장음표시 사용
131쪽
qui vindicauit&comminuit Baal propheta dicitur prima persona Arbaal figo
Dominus vindicabo Baal, vastabo Idola&Idololatras ita prophel; Etymologi vaticinantur quali dicant Baal non se potuit vindicare,ego tamen qui sum Deus
me vindicabo de Iudaeis impijs, sed quidam mera somnia comminiscitur de Arbeel.Nunc fanum esse ait a Salmanasare vastatum , nunc historiam on extare dicit.Qui malum extare potest historia rei, quae nunquam fuit postea Salmana pro Salmanasare accepit,flectere quando ne uit superos Acheronta mouebit,ut nora subruat. De nostris queror,quod qui
dam oculis non utantur,& admotas ocu
lis has Iudaicas fraudes non vident, Nec legunt Arbeel, sed Arbel, ut pro urbe quadain accipioni, cuius mentio nuuquam eii citant librum primu Regum, re primo anno Osee Salamanasare alutirriuiisse.& Arbel trans Iordanem vallasse crudelissimE Ubi impudentissime bis mentitur Vatahlus cu ludatis , &quod salmana dictum ait pro Salinanassare citSalmana rex Madianitaru in fuerit,cuius rei testis est Psal.8a Sicut Oee & Sebee, α Salmana:& Arbel trans lordanem vastatam crudelissim Ecommenticium est. q. Reg.capit.ls. dicitur Teglathphalasar coepisse lon,& Abel non vastasse & quatum inter Abel & Arbeel intersit,nou
rit qui inspectarit diligenter Hebraeam harum vocum Orthographiam.Sed n gant Hebraicξ esse salinana ed Salman: Magna res,quis ignoret Iudaicas flaudes quasi ignoret Vatablus unum punctu addi & detrahi cum libitum est a Iudaeis: sat est translationem LXX semper prςserre Salmana. Hic locus, si atten se tegere
tur, non sat erat ad excitandos horum amatores e somno languido, quo pressi suntl vides hos mille artes mouere, machinas mille ad defendedam suam interpretationem:& ad faciendam vim scripturae vides nostros ire vulgatam viam,nihil moliri fraudum nil id dolorum: & Omen illisauc adbibes, nostris obturai,
Matrem super filios allideo: synago
gam cum Iud*is imella: vastito enitntemplo,& diruto, sutruersis Hier. Iolymis allisa est synagoga: ducta metaphora ab animali,cuius caput illiditur parie. ti,ut necetur.Vastati quoque,& stiati serro Iudaei& igni consumpti Huc locu eἡ
LACTUS,inde petet qui volet.Nec enim legimus Madianitas edidisse str
gem in Israelitas tantam, Vt matres cum filijs alliderent aut contra Gedeonem in
Madianitas ed Gedeonem illum typum Christi fuisse & fudisse Madianitas ct e re Apostolorum Domini & Christi inpressisse figuram,ut in Esai commentarijs a nobis fuse dictum est,unde colliges Prophetam Oscam ed nunc spectasse.
bis Bethel a facie malitiae nequitiarum vestraIum. Tran lutio. L N X. Sicfactavi 2 obis domus Israel, a facie malorum 2 Vir
Commentario proximo retecta est:
fraudumturba, luas Iudaei& ludaizantes commenti sunt, ut huic orisculo manifestissimo de Christo tenebras offundet ent,nec conquieucre,omnium maximam fraudem hoc loco moliuntur. Distinctionem antiquam huius capitis mutant, & principium capitis sequentis huius capitis finem faciunt: omnem lapide mouent ut Christo aduertentur. Bene ergo O R I G ξ.de Iudasis:discerpunt, ct dilaceran clipturam,ut eam ad Iudaicos sensus trahant,idque frustra . Tran
bilis:tamen ex Hebraealectione ad verbum sic verti potuit: sic fecit vobis Be . thela facie maliti' malitiarum vestrassi. Est enim Hebraice idem nomen , raathraathehem:& translatio D. HIL R O.
132쪽
qui pluraliter vertit:&ox, qui vertere etiam pluraliter ostendunt fuisse eo tempore rath raothechem: malitiae malitiarum vestrarum.Et quando Hebraicξ est idem nomen Latine eodem nomine ventamus.Nota est haec forma dicendi Hebr asanctus sanctorum anticum canti rum, de intelligemus quae sit mali tu malitiarum,scelus scelerum,flagitium flagitiorum ,: omnium illud maximum flagitium crucis Christi quo se comata nauere Iudaei. Igitur Bethel domus Dei, Ecclesia,scilicet, iecit vobis sid:fuit causa, ut vastaremini a facie malitiae malitiam vestratum et propter malitiam l maximam omnium malitiarum vestrarum , mortis Christi . Quod enim impediebant praedicationem Euangelij Iud i vastati sunt,ut diximus pluribus, ct non semel in Commentarijs in Esaia: α ideo Betheld omus DeiEcclesia,ne impediretur a vobis, fecit hoc sic vobis
Deus illius causa, ut Ecclesia dilataretur isto orbe,Lxxprima persona h cverare, verba sint Christi: sic faciam vobis: iuxta illud Esaiae.Ρer me haecncta sunt .mbi ,' varietas personarum in lecti ne Hebr a freques est, nequis miretur, prima persena verterint, D. HIE R O N Y.tertia pN,Bethel,domus inaes,ciixere Lo: Nam Beth, domus est Latininita reddidere Lxx, domus o, et, transtulere lsrael quod ita in suis codicibus Hebraeis legeretur olim sua tempestate,additistribus litteris pro el,Israes.
Gam vocales Hebraice non scribuntur. Cum pro,a facie malorum vestrorum Iegeretur olim, a facie mali malorum ve-1trorum, ne malum malorum nostris alisuando aurem velleret, ut intelligerentvnmane ilIud flagmum stagitiorum crucis Domini, persuasere Iudaei nostris viillud mali expungerent,ut alia pleraque quae inductu Iudairantium expunista
ostendi. Ergo sic Christi verba erunt. Sic faciam Vob domus Israel, sic faciam voti is Iu dati a facie mali malor ii vestrorum poli zasum illud malorum vestrorum,
postquam impleueritia mensuram patrii vestrorum. Nec aliter quisquam b c poterit interpretari,si velit interpretari cori uenienter sententiae veterum Eccletiasticorum,quos hoc cap.citaui. n
Vulg.D.HIERO. Sicut mane traniij t & pertransiit rex
Trosae. Lxx. Mane proiectilunt proiectus est rexIpraec . i
tatum est ad id caput quo locus illo 'ex Mopto vocavi filium meum
maxime controuersus inter nostros et Iudaeos continetur, quem Iulianus Imperator apostata impientissimus nobis obi)ciebat,ianquam a D.Matthaeo Euangelista citatum imperitSde Christo Domino quem Propheta Oseas de populo: co ex AEgypti seruitute reuocato scripsisset, non vie Christo. Nec nostro tepore desunt qurid affiresent, & chat, iis mandent:& magna fingant mysteria, quae reseraturos se aliquando promittur ut fidelium corda sedent, ne ira excandescant: Quanto satius erat aut aperire siquid habent mysteriorum ut sequi Hieronymum dc Eusebium, aut Chrysostomum, qui hunc locum ΝΘ&doctEd tendunt efellunt Iulianum, & Prophy- Iud os,Nuc denuo de hac causa ca1udaizantibus controuersari, consilium est,quod Iudaica sequuntur,nostra deserunt. Primum omnium quaero ab eis csi
Hebraei hunc Prophetam depopulo ILraelitico, seruitute AEgyptiaca liberato
interpretentur veteres Patres D. HI DR O N Tantiquiores, & qui cum Diuo
Hieronymo eiusdem tempestatis suere, ia
de Christ It Christi mysterijsmee eoisi 'quisquamasib referat quam ad christsi,
133쪽
cur placeat magis Hebraeos sequi,quam dociores sacroi Qugro an fidem habeat Paulo, qui scripserit spiritu sanctum sv Ecclesiae dedidisse doctores atqui frusta dedidisset,si per tot saecula omnes si-lmul errassent. At siquis Hebraeos sequitatur dc Hebraica scripturae interpretati ne,qui Christuin scriptura no videt,planum est existimaturu Apostolos & Euangesistas alieno lenis scriptura citasse inputabas Iudaeos impios de cluisto Do.
mino scriptura enarraturoil nihil minus faciet. Verte te ad Ecclesiasticos veteres, ad antiquos patres Graecos & Latinos, quorum sentetias his conamemarijs e- censuimus,ouines ad unum uno consensu videas quae citant omnia quaeque in terpretantur .ex hoc Propheta ad Christum rGerre . . Cur nosnon iuuet sequi ocius Ecclesiasticos , dc seriptores cros Graecos dc Latinoa temporibus
Christi proximos , qui interpretationnem scripturae ab apostolis acceperunt quibus Christus Dominus scripturae senium aperuit. Atqui si hos sequamur de Christo hac prophetia essa fateamur ne cesse est,& ab Euagelista M atthaeo appositissime de cliristo Domino puero in sacrae virginis ulnis ex AEgypto reuocato huc vessiculum esse citatu.Alioqui si Ecclesia alligas ea legeo t Iudaica interpretatione Iequatur hil de Christi mysterijs interpr tabitur. Videt Iudaei in scriptura Antichristum, Christum Dominum no
vident,ut uno ore nos admonent omnes
patres Veteres. Ne mireris hoc loco Iu
Mos christum non vidisse, si coferre iuuat Hebraeoru interpretatione cum Ecclesiastica:quod nos facere D.H IE RO. iubet quodque est huius nostr peris institutum. Quaero quid videas in hoc prophetia quod te cogat eum ad captiuitate dece tribuu reserret Nam quaeca referri
posse ad captiuitatem dece tribuu a principio largiti sumusmihil tamen in toto hoc propbeta esse quod te haec ad decem tribus cogat referre necessario. Qυς dic untde Galgalis, de Ephraim, de vitulo,
de vaccis Bethaven, de Bethel, de Samismatia , similibusque , non cogunt ad decem tribuum captiuitatem illa rese re, quibus supra respondimus: sed agelargior omnia ita esse , vi loci illi ad idololatriam decem tribuu sint referendi. Cum hic propheta Christitempora
praesignificet, ut volunt patres vetereulacram passii nem , resurrectionem sacram , lud orum cincitatem, de vast tionem Iudaeae: caecitatis Iudaeorum,ut
docent patres, causa reddi solet, quod Iudaei idololatriae dediti fuerint. Et cum post passionem Christi occaecatiae
.suerint, o vastatae decem tribus, unde potissimum Dominus delegerat Apo stolos dc Dalaipulos, coaluerant enim in unum cum regno luda ι & uno no mine appellabantur Iudaei . Reddenda causa ergi , cur decem tribus permissae, Domino lane occoecari , una cum gegno Iuda i. Allegandae igitur idoloalatriae decem tribuum , dc a ia crimina quibus meru re non trahi ad Chrianum , nec aliud quicquam in hoc pro pheta tu reperies,quod te cogat ad cap tivitatem decem Tribuum illum rete re .Iud i dc Iud iranter ut possent hoc caput undecimum ad decem tribus re ferre Deum immortalem , quot fractdes adhibent,quot impossibilia fingunt. Privium omnium pro Hierobaal subistituere in translatione Lxx Hieroboam : ut fieret nobis verisimile haec ad captiuitatem decem tribuum referari : deinde a Salmana editam in Iudaeos esse cladem immanissimam , ubi ta gunt historias , quae nusquam sunt, deinde fatentur eius rei non extare hi'storiam: postea negant HebraicE essi Salmana , sed Salman, quasi esset dissi, cile intelligere Iudaeos unum punyctum facile addere, & detrahere posse:& ita praeserunt vulgata , dc transsatio et Salmana non Salman : pergunt pergere Iudaei & Iudairantes Salmana poni pro Salmanassare : cum scriptura prodat Salmana a Salmanassare suisse
134쪽
longh diuersum : de Arbel fingunt historiam quae nusquam rerum est, id pro Arbe et , , legunt Arbet 0 di pro Abel Arbel , & alia seMςma. Videst quot impostibilia fingunt Iud δεχ Ι
daizante&vt potiretriam pariem capi-Itis luperiorisi abducant a temporibus i
Christi , &, ad captiuitatem deceml
tribuum traducant, 'ut ostensum est: superiore com mentario . Qui tot frau
des uno in loco adhibet quae nostrat vulgata , dc translatione Laex , deprehenduntur , qui tot strophas commiciniicitur , Iudaica detendat non ' proditis crilegum & Dei testamenti
corruptorem Z Non prodit rerum Isrdaicarum: amorem ardentistimum fla-igratissimum rerum nostrarum odium' cum tam avide vult nostra subuerte. . re, conflabilire Iudaica, tot rerum imupossibilium fictione Putas fortasse Iu
cheos , & Iudaizantes illis fraudibus quas diximus fuisse contentos, ut hunc locum , quo . velisolo refellebatur tvniuersa Iudaica interpretatio, de capctiuitate decem tribuum iubuertere tpergunt pergere , discerpum scriptu. ram & lacerant, quodia Iudaeos faceretes latur ORIGENES: finem capi liis superioris, & initium huius capi.tis undecimi confundunt , sic dilacerant ni capti oculis , auribus, d mente sumus vel hic locus satis ςit , ut Iudaeis aut Iudaizantibus nihil creda-. Inus. Sed memini inquies te dicere folitum in olubile argumentum te habere quo euinceres hanc prophetiam , Ex AEgypto vocavi filium meum, litterati ter a D. Matthaeo esse citatam,quod pote magis quam quod veteres omnes hunc
totum prophetam a principio usque ad finem de temporibus Christi inWrpretantur dc Apolloh dc Euagelista quotiescitant testimonia ex hoc petopheta aut ex aliis minoribus, de Chrulo eno
dant, adde his quod lape diximus Lxxviros eodem semper spectare. Sicut manetlansij hoc Hebraei de rege decem Comment. I Iil tribuum ablaton prorsus deleto , ct de idecem tribubus ductis captiuis ab Aisyriis intcrpretantur :υ Nostri, contra mel
Christi temporibus. Sic C H R Y So.
tomo . a. Homelia.2.in festo Innocen- m: .Sacramentum Domihicae Incarna .rionis lus vςtlas ostensum esse aie, Nam quia ipse Deus oriens ex alto sotiustitiae nuncupatur. enturus dicitur in Esaiam. nube leui, ab Oseae abiectus est I irael, .&c.tapendamus nunc uti a sententiast verior Hebr oram ne,qui hac ad Babylonica tempora reserunt Pan. nostro-xu qui ad Christum .Hebraei sic interpretantur, sicut mane transijt pertrasht rex Israel id est, finietur rex decem tribuum, sicut mane, breui tempore'. Si di rege ruiraestermo erat, quae 1equunturiaeus- .dem regem reterrentur , dicereturque causa cur. rex commeruistet, malum αeaurium, non referuntur sequentia iux-
ta Hebraeos ad Regem, sed ad Israel, id est, ad decem tribus . non est ergo hic
sermo de rege. Deinde quae rerum consequentia erat ut di ut Dominus, de tendum Israel esse quia puer erat quando puer erat limo iam senuerat , olim
inquiunt apud AEVptum.Quando puer erat Israel in AEg3pto dilectus est a Domino dc nunquam alias,cum totDei beneficijs sit auctui & quomodo sicut mane traniij t id est breui tempore , breue appellas tempus cum p ost ductas captiuus omnes cccc in tribus per triennium eli obsessus Samariae. Ideo burii aliter vertunt,reddunt enim sic: Aurora excisus est rex Israel, & interpretantur aurora, in principio regni Oiee, falsum hoc . est . Nam Osee nouemiannis regna uit,quod liquet ex. q. regum capit. I. dc illud quoque fallum esse videtur, quod deletum aiunt Israel quando puer erat: quoties enim Dominus Iudaeos in deserto voluit contereret sed ut ipse Dominus in ptophetis ait, propter se dc nomen suum in deserto, &in terra promissionis Israeli pepercit , & propter seruos laos . Age nunc quando si adH cap-
135쪽
captiuitatem decem tribuum n on coheret haec nec congruut haec bene ad Christum referamus c videbis quam omnia congriaunt. R.Ioseph,ut leges in dictione, an ,admonet duplicem hoc loco esse lectionem Inoa n mane: si cu i mane.Si legas sicut mane, ut praefert nostra vulgata,rex Israel pertransijt Iusdaeam sicut mane, scut iplendor lucis aeternae,sicut sol iustiti transiit ex Iud am AEgyptu,ad gentes, scilicet: his enim qui erant in tenebris lux orta est eis . Fugiens ergo Dominus in AEgyptum ibat
Vt clarum mane,& ut lux splendidissima.dices R. Ioseph dicere veriorem esse lectionem in mane veniet in mentem ii, bi Matthaei. i.Ioseph ab angelo in somniis essen unciatum , ut acciperet puer v, dc matrem eius, dc summo diluculo, &mane illo transi)t, dc pertransijt omnes
insidias regis Herodis , dc sic transsatio Lxx explanabitur: Abiecti sunt mane,Iuldaei,scilicet, sunt abiecti illo mane quo mane abiectus est Christus , qui dicitur Israel ut sit sensus.Illo mane,quo Ioseph surgere ab angelo est iussus, dc ducere puerum dc matrem eius in AEgyptum: oc quo Iudaei , qui Christum persequebantur una cum Herode abiecerunt eum qui ostedere locum ubi nasceretur, eo mane abiecti sunt aDeon illorum loco sunt sussectae nationes. Vt enim dixit Dominus: Nemo venit ad me, nisi pater meus umerit eum,trmit Iudaeos,qui credidere, reliquos permisit esse in tenebris quod abiecere Christum verum lumen, quod illuminat omnem hominem Ve- . nientem in hunc mundum . THEO
P HIL AC T V S, qui hunc locum eo
dem modo interpretatur , proiecti sunt Iudasi intenebri inquiens, qui I se Christum verum lumen expulere Ioanne prodromo ,.qui solem fulgentissimum Christum adesse nunciabat, cum eis dixit . Genimina viperarum, da. quae adiecit, dc postea haec passi sunt quod Christum verum lumen a se repulere . Ne-
gabis sic esse HebraicE, ut vertere LXm dc ut vertit D. H IE R O N Y M V S: ua
est, mutata una littera est, vel fuit duplex lectio , altera quam secuti sunt D. HIERONY.dc I xx, dc altera quae nunc circunfeitur. Videntur etiam Maelegisse, non nidmo nidma , ut nunc legitur et sed, nidchu nidclia, expulsi sunt, expultus est , vel abiecti sunt, abiectus eii, eodem modo ferE Diuus HIERONYMUS :i nidcha nid cha, abiectus est, dc vertit sententiam transi)t pertransjt. Sed lectio Hebrata quae nunc circunfertur, exprimitetiam Christum mirabiliter . Nam, nidmonidme , fgnificat excidendo excisus est, ut Iudati interpretantur : dc alii-milando assimilatus est , vi sit aurorae assimilando alsimilabitur rex Israel, vel in aurora assimilando assimilabitur rex Israel, quod Christus Dominus nancensas similabitur auroret pulcherrimet orienti, dc iubari Solis orientis. Idem
significat quod supra dixerat CHRYSO STOMVS : Rex Israel Christus
assimilabitur scutaurora, vel in auro
ra quod est eadem phrasis dicendi He-hraea cum illa,sicut lampas accendetur, sicut sol fulgentissimus orietur mundo. Certe hic locus Christum ex AZgypto. cum matre sacra Maria ob oculos ponit, non regem decem tribuum , nec decem tribuum captiuita
Vul. D. HIERO Quia, puer Isael, & dilexi eum Mex AEgypto vocavi filium
136쪽
P Lus millaes dixi transtationem tari
er octingentos& so. annos asseruatam in Iud orum synagogis, & dum noliri primis Ecclelis temporibus ad
martyriu Vocarentur, & per omnia cruciamentorum genera cruciarentur,lace
ratam a Iud is esse, & multis locis contrucidatam quod Christum plane ionaret. Et ex locis a Iudaeia vitiatis hic unus erat,qui per ipsos Iudaeos transtatores est restitutus. Aquila enim ita vertit,ut Hebraicξ est , ex AEgypto vocavi filium
incarnatione verbi inter locos manife-sissimos qui Christi mysteria sonat huc
locum citat inoviens quod pater filium ex AEgypto e siet reuocaturus,pr dixit Oseas:ex AEgypto vocavi filium meum,
to homelia . a. in sesto Innocentum:
Oleas inquiens, idem significat cum dixit: Abiectus est rex Israel , propterea qu od paruu lu s est, & ego dilexi eum, ex AEgypto vocavi filum meum. Et docet
CHRI sos TOMVS significasse Prophetam post AEgypti graue delictum,post poenas graues irrogatas, Desiatrem pietate commotum AEgypto fiuum misisse: ut AEgyptus, quae olim sub Mose sceleris sui poenas expenderat,nuc suscipiendo Christum spem saluti 2 acci- Pelet.O RIGE. in Numerorum capit. a . Homelia. II. locum Euangelii, Ex REgypto vocavi filium meum alijs videri ait desumptum ex illo loco quem illic interpretatur ORIG E.alijs ex Osee undecimo capit quod idem ait E V S E BI. Pamphili,& huius rei prophetiam duobus illis locis esse B. P R O S P E R depromissionibus Dei parted promissione g. per Oseam Prophetam inquit: Ex AEgypto vocavi filium meum, hoc firmat Euangelista Matth us. Angelus Domini,inquiens,apparuit Ioseph, &c. ad hoc enim Christus in AEgyptum introductus est , ut ubi abundauit delictum, abundaret & gratia Sed dicet aliquis certum esse huc locum dictum esse de ChriCommenta I I Isto,typice tamen: nam litteraliter de populo lsrael esse dictum confitetur HI E.
Matthaei Euagelistae locv.Primu omniuHIE RO.in commentarijs in hoc caput ait,hunc locum in . I. volumine, quod aduersus Christianos scripsit Iulianus Augustus Imperator apostata impientissimus calumniatur quiens.Quyd de Israele dictum est, Matthaeus Euangelista ad Christum transtulit, ut simplicitati eorum,qui de gentibus crediderant L luderet.Ergo Iud i ut hoc diceret, quod impius Imperator a Iudaeis doctus aduersus nos scribit,totum hunc prophetam ad captiuitatem decem tribuum reserui, mille fraudes comminiscuntur,vidiactum est in finem capitis superioris.Nostri respondent per enstasin , di antiparistasin perenitatin id est, per inficiati nem respondet E V S E. negat enim hic
agi de Israele, sed de Christo, ut iam dicemus per antiparistasin, id est per obsistentiam CHRYSOSTO. &HIER O N Y. quasi dicant: Esto ut haec pro phetia fuerit de Israele, ex cuius semineventurus Christus erat, ita dicta est ii e prophetia de Israele,ut de Christo intelligenda esset, qui in patribus erat seunducorpulentam substatiam vocando Israelem vocavi filium meum, qui in Israeleerat secundum corpulentam substantia,& sic haec prophetia completa est,non in Israele reuocato in captiuitate AEgypti, sed in vocatione Christi ex AEgyptoue
ge C H R Y S OT in cap. hoc Matthaei
cum verba hqc interpretatur.E V S E B. Pamphili lib.9. demonstrationu Euangelicarum ca8.4.non respondet Iudaeis per antiparistat ,id est per obsistentiam,quae est cil dicimus,etia si sic esset, ut dicis,nihil cocludis sed per enstasin,id esti negatione,no est ita ut dicis,ut hic agax dep ulo Israel sed de Christo. Athanasius deumanitate verbi, eiusq; corporali adu
tu pater inquit filiit ex AEgypto reuocat, dices:Ex AEgyptouocaui filiu meu.Quid neque mors illius siletio transmittitues H a ta
137쪽
Ex consequutione nanque probat hic de Christo agi,non de decem tribubus. S, quidem in fine capitis superioris atque adeo toto cap.de temporibus Christi termo est,& de vastitate uniuers Iudae , ut
dictum est,& probatum ab E V S E.& 1
nobis, & nullo modo de decem tribu-bus.Ideo enim necesse fuit vi Iudati mil , te comminiscerentur dolos, ut flectere verba Prophetae possent ad decem tria bus,quae plane sonant vastitatem a Roamanis luimportulam, & Christi tepora.Sequitur ergo necessario ex rerum Consequentia ad eadem Christi tempora haec esse reserenda , & nullo modo ad decem tribus. Verba autem illa : Quia puer Israel,& ego dilexi eum: sic inter pretatur, ut responsum putet impijs cur fugeretDominus in AEgyptum,cu Deus estet,cur non impediret,aut si moriturus
Venerat,cur non mori maluit, quam fugere .Puer erat ut moreretur, & oportuit
prius peragi oeconomiam redemptionis, praedicari Euangelium: nam ideo filius meus dilectus in quo mihi bene complacui. Id enim significant vel ba illa, ut dilexi eum .Factus homo est , ut legem no
uam ferret, ut oeconomiam redemptio
nis perageret: & puer erat, Vt pateretur antequam confecisset id,ad quod illum
miseram, nec oportebat , dum puer erat, facere miracula,ne viderex c s e portentu.
EX Egypto vocavi filium meum, misi in AEgyptum,& inde suo tempore reuocaui eum. Nam qui dicit aliquem redhsse Pincia, profectum prius Pinciam indicat, ut aiunt oratores. Multa alia apud
E V S E B I. leges, quibus ostendit liqc de Christo esse dicta, qui Israel in sacris sit teris saepe dicitur, quod degenere Israel
Vul. D. HIER O. Vocaueruleos sicut abierunt a facie eorum, Baalim immolabant, desiimulachris sacrificabant.
Trossa. L XX. Sicut vocavi eos ita abierunt a facie mea psi Baal immolabant idolis adolebant.
C Olent petere tam nostri, quam Iudaei,
O ut conteruetur consecutio scripturae, alioqui non valitura interpretatione supeliore.Ia planior hoc loco est transtatio Lxx.Solent Propheta: citare vetus test
mentu tanqua typum suae prophetiae, α ita iuxta Lxx, citatur liberatio IIrael ex Λῆgypto. anquam typus rei praesentis: ut lit lentus: Vocavi ex AEgypto filium meum icut vocaveram iptos: Israelitas. scilicet egere enim Hebraice hoc verba Vocaueram,pruna persona singulari qua
rati,uocaueram:& non teitia plurali,ut nunc est,quaru vocaverunt. Nam Sicut,
particula & huiusmodi voculae solent suppleri Hebraice. Erat enim Hebraice vocaveram ipsos: Ilraelitas, scilicet ex eadem AEgypto olim, quae verba eundefensum efficiunt, peripicuitatis tamen caula: LXX,addidere Sicut :Sed Hebraii e inquies est vocaver ut eos vel ipsos S ita vertit HILRO. ita est: ct haec persona- ruin mutatio obscuritatem afferre solet sacris litteris. Scripturae tamen canon est,ut vulgata & translatio Lxx, te mutuo iuuent in interpretanda scriptura sacra,& altera alteriὶucem afferat. Sole: scriptura de Deo loqui numero plurali,
ut denotetur numeru&personarum: voin caueriit iplas.vocaverut,pater,stilicet,&shus, & Spiritus sanctus iplos Israelitas olim ex eadem AEgypto. Quod a Propheta dictum est. vi significaretur fuisse typu rei pr sentisn ideo illic appellatui irael a Deo filium primogenitum . Et
haec personarum varietas frequentissima est in lectione Hebraea, ut docet ipsi Iudaei qui duplice lectionetri ad hoc exeplum ella admonent non raro Potest etiam Vocauerunt, explanari de Mose& Aaron eodem sensu sicut olim Moses& Aaron vocaverunt eos: sed magis pla
138쪽
cet prior interpretatio, ut pater,& Filius,& Spiritus sanctus intelligantur, quando hoc frequentissimum est in Hebraicis litteris, ut alibi ostendimus sic abierunt a
facie mea , id est,quem admodum nunc non sunt secuti Christum,sic eo tempore,cum vocati sunt ex AEgyptiaca captiuitate,abierunt a facie Mosis, i Aaron, qui eos vocaverant, post idola: vel a facie trium perlonarum legedum est enim sic,ut legi iur in calligatioribus exemplaribus,&deodem modo transtulere LXX, qui reddiderenta abierunt a facie mea ipsi olim scilicet in AEgypto. Est enim h cvarietas personarum in aeditioneHebraea
frequenter. Ipsi Baal immolabant, &simulachris sacrificabant Postquam illos liberaueram captiuitate AEgyptiaca per tot prodigia,& tot miracula: postquam
alueram illos pane de coelo misso,adorabat idola:ut nuc dixerc:No habemus regem,nisi Caesarem. Si velis retinere voculam Sicut,& non legere sicut praeserunt exemplaria castigatiora dices sicut abie. Tunt a fici e Mosis,& Aaron eo tempore,& immolabant eo tempore idolis & simulac tiris ita, supple fecerunt hunc in aduentu filij Dei. Sic videtur interpretatus THEOPH Y. inquiens: &ipse Chrillus vocavit eos, & quoties ab ipso vocabantur fugiebant iuxta illud: Quoties volui congregare filios tuos icut gallina congregat,&c. Sed mutilus milii videtur ille locus, de syderatur enim lcholium TH EO PHI L.in hoc caput, reeius loco T H E O D O R Ι.eli suffectus,
manent tamen aliquot reliquiae.
V ul. D. H IE R O.Et ego quasi nutritius Ephraim portabaeos in brachijs meis,& nescie
suu erunt quodsanaui eos. Comment. D Z TR insatio I xx, ad Christum tam
plane haec refert quam Euangelista
gaui Ephraim,&suscepi eum super brachia mea, idest, fui illi ut nutritius, Hebraice est. Hithragalti, a verbo, ragal, quod est pedes regere. Nam, regat, pes est: Hathragalti, ergo, idest, pedes rexi Ephraim: vel ambulare feci super pedes Ephraim. Interpretatur HIE R O N YM V S, Ego quali nutritius fui Ephraim;
putauit enim metaphoram esse ductam S nutricibus,quae docent pueros ambulare super pedes. LXX quod,ragat, pes est, Idithragat,vertere colligare pedes, & siet edidere: Et ego colligaui Ephraim , ut sidillud Luce:Qu1s ex vobis homo,si habet centum oues, si perdiderit unam ex illis, Ecc,cum inuenerit eam non imponit in humeros suos Et haec Diuus HIERO. etiam interpretatur: Et portabam eos in brachiis meis. PROCOPIUS in Genesin. aro. Christus nos, inquit, in brachiis portauit, ut pater filios iuxta dictu Prophetς: Suscepi eos in brachi)s, pendens cilicet in cruce Et nescieriit quod curarem eos. mea passione , inquit
PHI LACTUS haec verba: Ego colligaui eos,ad illa Euangelica refert: cum Dominus tentantes repressit , & constri . Aos in vinculis fecit tacere: & cum miraeulis illis ora obturabat, ct non intellexerunt,quod illorum medicus venisset, iuxta illud.Si non fecissem opera quae nemo alius fecit &c. r
Vulg. D. HIERO. In funiculis Adam trahaeos n vinculis
nis extedi eos in Ninculis charitatis meae:
139쪽
118 Leo Castrusi N funiculis Hebraice est Bechabie,
quae vox fu iculos significat,&corruptionem : & Adam significat Adam u& hominem Recte ergo HIERO. In
funiculis Adam: recte&LXX:In corruptione hominis: eadem tamen utriusque translationis sententia est : implicatos peccatos originis , quod contraxere ex Adam,& aegrotos corruptione, quam contraxere ex primo bomine, &implicatos alijscriminibus,quae post peccatuoriginis in se admisere, sanaturus venit, ut videtur significare THEOPHYL&D. HIERON Y. vinculis charitatis
ait Dominum nos traxisse ad se : iuxta illud: Nemo venit adme,nisi pater meus traxerit eum: verbum Hebraeum: trahere est, & protrahere.Et ita D.H I ERONYMUS. traham eos vertit,LXX,exv
bo extendi & curaui, & paralytico sanaui extendens & protrahens illorum mε-bra ductus funiculis charitatis & inclinatam foeminam illam extendi protraxi
quam alligauerat satanas, Lucae.U,
vulg. D.H IE R O. Et ero eis quasi exaltans iugum super
maxillas eorum. Translu L xx. Et ero eis quasidum alapam hominisuper maxillas eius
significari his verbis Dei mansuetem in puniendis Hebraeis: Nam ut .
pater pro magno delicto sat habet ferire alapa filij maxillas, ita Dominus leui poena transiget cum Iudaeis, ut conuertan .
tur, Nam Christi mors digna erat quae
exitio immani gentis ludo puniretur, ct poena sempiterna, ita ut eorum nulli parcitum esset: vel quod vere fuerat, ut ait TH EO PH Y. ut homo percutiens alapa filium Pro grauidelicto cum miraculis exterruit eos,& metu, quod Apostoli dicerent eos regem gloriς occidisse: unde perculsi metu dixere : Quid faciemus ergo fratresffit Apostoli responderunt:Agite poenitentiam:&c. pro reo ge gloriae in crucem acto non haec poena alapa leuior erati ut poenitentiam agerent, & baptiZarentur ψ Uocauit eos ad poenitentia, & expectauit eos dum conuerteretur per annos quadraginta duos.
Vnde ego etiam puto significari Dominii futurum apud populum Is ..el, ut homo percussus alapa super maxillus eius, cum minister Ioannis i8. dedit alapam Iesu. Nam codices praeserunt: Et ero eis quasi dans alapam homo in maxillis eius,&fortasse voce passiua legendum pro percutiens ραπιο μενος percussus alapa homo in maxillis eius. Qua causa id putem, iam dicam: D. H IER O. conuenie-ter lectioni Hebra , quae nunc circun furtur transtulit,Ero eis quasi exaltans iu gum super maxillas eorum, id est,redimens eos ex captiuitate satanae tollens iugum seruitutis , scilicet quod erat super maxillas eorum,Lxx pro lechem, super maxillas eorum,legere,lechio,super maxillas eius:& videntur legisse in lectione Hebraea, ,manum.& sic interpretati lectionem Hebraeam , va hete , ct ero, labem , ipsis, qui, meri me, sicut exultans,iad,lmanum, al, excelso , id est, Deo : sic enim legere : non , ol , idestiugum, ut sit totum : Et ero ipsis si, cui eXaltans manum excelso, at lecheio: super maxillas eius. Vide tu quid verba haec significarent: Et ero eis sicut eXstans manum excelso super maxillas eius certe succurret tibi locus citatus ex Euagelio cum minister ille Dominum percussit alapa : Dices. Addis dictionem scripturae : Minime: sed unam literam
140쪽
D. , Exaltans, i , manum. Itaque nos i de meo, sed ex translatione LXX, na Hebraic E esse meri in arguit: tras nati a L dc vulgata. Exv, quae addita est dictitatu Heluatae metiar cum 1 lanabi , Iad , manum excelso soper maxillam eius. Dides Non legi inr al, eXcello: sed 9 ,'uM. . t uncta pro rinione sentenuae adduntur&detrahuntur, ut alibi olun dimus Canon e si admirandus'ex I.
Aione I . braea & ex fictiles allica lectiope loco; Pcophetarum enodemus. D
hominem, ut significarent eXce iuuiti
hominem factum , pexcusium alapis Iudaeis: dc yx lectione Hebr a ita casti. ganda, ct uiananda transigito Lxx else videt ur hi oro eis quasi ho ino percuibus
igitur D. H I E R O N Υ. hoc dis atranslatione, tax quod D. HI E R O N.
vocem Hebraeam legit cum cholent, cum hi de isto agum,& sc vertit. Ero ei aquasi exaltans .ugum super maxillas ς o ruin , id eit, tollens iugus' servitutis maxillis eoru Lxx legere laricii thici at, excelso vi esseC. Ero ei quasi exaltantibus excello super maxillas eis. Et luo' more interpretatur scriptura Excclio,inquaut, id est, excelso facto homini. Na reliqua: voces Hebeta cum sint indeclinabiles quo volueris casu reddere potes, exaltas aut exaltanti. illud certum est LXX viros& D. HI ER O. Legille merim, exaltans, ex eorum translationibus & superesse, ut ii accedat, , dices manu. Diuus
braeorum lententiam ct interpretari huc locum ex illo Deuteronomii cap. I. POD tabit te Dominus Deus tuus,ut solet bo-mo gestare paruulum fit: uni suum in Rmmula perquam ambulata. Et alibi: Expandit alas uas,&assumpsit eum , ataque portauit in humeris suis. Ego nquit qui pater cram, nutritrua factus sum, &
paruulum meum in ulnis meis ipse porta b.im, 2 insta. Eco eis quasi exaltans iu- Curia: o c. Et intra. Ero quasi paululum maxilla; eo una alapis verberans, non puniens, ted corriges: solet enim Diuus HIER O. ytranque interpretationem, ut saepilaim E sumus testati, nostram α Hebraeorum apponere. Nam &interpretationem lan orum rρtrum appotuit etiam, inquiena: In tant um dilexi eos, α.tam ciet meps pallor fili, ut morbida ς
humeris metu ipse portarςm, ipsi vero ignoraverun I,quod ni ea illos passiqne cini
ta illud quod in Euangesto scriptum est :Nemo venit ad me, nis; pater, quam sit me traxerit eum:& declinaui ad eos descendens coelo , ut cum eis vescerer ac
umpta forma hominis tu E dedi ei iesum corporis mei: ipse a cibus: &conruiuae M. quae in hanc sentcuam adiecit. Ecce .D. H l ER O N y. utramque seri- tibia tia in e I inplex is, in ca in ,
ebarorum. Heor Orum quide triquς d. rill in rein ripus sit , non Lotisin au aptiuitarum decem tribuum: nostram
vero, tu ad Chri stu in plane ieieratur,ut nihil obli , i; ornurus ii Dcςapyt tutum Exteraliter Cliri Istum persbnet: non sinlumis, prophe ia: EX AEgypto vocavi filium me uni totum itaque hoc caput χreliqua omnia, quae sunt in hoc propheta iuxta veterum interpretationem, is
iuxta Apostolorum sententiam, & Lxx Virorum explanationem Christum personent.Sedi tale RO. i. quies,alligaricὸ locum illum Ma thsi, EX AEgypto vocavi filium me ina de Christo interprettatur: ita etai quisqua in contendat l, cad captiuitatem decem tribquni reserri, non quod ipse reserat, qui haec & aliani ulta ex hoc capite ad Christu refert litter stercum multis veteribus patribus,' sed age qua do ipse diuus vis pe testati tamus 'obis author est, uta um Hebr orii
Merpretatione nos storum maiorum tententiam conferamus , & expen-