장음표시 사용
381쪽
Sacram do Arinam ad ordinem & systema redueerent. Exstant quidem Lueti Caecilii Lactantii Firmiani Divinarum Institutionum Libri VII. pleni selectae doctrinae , &puro ac eleganti dicendi genere conscripti: in quibus vir eloquentissimus viris emunctae naris probavit, Ciceronem, si ea sibi sumeret explicanda, non alia dictione usurum fuisse . Uerum qui eos pro compendio Theolo- Diae habent, hi certe saliuntur . Scopus illi est , aeque ac
Arnobio , si l Gentilium deliria patefacere , & infirmare . Naiti primo libro Polytheismum labefactat, & unum
esse Deum argumentis demonstrat. In altero caussas e
roris in rebus divinis persequitur . Tertio libro de philosophiae Gentilis flagitiis disserit . In quarto et si de Christianae religionis dogmatibus explicare polliceatur, tamen non nisi de Salvatore agit. Quinto libro demonstrat, ja-stitiam non nisi apud Christianos 'vigere : item de cultu Dei explicat contra Paganos . Postremis libris de vita beata verba facit . In quo Theologiae compendium quis inveniet tNee ipsi Ambrosii Mecsolanensis Libri V. de Fide ,
ἐν Trinitate , quos Gratiani suasu conscripsit, summam Catholicae fidei eomprehendunt: sed adversus Arianos Trinitatem propugnant. Gennadii vero Massiliensis liber de Eeelesiasticis Dogmatibus,omnia Fidei decreta complectitur : sed ea tantum perstringit , quae contra Ha reticos in Ecclesia sunt constituta di firmata , idque nullo ordine. Sed Vigilantium , is Pelagium . Leo Papa, is Marius Mercator contra Nestorium . Leo Papa contra Eutychetem . Maximus contra Monothelitas. Prosper, is Hilarius Arelatensis , is Fulgentius contra Massilienses t alii . si J Septem Libros adversus Gentes Arnobius edidit, se totidemque discipulus ejus Lactantius. Hieron. Epist.
382쪽
Sed praeter ceteros Aurelius Augustinus, Hipponensis episcopus , qui inclinante saeculo IIII. & initio V. floruit, est considerandus . Hic , tametsi tot tamque prae claras ediderit lucubrationes , atquς eo ingenio , eo jta dicio , tam singulari eruditione praeditus esset , ut ipse solus tanto operi ad finem perducendo idoneus videretur tamen nullum Theologiae compendium perse istum reli quit . Quod eo magis mirabile est, propterea quia vir beatissimus instituendis Fidelibus totus vaca sit. Nam libris tribus prioribus de Doctrina Christiana Fidelem docet, quomodo Sacra scriptura sit explananda e quarto vero libro oratorem Sacrum formandum & instituendum sibi sumsit. In libro autem de Careebnandis Rudibus, catecbi-zandi artis non modo praecepta, sed etiam usum ost endit .
Unus exstat libellus hoc titulo : Enchiridium ad Laurentium de Fide , Spe , , Caritate et in quo summa doctrinae Christianae quaedam comprehenditur . Sed is nec Pro absoluto compendio , nec pro systemate haberi potest , uti ex iis , quae diximus , colligi potest .
Inficiandum non est , Augustinum multo magis , quam ceteros , ad systematicam scribendi formam etiam in singulis tractatibus accedere . Nam ex principiis , quae ponit, conclusiones recte ducit, ex iisque commode ratiocinatur . Primus autem apud oecidentales Augustinas esse videtur , qui subtiles aliquas quaestiones adhibuit Theologicis decretis et & magis rationibus , quam Scripturae testimoniis , eas di luit. Sed id verecunde ac sapienter secit Augustinus , nec pro dogmatibus vendita Vit . Non ita vero non nulli, qui, cum beatissimi docto-1is plurimas dotes adsequi non possent , naevos tantum
aliquos, s IJ quorum vix homines ulli expertes sunt 3 qui
si I De Augustino tale est judicium Dupini Galli ela-
383쪽
vel in ejusdem argumentis , vel ratiocinationi bos se osse-Tunt ; sunt immitati, eosque pro exquisita sapientia aliis
in Ita- Usimi , quod ego a et iro docto Latine redditum iisdem verbis dejeribo . et sitata ejus methodus es , praeclara principia ponere , ex quibus innumeras elicit consequen- ,, tias et adeo et omnia doctrinae illius capita arctissimam inter 1e connexionem habeam . In plerisque Usteriis ma se gis ratiocinatus est, quam ullus auctor ante ilIum - Plu- , , res quaestiones , prius non motas , agitat, harumque plu-
res sola acuminis sui vi diremit . Longe sepius abiit abis eorum sententia , qui ipsum praecesserunt, ut noTum μον-M Ius viam insisteret , sive in Seripturarum explicatione , ve in Theologicis opinionibus . Circa res Theologicas de eo dici potes, quod de se ipso dicebat Cicero circa Pbi-M Iosopbiam , quod fuerit magnus opinator e id est, quod , , Ilurimos opiniones , quae meram habebant probabilitatem , in medium protulerit. Sed id feci: Asa sinus ad-
modum modese , ac prudenter, Non ea mente, ut alios ad se arbitrium suum , cacoram in morem , secuendam adige- ,, sit . Contra vero cum agitar Ee Ecclesiae doctrina, eam, , cum animi firmitate pro 'ouit , tuetur , eamque oppu--,, gnuntes fortiter adoritur . Multa minus eruditione, quam ,, ingenii dotibus, et alebat: nam neqAe Linguas callebat , M Veterum scripta evolverat . Multo factitus ac teris fius , caam solite is eleganter , scribebat. Quametis
Rhetoricam docuisset , Oratorum tamen eloquenIiam nonis pessidebat, idiam saltem neglidebat : nec se er,, in phrn ut si is restigatus est silvs ejus : vocabulaqueis impropria atque barbara quandoque ustirpat : a1gutiis epius , et ocumque allusionibus vittar : res easde=nfresilienter repetit , eademque ratiocinia centias tu scriptis
384쪽
Itaque qui vel in Augustino , vel alio doctore IIII. &V. saeculi systema aliquod , vel compendium Theologicum
ex omni parte perfectum reperire conatur , is maxima Theologicae historiae ignoratione impeditur . Non enim hoc sibi datum Patres existimarunt, ut Christi decreta Philosophorum more via ac ordine per otium scriberent& explicarent: sed ut eadem adversum Gentiles , & Judaeos , & Haereticos tuerentur . IJ Hac de caussa nulla exstant Patrum scripta, quae' singulas Theologiae parte ordine digerant , & confirment argumentis e propterea quia non eadem aetate singula dogmata ab Haereticis rejecta sunt, sed alio & alio tempore. IJ Ex quo & Patres,
,, fuis inculcat. Eidem mentis conceptui diutius inhaeret . quem variis modis effatur , θ' in Iocos communes excur ,, Fere solet. Argumenta innumera ex aliquo principio,, edi eruit et corpusque Neologicum , ut ita loquar , LasD 3 inorum patrum , qui post ipsium vixerunt, emrmavit . ,, Hi siquidem ex illius libris non tantam hauserunt principia, quibus infunt, sed etiam frequenter eumdem ,, mere transiri erunt. Nova Bibliotheca Auctor. Ecclesiast. Tom. III. p. a s 6. id Patrum scripta , quae Sarra dogmata exstouunt, vel unt Catecheses , vel Homiliae , vel Sermones , vel tractatus Theologici & Polemici conscripti ad formam epistolarum . Priorum vel inscriptio declarat, cursim , aliorum gratia esse conscripta . Tractatuum vero ratio scribendi con-6rmat id ipsum . Cum enim non nisi rogati, is aliquo tempore vel Ecclesiae, vel amicorum commoti de re Theologica scriberent, responsiones fias seu tractatus epistolarum more
exararunt , On epistolas nominarunt .
a J Velat IIII. seculo acriores cum Gentilibus, is Iu Heis dimicationes fuere : V. vero non item . Ses bis duobus
385쪽
qui a divina providentia vocati sunt, ut Ecclesiae hostibus toto animo se opponerent, de infirmanda perversa doctrina magis, quam de lucubrandis scriptis ingenio &arte, solliciti suere . IJ Et ce;rte quidem Trinitatis dogma valde inlustrarunt illi, qui cum Arianis , Samosa tentanis , Sabellianis , & hujusmodi pestibus decerta. runt . Incarnationem illi , qui Nestorianos, & Eutychianos aggressi iunt . De Gratia Dei, de Traedestinatione , de Libero arbitrio , magis accurate,& copiose disseruerunt illi , qui cum Manichaeis , Pelagianis, aliisque proelium commiserunt , quam ceteri . . Quare veluti per gradus ad suum fastigium perducta est Theologicorum dogmatum disciplina, talium virorum opera atque industria . sad Magnum etiam studium in eo ponebant Patres , ut
saeculis maius ab Haereticis , quam ab aliis , periculum rei Christianae inminebat. id ,, I orum vero methodus alia erat atque alia , pro temporum , is personarum varietate et se se ad eorum captum conformabant, quos eranν allocuturi . Sive ete- ,, nim Etbnicos evincere oporteret super factorum is miram ι aurum veritate , quae libri sancti testantur ; Iste Iudaeis se ostendere , in chriso Iera adimpleta ea omnia , quae Pro - betae cecinerunt 3 e uereticos coarguere de Fidei do- , , ctrina , quam conabantur evertere , e Bibliis ea eruebant argumenta , quibus illorum obduratio, pervicacia , ac fides inproba obsistere nequaquam possent . Calmet. Praefin Scripturam .
a J Multa quidem ad fidem Catbolicam pertinentia , D dum Haereticorum callida inquietudine agitantur , sti σdversus eos defendi possint, is considerantur diligen- ,, ιius, is intelliguntur clarius , is instantius praedican- ,, tur : ab adversario mota qσιaestio discendi exsistit occa- ,, M . Augustin. de civit. D. L. XVI. c. a.
386쪽
Sacras litteras interpretarentur , idque secundum Mysticum sensum . DIJ Etenim qui ad tempora usque Diodori Narsensis episcopi, hujusque auditoris Ioannis chrasostonii s hi inter primos Litterati sensui mahis vaea me viden tur J scripsere Patres , vel Christi, dc Apostolorum auctoritate moti, vel ut aetatis consuetudini servirent , quidquid ex Saeris litteris sumebant , mystica significatione ornabant & interpretabantur . Nam cum vel ad Gentiles dicerent, qui Poetarum sabulis ac allegoriis , &Somi-Platonicorum abstractis notionibus , symbolisque erant innutriti ; vel ad Catechumenos loquerentur , qui religionis Christianae mysteria penitus non cognoverant δvel Judaeorum audaciam perfringere conarentur , qui Christianorum sententias ex male intellecta Seriptura prosectas esse dicebant ; saJ ne illis sermonem darent , illorumque oculis nostrae doctrinae simplicitas vilesceret; Scripturae loca ad allegoriam , vel alium mysticum sensum
s id est, ad Christum , vel Ecclesiam ejus J flectebant et
quo faciliores aditus invenirent, & majorem Religioni nostrae aestimationem conciliarent. Quamobrem populos Criticis , & Grammaticis controversiis non detinebant et qui P. si J Mysticus sensius pro varietate temporum nimirum praeteriti, praesentis , futuri , in Allegoricum , Tropologicum , Anagogicum dividitur . Allegoricus est , qui, ea,
quae in Veteri ecclesia eveniebant , esse figuras, is prae i-Eiones ecclesiae Christi ostendit . Tropologicus est , qui historiam Socram , is ipsa Scripturae verba flectit ad morum praesentium iustitutionem . Anagogicus es , qui mentem
excitat ut caelestem felicitatem , quae mortem consequetur , meditemur, Di cognoscamus .
a J Consule Mon auronum in Prolegonoen. in . Eusebii Comment. in Plalmos Cap. IIII. p. .
387쪽
362 APPARATUS AD PHIL. ET THEOL. quippe quae nec ad emendandos mores utilia , nee auditorum intelligentiae erant accommodata .
Λ liqui tamen per id tempus suere viri doctissimi ,
qui Critica arte erant exercitati , & in Litterati sensu investigando feliciter laborarunt: ut Eusebius Caesariensis. uterque Neodorus, Heracleensis,& Mopsuestiensis ritem Hieronymus, Cbrysostomus, Theodoretus, qui animadversionibus Criticis , & Historicis commentaria sua repleverunt. IJ Adeo in Novo testamento explanando , ut monet vir
IJ Patrum opera Critica quadruplicis generis sunt. I. diti edam ad Scripturarum intellectum viσm sernunt: ut Philocalia Origenis , is Libri IIII. de Doctrina Christiana infugustini , praesertim a . ct 3. ubi is Linguarum studia commendat, is Naturales disciplinas , is Critieen , is regulas tradit e Ianandi loca obscura e , Synopsis, quae
II. Aliud genus comple ctitur praefationes ad gulos Scripturae Iibros e quae operis historiam , consilium , cetera continent: ut Hierons mi Epistola ad Paullinum e ejusdem Ep. ad Desiderium et D t 8. Epit olae ad singulos Scripturae
libros , quae 3. Tomo continentur . Praeterea Theodoreti
Praefat. in Universam Scripturam . Gregorii Possen: Tractatus . Mibanosii Ep. ad Marcellinum , de Inscriptionibus Psalmorum . In autem testamento Eusebii Caesariensis Ep. ad Carpianum , ct Concord . Evangelist. Demor urastini Concordia Evangel. tibi antilogias erudite explanat : is liber de Catechizandis Rudibus, ubi docet, qua zia ex Veseri tesamento Novum sit iniustrandum .Item Liber de Religione , , de Moribus Ecclesiae . is de Sermone Domini, tibi de obscuritate Sacror. codic. tractat. III. Sunt etiam Patr&m libri, qui di iliora loca exponunt : ut Hieron. Erist. II o. ad Marcellam , in qua eX μν
388쪽
PART. II. LIBER PRIUUs. 36Ierudi t issimus, fi J nihil a Recentioribus excogitatum fuit, quod Veteribus illis non fuerit exploratum. Et quamquam fere omnes Hebraea linguae essent expertes , tamen operam dederunt , ut interpretationes suas Hebraeo codici quam maxime consentaneas scriberent . Tum ex praecedentium sententiis non modo in iis , quae ad sensum Litteralem, verum etiam quae Allegoricum, & Μο-
ponit, quid sit Ephod , is Theraphim. Epist. IIT. de voce Alleluia , , Amen . D. II 8. de voce Sela,quam Graeci reddunt, Diaplalmos . D. Issa. I 63. I s. ubi Oziae hist. enarrat, is dilucidat quid sit Sanctus, is Olanna . His adde libros , ιn quibus explieat Alphabetum Hobraeum : i nomina virorum , provinciarum , urbium , de quibus in Seripi. t mentio : is Hebraeas traditiones e Discrepan tiam inter codicem Hebraeum , & Graecum . Item Di phanti liber de Nummis, Ponderibus , , Mensuras . c. Libri vero ejusdem de Physiologia, P de Duodecim lapidibus Rationalis, babita ratione temporis , quo scripti fuere, non omni laude privantur . Augustinus de Modo loquendi in VII. prioribus Scrip t. libris . Eucherii Formulae Spiri tales ad Veraniam , quae tamen plurima mastica continent et is Institui ion es ejusdem .
IIII. Postremo occurrunt etiam ostera , quae controTersias , quae eae Divinis libris proficiscunIur , dilucidant : hujusmodi sunt Hieron=mi Responsa ad quaestiones Damasi Papae de quinque dissicultatibus in Genesiti et item ad Evagrium , ubi investigat quis fuerit Melchisedech : Mooπ- sum de annis Salomonis,& Achaz : Sex illius epis. ad Hedibitam , Algasiam. ter. in quibus .antiqui regiamenti dum cilia loca , is controversias explanat .l ad Augustinas Caimer. Benedictinus Praefat. in Co in ment. Biblior.
389쪽
364 APPARATUS AD PHIL. ET THEOL.
Talem pertinent , expositiones suas sapientissime sumse-Tunt. si JItaque quae supersunt Pratrum scripta in Sacram
scripturam triplicis generis sunt. Scbolia , quae sapientioribus sunt accommodata . Commentaria , eorum gratia conscrIpta , qui rerum Divinarum contemplationi dedi tierant Homiliae , quarum aliquae vulgarium tarditati dc incondito sensui apta erant et aliae vero acutioribus .
Homitian autem habebantur post lectionem Saerieodicis: cujus singulos versus Episcopus, vel presbyter explanabat. IJ Quibus non solum Catechumeni , ac Fideles , sed etiam Gentiles, Iudaei , & Haeretici ipsi adesse solebant : propterea quia diuturno usu intellexerant nostri, his sermonibus excitatos complures ad Christi fidem venisse . s3J Quod in caussa eii, cur tanta in homitiis IJ E. g. Curianus Tertullianum plerumque sequitur et Eujebiusaehresostomus, Hilarius , Ambrosius, is Hieronymus, Originem et Isidorus, Nilus, Theodoretus a tardi astomo nimis multa sumserunt : Augustinus Tertulliano , o priano , Hieroumo , Ambrosio plurimum debet: Cassiodorus , Gregorius Magnus , Prosper , Fulgentius, Anselmus, Bernardus ab Augustino bene multa decerpserunt et ut eo rum scripta confereuli inter se apertum erit.
saJ Habes exemplum apud Augustinum Sermone 63. in Evangel. Joann. - οὐ om. in Evang. Matth. is Epist. Paulli.
33 se Antiquos canones relegentes inter cetera hoc cen- ,, fuimus observandum , ut sincta Evangelia ante mune- ,, rum oblationem in missa Catechumenorum , in ordine le-
,, ctionum post Apostolum legantur, quatenus salutaria prae- ,, cepta D. Iesu Chrisi, velfermonem Iacer dotis in- ,, tellige concionem post EvangeliumJ non solum Fideles ,
390쪽
liis Veterum episcoporum diversitas reperiatur. Nimirum nihil intentatum relinquebant eloquentissimi homi 'nes', ut auditorum animos alia & alia consuetudine, ac praejudiciis imbutos , flecterent quo vellent . Interdum enim res plane exponunt et interdum vero praetereuntes tangunt . Saepissime de re Morali , quae ad omnes pertinet , fuse ac eloquenter edisserunt. Itaque de unitate dc potentia Dei , de mundi creatione , de nativitate Chrilli, miraculis , praeceptis , morte , resurrectione , & gloria, plane loquebantur . Item de Ecclesia , remissione peccatorum , resurrectione . extremo judicio , Vita aeterna , de inprobis Angelis, perspicue concionabantur & palam . Contra , de abditissa .rais mr steriis, ut Trinitate , Incar
natione, Sacramentis nihil proserebant: DIJ Ritus etiam ct caeremonias nostrorum oceultabant mirifico studio. a JEt, ut paueis singsta comprehendam , ea , quae his duobus saeeulis . sanctissimi Theologi praestiterunt, haec sere sunt. Primum non eadem via perpetuo dogmata eX- posuerunt , sed habita ratione loci , & temporis , & auditoris . Alia enim via cum Gentilibus , alia cum Judaeis,
, .sed is Catecbumeni , isi Paenitentes , 9' omnes , qui ex adverso sunt , audire licitum babeant : sic enim Pontifi- is cum praedicatione audita , non nullos ad Fidem adtra- is dos evidenter simus . Valentina Synodus in Hispania
s Q ,, QSae ex minime vulgata , sed secreta doctrina
is profecta sunt, quam quieto mivimeque curioso silentio , , , Patres nostri custodieraut: probe quidem illi intelligentes , mysteriorum majestatem taciturnitate servari. Ba si lius Lib. de Spirit. S. c. a T. p. s I .saJ is Dogmata rerum indisticarum , quarum spectatore sdi, nefas erat nondum initiatos , neutiquam efferri publice solebant . ibid. pag. 2II.