장음표시 사용
61쪽
so Leo Castro D. HIERO. Ego scio Ephraim,
& Israel non est abscoditus a me, quia nuc fornicatus est Ephraim 5 contamipatus est Israel, no dabunt cogit itiones ut reuertatur ad Deli fuit, quia spiritus sornica tionu in inedio eoru, SI Diam n5cognquersit, & respondebit arro antia Israel in sacie eius,& Israel de Ephraim ruent in iniquitate
L xx. Ego cognoui Ephraim,s Israeli orere, it a me, quia nil ornicatus ejὶ Ephraim cir maculatus est Israel,tar nodederuut cogitationes uas 27t reuertan
tur ad De quiaspiritus fornicatiο-
est in medio eoru,at Dum non cognoverunt cx humiliabitur iniuria Israel in facie eius. Iprael. DAraim infimmabuntur in intiuitatibassuis,
mabitur Iuda cκm eis. HAM verba conuenieter superiori Cyrilli interpretationi perspicua
sunt. Na dece tribus Ephraim,&Istaei,dicvtur nomine peculiari.Dece ergo tribus propheta Diio notas esse ait, quod spraedKaturus erat apud dece tribus
potissim ii, & versaturus in Galilaea,&in ripis Iordani ,&vltra Iordane, qu*loca ad dece tribus pertinent: illic delegit discipulos, ct Apostolos: illic fulsit
innumeris miraculis, ut per Prophetas omnia erant praedicta, Sc cruce effectus, postquam 4 esurrexit. illuc discipulos &Apostolos misit qui Istaelitar vocarent ad poenitentia,& expectauit eos per quadraginta duos annos, dii conuerteretur ad Dum dc nouit Dominus peiores fisturos in dies, nec redituros ad in .Id si cverba significare videntur. Ego scio Ephraim , noui illudi quid facturus , ct
lsrael non est absconditus me, velut vertere LXX,non recesiit a me,id est,noui diu repetitio eiusdem sententiae, quaere examplificet. n dabunt cogitationes ut reuertantur ad Dominu . quavis eos expectet Dominus per qu draginta annos post crucem Domini, nunquaillis in mentem veniet ut reuertantur ad Dominum. Quia spiritus fornicationii in medio eorum. quia spiritus ille immundus synagoget, de quo capite superiore diximus,qui quum ambulasset per loca arida redi jt in domum priorem, i cimpulit ut essent nouissima peiora primribus. Dominum non cognouerunt. Christu, scilicet, quum apud ipsos. cuisset, & tot fulsisset miraculis: videntes non viderunt, at lentes non audierunt . Et respondebit arrogantia Isbrael in facie eius. arrogantia qua viis in deici dς Iudeti in Christit, ut inquit THEOPHY. apparebit in facie ipsoru in Iudaeoru , ut est elix in apud Esaiam
cap. s. In vultu enim Iudaeoru , quit illos miseros & asilicias vides, intelliges quato crimine se comacularint miseri. I xx legunt, humiliabitur, pro iespondebit, quod verbii Hebraeum utrunque significat iniuria,qua Christum affecere, bu miliabitur in faςie Iudaeoru , id est . iniuriosi Iudaei in Christum in eam humili
tate .n redigentur, quae semper in eorum
facie appareat. Et Istael, ct Ephraim ruent ii iniquitate sua. vastabuntur a Romanis,quod ad Christum vepire noluerunt,sed perstitere in suo nefario scelere, ut Christuo Christianos persequerentur. Huc etiam refert THEOPHY. metetiam Iuda) vastabitur etiam regnum Iuda a Romanis,pro ruent, legunt 'Lux insrmabuntur: & verbum Hebraeum utrunque signific/t, infirmabuntur , amittent vires, repulere, inquit
THEOPHΥLA. Christum, qui est Dei
Virtus,& re vera, ut docet Iosephus amisere Hys Iudaei in maciem redacti: fame, & peste, & quod Deus illis detrahebat vires,& ear addebat P omanis.. D. HIERO.
62쪽
Cap. v. D. HI E R O. In gregibus suis
de armetis suis vadent ad quaeredum Dominii & non inuenient, ablatus est ab eis, inDomino pr. euaricati sunt, quia filios alienos genuerunt. Nunc deuorabit eos mensis cum partibus suis. Lxx. Cum ocibus Nituli, ibuuta tquaerunt Dominii, . non ius euieut eu, declinabit enim ab illis, quia Domini;
dereliquerunt, ij alieni nati sunt,
nataeuorabit eos rubigo, fortes illorii si es hic locus ratis esse deberet ad
refellendi Hebraeoru interpretatione de dece tribubus,& eoru capta lita aedem per enim S. S. iuxta scripturae interpretadae canone aliqua interi cit quae vetent vaticinia de Cluisto alio deflectere. Quando factu reperies, non modo in captiuitate decetribuu ,1 ed vil' via qua lepore, ut populus Iuda & popul lirael veneri necti ovibus&armentis,ct. Dominii non inuenermi t Apud Hieremia leges ceves Dominu au hortari Iud os, ut ad se veniant, & conuertan ur, S. re pulturum se omnia Iudaeis impendetia 'mala Poli Christi cruce tu cfacta leges. Iam enim post captiuitatem dece tribu ii ex residuas decem tribuuin, ut dictu est centies iaccreuerant decem tribus, i in Vnum coaluerant cum regno Iuda: &quum a Romanis vastarentur per tres quatuorve annos, nihil aliud quam sacrificia fiebant, & nractabantur boues, ct armenta in templo Domini, ut tanta
illam vim mali Dominus depelleret, α non inueniebant, iam enim discesserat ea templo gloria Dei & angeli templi custodes abierant di dixerant ,ut docet Iosephus Relinqua tanus has sedes. Ablatus est ab eis. vel vi I xx dixere: declinabit ab illis. transiit ad gentes relicto po-ulo Iudaeorum. Notat THEOPHY.ic duaru personaru fieri mentionem
his verbis: obserua duarum personarum indictim declinauit, inquit, b ipsis Dominus, quoniam Dominum derelique. runt: quod si spiritus hec in prophetad cat,ecce tertia persona erit: notat praeterea Theophylactus, haec de teporibus Christi dici, quod propheta significetia desiisse legalia,ait. n. expede porro, Plegalia sacraticia iam desierint hic, quod Iris quaeritur sacrifici js ovium ci vitu-loria,& no inuenitur, nec alijs veteris legis sacrificijs, quia impossibile erat sanguine hirco tu, & vituloru auferre peccata: lananq; fide vitia, di baptismate inueniebaturiam Diis peccata dimittes. In Diio praeuaricati sunt Dam Chrisnum de rinquerunt quod vertit Hieronymus: Quia filios alienos genuerunt. I xx fili; alieni nati sunt,quii dixere: Nohabemus regem nisi Caesarem, facti sunts li) alieni: iuxta illud Diai, ut ait Theophylactus siue is Theodomus est, utra que enim interrietatione coplectitui vos ex diabolo patre estis: & illud: filii alieni metiti sunt mihi. Erat. n. filii Dei ocptrieque res Chiistii in in passione Chrim facti sunt fuit diaboli. nec nati sunt ita. tu filii diaboli, sed post illa filios alienos genuerulli Deo. s Nunc deuorabit eos me sis. Leges apud Iosephii mensem unuta fuisse pluuiu ut fecerit,ut nocte una caperentur Hierosolyma, quo omnis Iu-d oru exercitus, multitudo omnis cossuxerat: caperetur inqua ab Idumaeis. Napostea Romani bellabant aduersos idumaeos,&ludios, ut in sua ditione Hi rosolynsa redigerent quoad d; ruta urbs est, & temptu vastat si,urbs iii capta una illa nocte est melis illius pluuij I xx legere: devorabit eos rubigo, legere enim
pro mensis, seu luna, Upo rubigo. Theophylactus rubiginem hanc esse
ait Romanorum expedictionem , quae urbibus Iudaeae vastitatem importauit propter crucem Christi. Cum partibua suis. I xx, orte illorum. THEOPH. propter Christum cruce affectum ait, vastatas urbes Iudaeae, quas ipsis Iu -
63쪽
daeis Iesus Naue haereditatis vice perfamilias distribuerat: & Iudaeos pullis pa
triis sedibus,dispersos toto orbe terrarii
sui: Ie,ut praedi eiu erat a Mose,&a IesuNaue,&ab alijs Prophetis, quorum fide citat Iosep hus cu causam reddit vastitatis Iudaeae ct templi Domini.
na in Gabaa,tuba in Rama,vlulate in Bethaven, post tergum tuu Beniamin, Ephraim in desolatione erit, in die correptionis, in tribubus Israel ostedi fide, faeti sunt principes Iuda quasi assumentes
terminu,super eos effunda quasi aqua ira mea,calumnia paties en Ephraim fractus iudicio, quonia
coepit abire post sordes ,& ego quali tinea Ephraim & quasi putredo domui Iuda. Et vidit Ephraim saguore situ, & Iudas vinculustu, S abijt Ephraim adas .sur,& misit ad rege ultore, & ipse
non poterit sanare vos, nec soluere poterit a vobis vinculum.
LXx Gangite tuba super colles Ona te super excepist dicate in domo iniquitatis, mente cecidit Beniamin , E
phraim in desolutione fas Ius est in die
bus correptionis in tribubus Urael
da quoi trans erentes rei mos. Super
eos effundam sicut aquam in elumine; . 0ppressit Ephraim aduersarium Ju a, conculcauit iudiciu , quia coepit abire post γana. Et ego γt conturbatio
Ephraim, V V istimulus domui Iuda. Didit Ephraim infirmitate ua, Iuda dolore sinu, T abist Ephraim ad . a B
ri , T misit legatos ad rege Larib , FI , Osee a se nou poterit liberare vos non cessere faciet u vobis dolorem.
l dignu facinus est,ut nostra copa
mus ςu Iudaicis,nili fiat, ut ait Origenes,ut nostra admiremur, rideamus Iudaica.Nemo ta stulte sapit,ut in Iudaeo-rsi scriniis Christu quaerat, que illi acerrime oppugnat.Nostris,qui sunt Ecclesiet magistri,no habebimus fide'nostru Ebtutaequamur institutum, verba singula expedamus,apparebit magis singula spectare ad Christi tepora. En haec vastitas ad regnii Iuda speciat. Clangite tuba, inquit,in Gabaa,tuba in Rama. quae verba de regno Iuda dicuntur, siquide Gabaa,& Rama ad tribu Beniamin peribnet,quae tribus Beniamin, cu tribu Iudi
coficit regnu Iuda.LX quae erat nomi
na propria interpretati sunt,taqua si ap- .pellativa essent nominae sed sat estis di Ter ut mete cecidit Beniamin. Costabat n. regnii Iuda ex tribubus duabus Iuda& Beniamin,praedicitur, aiunt, utraque captiuitas regni Iuda,& dece tributi: bene est,si virati, simul esset iacta: sed haec vastitas,quae hic praesigniscatur,& regnii IudastanE,& dece trit,' simul implicat,si singula expedas: & talis fuit vasti-
. tas ludaeae a Romanis importata, verita Hebraeu N .post te videtur,1 xx legisse. VnN cobullus est, a verbo 'naduro,& forma Hzbraea dicedi,cobusta facies dicitur, quae mete est vehementet perturbata. Tucophylactus Beniamin
pro regno Iud poni putat, ex parte to tύ ut sit regnμ lud prit costernatu animo duit u idebix im minente ruina sic factu leges apud i0 stphu, Ephraim in desolatione erit, d Vtruq; hoc resem poterat multo in is ad Christi tepora,tuc enim prorsus vastatae sunt urbes tote Iudaeae. In die correptionis in tribubus IGrael ostedi fide. vel vi LΣx reddidere in diebus correptionis in tribubus Istaei ostedi fidelia.Theopbylact'. In omnib'
tribubus Israel. Certe quoquo te vertas haec vastitas implicat o a tribus simul,& ut largiar in utrant, parte posse refer-
64쪽
et certe concedant milii necesse est om. nes, magia haec ad Christi tςmnora spectare. Siquidem h e Theophylactus sieexplanat in illiis diebus , quae praesignificaui per meos Prophetas,re ipsa praest bo omnia,& fidelia ostendam cum summa fide me ea complesse. Iosephum Iudaeum adito qui vallitatis templi Domini de Hierosolymorum causam esse ait,.quod copleri oportebat prophetias. Alibi,prophetias,inquit,quas praestigias esse putabanti&circulatorum cantilenas, dum rident Iudaei, copleuere omnes &has causam vastationis Iudaeae fuisse ait, quod eas compleri oportebat. Ostenda in die correctionis quum vedicabo sanguinem essulum ab Abel usque ad Zacharia filium Barachiae verissima fuisse, quae pr significarunt mei prophetae, ecnon cantilenas circulatorii. Adde, quod sities diximus, quit quadragesimo secudo poli Christi crucem anno vallata Iudaea est,iuxta prop hetaru praedictiones, totum orbe tere tanto illo miraculo ad Christu fuisse conuersum:tunc enim s
delia & vera sunt mostrata quae de Christo erant praedicta, de Dominum Iesum verum fuisse Christu, dc orbis redeptionem esse facta quum insolubile signum est sequutum t ait Chrisosto. quod vastatum est temptu, conflagrauere urbes
Iudς . Praedictu enim videbant per Prophetas vastandas urbes Iudaepresinque-das urbes desertas,ut quo Esaiam: Relinquetur terra vestra deierta.Theophytichus:In diebus correctionisintelligit, in diebus crucis dc resurrectionis : dc infra, in diebus correctionis , in diebus. inquit,iudicii,quum sedebant Apostoli iudicantes duodecim tribus Israel. Facti sunt principes Iuda quasi assiimentes terminum. Lxx, quasi transerentes terminosis non deterirere prorsus terminos suos Iudaei in captiuitate Baby lonica, sed in annos septuaginta, post quos habebant Dei promissa reuocan- candos se esse ex illa captiuitate,tunc vo
populus Iuda mutauit terminos suos quum copleta Mosis promeria, Deute-
fundam quasi aqua iram meam. Quoniam ut in printipio primi libri de bello
Iudaico, nulla post homines natos lata calamitas in nationem ulla incidit,quata post Christi cruce in Iudaeos fuit importata,quum fame, peste, seditionibus Tyrannoru, dc Romanoru armia miserrime periere.. Calumniam passus est Ephraim tractus iudicio. Dictum est ex
Eusebio Pamphili, infideles Iudaeos, qui
Christum non recepere dictosEphraim, quod decem tribus quae discessere a regno Iuda fuere Typus Iudaeorum anfid liu,qui Christo non credidere, sic discessere apopulo Iuda,id ella populo Christu confitentiu. Nam Iuda confitente , latine sonat, Ergo calumniam patiens Ephraim, hoc eii populus in fidei.sIudaeoru,ut Clitistum eli cassiniatus, patietur calumnia: nam leges apud losephu,
Veluti pecudes ocellos, caesos flagris 1 Tyrannis , dc a Romanis miseris modia
necatos per calumnias , per falsa crimian t ipu Christu calumniati sunt fra eius iudicio damnabitur iudicio,vt ipse impie Christu dc fideles danauerat. Pr calunia passis est Ephraim ,Lxx vertem calu mma oppressit Ephraim aduersariast v, verbu passivii legere active quod fit mutatione punctoru, de deesse iuxta iulos in lectione Hebraea una vocula videtur,quq aduersariu sonat. Theophylact qai si aliter esset interpretatus;quadrabuth qc,inquit,in eos qui cotra Christu insinierut,aduersariu illu habetes, quod cistraria ipsis, dc dixerit,dc fecerit: contra quem Principes Iudaeorum silere conculcantes iudicium,ferente Pilato sente tia,ut dimitteretur. Quia coepit abire
post sordes Lxx, post vana, post res
terrenas contemptis coelestibus : venient Romani oc tollent gentem n stram: Non habemus regem nisi Caesarem. Ego quasi tinea Ephraim, dc quasi
65쪽
putredo domui Iuda . I xx. Ego ut turbatio Ephraim,' quasi stimulus domui Iuda. Haec verba delendas prorsus tribus duodecim significat quod post crucem Domini factum est, non autem in captiuitate Babylonica , nec Rilyria quod planum est. Adde quod Christi verba haec esse ait Theophylacios, ct quod Dominus futurus es et quasi conturbatio Ephraim, & quasi stimulus domui Iuda ut nunquam a malis conquiescant: quod post crucem Domini seri intelliges, si legas historias. Et vidit Ephraim languorem ilium. vidit se imparem Romanorum amnis. Et Iudas vinculum suum. praevidit seducendum vinctum a Romani ut ductus est. Et abi je Epitraim ad Assar. abijt ad Assyrios, ut
ab his peteret opem,& misit ad regem ultorem ad Imperatorum Romanum qui vindex erat,&liberabat eos, qui ad se confugerant, centies apud Iosephum leLatos milios ad Romanos leges, α Romanos secisse decreta multa, quibus fauorem Iudaeis praestarent. Et i pie non poterit liberare vos. quia Dominus per ipsos Romanos vos est vallaturus: ad uerte omnia referri ad captiuitatem Iudaeorum post crucem Christi. ubi ludare Israel una dc eadem clade periere:nunquam alias Iudae & Israel simul est importata captiuitas, quae hic praedicitur.
Quorsum iuuat coniuncta distrahere,ve
prophetia inuita & repugnans a Christi
ri H I E R O. Et ipse non pote
rit sanare vos nec soluere a vobis
Finculum. Quoniam ego quasi lecna Ephraim, & quasi Catulus Jeonis loris ui Iuda. Ego capia Mno est,qui eruat, Va . des reucriar -d locu meu donee
quouia ego qnasii patbera Ephraim, quasi leo domui Iuda,Er eao capiam,
, udam, τ tolla, tar nouerit qui eruat, ibo . reuersar in locum meum donec di pereant. Heophylactus aptissime haec tim1 quit ad christicidas Iud os spectate adlulianu Imperatore Romanuim pientissimu que appellarunt, Iareb, idest vindice & vltore, id enim vox Hebraea, Iareb,sonat.Das enim sere orbis terraru Romanorii imperator erat, lites di)udi. cabat, i Ias iniuria nationes: vindicabat erat in pessime animatus in Christianos:
octensuimus Christo,&Christianorun omini. Qua de re Socrates scholastic' ecclesiasticae historiae, lib. s. cap.2O.haec fere scribit: Iulianu imperatore offensis .smum Christo& Christianis accersisse
Iudaeos, ct interrogasse cur non sacrisi' re Asia ecarent . Iudaeos respondisti, ve ari se lege eotiatur. Mosis sacrificare alio in loco, quam in te se rψr plo Hierosolymitano , quod esset dirutum 1 Romanis statim Imperatore iussisse in odium Christianorum instaura ri templum suppeditasse impensas,confluxisse ex toto orbe Iudaeos magna laetitia minitatos Christianis, se in eos talia ct lata aedituros supplicia, quata aedita Romanis in se essent:vastaturos prorsus esse Christianos postqua tale Imperatore essent nacii: rebus nostris desperatis inuisse Deu multis miraculis, ut supra retulimus.Eade narrat Hermeas Sozomenus suae historix cap. postremo:&Nicephorus Catillus latius multo historiae ecclesiasticς lib.io.c.3r. i ,33. Amianus sarcellini Tealis lib.rs. in principio tatis memini tignis, qui emicuit esentametis,& aedificantes conrumpsit. Metuessi,
inquiens iam marum globi prope iundamenta crebris assultibus erumpen. tes secere locu exustis aliquoties operatibus inacccssu. Erat res ta nota,ut Ambrosius, lib. s. I pistolarum Epistola ad 'Theodosium Imperatorem dicat: Non audisti
66쪽
audisti limperato quia quum iussisse Iulianus reparari templum Hierosolymis, quod qui iaciebant repasulum diuino agne stagrarunt i Chrysostomus aduersus Iudaeos oratione secundin suis temporibus factum ait, quod historiae narrant,bis & ter aggressos Iudaeos diuini tus suisse prohibitos. Gregorius Naziaetenus D. Uieronymi praeceptor in oratione secunda in Iulianum haec scribit omnia, &Iudaeos prouocat, ut vestes illas proserant, quae signo crucis erant sellatae: siue enim miraculo quis interfuerat, id n Iudaeus, quam gentilis: siue postea narrantes audierat: statim vestis eius ligno crucis insigniebatur & astantium una vestes cruce stellatas i ebatur. Sic Iulianus Imperator non oluit reuocare in patriam Iudaeos, & miracu .lis id facere est prohibitus , ct morte etiain diuinitus ei allata. Decreucratenim post reditum a bello Persico ad id incumbere, ut deleret Christianorum Remp.sed prius periit laeto malo:& plurimos Tyrannos id omni conatu curasse,ix innumera martyrum millia per
omnia cruciamenta frustra necasse tectantur Ecclesiasticae histori Quo niam ego quasi leaena Ephraim , cto Comparat,inquit T heophylactus , Ro- manos leaenae, & Pantherae , quod post Christi crucem incredibili celeritate in Iudaiam aduolarunt, & eam vastarunt. Et Panther dicitur etiam Dominus ,inquit Theophylactus, quod nimia celeritate vastat nostrarum animarum peccatrict eo in suam dictionem redigit α ibi concorporat: unde iuxta Esaiam dicitur accelera spolia detrahe festina prς dari. Idem Theophylactus in. I . cap. Luca scribit illum canonem .Deum, quVm tuam vim vindicatiuam vult signiscare,se leonem & Pantheram nominat, quum mansuetudinem suam vult 'b oculos ponere, se nominat homine, α similia. Fgo capiam & vadam. persat inquit Theodoritus, in metaphora
Loiusta Pantherae. Theophylactus: l
gans sortem, rapuit nos ex illius mani busn nemo nor poterit ex sancta illius manu eXtorquere, ut in litteris Euangelicis ipse ait. Et ad Iudaeos limpios haec sunt reserenda, quos, dum puniuntur a ' Deo,ex eius manu nemo eruit. Vadens reuertar ocum meum, Theophyla- ictus: assu ta nostra natura facta ceco, nomia redemptionis in castum redhi in locum suum,ubi erat prius ad dexteram patris c tunc cessarunt omnes ceremoniae veteris legis. Donec deficiatis. vadam inquit in locum meum, nec Vobis feram opem donec deficiatis, lonec vastetur Iudaea,nec significat illis postea se opem daturum.
sua mane consurgent ad me, venite reuertamur ad Dominum,
quia ipse cepit & sanabit nos, per
Axxii tribulatione sua manicabant
ad medicentes,eamus reuertamur
ad Dominum Deum ηοItrsim, quia irae rapuit anabit Mos,percuti t. cura
TH phyiam: ut in morbis inquit
qui leui medicina no curatur, acerbio a dc vehementiora pharmaca solstadhiberi: sic fit in animi morbis,quibus curandis scalpello &ferro saepe est opus d acerbissimo medicamento. Benigna tractati Iudaei dc beneficijs aucti no cognocebat Deu , priuati sunt bonis ut eum cognostat: quod facere etia iubet Aristoteles.2. moralium .In afflictione quaeroe Deum, & mane ad Deu consurgunt, id est, stinant, inquit Theophylacius. Et vere factum leges: vastatis enim Iudaei a magna multitudo ex residuis umere ad legς Euangelica,& alienis calamitatibus
67쪽
eruditae nationes recepere Christi lege. Ipse percussit & sanahit nos. Theophylactus es alios codices praeferre. Ipsera puit:& esse veriorem lectionem, quod supra dixit Dominus: raptam dc vere Hebraice est rapiam: sed Arma dic ndi Hebraea est desera immani, quae rapit dc discerpit predam. Qua imagino vim Dei vindicativa exprimit spintus S. Ait ergo: Propheta, ipse Diis discerpix nos,ipse curabit nos: & haec dicta sunt de He braeis, qui postea creditu risunt Christo est Theophylactus: dc faciem Dei quaeren hoc est filium: quod dicierat propheta capite superiori. Percutiet Uc curabit nos . Theophylactus: percuti permisit nostram naturam peccato,& morte peccatum puniuit,postea mortis vulneri apposuit, filium unigenitum,ut motonia est,ut fila lintea &hnteola,quae Chirurgis olent vulneri apponere,ut putridascarnes comedant in extrahant pus:quod Christusfacit, consumit putridadc purulenta,& sanat nostra naturam. Grigentius ita explanat haec.
Palaeologus de Christo, dc eius resurrectione haec explanat: dc addit, diuinam eius naturam significari, dc humanam his verbis, Cyrillus in Ioannem lib.a.
cap.26. Percussit nos propter Adae praeuaricati'nem,dicens Terra es,& in ter
ram reuerteria: corruptione autem mor
teque percussos tertio die, rursus ipse curauit, id est, non primis nec medijs, sed nouissimis temporibus , quado propterii factus est homo. Tertulluminad-
uerius Marcionem lib. s.cap. 62. inter-
metatur hunc locum de mulieribus qu ante lucem conuenerunt ad sepulchruDomini:vt qu rant,inquit,faciem mea, ante lucem vigilabant ad me dicentes: Quis enim haec no videat si cogitet mu-
heres illas inter dolorem pr sentis destitutionis,qua percussae videbantur a Domino, dc spem resurrectionis, qua se re, stitutas videbant. Cyprianus de oratione dominica Mane orandum esse est,ut
resurrinio Christi celebretur. Et ita pu-
tat dictum diluculo vigilabat adme, ducentςhoc notato Thargum refellere has omnes sanctorum interpretationea.Nec
scio cur placeat quibusdam expunacre hoc verbum exuulgata,&ex trandatione Lxx,dc affirmaresahar, esse quaerere diligenter. Quis in dubium vocet significare hoc verbum,sahar, diluculare,diluculo surgere significat etiam quaerere, quid tam , continuo dicendum est verbum Hebraeum hoc senificare imoma gis proprie diluculo surgere, an continuo labefactandae nostrae translationes, dc subuertendae sanctorum interpretationes dura res est.
D. I ERO vivificabit nos post ci uos dies, & die tertia susci
tabit nos,&Viuemus in conspectu eius, sciemus sequemurq; Vt cognoscamus Dominum.
Loex. Sanos faciet nos post duos dies u
die tertia resurgemus, inisuemus co
ram e ta ciemus persequemur cognoscamus Dominum.
Heophylactus , suscitans, inquit,
asiumpsit nobis resurrectionem donasuit, quam habebimus suo tempore,&vivemus , quoniam Vnus pro omnibus mortuus est. Origenes in Exodi cap. 1 a. II. I .Homelia. .Resuscitabit nos Deus
post biduum, inquit, de in die tertia resurgemus,& vivemus in conspectu eius.
Prima dies nobis passio saluatoris est, secunda dies qua descendit ad inferos e tu resurrectionis est dies. Athanasius in disputatione aduersus Iudaeos citat haec de Domini resurrectione: sed duos dies interpretatur praesens dc futurum,ut audacter postea subiunga die tertia resu gemus. Sed posse explanari duos dies puto quibus sacramentum corporis ec suismo institui cc quo passus est. Author
68쪽
yclogarum putat his Hrbia signi sicari, gent mulieres ad me, ut unguerent me. Christum sua resurrectione nobis om- Venite ecreuertamur ad Domino,&c. nibus vitam donauisse. Augustinus de ut dictum est. Quae omnia eo tam fit se altercatione Ecclesiae ct synagogae signi dicta sunt, quod tam sunt plana , ut ne- fieri his veruis ait, Christum ab inseris mo audeat sentire aliter, aut saltem scri resurrexisse, ut nos vivificaret die tertia, bere. Nam & Vatablus Jc alii de resurrect de ciuitate Dei lib. 18. cap. a 8 . idem etione Christi haec interpretantur, reli- ait, sed prophetica altitudine dictum est: qua non item: tamen quidam interpres sanabit nos post biduum,die tertia resur pro,mane consurgent, quod veteres decemus. Cyprianus in lib. a. aduersus Iu- mulieribua quae iere ad sepulchrum, ut caeos cap. quod ab inferis Christus re Unguerent Iesum, interpretantur, Hesurgeret tertio die apud Osee est: vivifi- braice ait esse,quaerent diligenter. Quid cabit nos post biduum die tertio resur- si ita Hebraicξ est inquies' ita interpretagemus. Et in Symbolum Apostolorum tur. R.Abraham, &. R. David, tuos se- manifestissimEait hoc loco praedictam quuntur Valabius Malij. Id Hebraice Christi resurrectionem. Gregorius. PP. esse aiunt, quod interpretantur rabini, lib. a. super Ezechiele Homelia, ao.pm- non quod Hebraice eit. Nam vox H pheta Oseu liquit, per resurrectionem braea proprie signiscat mane consurge- Domini humanum genus vidit in fine re, nec id quisqua audeat diis teri. Dein suscitari,uiuificabit. nos post duos dies, de pro, die tertia suscitabit nos, quod in die tenta suscitabit nos. Idem Grego- omnes veteres de Christi resurrectionerius in explanatione in. 7. Psalmum,in explan t, Hebraice aiunt: stabili et nos. illa verba Propter nomen tuum Domi- Quam mihi non ferenda haec licentia esne vivificabis me, ad hoc Christus mor- se videatur, non possum plane proloqui, tuus est re resurrexit, ut nos peccatis Audeat quisquam id esse dicere Hebrai. mortui iustitiae vivamus, vivificabit nos ce, quod ipse interpretatur iuxta rabi- post duos dies, ct in tertia die suscitabit nos ion quod re vera est Dicat qui vo- nos, illa nempe resurrectio nostra vita let,id Iudaei putant his verbis significari, . fuit. Tertullianus aduersus Iudaeos, de & vere dicent aec tantopere nocebunt, 'claritate gentium in Christo Iesu, utique Nam qui Hebraice nescit, verὸ putat post resurrectionem eius a mortuis, quae dici, ita esse Hebraice,&suspectum pu- die tertio essecta est,c li eum receperiit, tat,quod nostra scriptura haeserti Et sus iuxta illud: Ante lucem surgent ad me citabit nos, ct deceptos veteres, qui de dicentes,&c.Post biduum die tertia, luet resurrectione Christi interpretantur. est resurrectio eius gloriosa, caeli eum re- Apponat Thargu, quod non tam Thaeceperunt. Quibus verbis mihi videtur gum quam Pharisaica interpretatio est. Tertullianum totum hoc fecisse unius Adscribitur rabinica interpretatio, qualententiae , vadens reuertar ad locum lectorcombibat venenum;qui non ita meum,in caelos cilicet, cum post resur- animo firmo est i quasi dicant non derectionem in caelos ascendit. Donec de- Christi resurrectione haec dicta sent, sed sciatis, lonec deficiat synagoga, quae Isi de communi omnium resurrectione: itage lateque erat diffusa toto orbe, ut te. Thargum ita Iudaei inquito. Nam unde ges apud Augustinum in Epistola ad Me tu tot nugas Thargum esse putas ' Quidaurenses. Et quaeratis faciem meam, & sapit agnoscit Iudaicas fabulas. Et ideo conuertamina ad Christum, qui facies cardinalis ille Ximenius, Academiae CoDei dicitur. In tribulatione quae fuit A. plutensiaconditor, nunquam sine honopostolis in passioneChristi: mane, tuum ris praefatione nominandus, non petr-
lucesceret in primam sabbati , consur- ut Iudaicu opua excudi in suis libris.
69쪽
Habet,inquiunt, nulla notanda: habet: sed tot reserta Iudaicis venenis, vi in vltimas terras esset summotiendum. Est verum, inquiunt, Thargum. Vnde scis
Verum cile Thargum, porrigit tibi illud Ecclesia i Est dimissum usque ad nostra tempora ab ipsis Christi temporibus
per manus Pontificum Iudaei venerantur, inquiunt, & proponunt proponat suis Iudaeis, nec quisquam tam sit audax , ut catholicia proponat Iudaicas nugas. Caeperat Cardinalis ille claristimus excudere Thargum in libros Mosis, postqtiam ad reliquos ventum est, ct Iudaica sunt deprehensa venena, iussit in Bibliotheca Complutensi asseruari, eaecudi vetuit. Sed mea sententia si me illa tulissςnt tempora aduolutus eius genibus peterem vi Veneris marito potius illa concrederet, quam Bibliothecae Co- plutensi. Mitto dicere quae quidam in Commentariis in hunc locum dicunt, quae quam sint considerati: dicta,nescio. Eu chaldaicum,aiunt, Thamum,fateor, quia nil Iudaicis nugis & fabulis resertum, quae rem Iudaicam iuuat. Sed&nosti a a. unt,ailqtiando ita est ed tanto Iudaico veneno refertum, ut Cardinalis
splendidissimus Complutensis Academiae conditor id excudi vetuerit: ut a D. Hieronymo.&1 veteribus patribus ad interpretationem scripturae nunquamst adhibitum, Iudaeis ienaper sit ad manum,unde nos, si quid pro nobis fac si
praeparatus est egressus eius, deveniet quasi imber nobis emporaneus 5c serotinus terra. Quid
faciam tibi Ephraim Quid facialibi I uda Misericordia vestra quasi nubes matutina , di quasi
L xv quasi maur paratum Geni mus eum, . aieniet quasi pluuia nobis temporanea serotina terrae quid ti
bi faciam Ephraim quid tibi faciam
bes matutina , c quasi ros matutinus pertra reus. TErtullianus de trinitat; putat significati tempus resurrectionis Domini his verbis: Quas diluculo paratum inueniemus eum. Huc videtur spectare WHierony. Nam haec omnia Hieronymus de Christo interpretatur. Sed iuxta vulgatam ad aduentum Christi referas
necesse est , quasi diluculo praeparatus est egressus eius, id est , aduentus eius, de quo dictum est, quasi lampas accendetur.Et vi sol splendidisiimus noctis tenebras disiciet. Et sic videtur intellexisse Procopius in Genes. ias. Credentibus in Christum inquiens Christus diluculum& aurora est, sic etiam videtur intellex se Author Eclogarum de Christo. I xx videtur una littera addita non legi sie,
mothao.egret Ius eius, sed nimili io, inueniemus eum. Et sic plane reser ur ad . Christum repertumi pio mane resurre
ctionis. Et sic plane hunc locum intelle rit s. Prosper de praedictionibus, parte.
3. promissione. o. rt certe si attendas,
magnam vim habet si legas etiam cum I xx,& ad Christi resurrectionem etiam reseras. Nam ostendimus alibi duplicem esse lectionem in quibusdam , quae videtur de industria a Prophetis relicta ut duplex signetur mysterium. Ueniet
quasi imber nobis temporaneus d serotinus terrae. D. Hieronymus haec omnia ad Christi resert aduentum. Theophylactus alio refert, α ad Christum. Dixi enim confusa esse Theophylacti, de Theodoriti commentaria. Author Eclogarum de Christo, ad Christi resertaduentum, imber temporaneus, qui tempori venit ad faciendam semen in & ad alendas
70쪽
alendas fruges, quae natae erunt infrugi ita ae,nisi mente Maio & Aprili irrigen tur pluuiis: si uterque imbec suppetat
ed i terra fructus voerrimos. Talis erit Christi aduentus, ut pro pluuiasiit tem poranea & ierotina, terram sanctissi inis vitis faciat foecundit si nam, quibus
regia caeli splendet. Quid faciam tibi Epitrairrdquies faciam tibi Iuda Chryso: tomus. s. 8SI de poenitentia oratione. 3. indignantis Domini verba esse putat, ce voletis punit &rurium miserenus idem putare videtur Ambrosius in lib. de poenitentiacap. q. vi Iesu indignan iis,& miterentis haec verba sint, ut pro uocet gemitus nothios, ct nostras lachry mas, ut ignoscat uxta illud: si peccator ingemuerit, saluus erit. Milericordia vel ira quali nubes matutina,&. quasi ros matutinus mane pertransies. Theophylactus, Miti vobis misericordiain meam filium unigenitum quivos aleretct pingues bonis spiritalibus redderet,
ut ros matutinus trasiens statu ventorucii sus in omnem terram,&. ut nubes matutina refrigerans fructus: sed vos Llium non recepit iis, qui filius mi: eric dia fuit pati is,dictus nubes propter cor-POris crat sitiem: matutina, quod venit iub v mbra legis,& non recepta est propter tenebras inemonis,& Peccatorum, quibus ludaei erant implacati. Ipse aute
Christus principium diei flat,dc dies quinoctis tenebras dis u lit. Idem Chritius
dicitur ros,qui caelo deicendit transiens, quod non iubilitit intra Iudaeam , sed transijt ad omnes gentes , iuxta illud aiae. Plana est terra cognitione Dei, &iuxta illud:in omne terram exivit lonus eoru .Qu ro ego ab his, qui Hebraeoru Interpretatione lec ut arcu rhςc displicet lectioni Hebraeae, Graecae,& LMLiς c gruud di antecedentibus ,& sequeribus. In quia Iudaei aliter interpretatur & addece tribuum captiuitate rcserunt. Expectas ut Iudaei ad Clinitum resecait Quis k1torias rerum veterum primoribus iabris attigerit, & ignoret Iudaeoa acerri
mos hostes Ch t illianoriim est ' Hostiabus Christi insectissimis fidem trabes tu
descripturae interpretatione Quis in theologicis rebus versatus vel tenuitere it, qui nesciat bellum immortale esse Iudaeis aduertus nos de intellecti, icrip turdipsi ad id omnes neruos incendunt, ut peruertant lenia sacra scripturae nostri certe in eo te exercuere, ut ludaeos refellerent,dc refutatos deiecere ia olim. Ego pro veterum sententia, qui haee de Christo interpretantur , hoc dici re ha be'. Graeca,Latina,Hebraica congruere ecclesiastici; interpretationi :& antece dentia & tequentia omnia. Me rvdacti l mos Iudeos sequatur qui volet. Esci veshoc impientis simu in esse puto, velle in Edaces facere sensus Ecclesiae veterum Omnium,quomae Ecclesiae spiritus uia eius dedit.
D. H I E R O. Propter hoc dolavi in prophetis, Se occidi eos in verbo oris mei, de iudicia tua quasi lux egredietur, quia misericόrdiam volui, &non sacrificium
scientiam Dei plusquam holocaustum: ipsi autem sicut Adam transgressi sunt pactum, ibi pipe-
uaci cati sunt in me. I xx. Proptereasuccidi γestros λο- phetasOccidi eos in Ierbo oris mei, iudicium tuum quasi lux egredieturi quia in ericordiam 'riis c nonsacri
jiciunia. scientiam Dei magis quam holocausta sit autem sunt sicut boni;
praeualicans s est amentum. THςophylactus , ut centies iam
nuΙ , Vtranque interpretatione es: complexus, quo confiissa esse arbitror Theodoriti & Theophylacti commε-taria.interpretatur etiam verba haec eo uenienter luperioribus, iuxta illu u Euangelicum Matthaei cap. 23. Ecce ego mitto