum quaestionum. quas in capite hoc dc in superiore proposuim us, quae nisi ad tempora Christi re .serantur nemo dissoluet: nisi eo modo
dissoluere postulat, quo THEOPHT
seu THEODORI. potius diluere conactur: ut neget mirandu esse si non videamus copletas prophetias quae sunt cominatoriae bene est,si corrigatur.Sin mi. nus,saeum tu vis facere mendacem' apage sis. Propter malitiam adiituentionum, vel operum eoru uti unque enim v
Hebr a dc Graeca sonat. De domo m eaeij cum eos, ait ergo Dominus exclusu hum se lud os ε terra sancta, ubi Dominus habitabat, dc ab Ecclesia. Non addam ut dilagam eos, qui non retulerit haec ad Romana ai ma,mendaces faciet scripturas: nam non solum populum Iuda post captiuitatem Babylonicam dilexit, & in ipla captiuitate quum tot ei dederit Prophetas , sed& decem tribus dilexit, quas resecit ex residuis captiuitatis,ut latius dictum est supra, & centies repetitum,& secit florentissimas,& ex eis di cipulos elegit,& Apostolos , dc iri illarum urbibus potis limum est versa tus,vnde Galilaeus est nominatus, nos binde sumus appellati Galilaei, unde D. HIERO.necessario haec ad Christi tempora ait referenda. THEOPHY. Non
necesse est,inquit, comminatorias compleri prophetias , quum corriguntur hi, quibus minatur Dominus: ita est, quia ita erant prophetiae, si non se reciperent ad frugem bonam: at contra tota unum, aut unus apex no praeteribit a lege. Omnes principes eorum recedentes siue in-bbecbentes. iuxta illud Euagelu: vς vo' big
114쪽
bis scribae &. Pharisaei, in illos enim, ut scaepe diximus,omnis vis mali potissimi
recidit. Radin eortim exsiccata est. euetus optimus scripturae interpres est , ut ex Daniele aiunt patres vexeres,tacet per
mille quingentos annos vastata Iudaea, ab imo versa urbs Hierosolyma, dirutum templum Domini, quod radix erat Synagogae: alibi enim sacrificia veteris legis,& ceremoniae fieri non possunt, nec summus sacerdos esse: quum haec sunt subuersa, elisae sunt radices legis Iu daeorum & synagogae, nec post mille quingentos annos ludaeos dilexit Do minus,ut Hierosolyma instauraret, aut templum refici permitteret per Iulianu, nec usque ad tempora Antichristi permittet. Pro his LXX laborauit Ephraim, aegrotauit, mortua est synagoga, radix eius est exsiccata,vt dictum est fructum nequaquam facient, ut refloruit olim tribus Beniamin expaucissimis, sic ressoruere decem tribus ex residuis,& fuerunt postea florentissimae: post crucem Domini non hoc fiet. Si genuerint inters ciam,&c. Post vastitatem importatam Iudaeae a Vespasiano intra breuissimum tempus retecta est Iudaeorum natio,& confluxit ad arma contra Imperatorem Romanum:& tanta illorum erat multitudo,& potentia,ut orbem timore
concusserit, & internitione deleti sunt sub Adriano. Et hoc ait Dominus hoc loco.Si genuerint deleturum se fortissimos eorum. Abijciet eos Deus meus. nunquam prorsus Iudaeos abiecit Dominus nisi post crucem Domini. Quia noaudierunt eum. quia no recepere Christum , nec crediderunt prophetis. Et
erunt vagi in nationibus, hoc interpres te non eget. Quis enim in dubium vocet, quod oculis videt,videmus eos toto orbe vagos a Christi Domini cruce ad nostra usque tempora, &ita erunt vique ad laeculi consummationem. De me hinc quadraginta duos annos, per 'uos eos expectauit Dominus dum conuerterentur. Et erunt vagi lanationi-
bus. Haec verba, si nihil aliud esset, euincut de temporibus post crucem Domini hic agi, nam decem tribus in captiuitate sunt ab illis temporibus usque ad haec tempora,per bis mille annos. Iudaei miseri post crucem Domini sunt vagi in nationibus,sic D.HIERO. vagi erunt in
nationibus non habentes altare,non se dem,non ciuitatem propriam.
rael fructus adaequatus est ei, secudum multitudinem fructus sui multiplicauit altaria iuxta ubertatem terrae suae, exuberauit sirini lachris. Diuisum est cor eorum, nunc 2nteribunt , ipse confringet
eius abundans e udum multitudine frustinumsuorum multiplicauit altaria iuxta bona terrae eorum aedificavistitutis diuisiit corda ua. Nunc peribunt
i se sis odiet altaria eorum, affligentur
tituli eorum. IN fine capitis superioris devastitate Iudaeae & exclusione Iudaeorum , dc eorum dispersione in omnes gentes est actum : ut diximus ex CYRILLO, dc HIERO. & THEOPHY. Nunc huius vastationis uniuersae Iudaeae, & dispersionis in omnes terras causa redditur: ea
quae apud CYRIL. est Itb.6.de spiritu dc littera. AEquissimum est eos sine ulla misericordia puniri, qui supra cunctas nationesa Deo beneficijs aucti,dc cumulati defecere a Deo vero ad cultu mdaemonum,lapidii, dc lignorum qui omis, si vero Dei cultu ad cultum idolorii se
115쪽
transtulerunt.Asquum non erat, inquit, qui lapides & ligna colunt, quu ingruit calamitas opem a Deo p etere: petant, a lal idibus,& lignis opem, quando ea ipsi count numina. Dicat Dominus in tempore
afflictionis, tuum clamabunt .surge, di libera nos, surgant Dij tui, quos tibi fecisti,& te liberent. Vitis frondosa Israel. luxuriatur opibus Israel vi vitis , quae frondibus oc sol ijs luxuriatur, bene pro beneficiis acceptis resert gratiam Deo. Per ironiam: accusatur enim istaei, quod auctus Dei beneficiis sit ingratus :& pro beneficiis Deo rependat maleficia.Quod
quatus est ei, Lxx reddidere. Abundans tuit, reddunt enim sententiam. Magnos tulit Deo fructus, coronam spineam, scilicet, & sputa , lanceam, & flagella. Priustam en alios com memorat fructus. Secudum multitudinem Ductus sui. secundumultitudinem beneficiorum quae acce, pii 2 Deo: & secundum multitudinem
opulentiς,& diuitiarum. Multiplicauit
altaria. idolis, scilicet. Iuxta ubertatem terrae suae. vel iuxta bona terrae,suae iux copias,& diuitias. Exuberauit simulachris. vel aedificauit titulos, fecit idolis altaria. Diuisit corda sua. vel diuisum est cor eorum, in varia idola. Haec ergo odiorum est causa, permisi eos occaecari in Christi aduentu,&permisi eos vastari, & petentibus opem eos deserui: via lapidibus quos tanaiti pro numinibus coluerat, auxilium postularent: peracta iam ceconomia redeptionis : nam ipsi a Deo saepe petiuerant, ut eos sineret suo modo vivere,ut caeteras gentes: negauit se facturum Dominus , quoad perageret suum propositum: quo admitteret Christum: nunc misso Christo petunt idem , dicentes.Non habemus regem,&c. deserit eos Deus. Nunc interibunt. nunc vastabuntur. Ipse confringet simulachra eorum
ipse Cnristas,ipset Deus. Quoties absolute ponitur in scriptura, hu,idest, ipse, sine ntecedente, pro Deo accipi debet,hu pse Deus scilicet, ORIGL de hoc prono-
mine Ipse,canonem praescribit homelia. a.in Hieremiam,quem inde petes.Ipse et go Dorninus, Dum Iudaeos subuertetra Iudaeorum urbes subuertet, simulachcaeorum & aras idolorum. RVPER. vitis
haec, inquit, ad quavit fructum sibi quum
secundum amaritudinem radicis, si uentem Dominum aceto & Myrrha potauit. Nec male videtur cohaerere, scedus enim initum cum Romanis,&ad Imperatores delata munera i&ὶ regibus erocta templa ad idololatriam spectat. Erat enim Iudaei opulentissimi, & opulentia
comparabant magna munera idololatris:& qui non erant laturi studium post crucem Domini, nisi ad Christum conuerterentur, tulerunt impietatis uberes
fructus:non solum enim idola colueret. sed idololatram hominem Christo antetulere. Si ad decem tribus referas eadem est sententia: siquidem Christi temporibus coaluerant decem tribus cum regno
Iuda,&vno nomine Iudaei appellabantur, & permissi sunt occaecari, ut caeteri ob crimen idololatriae.
D. HI E R O. Qilia nunc dicent,
Non est Rex nobis, non enim timemus D Oininum,&rex quid sa- ciet nobis. I xx stula nunc dicent, u es rex nobis quia non timuimus Dominum, quia
Sim N, id est, plane haec Iudaei dicebat de Clitillo ad Pilatum. Noli scribere rex Iudaeorum. Et dicebant Christi doctrina
verba esse mendacia. Quia no timemus Deum. tam fuere immanes ut Deum notimerent quum dixere: hic est haeres,
nite occidamus eum. Quia rex quid faciet
116쪽
ciet nobisi Christus hic cuius crisci iis parte orbis ad Iudaeo, , qui toto otbdscribitur rex Iud mmi quid poteti no disiperst nationibus inisti celeberrimabbis boni inere THEOPHY.emna, in urbes habitabant, qui docerent eos.&Ni,verba lavi Iudaeon ni elle putadad Pi- gentes blasphemares no en Domitii latum: luam seribnuberet in titulucri, Negabit aliquis ita et Hebraice: fia Rcis id E, V s Nara ait rex Iudaeorum, Hebraei, verba mari liri nificant
tat Christum contemnentium unde V mus loquimini verba illam uae diximus se Rex reprobatus 1Judaeis dicentibu . quod ita di puncta erant, vi modo im rex quid faciet nobi ixiti si opera non perantis essent. Nune ea habent punet g iecissem rixti e neus rarius secit, pecca ut modo indicantis di affi finantis sirititum non haberent , nunca item vidersit loquutisunt verba illa Quid hunc audii oderunt&me,&putrem meum. . tisi Annon hic est fab G filii, ij
THEOPHYLA. lixe ad Christi tes set impera s: di bru.loequimini verba
I pora refert, iuxta quam senteti m nunc ita ut modo sit indicantu, loquuti conuenienter superioribus sic haec in sunt iberii. Tempestate Xd6ber nterpretabimur. Loquimini verba visio- praesenti partieipis loquens verba. Pro ius inutilis. ridet o prophetias, ae dicite; Akith,legisse videtur HIERO. Helolia, inutilesesse, nec futurum unquam quod Dei aue iniitiles,loquuti sunt verba Dei illis eli praesignificatum. Sic enim Iose- inutilia hierpretatus est visiones inuti phus latibiu ludaeos duna Prophetas ve- les. llas quas dixi. tax, pro, Aloth, A teres rident, quibus admonebantur ut noth, legisse videtur occasiones, ea qua Christum agnoscerent,&reciperent co occurrunt.' Nam iuxta tianslationem tempsere eas,& Christula: affixere cruci, LXX haec verba Iudaici populi sunt, pen- quod eos facturos per Prophetas erae dentia ex illis: Rex quid faciet nobis praedictum, Sceas prophetias compleue- quid scribis in titulo crucis, rest Iudaeo re omnes, ct ita periete. Et ferietis sce- tiistitiste tex quid faciet nobis quid assescus cum mendacio. multa mentiemini' γε poterit utilitatis de quo dicebant tu inaciuertum Dominum. Nam prietςr illa daei Ioannis. io. In sani liquid hunc audi quae litteris Euagelicis lunt teliata quod lisloccasiones me laces, subaudi loque 'Dominum iam aritanum appellabant, citans scripturta mendaces ad suas occaeoc daemonium habere dicebant , &in siones, flectens ad suum propositum, L eelzebub principe daemoniorum ijce quod nunc aiunt Iudaizantes locos prore daemonia , misere legatos in omnes phetarum citari ae Domino, no eo sensi
117쪽
quo dicti sunt prophetis.THEOPHY.
verba sola & ad spes futuroru suos transbmittens & addens si diligitis me,mandata mea seruate:& non vocabo vos se vos,sed amicos,& vado parare vobis locum. Vbi THEOPHΥ. addit alia huius notae multa. De varietate lectionis Hebrae dictum abunde est in nostro Apologetico. Addit erso THEOPHYLA. αυτο ς - δεθήσεται λμιθήκην. λὶν ἰή αυτὸν eri, ωντος - ν, Τὰν ἐκ πνοι-ήσαεα πατα όbia Τὰν λ Γαιματος ἀυτρυωίνου αν ι- ώμι γης d est,iple di DPonet testamentum credentibus in ip . 1iam,verE testa, entum nouum,quod pacificat omnia per eius sanguinem quae in caelo sunt & quae in terra: vel percutiet
foedus, pactum,nctu: h. ilia pro re caro, α tactus I ropitiatio pro mundo D. HIERO. alias punctis hoc verbum Iegit,ct addita littera, o, cheratem, feciliis
pactum,vel perculsistis pactum,aul percutiens pactum cum custodibus,scilicet, ne dicerent Dominum resurrexisse. Habent enim sacrae litterae multos sensus.
Germinabit quasi amaritudo iudicium super sulcos agri D. HIERO. haec verba iuxta lectionem Hebraeam ad litteras Euangelicas refert. Et THhOPHY. hoc iudicium iustum Domini esse ait, ut Iud a vastetur post Christi crucem. Ergo
supersulcos agri, extra portas Hieruialam germinabit, nascetur iudicium aduertum Dominum,scilicet, ut crucifigastur, quasi amaritudo, marum. Hebraice
planius: quod sic verti potest v,perach, sc germinabit: caros, sicut fel misphat, iudicium quum est ei oblatum fel, dicenti, Sitio alta mi uper sulcosside, agri extra portas,in loco Caluariae, loco excelso iuper agros L , haec aliter vertere, M. in pro germinabit quasi amaritudo, reddidere germirabit, vel orietur quasi
germen: negant Hebr6,ros, verbum Hebraeum significare gramen : negant fateor, quidni omnia quae possunt negant , Ut nostra perturbent , quod ait
ORI GENES. Aiunt Rabini ros significare caput,& venenum: at 1 genus esse
herbae iii fel etiam fatentur significare,
x addunt Quoque significare gramen. Quae causa odiorum Iudaeis , ut uos Iudaeos Lxx tanto prosequantur odio, ut
eis apud illos nullas sit fides ' an quod
Christum frequentissime sonant, ct eos damnant impietati l Ergo Lin ros, gramen etiam significare docent: sit Lxx Iudaeis dotissimis suae tempestatis fides tanta quanta uni impio rabino ct imperitissimo,qui ros , latine reddidere grauae: sed quocunque modo interpretere Christi temporibus congruit. Nam primum Omnium translationem I xx sic inte pretatur TH PHY. iudicium, testamentum nouum ex noua: nam iud ciuin Prophetis significare nouum testa. mentum, legem nouam ostendimus in comment. mis in Esaiam ex Procopio αalijs patribus. Ergo iudicium, id est , lex noua: orietur sicut gramen, se fundet latius, uti gramen,quod serpit longe, lateque,quacunque parte sui terram atting-t eciam parte sicca agit radices:& ideo Christus dictus est germen quod breui tempore sese fudit in totum orbem terrarum, quo ad venit impientisiimus Mohama, toto orbe terrarum lin Evangelica fiussit. Super desertum agri, peritat inquit THEOPHΥan eadem metaphora grammis, quae illis locis serpit potissimum quae non sunt aratro proicissa nec culta:ita Christi lex in populo gcntium focissimum egit radices, qui usque ad ibia tempora aratro caelesti nullo erit prosecissus, nulla spiritalia pluuia erat irii uus. Sic THEOPHY. ι λῖς ε λε- - MM
118쪽
lum Iudaeorum, cui neque Propheta, ne- reserunt ad captiuitatem decem Trique Sacerdos reliquum operatur Sed su- buum quod vaccae Bethaven eo planes peruenit in reliquum, v t iuuen in . spina spectare videri possent, nisi statim se pungens,ex qua & Dominum spinae co iecisset Propheta , quod sententiam Iu-xonarunt:& iusto iudicio traditi sunt RQ daeorum subuerteret, Primum illud spe. m olam postea geat bus inculiis rς Ver ista, necesse habuisse Iudaeos cominia ortum est iudicium Dei. i. nomen Chri- anisci fabulam, Vr appelbt D. HI ERO.'sti quod esteuangelium. Vbi enim βbun NYMVS, qua sententiam suam pos- da it delictusuperabundauit g u--Con sent lueri . Nec ultra progredi fuerati sequuti sumus legem qui finem ipsiu h necesse , satis enim refutata sententia hemus: Finis etenim legis Christu . t est , quae non potest sine incredibilium THEOPHIL. Oικα Πισυσις Τήν. fictione dese , , ut ait Fabius , mund
φελες γἀρ ν γραμμια. i. habitanteas ma nificatum , plopulum Samariae coluilleriam. a. nunc dicti Israelitae , qui famari- vitulas aureas, Sacerdotes illisluitatis sunt similes: ut enim illi videbantur te lassuratos pωdedisse regi Assyriorum, gem seruare, nec absistebant tamen 1 ta ut bello ab eret, nec eos vastaret, dou s moribus sic hi apud domum inutile: deceptos a Rege Assyriorum esse. Tra- habitabantunutile nanque erat littera si- ditio, inquit HIERON YM Vs He- ne spiritu. Ergo Iudaei Hierosolymitae braeorum est ι supra fabulani dixerat. 4amaria dicitur, quod simileserant sa- Comminis tur illi quς volunt ut suanil
per eum exultauecunt in gloria eius quia migrauit ab eo.
sabulis sua defendere,nec necesse erat vl- 'tra pergere.Sed age dato vitulo:quomodo populus luxit vitulum datum/ pomquam furtum facerdotum rescitum est;i
inquiunt, sic postquam rex Assyrius Moyfregit, Quomodo ergo sacerdotes exultarunt gaudio non timuere ne a lugente
populo discerperentur Prius, inquiunt,
119쪽
Iam id rescisceretur, Propheta postis,
una populi sacerdotes exultasse ait. Exultasse lacerdotes ait Propheta in gloria eius vitula,quae migrauit abipso vitulo. Gaudent sacerdotes,quod gloria abierit ab ipso vitulo, que pro numine cesς. bant gaudent quod vitulus, quem pro numine colunt, sit diuidendus in frusta. Sic enim Uavabius qui sudaeorum sententiam semper refert. Mitto haec, &supe riora Iudaeorum commenta, quae ipsi de suo fingunt:& hoc solum viro produc.-ti insolubile argumentum esse debet V nitatis Iudaicae. RVPERTVS cum iuxta Hebraeorum sententiam haec αalia esset interpretatus,lubiecit ea Omma. Iudaeorum esse commenta, Iudaica delaria;& Prophetam dicere incalce suae prophetiae : Quis iapiens ct intelliget haec, quasi diceret, haec non Iudaeis perfidis ςs1e intelligibilia, sed prudentibus in Christo Domino. Additque omnem huius vatis prophetiam, si quis eam conseradcum rerum euentu , oc interia Euangelicis Christum &Christi tempora lonare.
IR E N AE V M haec eadς non de hoc
Propheta tia de omnibus: sic enim libr.
q. cap. 66. inquiti legite diligenter Prophetas, & inuenietis uniuersam actione ct omnem doctrinam,&omnem passionem Domini nostri praedicatam in ipsunam eodem spectant haec Irenaei verba. Et eodem pertinet illud vulgatum apud Augustinuim, Sc alios patres.Omnis prophetia Christo militat, ergo vacca, M.tbauen. coluerunt vacca tithaven, dololatras Romanos, ex uno plures per sy necdochem ex idololatras BOIhaven Omnes idololatras. Magis hoc liquet ex tr D latione Lx qui verterunt . Apud vitula
nus interpres vertit do rius inaquitatis.
Sta icias Auen, Hςb ich, Q on, eisdem scribi punctis addi
latras Romanos rectε intelligas, ut con ciliarent sibi Romanos negauerum Christum , Nam vulgatum est ex uno omnes.
significare per Sunedochen,&ita ex idololatris Bethaven , omnes idololatras. .
ctio altarium idolorum dicit post ri Isti crucem ab uno idolo nomine on, - ἰtera significantur. Adde quod domus. auen, Roma recth dicetur domus ides trum, & domus iniquitatis, quae omnia lidola orbis terrarum colebat. L domus on legit domui roboras, di imperii: i& penes Romam erat imperium orbi terrarum. Potuit dici apertius doluerunt Samaritae, id est Hierosolymitae domum imperij, domum roboris, domum diuitiarum, domum mendacis, haec enim omnia significat om coluerunt , id est habitarunt ex Hebraea,Graecaque lectione. Na postquam Iudaei dixerunt: Non habeamus regem nisi Caesarem , Hierosolymae
domes imperii Romani est facta. Luxit super eum m pulus eius. T H E O PH Y.
μετυα,υ ς θη -- ,id est di populi eius lugebant. i .discipuli, & mulieres ad quas do: it, filiae Hierusalem nolite fle, super me,& alij percutiebat pectora sua. Super Christum luxit populus elus,popu
lus fidelis, Apostoli & discipuli Domini
Et aeditui eius. Sacerdotes,& Pontifices templi Domini. Super eum exultaues runt. cdm ei suffixo cruci insultabant.&dicebant mouentes capita: Aue rex Iuadaeorum. THEOPHYLACTVso τε ii in I -υρου iουδίοιο, βλασφημιοῖ quando erat in cruce, Iudaei blasphemabant ei. In gloria eius, quia migrauis ab eo quia ille, quem uniuersus mundo sequebatur, qui tot miraculis erat gloriosus afifixus cruci erat inglorius quod significam verba illa quia migrauit ab illoλ
120쪽
ai ισυ γα ι τε η λοξα ἀωταυροεπικι ν, ν υ ι ταυρωμενος ' τιμ eo, ideri, gaudebant Iudaei quando gloria ab eo migr uis quando crucifixus inhon rabatur, gloria eius, scilicet quod vertit
eius verterunt L , sicut irruauerunt illum , una littera addita vel dempta facit hanc varietatem pro chemarau, legere chemasar u scux vel quonia irritaverutillum supere u m exultauerunt, v t sit sensus luxit populus fidelis super Christu m, quoniam irritaverunt illum Iudaei, cum eum cruce assiecerunt: exultauerunt, id ess,quod exultauerunt idem Iudaei dicentes: Salve rex Iudaeorum: in gloria eius, quia abiit ab eis. Dicta haec sunt eo sensu
CT V Sergo utrunque sensum complexus haec sic de Christo interpretatur: exacerbauerunt,inquit udaei α exultauerunt ignominia eius, quod gloria ab eo abi; quando cruci suificum illum omni ignormnia afficiebant:
Vulg. D. HIERO. Siquiadem ipse in Assur delatus est
munus regi ultori confusio Ephraim capiet, & confundetur Israel in voluntate sua, transite faciet Samaria regem
rios ligantes tulerunt munera regi suo
Iarib, in dono Ephrai Ucipiet, ' uudetur Urael tu consiliquo, proiecit Samaria regemsuum sicut cremiumsuper
PV decim prophetas ita veteres pa
tres interpretantur, non ut singu-
erpretentur versus,id enim erat ni
mis longum, si irent per singula in omninbus Prophetarum scriptis, sed cerus quibusda in locis enodatis per singula capita facem quandam legenti praelucent, ut caetera sic interpretetur.Quos magistros Ecclesiae, scilici t facit ridiculos qui Hebraeam interpretationem amplectuntur:& ut nihil aliud esset, id solum lachrymis ellet prosequendum. Relicta Chri- si schola Iudaeos sequemur hostes Christi scilicet magistros Ecclesiae, quoties loca scripturς interpretantur, faciemus ridiculos quid reliquum est nisi ut causa illarum ridicula it. Tu diiudica vel ex hoc loco, qui explanatur 1 veteribus de Christo ducto vincto a Pilato ad Herodem veluti pro munere & dono: v de post illa facti sunt amici, ut Euangeli caelitterae testantur. Age Hebraeos pustas tu haec de Christo Dille interpretaturos: aut si sequaris Iudaeorum interpreta tionem , hanc Sanctorum sententiam non vides non posse cohaereret expi detur ergo tanquam ridicula. Satis ne
CTU S ergo haec de Herode interpretatur oc docet, cur Herodes rex Assyriis dicatur. IUSTINUS martyr adue sus Tryphonem,Pilatus nquit,ut gratificaretur Herodi,vinctum Iesum pro munere misit,ut est apud Oleam : Ipsum ad Assyrium vinctum detulere regi m nus, Atqui IVS TINVS tantae autho. Iitatis est, vi eum citet IRENAEVs, quem CLEMEN S Alexadrinus, BΛ-slLI US, EV9EBIVS tanquam viarum Apollo licum citant , TERTUL-L IA N V S lib. .aduersus Marcionem cap. 6I. Herodi, inquit,a Pilato velut manus missus Dominus dscitur ab Osee: Eduinctum eum ducent xentu regi. C GPRIANVS in expositione Symboli Apostolorum: Quod alligantes duxerude si ad Herode praesignificauit Oseas, in quiens: Alligantes duxerunt eu xenium
regi Iarim Sed est totus ille locus Cypriani corruptus, sed corrigi facile pol,lubi j- est enim sed oblisi et aliquis *Pilatus rex G non