Leonharti Fuchsii ... In Hippocratis Coi medicorum principis septem Aphorismorum libris commentaria, ab eodem authore nuper recastigata, adiectis adnotationibus, & locorum difficilium Galeni explicationibus. Cum indice insignium copiosissimo. Lugduni

281쪽

nerationis

causa. Tormina. Interpre lapsus. Petito tis a

eiusmodi fit magna essicit frigiditas. crassissimos genera Vflatus. Atqui Gale. in Comme.tympaniam non a magna frigiditate, sed exigua procreari tradit:idque rectissime.Neq; enim absolutum frigus, neque vehemens calor status generare potest.hic enim vinces ea quς complectitur,cibum e tenuat, minimEque ad fiatuu m procreationem idoneos esscit,illud vero neque extenuat, neque conficit, neqne dissoluit cibum.Calor autem parum validus, ut cibos quodammodo dissoluit, ita non exqui fite conficit, quare subinde flatus necessarib exoritur.Quod in externis etiam reb' videmus. Frigidissima enim costitutio, ac calidissima erem purum& serenum efficiunt, media vero nebulas parit, ut copiosius Gale.lib.3.de sympt.causis,ca.7.ostendit. Aquam vero inter cutem siccam,ut quae ex flatibus potissimum generetur tum

fieri no est miru. ANNOTAT. IN CA L. COMM.

Tormina.JGrςce,ri. M,intestinorum dolores rectius conuertes,ne quis dysenteriam,Celsum secutus,intelligar.Sollae enim is dysenter iam interpretari tormina. Sed intestinorinJGraece,ἀλλ' ἐμπαρ F laro Misy isamoi 3Ho or,sed intestin rum anfractibus seu inuolucris interceptus. Neque a medicamentis.J Graece, sταμί' ori Φαν κειας, deinceps neque Emedicamentis.Summus venter.J Graece, τὸ me rem, imus venter, de quo multa diximus in expricarrone Apnor. 3s.s ctionis prim .Quod vero & hoc modo,&c. JGraece,OA'. πιδ -τα ἐμιρτητο υκ ωπα, Sec. quod vero a tumorissimilitudine hydroyem,Sc.Non tamen humidum est.JGrPce Min νγ γεκώαπφ τω ari: reia,Non autem humidi sicuti ascite.Vt sit sensus:Hippocrates nominauit hoc morbi genus hydropen a tumoris similitudine,non tamen humidi tumoris ut asciten.in tympania enim tumor est a flatu lento spiritu, in ascite ab humoris aquosi copia. Membrana abd minis interiore.JGraecὸ, π ιυνα .Est autem peritonaeum membrana abdomine distincta tenuissima,tatis & cotinuis araneoru telis simillima,musculis abdominis substrata.Arabes Siphac vocant. Non recte igitur interpres conuertit in membrana abdominis interiore: cum simpliciter dicedum

suisset,in peritonaeo. APHORIs Mus XII.

282쪽

st uortim alui liuitate isti Zimrum insistox tur, hos a be=no x mi re per superiora purgare missum est. Docer in hoc apboris ino Hipp. st, ii qui lienteria seu leuitate intestinoru laborant, hyeme nou sint supra pur H-ε togandi siue igitur a pituita acida, siue ab humore acri & te- tu eon' uir ui hoc est bilioso, fiat intestinorum leuitas, in ea tamen hy per infe-berno tepore,ut supra aphor.- .dictu est, per vomitu purgan- rio a pux du arger no erit. Qujppe tu humores ut loco iam citato co gw ivx' memoratu est, in uniuerso ab udantes corpore, sunt pituitosi,

ideoq; ad inferiora magis reput quam superiora. Per purgationem aute Hipp.ea quae uniuersum corpus purgat, intelli-ULIn particulari enim diuersum facere licebit.Verbi gratia, ubi ventriculti tantum leuare pituita conamur, ubi nihil aliud obstiterit, licebit ea hyberno etia tepore per vomitu educere. Pari ratione, si flava bilis in intestinis tatu haeserit, ter inseriora, state etia ipse,purgare non absurdum erit, an enarratione quarti Vltorismi nutus section. fusius docuiamus,& in Commentitas in hunc aphorismum Gal.tradit.

ANNO T. IN GAL. COMM.

Deiiciutur.radiiciendit,qualia sunt ingesta. Cr ce enim est, ἡ αακαῆ r m. In temperaturas. Jfiigidas scillaei. Nam, utcs.sect. 5. apho.Comm. I.testatur, i itas intestinoru ex frigore interdu oritur, propter quod L R' Mi pulla fit ciboria in veolriculo immutatio. Humidiis etiam, ' ' Mx nimiru retentrice intestinoru facultate mirifice impetunt.Eorsi vero que continetur in intestinis,nihil potest per Nil ea qua initus vacuari. Hoc quide dictu pugnare videtur cum eo counetur' i scribit Hibi Gal.Quippe in sect. .aph.Com. Io. tradit, is iVxςiu idi leo stercus vomi. Stercus autem gigni in intestinis satis ustat ex iis quae diximus lib. 3.Paradox.ca.6. Item lib.3.de euari ympi.cau.c.3. disertis verbis asserit onullis clysteres ad eb ant. viendisse, ut vomitione rei eicti sint. Respondendu nihil e Umquq in intestinis cotinetur naturali ratione pervomitu Rcuari. Quod autem interdum stercus aut clysteres per i xR em voluulum vomitu reiiciantur,id ipsum quide accidit, quod violenter su rsum ferantur,idq; propterea quod ventri 'ius & intestina iam non se habeant secundum naturam, Ut

gQter admodum loco iam citato Galen docet, ubi inter

caetera

283쪽

1σ8 SECTIONIS IIII.

- c tera in eum scribit modum:Quum secundum naturam se, habuerit ventriculus, e supernis partibus per gulam ad seis trahit,atq: per inferiores delicita Quum vero praeternatu-- ram affectus est etiam ab infernis aliquid assumit. ippe, nonnullis clysteres adeo ascenderut,ut vomitione reiicere '', tur,quemadmodum & stercus per letales voluulos. Atqui fa- tius fuerit per huiusmodi assectus, ut dicamus ventriculum' non trahere,sed suscipere duntaxat ea quet ob intestina com-'' primentia violenter sursum feruntur. Nam quod intestina' constringuntur, id ipsis secundum naturam conuenit, atque' eostrictionis auxilio adiuta, cibum ad infernas partes deib ciunt.Verum per assectus quosdam quum contractrix motio inceperit fieri deorsum, latio eorum quae in iis continentur' sursum fit.Haec ille. Quibus sane verbis Gal. diserte docet, cur interdum violenter & praeter naturam ea quae in intestia

nis continentur,sursum ferantur, ac vomitu reiiciantur.

Lui ad veratri sumptioncm non facile sursum pum

. gantur, horum corpora ante potionem praehumeditanda sunt uberiore cibo atque quiete. Docet in boc aptior. Hippo. per veratra non quosvis esse

vacuandos, sed eos tantii qui facile null5q; negotio v munt. Contra eos qui difficulter vomere solent, non esse vacuandos hortatur,nisi eorum corpora prius cibo pleniore &quiete praeparetur. Veratri autem,quod duplex est, album &

pl. ' nigrsi, meminit, i eo crebro ad vomitiones via sit antiqui-

Vomitus tas.Fuerunt enim olim multo quam hodie sint frequentio- olim se res vomitus, ita ut non temere Asclepiades, ut autor est lib. v R ς ' et ε. e.3.Plinius vomitiones tunc supra modum crebras dam

nauerit.Quod hodie sub nomine veratri nigri vendiit officinae non est legitimum, ut in nostris de Stirpium historia hi ta εἴ Commaeemostrauimus,neq; exquisita admodii praeparati vi pondu, ne eget,& de eo drachma integra sine omni discrimine dari potest.Album, P eius sumptiopericulo haud vacet, non nisi. exig

284쪽

Ap HORIs M. XIII.

exigua quantitate exhiberi debet. Datur de non praeparato

scrup. I.De praeparato aure drachma semis aut ad summum, scrupuli et .Praeparatur vero de corrigitur eius malitia variis Prepata, modis:aut enim in pasta impositus, perinde atq; scammonia μtorrefit,torrefactusq; subinde exhibetur.Qui sane modusest Dioscoridis,qui lib. .de eo sic scriptu reliquit:.Panis etiam . . compinsitur,& torrefit. Potest vero& panis is, in quoeleb . . rus coctu; est dari,qui itide sine omni periculo purgat. Praeparatur etia aliis multis modis, ut videre licet legeti Aetiulib. 3. e. i1 .mequentibus. Et Pau. lib. .c.2t.Infigitur etiam integris die & nocte raphano dein postridie ubi in raphanuelebori vires migraueruit, verato amoto,raphanus minutis. sine dissectus in Oxymel ite, maceratur propinaturque Oxymel. Hic i; modus dandi veratrii est Galeni, quem tradit in cap. 3.lib.cui titulum fecit, quos purg.opor. Et ubi in Ox melite exhibetur veratru, facilius Gai .etia teste, de celerius exit.Caeterii difficulter vomunt, quibus thorax est angustus Qui dimac depressiis, ut supra in enarratione aptior. 8. huius sect. di- cutiet Voctum est. Prompte enim iis vasa pulmonis & respirationis inania instrumentis seruientia rupuntur. His itaq; veratrum dandunon est nisi illorii corpora pleniore cibo de quiete humectetur,ut scilicet ex eorunde humectatione fluxile corpus fiat, meatusq; reserentur & laxentur.Vberiore vero cibo utendit,

non quidem in quantitate,sed in qualitate. Nam, ut Gale. in duri

Com.ait,no cibus simpliciter plenior aptus est, ut natura hu modo. mectet, sed quicunq; nulla vehementetraquillitate obtinet. Sic Philor.etia huc Hi p. locsi interpretatur dices, τὶ, δτῖ φκ ου ποσιτο Mπἴμ', ἀαλ- rrv xli , quod Hipp. dixit, multo cibo non de qualitate intelligendu est,sed qualitate.Hu mectante itaq: cibo uberiore utendum 3c qu iete. Haec aute qua ratione humectet, Gal. in Com.abunde docet. Humectatio- Humina. ne autem illa ideo opus est,quia nisi pr humectentur nerui, xi ligamen ra, aliaeque partes corporis sicciores cibo de quiete, conuulsionem haud dubie concitabit Veratru m quod inter- orui. tio ordine calidum de siccum, maximaq; trahendi saeuitate praeditum esse constat. Facile itaque iis partibus inanitis&exiccatis couulsionem afferet quae letalis erit, Hio.teste,qui ait Conuulsio ex veratro letalis est. Caeterum ad sententiamnunc enarratam alludit lib. 6. idem.part. s.aph. 28. Hipp.

285쪽

s ECTIONI s II II. ubi ita scriptum reliquit: Quod si volueris ut Is qui bibla

Veratrum celerius purgetur,ut lauet aut comedat iube.

Aqua vero neq; pota.J Soli cibo simplieiter dictio inest,

Gai in Comm.teste, ut ex natura solidas corporis partes nutriat. ii' vero aqua nonutriat,Gal.lib. 3.Vic.acu. Com. 37-

teste, igitur neq; solidas corporis partes quanquὶm ut idemGal.lib.s.de Si mpl.med.fac.c.3i ait, omnium sit humidissi- aes d. m humectabit, Extrinsecus quidem occursans aqua casepotis paria neas corporis partes humectare potest, at non Alidas. Solite o hu- darum enim partium ariditas,Gal. ca.vit. le marasmo teste, me M. alimentis reparatur,non extrinsecus occursantibus Hinc est quod lib.3. Vic.acut.Commen. 22. aquam minus Luminare,

quam mulsam& vinum, tradit idem Gal. quod scilicet harui a solidas corporis partes humectent,aqua vero minimes

, Eum qui veratrum biberit,ad corporis motus magis, ad somnos vero quietem minus ducere oportet.C pora autem motu turbari, nauigatio indicio est. I Neo qui praecedit aphorismo, Hipp-de Praeparationequet

I ante veratri sumptionem est necessaria disseruit. In praesenti quid ab eiusdem sumptione sit agendum monstrat, in EA ,' qui Sum qui veratru biberit.E quibus saneverbis abun philone ' de liquet veteres veratrum in potione, nepe oxymel ite pr usus. pinane.Hoc enim modo datu minus nocet, Hipp. in libello de Veratri usu teste,nec sussi at.Debet aute,ut ibidem Hii . docet, potionis esse tertia pars. Quod vero de veratro dixit Hipp.id ad quodvis aliud medicamentum vehementer pur- A purga-gans transferendum erit Ab horum enim sumptione mot xi QRς Lux potiuς quam quiete & somno utendu, quod is nimirum cor-ὸues pora turbet, ac medicamentiactionem iuuet. Motus enim Philol. autore, facultatem medicamenti ad iecur, venas, cerebrumahorace,alia'; corporis partes deseri, sicq; bumores attre

286쪽

morum vero non intelligere oportet vehementes motiones, Motuneas enim Hipp.etiam non πι-- appellare solet,ut videre li-H eet lib.2.de Tuen.san.c.r.Galent. Tantum itao; motum esse conuenit,ut humores agitet, ac facultate expultricem quasi . . excitet.Caeterum in somno & quiete,ait Philol.naturales fati a cultates magis agunt,ac purgans medicamentu concoquut, lis eiusq; actionem trangunt.Quare purgatorio medicamento A purga se epoto,dormienduno est,quod scilicet hac ratione actio m

se dicamenti frangatur & impediatur. Neq; olbstant Musae ra- V

ei: tiones,quibus hoc loco somnum a medicamenti purgantis: sumptione conserre potius quam nocere, temere admodum et . ostendere conatur,quaru quidem haec una & prmipua est,miis stinnus materias ad ventriculu trahit:altera, p per somnumi, medicamentum in D mos resoluatur,& pervenas ad trahendas materias quae vacuari debet,penetrat: tertia,P in somno

ad quod bonuesta malo segregatur,& coctio luceda quodam

' sit; q per somnu corporis vires simul cum medi-

eamento ad minas materias per suas conuenientes vias e

pellendas, impetuosius concurrunt.Nam ut ordine has ipsas diluamus.primum minime veru est,.scilicet somnus materias ad ventriculum trahat cu ut paulo ante dictum est, iasomno medicamentu cocoquatur fere, atq: eius vis dissolua-- tur,frangaturq; ut a remotiorib.partib. trahere subinde noqueat.Magis igitur tractionem medicameli impedit,quam iuuatsemaue.Dein utcunq; cocedamus per somnu in fumos v. Epid. i resolui medicamentu tamen O autore Hipp. in somno san- pari. s. A-; guis,&cu eo spiritus intro magis repat,no potest fieri ut v Pi -- λ

nas penetret tu mi illi quin potius in sanguine ad interiora remeabunt. Tertio, concedimus quidem in somno, si nihil aliud impediat bonu a malo separari,& coctionem fieri:sedi hoc nomine minus esse dadisi illo tepore medicametsi cote dimus idq: duplici de causa.ne scilicet natur actione ic c i cti ε ipsam impediamus,&coctii atq; alteratu subinde etias a naturali calore medicamentu vim sua amittat. Quarto nom potest virtus in medicamelo ipso impetu olius ad expelledat' noxia concurrere, quod somnus medicamenti, ut iam saepe monuimus, actionem frangat & impediat. Quod etiam hic . is acontrario innuere voluit Hippoc.dum ait, tum corpor. turb

287쪽

turbare. si enim motus turbat,igitur somnus & quies non turbant: atq; adeb utraq; immodica purgatione, ut sequenti aphor. Hi p.& experietia quoq; ipsa cofirmat.reprimul. Nullius itaq: momenti Musae rationes esse constat.

ANNOTAT. IN GA L. COMM.

Quum igitur talis motus fuerit, &e.JG ce, sere' no et rem

igitur i lis motus sufficiens sit etiam solus,corpus ad vomitum praeparare. Vt si medicamento coniungatur. J Omissa sunt noc loco duo verba.Graece enim ita legitur . nidor

. , par est ut si ipse vomitorio alicui medicamelo leui ri coniungatur fiat essicacior.Vt sit sensus verborum Galen. Eiusmodi:Si se solo motus potest corpori concitare vomitu, multo magis concitabit, si medicamentum vomitorium, quantumuis leue,accesserit.

moue.Ubi vero Oidiendum esse censueris, num conciliato, ct haud moueto. P Raecedenti aphorismo docuit Hipp. quod medicamenti

purgatis iam assiimpii vis per corporis motum sit excitanda.Nunc idem quod antea docet,simulq; qua ratione immodicam eiusdem purgatione sistere ac cohibere oporteat monstrat,inquiens: Vbi volueris ut veratru, aut aliud quos uis medicamentu purgans magis ducat, essicaciusq; vacuet. moue corpus,propter causas in praecedenti aphorismo exposomnu sitas. Quu vero sistere, ac sedare immodica purgatione vo- η',' i, lueris somnii facito nec moueto corpus. Quippe,Philol. t inai - ste,somnus animaliu& Vitalium facultatu quiete assere,ari: meti sistiti adeo easde corroborat,quae subinde robust iores factae assumptum medicamentu,attracto'; ab iis humores cocoquunt.

ANNOTAT. IN GAL. COMM.

QM veratru su mpsit.JRecte ita interpres conuertit hune Gal. locum.Graece enim est, Utiau μμ arispine, id est eum Comnu

288쪽

is qui sumpsit,non sumpturus est, ut Braciuolus perpera est in- Muta In. terpretatus, veratru. Qua certe interpretationem cotra in- terpreta terpretum omni u mentem confinxisse Musam censeo, ut lia 'improberet ansam Galenu temere vellicandi, quasi is minus rectδρ' Aphorismii Hippocratis introduxerit. Tamen omnibus co- stat non Galenu,sed Musam potius Hipp.sententiam noreste intellexisse. Uellem itaq; ut deinceps disceret Musa, cautius tantum virum reprehedere. Non est autem absque rationeacc.JGraece,AEM- δε τλαντια τοῖς πωσι τ' a 2 . . Rationi vero consonum est, ut ea quae cotraria sunt iis quae cient vomitum,sedent purgatione. In quo motus animales. ιGraece, Μ wia quo actiones animales ociantur, quiescuntue.Si mile est quod lib. r.de Sym.cau.ca. 9 scribit Gai .inquiens:Neminem latet,sensus per somnos aut ociosos omnino esse,aut debili- Οter agere.Et paulo pbst iterii,Itaque toto hoc tempore, ait, quo quis dormit animalis facultas quiescere,naturalis vero validius agera videtur.Qui & per sensum filii. Quae legendum, refert enim actiones. Intelligit itaque actiones ani males sensificas,quae numero quinque sunt, videndi, doran- Actiones di,gustandi audiendi,& tangendi. In motibus qui fiunt ex appetit J Gri ce, in τιαι καθ' ὀίμαν πιν- ν, in motibus qui voluntate suscipiuntur, aut voluntariis simpliciter, intelligit autem motrices actiones.

Veratrum ij, qui sano sunt corpore periculosum est, Rippe con ultionem et cit,

Quod supra generatim de omnibu purgantibus medi- shas .camentis Axit Hipp. id sumnunc speciatim de solo apho. . veratro asserit nepe quod illud sit periculosum iis qui fano M 3 sunt corpore,quandoquide conuulsionem ex inanitione quae V Mruni t antea dictsi est. letalis est, afferar.Idque no alia de causa. '' duuinisi quod nihil ererementorii in corpore inuenies, sanas parxes solidas, neruos potissimu ,depascatur.& earunde humidi- rite dissipet atque exiccet:quemadmoduin iam citatorumhphorismorum explicatione copiose a nobis est dictum.

289쪽

C Ectione prima monuit Hippo. ut medicus humbres pero coserentia,& ad qui natura ipsa renderet loca vacuaret. Vt autem sciret quorsum haec ipsa vergeret, voluit etia ce ta quaeda signa commemorare,quibus naturae motus depre- Mota qui- hendi posset. In hoc aute aphorismo notas quasdam tradit. hus naxu quibus naturae motus ad superiora cognoscitur, inquiens, Sirae 0 μ' ei qui febre vacat cibi inappet&ia idε enim significat απμ 4 sep '' ri, I sal.teste quὁd Ahis F, accidat,primu signum erit unde Izβ'' eolligi potest laborantem purgatione per superiora egere. Neque enim haec inappetentia aliunde procreatur,quam ab ipsa bile quae appetendi facultate deiicit:idque per seipsam,

Siquia calefacit ventriculu.Calor enim praeter natura qua excitat, lida eorpora laxando dissoluit,& ad attractionis functionem reddit imbeeilliora. Hinc est quod Gal.lib. r.de Sympl. causis cap.7.scribat inter potissimas cotinentesque causas quibus fames impeditur,calore numerari .Et cap.62. Artis medicae tradit,quod calidior natura ventriculus, melius quid i concoquat, quam appetat. Quare supra Comm.1.huius sect. inter caetera signa biliosi humoris,cibi appetEtiae desectsi recenset Non aute temere adiecta est ab Hipp. si febre vacat:vbi enim eger febre simul correptus fuerit,ium inan petentia haec no a bilis abundantia,sed febrem potius aecidit.Respuunt enim aegri in omnibus febribus,potissu Muci in- mum aute vehemetibus & cotinuis cibu. Musa locu hunc interpxς suis Comm .non videtur intellexisset putat enim febriu ideo 60 4 η' mentionεseeisse Hippocrate,s in illis.etiamsi adest cibi inm appetetia no necessariusit per superiora purgare, 9, scilicet vomitu elicietia medicameta calidissima sint.Quasi vero ea quae per inferiora purgat,no sint etia calida.Costat tamen, utraq; interdit medicamenta in febribus,no quide ob ignea febris ut ait Gai, sect,I.Aphor Comm.a .caliditatem : hanc

290쪽

it σ

enim scimus sui ratione nocitura, sed propter humores illa efficientes adhiberi.Quapropter febri u ni non ideo facta est

mentio,quod in illis purgare aut vomitu elicere interdicat Hippocrates:sed ut certi essemus, sebi e no praesente, inappetentiae causam esse humores biliosos sursum impetum se cientes.Quibus quide humoribus in febribus in appetentia acceptam referre certo haud licebit,clina etiam febres reliquae haud biliosae appetentiam,vi iam dictum est deiiciant. Aliam etiam priore magis absurda rationem affert, quam oui volet in eiusdem Comm. legat. Alteru signum quo eos qui per superiora purgandi sunt,cognoscimus,est cordis do Cordi, dosor, erληγε - vocat.Per cordis aute dolore nihil aliud intela ἰηπ.ligit nisi ilire u τε aiax , id est,oris vetriculi dolore, Philol. etia teste,quod veteres, ut Gale.multis in locis testatur, c hoc est cor nominaueriit, quemadmodu alibi copiosiusdemostrauimus .Hic itaq; dolor cu fiat a flava bile os vetriculi infestate, manifesta est, quod per superiora purgatione monstret. Et nullusa ne eius doloris praetentius re inediu v mitu reperiri potest.Tertiu indiciu est vertigo, quae scilicet o i 'gQ fit per cosensum a ventriculo sursum delatis liuinorib.& va- iuvar' porib. QIartu,oris amaritudo,quq itide in toto corpore pre a se fert redundantia.Causam eius rei explicat Gal. lib. r.Vict. ει acut.Comm. 29.ubi inter caetera sic scribit os amaricat, non s. rplde. quod malsi in ore magis fiat,sed quod sentiedi ea parte natu- par.3.aph. ra generis humorii discretoria secit.Quare rectissimeHip. δε dixir, lingua quale sit hii moru seru indicat. De i is vero hoe in loco Hipp. potissim si loquitur,quibus flaua bilis in ventriculum effusa supernatat. Haec enim per membrana subiungentem gula sursum delata os ainarescere saeit, ait Philothe.Csi itaque quatuor iam c6memorata symptomata non accidant nisi a flava bile in vetriculo supernatante,& suapte natura superiora petete, igitur per superiora esse purgados

eos quibus haec ipsa eueniunt,recte significare dixit Hipp.