장음표시 사용
71쪽
4a APPARATUS AD PHIL. ET THEOL. Secta Stoica .
VII. Ab secta Cynica exiit Stoica et nam Zeno Cittieus , Cratetis Cynici discipulus , ludum Athenis aperuit
in Stoa, celebri porticu , propter ingentem tabularum Pictarum numerum , quae ibi erant: ex qua Stolei, qui ibi disserebant, Poetae , & Grammatici sunt appellati: postea Zenonis auditores hoc sibi proprium nomen secerunt . Nec contentus unius institutione , audivit Zeno Stilponem Megaricum, si I Xenocratem Platonicum, faJ Diodorum Cronum Dialecticum, sJ & Polemonem e s J ex quorum sententiis suam Philosophiam composuit . Plurimos auditores habuisse Zenonem memoriae proditum est. syJ Qui ei in ea thedra ordine sueeesserunt suere Cleanthes , Chrysippus , Zeno Tarsensis , Diogenes Bais bylonius , Antipater Tarsensis, Panaetius, Possidonius, Iason , ceteri. Qui tamen praeeeptoris sententias non semper presse seeuti sunt, sed alio modo exposuerunt. Stolea vero disciplina tribus partibus continetur , Logica, Physiologia , Ethica, de quibus breviter dicemus . Logicam cum ex Eristicorum sontibus hauserit, Zeno , iisdem flagitiis , atque illa, inquinatur: i. e. nihil distincte cogitat, vocabula non definit, sed vocibus abstractis , aut incertae significationis sere tota continetur et ex quibus tales ratiocinationes Stoici componebant, quas nullus posset interpretari. Itaque nihil aliud erant Stoici nisi sophistae verbosi , & ineptissimi nugatores , qui ex ambiguo disputantes hominem in sermone capere cupie bant , quo facilius acuminis , & ingenii laudem apud in doctos
72쪽
PART. I. LIBER PRIMUs. 43 doctos consequerentur . IJ Et quamquam Stoicorum quidam temperantiae, moderationis , consi antiae laude fi ruerint , plerique tamen omnes erant hypocritae , externam Philosophorum speciem mentientes. Logicae duas partes secerunt, Rethoricam , & DI lecticam . Illa vel est deliberativa , vel audicialis , vel demonstrativa . orationis partes exordium , narratio, confutatio , epilogus . r. Dialectica est scientia , seu firma eomprehensiore- rum de visorum . Rerum autem imagines ab objectis e ternis inprimuntur in sensibus , & per sensus in animo, quasi anulus eerae: hanc inpressionem , quae eum evidentia est conjuncta , Graeci phantasiam , Latini virium dixere . Has sequitur animi consensus, qui dum visa approbat, comprehendere dicitur e si firmiter quasi manu comprehendit , est scientia. sad Porro Logicum criterium vel est homo , qui judicat: vel sensus , per quem judicat e vel applicatiophantasiae , cujus auxilio judicatur . Itaque eriterium & est sensus,& anticipata pereeptio. in hunc sere modum locuti sunt Epieu rei Sensuum comprehensio vera est ac fidelis.Nihil autem est in intellectu , quod prius non fuerit in sensu .
Hi ne nullas homo habet notiones innatas, sed mens charta purae est similis, in qua mente primae rerum imagines inprimuntur et hae sunt notiones naturales & communes , seu anticipatae perceptiones. Mens autem nihil aliud agit, quam has communes notiones ad singula visa , quae occur
s r J Confer. Fabricius Di ert. de Cavillationibus Stoico
eorum in Syllog. Dissert. a J Hine Zeno digitis extensis , visum; paruIIum con strictis, adsensum a manu compressa ir pugno , compre hensionem adumbrabat. Lege cicer. Λead. ΟΟ. L. GaI. c. 67.
73쪽
44 APPARAT Us AD PHIL. ET THEOL. xunt, aeeommodare . Et haec de visis . His subnectunt doctrinam de vocibus , ubi de definitione , divisione , de genere , & specie . Postremo de rebus , ubi de quatuor praedicamentis, propositionibus, syllogismis hypotheticis, & omni fallaciarum genere pertractant: in quibus exponendis dies, ac noctes consumebant. st Ja. In Physiea hoc modo philosophantur. Duo sunt aeterna rerum principia, patiens seu Materia , & efficiens feci Deus . Utrumque corporeum est . Quidquid enim est,
eorporeum est, adfectus animi, virtutes, VOX, cetera.
quod extra mundum est . Deus autem vocatur incorporalis
ratio , & inmateriali , & spiritus , dum materiae seu crassori eorpori opponitur: ipse enim subtilissimum corpus est . s3J Deus est purissimus aether , seu ignis artificialis ,
qui in extremo caeli ambitu habitat. Verum pro diversita te locoruin diversa nomina habet: in aere Iuppiter, in igne Vulcanus, in terra Vesta, in mari Neptunus , cetera. Hic ignis habet in se semina & sormas rerum o mnium, cumque se in omnes materiae partes diffundit, eas movet, vivificat, & sormat secundum illas sormas, &xationes e s J idque non libere , sed ex necessitate naturae et propterea quia Deus non libere, sed necessario vinculo Materiae conjuctus est , nec ab ea potest se- Parari . Deus hoc sensu dicitur habere rerum singularum Providentiam , quia omnes materiae partes s ut anima &Pars IsrJ Stoicorum Logicam exponit eopiose Stantedius Hist.
Philosoph. in Zenone. a J Laert. L. Vr I. Is. Confer. Seneca Epist. Ios. II 3.
74쪽
pars I intrinsecus pervadit, movet, disponit , eonservae certis dc inevitabilibus legibus. Haec itaque providentia inevitabile fatum est et adeo ut nec Deus, nec materia, nec, qui ex utroque constat, mundus , ab hoc fato se eximere possint. IJ Fato omnia reguntur, alia ex aliis necessitate naturae fluunt, nec aliter evenire potest . sa IQuoniam vero caussa illa rationalis nihil extra se habet, nisi vacuum infinitum ἔ a nullo alio cogi potest: quare libera est , quia natura sua ita facit, etiamsi aliter laeere
Haec est germana Stoicorum de Deo sententia e cete ra , quae de divina providentia , de omnipotentia , de inmensitate , de sapientia, ceterisque adtributis magna dc praeclara praedicant Seneca , Epictetus, Marcus Aurelius imperator , ceterique Stoici, quorum mutila exstant scripta ; ex his principiis inlustrari debent. Nihil igitur agunt Justus Lipsius , Gaiaherus , eeterique , qui Stoicorum vocabulis decepti , illorum sententias ad Christianorum
Hic itaque, qui levitate sua extremum mundi ambitum petit, undique circumfusus , omnia cingens atque complectens ignis arti fiet alis, qui aether nominatur, dc Deus est 3 ex chao quasi erumpens , & aeternam materiam agitans secum dum fati leges , primum genuit astra , in quae particulas ignis induxit, qui Dii sunt . Dii aerem , aquam, terram formarunt, divina obstetricante manu , seu igne
undique diffuso , & ad medium delato , s J cujus partes iunt. Cum autem astra fati legibus agantur, 3c catenae
iJ Confer. V sius Theolog. Gentil. L.IL p. I ad Seneca de Provident. c. r. J J Seneca Praefat. Quaestion. Natur. λ Confer. Moshemius ad Cudπorthi Systema c. IHI.
75쪽
46 APPARATUs AB PHIL. ET THEOL. illi neeessariae caussarum tamquam anuli sint eoniuncti ,
sutura necessaria saepissime protendunt, & nuntiant. si IPorro fatali lege inundatio sal & conflagratio, non aliter quam hiems , & aestas, post longas annorum periodos redibunt. Nam ignis ille artificialis , qui in stellis
praesertim habitat, vaporibus terrae, ac maris nutritur . Cum autem haec alimenta defecerint, ignis ardor totum
mundum voracitate sua depascet & consumet , s 3I &omnia ad chaos seu Iovem revertentur . Rursum post aliquam quietem , divinus ignis novum iterum mundum producet , novos homines , dabiturque terris homo inscius scelerum , ἐν melioribus auspiciis natus. s J Sed quia naturam materiae corrigere Deus non potest , iterum redibit corruptior & sie post aliam periodum conflagratio, perpetuis cursibus & conversionibus temporum . Sed etiam animus hominis , qui est particula divini ignis, seu animae mundanae, Lyd cum e corpore extrica tur , adscendit ad aetherem purissimum, dc in ignem divinum inmergitur . s6J Quo sensu & mortalis , & inmortalis diei potest. Verum post extremam conflagrationem , di rerum instaurationem , vel idem, vel omnino similis corporibus inseretur et quae est resurrectio Stoica , a Chrisiana plane diversa. Quidam dicebant, malorum animos , materiae eontagione gravatos, in aere agitari , donec penitus dissipentur: hic infernus illorum est . Λnimae autem
s 3J Seneca Natur. Quaest. L. II c. 33. a J Seneca ib. L. LII. c. as. s3J Confer. I. Thomas de
Exustione mundi stoica . I . Seneca ibid. c. ult. syJ confer. Lipsius Disserta πω. P. II 3. seqq. 6J Inconsanies hiesunt Stoici, ac varii. ut notat --
ravius ad Laert. L. vII. c. ITI. .isti animas ad conflagra-rionem usquepermansuraι existimant: alii sola; sepientium et alii nullaι .
76쪽
PART. I. LIBER PRIMUs . AT leviores , id est, quae minus a materia noxae dc flagitii habeant , ad Lunam , seu turbidum ignem deserri, cum eo luctari , ibique purgari , usque donec naturali motus lege , ad sidera deserrentur . LI J Haec tamen ridebant alii. 3. Haec sunt praecipua Stoicae physiologiae decreta . Ex his Moralis philosophiae systema derivatur: quod cum Physiologico ita est connexum, ut ab illo separari non po sit: quod fusius explicare , non est hujus loci . Unum monemus, Stoi eos finem & felicitatem hominis posuisse,
vivere convenienter naturae , seu secum dum virtutem , cujus semina animo nostro insculpta sint . Hoc nihil aliud fgnificat, quam esse in nobis particulam divini ignis , cujus dii positioni , & legibus fatalibus libenter ac persecte parendum est . Itaque anima libera est , non quia hoc cillud velle, & nolle possit, sed quia sponte sequitur id quo fata vocant: quae nisi sequatur , ab inevitabili lege sequi coacta erit. Γ3J Cetera huc redeunt e solam virtutem
esse bonum : solum vitium malum et ceteras res indifferentes. delicta omnia esse aequalia , nec iis esse ignolcendum . Cum autem materia sit origo mali, perturbationes, quae inde proficiscuntur , comprimendas esse , corpus duriter habendum, virtutem solam expetendam . Tanta autem homini virtute ornato , seu sapienti suo tribuunt Stoiei, ut eum supra hominem evehante talemque adumbrent sapientem , qualis inter mortales nec ullus fuit, nec esse possit. s J Haee si tollis, plurima in Stoicorum scriptis morum praecepta egregia occurrunt . Laudantur
autemsIJ TIutareb. de Facie in orbe Lunae T. III. p. I 8 3 Seneca ad Marc. cap. I s. Confer. idem Epist. 17. IJ Confer. Seneca Epist. xo7. On Epictetus Enchi
s 4 confer. Cieero in Paradoxis Stoicor.
77쪽
48 APpARATUI AD PHIL. ET THEOL. autem potissimum,quod jurisdiaturalis principia, seu doctrinam de ossiciis erga Deum , erga te ipsiim , erga alios, primi in scholis tradiderint : qua de caussa veteribus juriscontultis Romanis admodum probati fuere . Et haec secta ad Caesaris dictatoris aetatem usque cum honore pervenit , quo
tempore Possidonius siJ & Μnesareus saJ Athenis, αRomae Stoicam doctrinam publice docuere . Secta Platonica. VIII. Sed praeter ceteros Socratis auditores ingenii praedicatione claruit Plato Atheniensis , natus Olympiade Lxxxv II. vel sequenti . 3J Hic prima juventa Heracliti ,& Parmenidis , Eleaticae sectae alumnorum , philolophiae operam dedit sub Cratylo , & Hermogene . J Deinde in Socratis disti plinam se eontulit. Defuncto Socrate Veniens in Italiam , Pythagoricae sectae animum adjunXit . Inde prosectus Cyrenem Geometriam Diodoro doctore didicit : in Aegypto Λstrologiam , unde reversus Pythagoreis rursum in Italia dedit operam . IJ His praesidiis paratus, ex iis , quas didicerat, opi nionibus systema suum composuit. Igitur ab Euclide Megarico , quem etiam audivit, sumsit Dialecticam et a Cra-tylo, & Parmenide , Naturalis philosophiae praecepta , quae apud Eleati eos vigebant e quibus alia junxit, quae ex Pythagoreis acceperate tum demum ab eodem Pythagora
s i J Didas in Possidonio . a J Ionsius de Script. Histi Phil. L. II c. II. 32 Confer. Petavium Ration. Temp. P. I. L. III.
78쪽
Metaphysicam : Ethicam vero, & Logicam a Socrate . IJ
Ex quibus omnibus systema glutinavit, quaedam vel mutans, vel demens, quae aliorum opiniones turpiter depravarent et in quo oncretismum t. e. adversa adversis con-eiliandi studium prodidit . Docuit Plato in Acasemia, qua erat gymnasium suburbanum consitum arboribus : ad eas quo sectatores nomen habuere Academicorum & Platoni
Philosophiam Plato esse dixit , conversionem animi
ad ea , quae re vera sunt , & mente videntur , ut Deus , ut ideae, ut animus a corpore sejunctus . Ex hac contemplatione sequi actionem , seu morum praecepta . Artem vero investigandi verum utrique esse necessariam . Quare in tres
Philosophiam partes divisit, Physiologiam , Ethicam, Dialecticam . s3J
I. Cum Dialectica viam sternat ad intelligibilium,& universalium idearum contemplationem , qui finis est hominis , occupatur tota in iis, quibus ad illud pervenire possimus . Primum igitur nomina se offerunt, quae rebus ipsis conveniunt: itaque de etymologia nominum disputat. Deinde rei essentia occurrit, quae definitione , divisione , resolutione cognoscitur : de quibus etiam disserit ipse . Postremo occurrunt adjuncta rei: haec non aliter cognosci pose sunt, nisi inductione , & ratiocinatione. Ratiocinatio autem vel est necessaria , seu a dictiea : vel probabilis, se a Ulaberematica et vel inperfecta , seu quae enthymemate con stat, ut rhetorica plerumque . Sophisnata sunt saltae ratiocinationes . Haec tamen non via ac ordine eX posuit, se a - D palli na
79쪽
rassim dialogis adspersit Socratis more , frJ quae viri aliqui docti in udium collegerunt . faJIam vero mens nostra antea quam in corpore elaudatur , primorum intelligibilium , seu idearum notitiam habuit , quae per sensus adquiri non potest. Verum cum anima corpus contingit, earum obliviscitur : nec nisi sensuum ulu , & appulsu phantasmatum excitantur , quae Vocatur reminiscentia . Notitia vero rerum , quas antea per sensus cognovit, vocatur memoria . Sensus est animae adfectio per organa corporis et intellectio est actio mentis , quae ideas
contemplatur . Intelligibilia prima sunt ideae r secunda sunt ideae in materia, seu species . Sensibilia prima sunt qualitates e secumda concreta , ut album . Prima, & secunda intelligibilia judicat intellectio . Prima, & secumda sensibilia sensus . Quare & reminiscentia , & sensu notitiae adquiruntur: illae scientiam , hae opinionem ge
Quamquam vero oriretur a sensibus , non esse tamen judicium veritatis in sensibus: mentem rerum esse judicem, solam dignam esse cui credatur . Iudicium vero practicum fit cum notitias adquisitas ad rationem boni,quod in animo in situm est, reserendo , bona, an malasint, dijudicamus . Haec Lcgicae veluti summa est et quam ipse cum theoretica parte conjunxit . a. Speculatricem disciplinam in tres partes distribuit , theologiam Naturalem , Physica in , Mathematicam. Theologiae haec praxipua sunt dogmata . Ex nihilo nihil
siJ De Lutea praesertim agit in Theaeteto , Phaedone , Phaedro : de sophismatis in Euthi demo , O Sophista : de
vocibus in Cratylo . ad Appulejus de Dogmat. Platonis , on Alcinous . Ex Riecentioribris eo er. Stante ius Hili. Phil. in Platcne, is Brucher. de eod. Tom. I p. m. 6 Ia. I. VI.
80쪽
fit. st J Duo sunt prima & aeterna rerum principia, Deus.& Materia : quae & separata sunt, & a se invicem non de- Pendent. Γad
Materia & naturali inertia , dc vi quadam congenita sua rationi , ordini, bono adversatur : id est , motu suo malo , & inordinato adversatur opifici seu conditori, qui ratio est , ordo , & bonum . Γ3J Caussa seu conditor est in . corporalis , ct materiae repugnans , qui ad eam libere accedens formavit mundum sensibilem : s J sed rei rami iam
materiae naturam plane vincere non potuit. Ex quo omnis
mali origo . Ex Deo autem manavit aliud principium a se diveris D a sum, id In Timaeo Tom. III. pag. 38. quo Dialogo PM--
Iogia Platonis eontinetur . Confer. Cicero de Divinat. L. ι I. creationem ex nibilo nullos Gentilium agnovisse , nee admisisse, erudite ostendit Moshemiu= de Creatione ex nihilo apud cudoort. pag.ssaa Hane materiam esse sempiternam , non vero in- , , mobilem , ait Plato , Timaeo Tom. LII. p. sq. p. 28. Legatur Cicero Academ. Qin. L. I. s. . pule jus de Dogmat. Platon. L.I. p. m. 284. ω I. Visidius de Manichaeismo ante Manichaeos L a I. g. 32. IJ Theaeteto Tom. I. p. I76. & Timaeo Tom. III.
. Suspicis es, Platonem , qui Heracliti, is mi ba-gorae dogmata amplexatus fuerat, credidisse, Deum esse ignem.'materiam subtilissimam, seu non esse in materialem, eo sensu quo nos accepimus . Sed id plane non constat et nec ipse se aperuit . confer. Moy ιmius ad Cudvvorthi System a . c. v. s. I. g I syJ ,, Voluit Deus bona facere omnia, malum autem nula, tum esse, quantum natura: oe materia pateratur . Pla to in Timaeo Tom. IlI. P lo.