장음표시 사용
71쪽
ad vosProphetas ct sapientes dc scriba sic ex illis occidetis, dc crucifigetis, dc ex eis flagellabitis , dcc.ec ita interpretatur: Dolaui in Prophetis ,id est, succidi vestros Prophetas: quod interpretantur Lxx permissi vobis dolari & succidi. Et occidi eosin verbo oris mei id est,
sui causa ut occiderentur a vobis, dum eos ad vos mitto, ut praedicerent futura, ct admonerent vos, ut a peccato caueretis: dcdum eos ad vos misi , videor ego eos occidisse, qui vestri commodi causaeos mittebam, cum viderem omnes a vobis occidi. Et iudicia tua quasi luxi egredietur. Theophylactus, quid iuuat P. Ophetas oscidere,&dicere Prophetis, ne stilletis iudicia, quae statui aduersus vos, de vastatione Iudaeae post crucem Domini: publicabuntur tuto orbe, de illustriora erunt ipso sole. Quid enim illustrius, quam immane facinus ludaeorsi,
quod in Christum Dominum sunt ausi, quid nobilitatius poena, quae illos est cosequuta post crucem Domini ' Cyrillus de spiritu & littera illa verba : Iudicium
meum,&c. videtur ;ntelligere, Euangelica lex:quae in prophetis iudiciu in dicitur. Egredietur, illucescet mundo quasi sol fulgentissimus. Quoniam misericordiam volo dc non sacrificium. Cyrillus loco citato:quia praestat multum dilectio, dc charitas legis nouae, quam sacrificia vitulorum, ec ovium legis vete-
is dr praestat legi veteri longe di mulisi sublimitas cognitionis Christi, per qua nobis quoque pater notescit. Augustinus.Α.in quaestionibus ex utroque mi.
m.io .ludaei quum iniusti essent, dc immisericordes, oblationibus propitium fore Deum sibi putabant, unde audie. Tunt.Misericordiam volo, dcc. Cyrillus rursus in Genesim tib s. Misericordiam volo dc non sectificium: dc cognitione Dei quam holocausta. In Christo enim misericordiam consequuti sumus, in Christo patrem cognouimus. In Chrisso enim eum,qui natura Deus est,planξ intelleximus. Latius haec Theophyla
ctus scientiam Dei,plusquam holocaustum. Iam haec interpretatus est Cyrillus Procopius in Genesim nonge e multum praestat cognitio C hristi, quam veteris legis cultus,iuxta illud Pauli: veru- tamen existimo omnia detrimentum propter eminentem scientia Iesu Christi Domini mei. Loquitur de his quae ad veterem legem spectabant.Lege Irenaesi lib. . cap.3a. Ipsi autem sicut Adam transgressi sunt pactum, I xx. Ipsi autesunt sicut homo praeuaricans testamentum. Theophylactus superiora omnia sic est interpretatus, ut dirimus. Deinde subi jcit: transgressi sunt testamentum, quoniam non recipientes Christu praecinum in veteri testamento,patris testa. 'mentum transgressi sunt: qui filium vi. neae haeredem fecerat, dc vinea Domini Sabbaoth,domus erat Israel: & domus
Iuda: dilectum filium Dei in propria venientem non receperunt, & dixerunt: hic est haeres, venite occidamus eum. Adam idem est quod homo, dc ita vertere Lxx.D. Hiero. pro primo parente accepit ,&historiam peccati pruni paren tis,similitudinem, sic typum huius prophetiae esse putat:iuxta id quod testati sumus saepE, quoties propheta historiam
Veteris testamenticita illam citare tanquam typum rei, de qua agitur. Typus ergo palsionis Christi,dc exclusionis ludaeorum Adami peccatum suit, dc eius a. Elamina paradiso exclusio. Adam enim colloca- ι anm tus in paradiso terrestri erat, ecfrueba- lρM passio
xur paradiso intelligibili aliqua ex parte i VM
praeditus cognitione rerum intelligibilium,dc spiritalium. Acceperat hac gratiam ut posset non mori, dc vesceretur I ignum es fructu omnium arborum, quae erant in Chriparadiso, inter quas erat lignum vitae, i ερ quod lignum typus Christi erat, qui lignum vitia dictus est. Acceperat hoc pactum, dc hanc legem a Deo, ne Vescereretur fructu arboris boni dc mali, quod qua die illo vesceretur, esset moriturus. Et pactum illud dicitur testamentum, quod typua esset testamentinoui, quod ut aie
72쪽
ut ait Paulus morte Christi est stabilitu.
Praevaricatus eii Ada tu pactum, deceptus a mullere: & vetitus est vesci ligno vitae quod dabat vitam immortalem, ¶uito exclusus vita beata est spol a
tus, Typus hic α ssimilitudo aduentus Christi est. Acceperat Israel promissa ligni vitae, id eii, Christi, positus in lege
Domini, quae ut ait Damascenus , para-dtas est latelligibilis: acceperat testamenturn vi ς aeternae adoptionis filiorum Dei: acceperat promissa ea bonorum tantorum quanta nec in cor hominis ascendere possent hac tantum accepta lege, ut seruarent praeceptum Dei de 1eruanda lege veteri, ct 's finis Christus erat, ut Christum expectarent,& reciperent,abitinerent amore scientiae boniae mali. Iiadaei ergo, sicut Adam, transgressi sunt legem Dei: non obtemperauere Dei praecepto, nec recepere Christum, quin illum assecere cruce. Et ut
Adam perdidit bona, quibus fruebatut
in paradiso supradicia, ct incurrit mortis poenam: sic ludςi perdidere promisia
bona veteribus patribus, ct incurrit duplex exitium,& quod vallatus a Romanis in sempiterna captiuitate est: & poenas aeternas apud inferos. Nam Theophylacius hoc addit. Hoc enim erat Patrispactu ut faceret ipsos haeredes adolitionis filiorum Dei,& gloriae regni cς-orum & noluere iure pacto, ct lege
Dei, nec voluere ipsum regnum caelorii,
nee ipsum Christum regnare super ipsos,& se ipsos indignos c li gloria fecere. ibi praeuaricati sunt in me in typo ipso, in Adam, i quam in typo Iudaei infideles praeuari causent in me, significata est praeuaricatio qua me assecere
D. H I E R O. Galaad ciuitas operantium idolum supplatata
sanguine,&quasi fauces virorulatronum,particeps sacerdotum in via interficientium pergentes Comment.
de Sichem , quia scelus operati sunt,in domo Ista et vidi horrendum, ib fornicatus est Ephraim
contaminatus est Israel, sed S Iuda pone messem tibi quum conuertero captiuitate popuIi mei.
Lxx. Galaad ciuitas quae operatur2 ana conturbam aquam, c fortituti tua
γiri Piratae absconderunt sacerdotes 2 iam, interfecerunt Sicima , quia iniquitatem fecerunt in domo I ael. Viri
bini bilia ibi, fornicationem Ephraim, contaminatus est Israel,. Iudas incipe
Pindemiare ii , quum conuertero ego captiuitatempopuli mei. HA ,inquies,verba,ad captiuitate
decem tribuum plane spectant: auo inquam quaedam esse,quae in v tranque parte credibiliter pertrahi possint, qualia sunt. Galaad ciuitas operanti si idolum. d elum est centies vaticiniis de Christo,& de vastitate Iudaeae, & Iudaeorum exclusione subiungi solere a Prophetis idololatriae crimen, quasi dicat propheta, eam fuisse causam cur Dominus permiserit Iud os . occaecari in aduentu Christi, iuxta illud: Illi me irritaverunt in eo qui non erat Deus,& ego
irritabo illos in eo, qui non est populus: hoc est in populo gentium, qui quod colebat pro Deo lapides,& dura saxa, in dignus erat qui populus dicereturnitam scriptura gentes ferae ct bestiae vocantur. Irritabo Iudaeos admittendo ad fide populum gentium, & excludendo Iu daeos. Et ita sequentia usque ad sinem poteris interpretari , ut caetera de criminibu et idololatriae Iudaeae ct Israel, que fuere causa ut Iudaei permissi sint occaecati in Christi aduentu. Galaad ergo erat ciuitas quae cesserat in sortem sacerdoti& deberet abducere populos ab impie
73쪽
tate,& ad idololatriam impellebat magis. Et posset verti lectio Hebraea Galaad ciuitas operataclum scelus, in Christum , scilicet. Supplantata anguine. polluta sanguine fidelium. Nec enim fio siet male Hierusalem nominari G
aia,conuenienter superioribus, ut nominatur Babylon , & Sodoma, & Gomorrha, Na Galaad vox Hebraea IatinE
sonat testimoniorum aceruum,quae legebat quotidie tot prophetias de Chri
sto, tantum aceruum,dc cumulum te-
simoniorum de Christo , fuit tamen ciuitas operantium idolum, quia serusit idololatriae, aut quia relicto Domino sequuta est Caesarem , aut operantium scelus,scilicet, in Christum. Supplantata sanguine, velut lectio Hebraea verti potest: euersa sanguine ipstus Domini, dc
Apostolorum, dc martyrum, quorum sanguine supplantata ruit: ducta metaphora a luctatoribus. dc quod se sanguine prophetarum, dc Christi, & martyrum imbuit, vastata est dc exclusa ab Ecclesia. Quasi fauces virorum latronii. quae deuorabant prophetas, Apostolos, α fideles. c Particeps sacerdotum. qui insidiati sunt Domino. De quibus litterae fuangelicae multa dicunt. Nec inficior poste haec explanari de idololatria Israel, iuxta canone in supradictu: quod enim Lxx ve tere , Gilaad ciuitas quae operatur v-na, TH PHY. explana ri posse ait de Synagoga: fecit enim va nas calumnias aduersus Christum. Et quanto magis assectus ignominia adicentibus: eradamus eum a terra Viuen tium: & non memoretur nomen eius
vlzra: magis resplenduit Christi crucifi-ai gloria. Et turbauerunt aquas, id est, scripturas confundentes , illarum sensum de Christo,α turbantes doctrinam saluatoris. THLOPHY. spiritalis do ctrin aquas, scilicet, calumniantes resurrectionem Domini,& alia. Vna littera mutata facit hoc dissidium transla
supplantata est,& imbuta atque decepta& si active leges, Aquaba ccipiens est,
ct fraudem faciens in aquis, dc ita vertere tax turbans aquas. In via interficie-tium. qui per omnes viaStendebant insidias, ut praedicatores verbi interficerent.Pro hoc Lxx reddiderunt: fortit
do tua viri pyratae, hoc solum interest, quod litterae sint transpositae. D. HIERONY. legit. 'an fauces, LXX legere transpositae dc sine. . na. sortitudo, mutato nomine affixo quod so*E fit, nam fortitudo dicitur. Pa aut sic lectio Hebraea vertetur ad verbum: fortitudo tua viri piratae. THEOPHTquod cum gladijs , dc fustibus egressi
nocte sunt ad prehendendum Dominii, iuxta illud:Tanqti m ad latronem, dae,
Matthaei.26. Marci I . Lucae.22. Parti ceps sacerdotum in via. LYX absconde irunt sacerdotes viam . pro. Ian, id est, particeps, legere. I xx. in absconderui, mutatione duarum litterarum dest,iuxta illud Matthaei. 26. Principes sacerdotum congregati sunt, ecc. vi Iesum dolo tenerent, ne forte tumultus fieret
in populo. Ita sere THEOPHY. dc eo
capite haec completa videtur prophetia. Vulgata nostra iuxta hanc sententiam sic eXplanabitur: particeps sacerdotum, socius consiliorum populus Israel sacerdotum in via , qsa prchendendus erat
ItaVS. Sed varie distinctus est hic I eusa D. HIERO.& a Lxx. Siquidem D. HIERO sic distin ii. Particeps sacerdotum in via interficientium pergentes de Sichem. particeps sacerdotum qui insi diati sunt Domino. Un via interficientium ) qui collocatis insidijs in via interficiebant omnes, qui Christo crediderunt. Pergentes de Sichem, quum pergerent de una urbe ad alteram. Ponitur enim pars pro toto,una urbs pro omni nibus. Sic vulgata explanabitur,si iuxta sanctorum interpretationem illam velis interpretari.I xx sic distinxere. Absconderunt sacerdotes viam. ut IESUM dolo tenerent. Interfecerunt Sicima.)
74쪽
ma dicitur , quod temperantiae & virginitatis fructus erat.Sichem ςnim,inquit
Iolam in sortem cesserat, qui exempluvirtutis fuit, & Christi typus . Add quod Sichem humerus dicitur so ma Hebr a dicendi pro robore ponitur,d fortitudine, quod quum humens incumbimus, totis viribus incumbimus:& Christus fortitudo nostra, dc nostrum robur est. Occiderunt Christum, qui erat robur synagogη , dc ita iuxta natam. Et ita ablatum est ab eis omne robur panis & firmamentum omne, &stabilim entu. Quia scelus operati sunt. aduersiis Christum. In domo Israel vidi horrendum. Lxx vidi horribilia ibi.)quid apertiust Regem gloriae crucifixu,
scilicet.Expectatu m per tot annos a sanctis patribus, pro,horrendum. Hebraice est Saaruria, quae vox reddi etiam possit excogitatum nefas illud scilicet. Hic est hae res,venite occidamus eum, dc eradamus eum de terra viventium , nomen eius son memoretur ultra. Ibi fornicatus est Israel relictoDomino,quum cla inauit. Non habemus regem nisi Caesarem.Dictum est enim supra, cur haec sit appellata fornicatio. Contaminatus est Israel. eiusdem sententiae repetitio.
THEOPHY. quod omnium fuit pessimum quando oportebat Istaeli percipere promissa, tuae veteribus patribus erat data,tunc contaminatus est, dc amisit diuina promissa, quum dixit sanguis eius super nos dc super filios nostros. Sed dc
Iuda pone mellem tibi hanc messem superiore commentatio fuerat interpretatus messem pro φissorum Dei, dc filiorum adoptionis regni caeIestis per Christum futuri. Nahoc loco THEODO-RlTs commentarium est, pro THEOPHYLA. commentario. Igitur sensus' est Iuda, id est, vos Apostoli,dc crede res dixi enim sic in scriptura appellari populum fidelem noui testamenti sα- pe) vos ergo Apostoli di credentes. pone messem. deligite credentes, iuxta iti Comment. lud Esaiae i l tabutur coram te, sicut qui, laetantur in messe. Quum conuertero captiuitatem populi mei, quum redemero genus humanum, praedicate Euangelium omni creaturae:& demetite multas messes, dc rogate Donaiaum messis, ut mittat operarios. Lxx pro messe vertere vindemiam:pro pon melIem . incipe vindemiare. Mutatio v s litterae fecit hoc dastidium. Nam 'aiλ messis est, vindemiat, Mael vinea Domini Sabb oth dicta emdc in aduentu Domini facta est vindemia,& rellista Hierus
lem tanquam umbraculum in vinea s cta vindemia. ι
vellem Israel reuelata est iniquitas Ephraim,& malitia Samari , quia operati sunt mendacium, δίfur ingressus est, spolians latrun- eulis foris. L stuum sanarem ego Israel breuelata est iniquitas Ephraim, cymalitia Samaris quia operata est men
dacia, e fur ad eum miresiis est, spolians latro in ta sua
'OC principium THEO- PH rL A. viroque modo
explicat,ut ad dece m t ribus reserat,dc ad Christum: re. liqua huius capitis interpretatur deChristo, sed quum superiora sex capita omnia vetar pλtres, qui amiquiores D. HIERO. fuere de Christo interpreten, tur, nec eorum quisquam quicquam ex illis reserat allio ,dc voces tam Hebraeae quam Graecae, qu m Latinae Christum praeferant dc vocimentur , d xxviri velut Comment ruantiquisitat multa
75쪽
ex hoc capite & alijs deChristo interpretantur,nelcio quq res cogat quosdam exunostris audire potius Iudaeos hostes acerrimos Christi: qui,ut ORIGL. ait, Chri sum usque adhuc in interpretanda scri- plura crucifigunt, quum eum astris spledidius apud prophetas micantem impia
interpretat e conantur extinguere.
Noo nost in institutum sequamur. Quum sanate vellem Israel THEOPH f. verba Christi se putat,nunc quuveni ad conuertendas oves Israel, iuxta illud Domini: Non summissus, nisi ad oves quae perierant ex domo Israel. Reuelata est iniquitas Ephraim. THEOPHY. tunc reuelata est omnis populi malitia,quum dicente Pilato: Non inue . nio in hoc homine causam. Et quem vultis dimitti vobis IESUM , an Batrabam, responderunt Bartabam, IESUM
autem crucifige. Sensus hic, aiunt, non litteratis sed spiritalis est. Quem tu sensum litteralem nominas an non eum quem sonat littera prophetae consule prophetae verba, ct ea tu tacitus multu
apud te animo lustra,& vide an quicquaaliud prophetς verba magis praeseserat,
quam quae diximus. Diximus ex Eusebio Ephraim dici populum Iudaicum
omne minui Chri uo non crediderit, quod decem tribus, quae Ephraim unonom: ne dicuntur, quum discessere a regno Iuda,extra quod sacrificia facere nolacebat, typus fuere eorum Iud orum, qui discessere a credentibus, qui in scriptura Iuda solent appellari, id est, confitentes. Id enim Iuda vox Hebraea sonat alada,confiteor. Quia operati sunt me
dacium Rupertus, qui etiani superiora verba Chlidi verba esse putat, operati sint mendacium, inquit, quum Dominum dixere Samaritanum, & in Belae-bub principe daemoniorum eijcitd monia: dc similia. Et dixerat Ruperius , persequuti sunt san volentem, tanquam frenetici medicum, negauere illum ante
faciem Pilati, sic rinlata est imo impleri inique a Samariae. Ephraimvmple.
uere enim mensuram patrum suorum.
Et fur ingressus est, spolians latrunculus foris. THEOPH Υ. quando in tamia impietate versabatur ludaeorum populus , fur ingres Ius est ad Christum, latrunculus inquam spoliana foris. Crucia fixus est enim Dominus inur duos i trones,quorum uni dixit Dominus Modie mecum erit in Paradiso. Hic igitur
ad Christu est ingressus,quu Iudaei qui
noctes ct dies versabant manibus scrupturas, in tanta impietate veri iremur. Rupertus haec aliter: iur Iudas, inquit, est, qui ingressus est , ut proderet Domianum latrunculus coetus pharisai Uu ra illud: vos fecistis eam speluncam l tronum. THEOPH Υ. haec etiam refert ad exercitum Romanum, qui post crucem Domini Iudaeos vastauit ,&fur ingre stas est spolians exercitus Roman rum, qui Iudaeos vastauit: latrunculus foris,ide exercitus, vel exercitus Idumaeorum , qui Hierosolyma cepit: vel sur ingressus est, ut crucifigeretur mecum, &spolians latrunculus Barrabas, qui propter seditiones in carcerem est missus:
quod etiam significare videtur idem THEOPHΥ. Ergo coetus Pharisaicus lastrunculus,inquit foris, quum inierec silia,& ducere .Expedit ut Vnus moriatur
pro populo. Pharisaei praedam depopulo
faciebant sub specie religionis fur & latrunculus possunt quoque referri ad duos latrones, inter quos crucifixus est Dominus,& D. HIGO. haec huc quoque referre videtur.
dicant in cordibus suis, omnem
malitiam eorum me recorda tum, nunc circundederunt eos
ad inuentiones suae coram facie 'mea sectae sunt, in malitia sua la tificauerint regem, de in menda cijs suis Principes. L XX.
76쪽
I. x x. Vi conciuaut quasi cantantes cordesu'omnes malitias eorum recordatus sum, uunc circun legerunt eos cois stationes eorum contra faciem meam
facti unt in malitijssuis, latificauerant
regem , Flumen laclysuis Principes ET ne forte dicant in cordibus. Ne
dicant Iudaei, me expetere ab illis poenas omnium scelerum, quae a principio suae gentis admisere, plus malorum meruit immane scelus, quod designauere occiso Domino , rege gloriae crucifixo,quam supplicia quae illis sunt irrogata,Lxx aliter dispunxere hunc locumnaliam agnouere lectionem Hebraeam,
videntur sic dispunxisse. Et non dicent in cordibussuis, hic apposita distinctione: & certe aliquod verbum plus legere in aeditione Hebraea Lxx, & sic intellexere : non dixere Iud i aliquod verbum in cordibus suis,ut latro,scilicet, ille qui in corde ingemuit.& egauditus 2 Domino esto tunc dixit clara voce: Domine memento mei, Sc. Pro non dicem, aut non dixere in cordibus suis, supple tale aliquid, quale latro ille: I xx, qui faepEDonvertv nt verb a,sed factu ni parap hrasin, edidere: non concinuere quasi cantantes corde suo cum illis latronibus, α cum Christo pulsante ad ianuam , sic enim hunc locum explanat THE O-yHΥLA. Deinde nouo initio vertere
Lo Omnes malitias eorum recorda-. tua sum. Habeo, inquit Dominus,ante oculos omne scelus eorum omne nefas a sanguine Abel,vsque ad sanguinem Zachariae, &c.sic sere THEOPHYLA.
Nunc circuodederunt eos adinventiones suae. Lxx consilia sua, aut cogitati nes. Lectio Hebraea virumque significat: luere omnia opera nefaria , quae in Christum & in Prophetas edidere sic fere THEOPHY. coram facie mea factae sunt, quum me cruce astecere: tax pro hoc euidere contra faciem meam facti sunt. quum dixissent. Hic est haeres Commenti
aggressi sunt me dicentes: venite occidamus eum. In malitia sua laetificauerunt regem. THEOPHYLA. Herodem αPilatum calumni js in Christum,& mox- te Christi conciliarunt pacem cum alienigenis. Et in mendaciis suis principes Annam & Caypha, eodem modo h c
adulterantes quasi clibanus succensus a coquente, quieuit pauolutum ciuitas a commistione se menti donec fermentaretur totum dies regis nostri, coeperunt
principes furere a vino, extendit manum suam cum illusoribus, quia applicauerunt quasi cliba
L x x . omnes adulterantes suasi cliba
nus ardens in coctionem , in tenuetiva flumina a commissionefermenti, donec Jernam tetur totum, dies regum noni ο-
rκm, caeperuAt principes Iurere adino. Extendit manumsuam cum pestilent
ιμs, qμiasuccensa sunt quasi clibanus
l bro de idololatria, idololatra ostodit homicidam esse sui ipsius adulterum&fiarem. Nam qui falsis dijsseruit, sine dubio adulter est veritatis, quia omne falsum adulterium est. Sic & qui in stuprum mergitur , in immundos spixitus mergitur,& constupratus,& conspurcatus incedit ,& ita scripturae sanctae idololatriam stuprum & adulteriu vocam. Adulterantes RVPER.nocte qua prehendere Drim. Quia adulteros dici Iudaeos ostendimus, quoties negarent Domino,cui erant matrimonio spiritali iuncti Adulterantes ergo quod negauero E Chrustum ,
77쪽
Christum dicente Pilato: Regem ve-st rum crvnigami& reseondere: Non habemus regem nisi Catiarem:& praeoptauere Barrabam dimitti, quam Domi. num. Quasi clibanus succensus a diabola inuniere aduersum Dominum nocte illa: non sine quadam similitudine
Sodomorum,quod Vertit D.HIER.succensus a coquente,dixere,LXX ardensincoctione,nam pro. meope. legere. beo-Pe.mutatione unius litterae. succensus acoquente,ὶ diabolo succendente,vel ardens in coctione illius sceleris, quod animo concoquebat populus Iudaicus de de Christo occidendo. Quod D.HIER. reddidit: quieuit paululum ciuitas,& comistione fermenti, Lxx reddidere indestiua flamma ut sit sensus, ardentissimo odio, quo Christum persequebantur, quasi clibanus succensus a concoquente diabolo:& incendent in fiamma den. stiva, ut flamma odiorum semper arderet aduersum Dominum, legere in lectione Hebraea lo. i.non , quae nunc hon est , &sic vertere lictionem He. brea. lo Isbot. non cessauit. mehir. a suscitando, nam utrunque significat ciuitate ,& 1 suscitando, ut sit sensus: ita ardeb nt, ut furni flamma ardet quam coquens non cessauit a suscitando, pro quo Lxx dixere: ut clibanus ardens incoctione, ut flamma denstiua r reddunt enim plerunque sensa , non vetaba: quod nos admonet D. HIERONYMVS eos facere. Ardebat ergo
populus Iudaicus odijs in Christum,
ut eum crucifigeret, ut clibanus a dens flammis, quas coquens non cessat, excitans: quod daemon non cessabat eos ad immane hoc nefas excitare, ut Christum non reciperent, quin po tius illum cruce assicerent. Acommintione sermenti donec fermentaretur tototum. Incendebantur corda Iudaeo, rum a daemone, tanquam clibanus incenditur a coquente , qui non cessat excitare flammam, ut clibanus sit magnopere incensus: idque nunc,oPit
commistione fermenti, a principio
sceleris, quo hoc fermόntum , haec ira, hoc odium in Christum ccepit, nam fermentum pro ira, qua tumet animus etiam latinE ponitur . Plautus : herus meus totus in fermento iacet: a commistione ergo fermenti , a tempore ruo hoc fermentum , hoc Christio-ium coepit , ct hoc commisceri &communicari alijs coepit a Pharisaeis, ct Principibus Sacerdotum , donec
fermentaretur totum , donec Iudaei infideles omnes eodem odio in Christum inflammarentur. Nam Vt recitant litterae Euangelicae, totus mundus post Christum abibat, & dominica Ramorum die exceptus Christus
insigni quodam honore fuit a Iudaeis:
intra triduum auersa omnes multitudo impiorum Iudaeorum incensa odijs in Christum , & disseminatum odium
donec omnes impi; eodem odio inflammarentur. Pharisaei nanque tantum apud populum valebant gratia& authoritate , ut intra breuissimum tempus totam Iudaeorum multitudinem quo vellent Verterent, ut te docet IOSEPH VS. Ο Ia. Huc spectat THEOPHIL ACTUS: haee prae se fert R VPERT VS. haec mihi huius loci verissima sententia esse videtur: quod veteres patres sequentia ad Christi tempora referunt: & antecedentia ad passionem, & redemptionis ceconomiam spectare commonstrabbmus: & vehemens illa metaphora ardentis clibani magna flamma & combustiva, planὶ spectat ad odia illa quibus Iudaeorum corda in Christum emrant inflammata tempors passionis, Methaphora nanque ut docet Aristoteles, & Cicero ,& Quintilianus nec nimio maior, nec nimio minor esse deubet, quod obseruat Spiritus sanctus exactissimE. Cui rei ergo tam conuenit haec affectionum animi examplificatio qua animis Iudaeorum incensis aduersus
Christut Nostra vulgata sic explanabi
78쪽
tur,quieuit paululu ciuitas, per aliquot
Iexpora, nec prorupit in tantum nefas, quanuis caperent consilia, quomodo
mentum commiscerent, donec coetera multitudo impia corrumperetur.
. Dies regis nostri iuxta illud Euangelicum : N n haberes in me poto itatem , nisi datum tibi esset desu per : dc baec ei' pot*stas vestra &ho, ra tenebrarum. CCeperunt principas furere a vinci OPHYLAC. ebrietate inuidiae , inqui , furebanti contra Christum, tanquam ii ebri j euent a vi,
no. Extendit manum tuam cum irriusoribus . Lxx, Extendit manum suam cu pestilentibus TH E O P H YLACT VS ad Iudam refert: extendit Iudas , inquit , manus suas adpellitentes Sacerdotes , ut pecuniam acciperet pro Christo , ut Christum proderet , ct concordaret cqm pe itilentibus S. icerdotibus. Vulgata sic enodabitur.: extendit manus suas cum illusoribus , cum diis qui Christo ii. ludebant , ipse quoque extendit manum suam ut illud eret ei,& contem neret eum. Dixi Iudaeos hac fraude noltra perturbare saepὰ esse conatos , Ut quoties possint significationes vocum Hebraearum negent , ut nostra perturbentur: qua de .re alibi latius. Γ' enim illudete est , pelli, lentem esse , quod inde diicimus, quod I xx hoc verbum saepe sic vertunt , pro pelli lentem elli Applicauerunt quasi clibanum cor suum quum insidiaretur eis ) LXX, Quia succensi sunt quasi clibanus cordaeorum , quum praecipitarentur ipsi quia applicauerint ad insidias Christuci ad eius passi onem cor suum ardens tanquam clibanum candentem , α ardentem igni, quum insidiaretur populus Iudaeorum. s. eis ) Christo , &discipulis: sic eniim ex Graeca, Hebraea inque lectione haec lunt explananda. Et haec mutat: o numerorum saepe fit apud
Hebraeos, etiam .quum de .eidem resermo sit. Uerbam Hebraumr, querbu , appropinquauerunt significat, ut
. mutato pancto , significat ubinium
eiust ut sit, intimum eius populi quasi clibanus corde ipsorum, & sic Lis reddidere sententiam , pro in medio ipsoriun quasi clibanus ardens cord ipsorum: dixere, succensa sunt quasi clibaniis corda ipsorum.T H E O P H Υ-IO C Γ Us: ardebant principes Sacerdotum &Pharam desiderio crucifigendi Dominum. . Refert etiam haec THEOPH YLLCT US ad cultodes lepulchri Domini: Mihil. magis referendum ad eos videtur esse, qui ci Iarunt custodes sepulchro esse praeiaciendos. Qoum insidiaretur ipsis quum insidiaretur Iudaeorum populus. ipsis Cbristo , di discipulis: verti po-3ei' etiam lectio Hebraea , quum insidiarenturi Iudaei. s Chruio. Grae-cὶ quum praecipitarcntur ipsi , quums' perderent. H comnia sic rere THEO
me dici solere proph tias de Clitillo ad nostros a cari mores a Sanctis patribus,& a veteribus. Sic O RIG E N E sin leuitici cap. 7. Sic Oseas omnes moechantes sicut clibanus succensus ad comburendum & iterum : incaluerunt, sicut clibanus corda eorum. Corhominis clibanus est: i Ilud cor si vitia succenderint, vel libido inflamauerit, non coquet, sed exuret: si ille succende, rit, qui diXit. Ignem vini mittere in terram, panes scripturarum , quos in corde suscipio, non uro, sed coquo ad sacrificium. Eadem verbis eisdem leges apud CYRIL. in leuiticum. Idem Origenes in M ATTH. cap.r .tracta u.q, de
his qui seruiunt passionibus,& deiiciuntur a spiritalibus nequitiis, in ignem incendu fiunt , ut ait oleas, AG ulterantes ut clibanus ardens ad coctio. nem ardoris a flamma. Sic enim et Graece apud Origenem. Isychius E a I;ὲ -
79쪽
in Leuitici lib.6.in illa verba: si m oeclia tus quis fuerit cum uxore alterius , quin comparasset adulterium sensibile cum
intelligibili utrumque malum esse dixisset, intelligibile deterius insensibili, quod insensibili adulterio homini fieret iniuria n intelligibilsapsi Deo,ciatat hoc Osee, omnes adulterantes qua,
si clibanus succensus a coquente: in quo Olaas adulterium intelligibile accusat quod ab omni populo Iudaeciarum committebatur corrumpente sege& legis dogmata. Haec ISICH. Hoc si
aduerterent multi non essent Rabinic rum interpretatio nutam studiosi, mulso enim magis nunc adulterant lege in, quum omnes deChristo prophetias corrumpunt, & ali ess ectunt,ut auertanta Christo suos,& nostroru animos cor-fumpant Et haec similitudo clibanissa mantis ardentissimu in Christum odiusignificat,quo omnes de illo prophetias alio deflectunt,& illum,ut verbis Origenis utar,quoties possunt in scriptura crucifigunt.
D. HIERON. Tota nocte dormiuit coques eos, mane ipse succensus quasi ignis flaionae, omnes calefacti sunt qqasi clibanus,dcdeuorauerunt iudices suos, omnes reges eorum ceciderunt, non
est: qui clamet in eis ad me. LMI Ota noctesinuo Ephraim repletus est nane incensus est quasi i fam. Omnes calescIisunt quasi cub.
nus, comederunt iudices uos, Omlies reges eorum cediderunt, non est inuo
TO T A nocte, Sc. tota illa nocte
passionis Domini dormiuit lud o ruat populus coquens eos Christum& discipulos. i. ardentissimo odio illis meditabatur cruciatus,& moliebatur tota illa nocte illas insidias ardentis-
smo odio, quibus illos eraderet δ terra viventium,nc memoraretur Christi nomen ultra.Huc spectat THEOPHY.dtRVPER. Lxx pro onLU. consequens
eos. legeren)Is R. tantu una littera diui sala duas. n.inI.&. .hoc modo. .&.ripi ut sit sensus: tota illa nocte vel coprechenso Domino, inquit THEOPH. quieuisse placidissimo somno Iudaeos, quod
exsatiauerant suasm as in Dominum , Icanimum expleuerant.Nec male EO PHY. tota nocte tota illorum Vita, quae nox potius erat,Iudaei illarmierunt, non sentere, quantis in malis versarentur.
Mane succensus est quas ignis flamae abijt populus Iudaeorum incensus odio& ardens quasi ignis flamae ad crucifigendunt Christum. Omnes calefacti sunt quasi clibanus omnes Iudaei arde bant odio in Christum quasi clibanus ardens.THEOPH Y.& RVPER .adChristum etiam haec reserunt,& ad Chrilli palsionem et deuorauere iudices suos)RVPER.Ch istum & Apostolos,siqui.
dem Christus venturus et JudeX vivo
rum & mortuoru D: & Apostoli sessuri in duodecim sellis ,iudicantes duodecim tribus Israel vel corruptione,& largitione traxere ad se iudices , ct illos coegere ne essent iudices, nec iudicii officio sun gerentur.Quu enim diceret Pilatus Noinuenio causam in eo. perpulcre tamen, ut Christum damnaret. Et quum corrupere custodes sepulchri, & dixere: Non perluadebimus Pilato, &c. Omnes reges eorum cecidere Pilatus Herodes, pe. riere & principes quibus cura est regendi. R. P.reges dicuntur,ut docet Plato inpolitico. Docciautem Iosephus in libris de bello iudaico omnem vim mali recidisse in capita princ: pum rcgni Iudaeorum , in locupletes, in sacerciozes, quorum corda inChristumDominum odi; spolissimum exarserant. Et poli illa fuit populus Iudaeorum sine rege, sine sacerdote , sine principe, ut dictum eth,
haec si1c fect RVPERT. Non est qui
clamet in eis ad me pressi tot malis, quae
80쪽
quae videbant sibi ingrue te ob mortent Christi, vi praesesert Iosephus , nemo erat, qui ad Christum clamaret. Nauth c verba omnia esse Christi paulo post
D. HIERO. EphrMim in popli lis ipses ommiscebatu Ephraim factus es subcineritius panis, qui
non reuersatur comederunt alie
ni robur eius, Stipse sciuit, sed& canicisusi sunt in eQ,& ipse ig
noraui te humiliabitur superbia Israel in facie eius, nec reuersi sunt ad Dominum Deum iuuari in omnibus his.
x. Obraim in populis suis comitiiscebatur, Ephraim fuἱIus est sub cineri
tiuspanis, Iul/ion reuersatur, Θ tamederunt alieni fortitudinem eorum, laicantem nonsciuit ,. caniforsei unt et,Er ipse non cognouit, humiliabitur iniuγia Israel, cir non reuersiliunt ad GDο-
minam Deum eorum,c non quaesieriit eum in omnibus his.
E phr im in populis ipse commisce
batur RVPER .reputatus est in populis nationum, factus est non populus Dei post Christi crucem. Ephraim,ut dixi Mecem tribus appellantur, qui discessere a populo Iuda: typus infidelium Iudaeorum, qui discessere a Iudaeis credentibus:& ideo pro populo Iudaico infideli in scriptura ponitur. Commiscebatur ergo Romanis, & gloriabatur se non habere regem nisi C sarem, nolebant esse populus electus Dei, sed cu m caeteris populis seruire Imperatori Romano. Ephraim factus est subcineritius panis, qui non reuersatur CYRILLUS in leuiticum lib. Iι. ia illa verba. Et sume ita sini
li nemo facietis de ea. Ia panes: subcineruium panem interpretatur pa nem illum qui de caelo deicendit , quod Graece dicitur,panem occulium,paneni mysticum , panem quem politic Deus propitiatorem in sanguine cius, panem Occultum reconditum, id erum latine sonat.Idem ait ORIGE in cap.Leuit.ascin eadem haec verba Levitici,d verbum Hebraeum' eadem haec significat. Nam coquere igni est,& operire, ut liuga panis iit opertus, panis coctus charitate.
adde quod panis ille a nobis dicitur fuisse coquendus nostra c haritat nostro in Deum amore,sed versari debebat panis ille in nouum testamentum ii cilicet, &quod non fuit versatus ille populus in nouum testamentum, factus est panis subcineritius, panis ille si non versatur in alteram partem, non est edulis, Israel post Christi aduentum mutari noluit, iuxta Platinos de his qui mutantur, eκVeteri,st: licer,'rui amento in legem, d Pereunt.THEOPHY. & RUPERTVs comederunt alieni robur eius Romani eos vastaverunt,& diripuere eaus populi opes & regnum, ci omnia: ct curtiuinalieni comederunt robur eius Christu, quem non receperunt: & spiritalia chorismata,legem,oc prophetas,&promius a diuina data sanctis patrib': se THEOPHΥ.& RVPERTUS. Et ipse ilatauit,
ct ipse populus Iudaicus tot miseri s a Deo pumius,& tot bonis spoliatus, ut tandem resipisceret, tanto lethargo est pressus,ut non sentiat, nec cur a Domino tot calamitatibus si obrutus,nec quibus,quantisque bonis spoliatus. Sed αcani effusi sunt in eo fortasse hoc est, quod est apud Esaiam cap. 3. Ausecet Dominus omne robur panis, & om ne robur aquae , Sc. Et senem princi pem super quinquaginta . Ausefet Dominus a Iudaeis post aduentum Domini senes Patriarchas, & libros logis,& eos dabit genti facienti fructum, populo Christiano : & caetera , quae in Commentariis in ritiam locum