장음표시 사용
431쪽
OS APPARATUS AD PHIL. FT ΥΠΕ L. tia aetate , id est a fine XIII. usque ad XV. saeculum ab Seholasticis sunt perpetrata a & molestum emet, & minime necessarium . Qui enim praecipuos in singulis aetatibus habet exploratos, is de reliquis potest judicare , qui ex eadem disciplina profecti sunt. Omnes siquidem in praeceptorum verba jurarunt , eaque totis viribus de senderunt e praesertim Thomae , & Scoti sectatores equorum iccirco res gestas narrare sngulatim id esset abuti patientia lectoris . Quare de singulis partibus , nempe de Abolastica, Psemica , Hermeneutica, breviter di
I. Scholasticam plerique omnes Theologi in Oeeidente sunt amplexati et & qui ceteris doctrina praesta bant , Lombardum interpretati sunt: quod in magna eruditionis , ae ingenii laude ponebatur . Qui vero ex suo aliquid novum promere eupiebant, Summas aliqua Scondebant vel de re Speculatrice, vel Morali. Id XIII. secere taeulo Gulielmus de Seliniaeo, B. Radimundus de Fennaforti, et datricus, Hostiensis , Gandavens s . XVII. Apesanus, MonaMus , Alvarus Pelagius, Bartholomaeus a S. concordia. XV. S. Antoninus , Baptista Salvis , ΠομSamalis , Angelus a Clavom , Pacificus Tovariensis, reliqui . Interdum vero ex aliorum Summis epitomas seu Summas decerpebant et quod in primis fecit Ioannes Teu
tonicus quidam , qui ex Summa Thomae, & Petri de Tarentasia , & Hostiensis , dc S. Raymundi , aliorum que suam delibavit. II. Non nulli, sed pauet numero, theologiae Po- Iemleae operam dederunt . In id ineubuerunt saeculo XIII. Nomas Aquinas . IJ Saeculo vero XIIII. Guido des rJ In Summa contra Gentiles, O contra errores Graecorum , contra SaracenoI .
432쪽
de vina, & alii , qui Iudaeos refellere adorti sunt . Nonnulli eodem saeculo Wichleisianos , & Humanos resuta
runt et alii vel eontra Graecorum errores , vel in defensionem Florentini concilii libros ediderunt. Quos inter reseruntur Graeci quidam , ut Georgius Trapeet Antius, ἐν Sebolarius , Iosepbus Metbonensis , Protosv cellus , Bessario cardinalis , I dorus Nesalonicensis , ceteri. III. Etiam in Hermeneutiea , seu enarratione Seripturarum non nihil Theologi praedicti temporis dc intelligentiae posuerunt. In his numerantur XIII. B. Au tonius vis sonensis et qui primus apud Franciscanos Sacros codices , idque sapientissime , interpretatus est . Hugo de S. caro , qui in primis Concordantias lucubra vit . Petrus de Tarenta , ceterique. XIIII. vero Enge bertus , Aureolus , Ludo bus Saxo , Gorram , Ermeri eus , sed praeter ceteros Nicolaus de Lara , primum Iu daeus , dein Franciseanus , qui Scripturarum studia hoc saeculo suscitavit, & Postulam , uti vocant , ad Glossam ordinariam conscripsit . Μulto plures se offerunt saeculo XU. qui eamdem materiam diligenter persecuti sunt: hujusmodi sunt Paullus Burgensis , Hieronset mus a S. Fide , Thomas Anglicus , D. Chartu nus ,
transus Tostatus episcopus Abulensis , qui copiosa
in Scripturam commentaria reliquit. ZEorum plerique, quod linguas orientales ignorarent , operam suam in explicanda vulgata versione Latina tantum posuerunt, idque secundum interpretatio nem Latinorum Patrum e quidam sustus , alii brevius .
Aliam viam institit Tosatus , qui quaestiones aliquas sum sit ex textu , easque Scholae ritu suis dissolvit et quem morem sequenti saeculo alii tenuere . Quare sere omnes C c eon.
433쪽
4og APPARATus AD PHIL. ET THEOL. consuetudinem sui saeculi satis produnt in suis interpretationibus . QSed ad orientalem ecclesiam ab occidentali paul-lisper divertamus . Longe aliter se habuit in oriente Sacram disciplinam tradendi ratio ab saeculo XI. usque ad medium XV. Non enim ex Metaphysea disciplina Scholasticorum more , sed alio modo disputabant Graeci. Exemplo sit Euibsmii Zetabent, qui initio XII. floruit , Tanopita adversus mereticos , praesertim suae aetatis et in qua quoddam Polemi east theologiae systema se offert . a J Nempe eum quidam Theologi sententias aliquot ex PP. Graecis decerperent, ut Haereticos , Iudaeos, &Saracenos consularent ; eas Euthymius ordine posuit& digessit , quo secilius lectoribus opitulari possent . Itaque non novas & subtiles quaestiones & controversas instituit, exponit, dissolvit , quod erat Scholasticorum; sed plane , quod sibi proposuit refutandum , conficit. Ad eumdem modum Consantinus HarmenopuIus in libro inseripio , de Opinionibus mereticorum, qui singulis aetatibus ex iterunt: qui post expositas haereses singulass, J Qui bistoriam Sebola Dornm nostere capis, prae ter eos , qui de Scriptoribus Ecclesiasticis agunt, ut sunt. et eus , Mart bonus , Dupinius , Notulis Alexander . Oudinus , ceteri, legat eos, qui Religiosorum historiam condiderunt: nam plerique omnes ex his familiis Seho&sici suot profecti . Iacobus Quetis, is Iacobus Eebardi putant de Dominicanis et Madiuus de Minoritis seu Franei seanis et Mabillonius de Benedictinis in Actis Sanctorum . is in Annalibus. His addi potes Eulaeus Historia Universitatis Parisiensis , ubi intores Academicos pereenset . Nobis ad alia tendentibus Me monuisse sat est .
ad Eoat in Bibl. Max. Patrum Tomo X VIIII.
434쪽
PART. II. LIBER DRIΜUs. 4os gulas , resutationem unicuique plane atque aperte su jungit. Praeterea eum eodem saeculo Writer disputatam
esset ab ecelesia orientali, & occidentali, praesertim de processione Spiritus Sancti a Patre , Filio ues nihil non secerunt Graeci pro suis erroribus defendendis: LII veluti I. Furnus , 2 sicolaus inibonensis , Eustratius riscaenus , r. Midus , ceteri , quorum nomina satis sunt nota . Non eos tamen reperimus , ab ea dispalandi ratione , quae praecedentibus saeculis obtinuerat, recessis
se : immo vero id unum egisse eos, scripta, quae supe sunt, fidem faciunt. Nee aliter XIII. saeculo se se res habuit: ut ostendit praeter ceteros Nieetae Aeominati .s ἰρθοδοξὶM Nesaurus Orthodoxae fidei e in quo vir doctissimus haereses omnes diligentissime confutat . Mitto Theo Iogorum infinitam vim , qui vel ante eoneilium Lugdu nense II. anno I CLYxIITI. eoactum , vel post ad Fl Tentinum usque saeculo XV. Graecorum ineptias & e
rores contra Latinos defenderunt: an quibus tamen numerantur non nulli, qui a Latinis steterunt: nam haec ex
Leone Allatio sad & Fabricio D Jeognosci possunt: nec
his detinere tirones puto consentaneum . Satis suerit monere , hos omnes etiamsi in argumento & subtili dccopioso versarentur , nihilo secius non id Dialectica ratione persecutos esse ; sed ex coactis PP. Latinorum , dc Graecorum sententiis , quas ad suam sententiam infle Here conabantur , quae sibi proposuerant , effecisse . Quod eo magis mirabile est , proterea quod ex historia orientali cognoscimus , extremis orientalia imperii saeculis
II Confer. Leo Allatius de Occident. & Orient. eccles. consens.saJ Libro citat. 34 Biblioth. Graecae L.V. c. r. seqq,
435쪽
culis landitus periit Constantinopolitanum imperium
anno CI CCCC ora. cum a Μa hometo II. imperatore
Turearum Constantinopolis est expugnata J Aristoteli-
eam philosophiam sed magis puram & intemeratam , quam apud Scholasticos , regnasse . Fuere etiam Graeci non nulli , qui Catenas Patrum condiderunt eadem aetate , veluti 26cetas , Audreas , Macarius , Aretas, Theopriiactus , Euthmius . Itaque in Hermeneutica theologia eamdem methodum, ac occidentales, secuti sunt, cogendi nempe sententias praecedentium , dc etiam catenas PP. condendi . In hoc differunt, quod a Dialectiea , & Metaphysica tum in Hermeneutica, tum in Dogmatica & Polemica theologia abstinuerunt: nec inutiles quaestiones disputarunt . Scholastica enim ratio in Oriente erat ignota . Sed ad occidentalem plagam redeundum est . Quamquam sere omnes seboiastici aeutis in quaestionibus disputandis otium consumerent; tamen aliqui inventi lunt XU. sareulo , qui naevos hujusmodi scite agnoverunt , atque in medio Scholasticorum cae tu , in ipsis scholis , ubi Scholastica tanto opere erat exculta , maximo animo condemnarunt . Fuere in his Ioannes
Gerso cancellarius Parisiensis s r J NDolaus Cuman-gias II ,, Deinde , inquit, cur ob aliud appellantur Tbeo-M tui nostri sopbisae verbo . , phantastiri , nisi quia ,
,, relictis utilibus , θ' intelligibilibus pro auditorum qua- ,, litate , transferunt se ad nudam Logicam , vel Meta ,, prificam, aut etiam Mathematicam et tibi, O quando,, non oportet, nune de intensione formarum , nunc deri divisione eontinui, nunc detegentes sopbi ata TheoD- ,, gicis terminis obumbrata , nunc prioritates quasi am in D divivis , mensuras , durationes, instantia, signa nam turae ,
436쪽
gius Q aliique , qui non modo de Dogmati ea , de Morali, de Disciplina, rejectis Seholae argutiis, sobrie disputarunt ; verum etiam ipsas inutiles disputationes tamquam vero Theologo indignas projiciendas esse diaxerunt . saJ Nam eum eo tempore theologi Latini eum
is turae , ἐν similia in medium adducentes . Quae es v ,, ra essent , O solida , sicuti non sunt s ad Itibversionem, , tamen magis audientium , vel irrisionem , quam ad re- ctam Fidei aedrieationem saepe proficitur. Gerso Lect. VIII. in Μarcum . Et loquens de B. Bonaventura, ita ait: is vceditis a curiositate quantum potes, non inmiscens positiones,, extraneas , veI doctrinas saeculares Dialectieas , aut ,, P ficas more multorum .... unde factum est, ut ab in- ,, devotis Seholasticis, quorum,pro dolor i major est numes, rus , irae minus exfiterit frequentatus . In fine Libride Exam. Doctrinar. IJ is Miror, inquit, Theologos nostri temporis pa- is ginus Divinorum testamentorum ita negligenter Iegere sis es' nescio quarum seritium subtilitatum indagine sua in- ,, genia conterere et O , ut ait Apostolus , Ianguere circam quisiones'pugnas verborum e quod Sopbisarum es , ,, non Theologorum . In mss. de Instituendo Theologiae studio apud Launotum loc. cit. saJ,, At vero quaeret aliquis, quales materiae dicen- ,, - δει proprie is pure Theologicae Respondeat non ,, Uo , sed Augustinus, quod illae per quas Fides saluber di, rimo genitur , nutritur, defenditur, roboratur . Fides, Spes. Θ, Caritas quemadmo um solum nominantur, ,, θ' sunt virtutes Theologicae ; ita materia illa proprie ,, dicenda est Neologica , quae Fidem aedificat , Spem eri-M git , Curitatem infiammat . Propterea paenitentibus di- , ctum
437쪽
4Ia Ap PARATUI AD PHIL. ET THEOL. Graecis, & michiemanis , & Ussanis disputantes , coa cti fuerint Scripturam , Traditionem, & PP. consulere scripta , ut ex iis errores conscerent; plane deprehenderunt, non nisi ex praedictis sontibus veram Theologiam duci oportere. Viam etiam severioris supercilii disciplinis inlustrandis stravit humaniorum litterarum studium . velut Latinae linguae , & Graecae , quae labente eodem saeculo coli coepere e quod caussam dedit plurimis , ut PP. Graecorum libros pervolutarent , ex iisque ducerent germanas responsiones . Verum haec tametsi non nullis opitularentur , tamen plerique contrariam tenebant viam . Immo vero eadem aetate Cassiae sere omnes nati sunt,
quorum plurimi quaestiones quasdam inutiles instituerunt, commenti etiam opiniones intolerandas , ex quibus plurima mala sunt nata e quibus Romani pontifices diligenter, uti solent, occurrerunt. IJ Et haec de Seho lallica et nunc de Seholasticorum sectis dicendum esse videtur .
Quamquam Scholastici ex Aristotelis disciplina disputent, eamdemque rationem philosophandi sequantur omnes ; tamen ex diversis principiis , quae ponunt, diversas disciplinas faciunt et quae ab inventore , qui eas eX- cogitavit, nominatae sunt . Celebriores sectae sunt Tbo mistica , notistica , Molimana seu Jesuitica , ct Augustiniana. Prima originem ducit a B. Thoma Aquinate : altera abis dium est , non ut conquirant dispositionem orbis terrari rum , re caeli. O siderum e Paenitemini, ait , ct cre- ,, dite Evangelio. Deuteronomii 4. notatum est. Gersos, Tom. I. Lect. a. contr. Vanam Curiosit. Cons .
id consule Dupinium Biblioth. Λuct. Eccles. Tom.
438쪽
PART. II. DBTR PRIΜUS. 4I ab Ioanne Duns Scoto et tertia a Ludovico Molina Iesulta Hispano , qui vixit saeculo XVI. quarta a S. Augustino , seu ab iis, qui proximis duobus saeculis Augustini doctrinam inlustrarunt: quos inter excellunt ex Franciscanis Franciscus Macedo ; ex Augustinianis ipsis eruditissimi viri, Christianus Lupus , Horisus cardinalis , La Fosse , Bellelli, Ioannes Laurentius Bertius , ceteri ; ut alios omittam vel Religiosos, vel Laicos, qui eamdem sententiam defenderunt. Neque vero gravissimae similiae, quas Rominavimus , in omnibus scholae controversis contrarias senten. tias tuentur e sed in iis disserunt, quae ad gratiae Christi disputationem pertinent , ex eaque consequuntur. Haec tamen a nobis in praesentia fusius explanari nonnulli fortasse cuperent: sed a proposito nostro esset alienum: saltim a tironibus , in quorum gratiam scribimus, percipi non possent . Satis fuerit per Viam monere , controversiam sere omnem ad unum caput revocari , nimirum ad concordiam gratiae , O, liberi arbitrii . Nam certum est, dari aliquam gratiam efficacem, cujus ad jumento bonum facimus: item certum est, libertatem nostram ab illa gratia non tolli, sed cum ea Componi .
In hoc est dissidium , quo modo componi possit , seu eκ quo fonte hauriri queat gratiae efficacitas . Quod ut eX-plicent Theologi , alias & alias opiniones eruditissime Excogitarunt: quae apud eos videri possunt, qui in hoc argumento cum laude versati sunt . IJ Nos pergimus
439쪽
CAPUT VI HI. De Theologia XVI. saecia i , seu de theologiae Dumatteaeis Polemirae ιnstauratione . QVamquam rerum Divinarum notitia ab ApostoIorum aetate usque ad praeiens tempus pura & in eorrupta in ecclesia Catholica remanserit; tamen pro varia temporum disciplina alia via ac methodo, uti diximus, tradita est . Atque illud ex historia exploratum habemus , ubi Philosophia in scholis Christianorum dominata est, ibi Theologia accurate & cum pretio exculta fuit & tradita , velut III. & IIII. & V. taculo nominis Christiani. Ubi vero Philosophia damnum feeit, ibi &Theologica disciplina,quod ad methodum adtinet, muta ta fuit: ut a VI. saeculo ad XII. usque . Et quo deterior Philosophia iacta est, id est argutiis & inanibus disputationibus depravatior, eo magis Sacra scientia extraneis ac inutilibus quaestionibus ad fastidium usque onerata est et atque a veteri majestate& dignitate, quae primis seculis admirationi suerat Gentilibus , ad nescio quam inanium quaestiuncularum indaginem delapsa est , quae germanam pulcritudinem , ut ita dicam , foedavit: quod saeculo XIIII. & XV. in more positum fuit. Contra Rquo tempore Philosophia quasi per gradus e tenebris egressa est , & ad lucem perducta a etiam Theologia ipsa suo lumini restituta , multis & validissimis praesidiis semuni in
ceterique Congruistae , qui a Molinae, Montemqioris, Le sit , Hametii sentevtia non nihil recesserunt . Ex Scotistis , Fontius , Mastrius , Fragonius , Du Pa uter . Ex Λα-gustinianis , illi, quos nominavimus , La Fosse, Bertius , Ndri sus, Lupus, Gavardius, Piette, insalius, ceterique .
440쪽
PART. II. LIBER PRIMUS. At Imunivit , quibus se defenderet ab impetu adversariorum. Adeo verum est , bonam Philosophiam ad Theologiam
inlustrandam omnino esse accommodatam . Hoc quam vere dicatur , duorum ante hac saeculorum historia nos docet: de qua nos accurate hoc tempore, quantum per epitomae leges poterimus , dicemus.
Saeculo XUI. non nihil detrimenti feeit Seholastica
theologia . Caussa fuere haereses nefariae, quas male sextati homines eo tempore excogitarunt , & quae non modo Theologos exercuerunt, sed etiam Eeclesiam acerrimis contentionibus agitarunt . Nam cum eorum antesignanus Martinus Lurberus , ut errores suos & inpias sententias absconderet, anno CIDI VII. Novum testamentum plurimis in locis interpolatum Germanice ederet , & haec translatio non modo ab doctoribus , qui Lu thero adhaeserant, sed etiam a feminis continenter legeretur, & memoriae mandaretur I exstitit ut Luthera ni homines nostris doctoribus, & concionatoribus audacius insultarent s quasi turpia mendacia pro concione di Nissent . Cumque nimis multi ex nostris Theologis in argutiis Dialecticis magis , quam in Sacris codicibus, es ient versati s adeo crevit apud semidoctos de Lutheranorum eruditione opinio , adeo nostrorum contemptua aut nihil supra . Huic alia & gravissima aecessere incommoda .is Nam cum antiqui Theologi multis retro annis peritiam linguarum , & politiores litteras neglexissent, ,, Lutberus mox ab initio per Melanebibonem , Zuinis glium , Oecolampadium , & Bueerum , antea quamis ab eo in non nullis arti eulis dissentire coepi sient , to- tam juventutem Eloquentiae litteris , linguarumque ,, studio deditam in partem suam traxit. Juvenes vero & ingenio alacres , & laboris patientet mox in Sacris