장음표시 사용
121쪽
SEcunda sententia est Capreoli in i . distinctio
ne i9. quaestione 3 . a riculo I. conclusione x. γδ.-Soncinatis in 6. Metapus quaenimie 17. qui docent, veritatem, seu Verum in rebus,aut etia n intellectu non *Ium includere formaliter relationem conuenientiae, sed etiam essentiam absolutam, & esse illius rei, cui coniungitur: qualis vero sit illa ratio, non eodem modo explicant. Capreolus quidem, quantum ex eo colligere potui, locis adegatis,ae artic. 3 .ad asgumenta contra secundam conclusione affrmare vi detur , relationepa illam, qua cum absoluto completur ratio veritatis, Osi e solum rationis, quae fundamentum tantum habeat in re ipsa: probat ex sancto Noma, ini. distinitione is uuae ione samo. . ubi aperte docet Veritatem , hcut
etiam tempus , &iiciua alia non esse solum aliquid rationis,nes solum quid realς,sed viro
sue consummari . . .. , . Estnonas Vero asterit, relationem illam in ersaturis esse realem I videlicet, conformationis,
ac cόnuenientiae cum idea intellaetus diuini ψad quem omnis creatura realiter refertur: inessentia autem diuina esse relationem latic an is, quia solum nostro m0do intelligendi ad suum intellectum refertur , cum ab eo realiter . non distinguarur. AFit praeterea stam relationem ad rationem veritatis non directe per- . . , ' tinerei
122쪽
xinere, sed nomine vexi nostro modo intellj-gendi consequenter solum denotari,quod non possimus sine illa absolutam veritatis ratione intelligere,in quo non aperte consentit C preolo. Haec omnia non aliunde probant, quam
ex quibusdam locissum Thomae, ex quibus eage ducere sibi videnturi Caeterum quidquid do illis sit, sententiasam
cti Nomae superiori capite a nobis iam explicata manet. Nunc vero haec Capreoli ., Soncinatis opinio omnino amplestenda non est. Et quidem, quod ad relationem spectat, inferius, nostram lententiam confirmantes , monstrabimus , solum esse rationis, in quo cum Capreis conueniemus. Vnde autem illa desumatur 'ibidem explicabimus, a
Porro autem non esse realem relationem ad
intellectum Dei, ut putauit Soncinas, superior capite probatum est. Superest igitur, ut contra utrumque in praesenti ostenciamus, Veritatem non includere in sua ratione directe absolutum, & relatiuum, ut videtur docuisse C ereolus : neque absolutum directe, & relatiuum Onsequenter, ut putauit Soncinas i id quod in hunc modum se aderi potest. Veritas, maliter loquendo, affectio qua dam est re1.aut salte ad modu affectionis cocipitur,& denominatur,ergo re ipsam, cuius est assectio directe,&formaliter no includit : qu uis enim Gomine concreto veritatis, quod est, veru,significetur directe materiale subiectum,
iudiςet, res ipsa quae halbet relationem: relatio
123쪽
1 Ο QN AESTIONUM METAPHYs. vero quasi consequenter,& in obliquo e ob id tamen non debemus asserere,in formali ratio Me veritatis rem ipsam absoluram includit hoo Enim commune est Omnibus nominibus concretis accidentium, ut album e significare nimirum directe rem sebiectam, & consequenter, aut in obliquo formam,ut albedinem,scut Probabimus insta disputatione t si cap. 8. Tamen non propterea dicimus de ratione rmae, vi
delicet, albedinis esse subiectum ipsum, quod
album denominatur. ' Haec ratio non solum Contra Capreolum. probat rem ipsam absolutam simul cum relationς illa conformationis , MConuenientiae ad rationem voritatis non pertinere, siquidem affectio rei non includit forrnaliter rem ipsam , cuius est affectio: sed etiam contra Anc Mem ostendit, directum significatum veritatis esse solam relationem illam nosubiectum , sicut de bonitate , & malitia mo- tali pari quoque ratione dicemus
CAEteris omnibus praestare videtur opinio, quae docet. non solum veritatem non esse . in rebus formaliter, sed neque primarie illi sonuenire : ac proinde eas secundarie , & de nominatione derivata ab intellectu veras a pellari : sicut medicina dicitur sana ab anima , tis sanitate, quam efficere potest .Hanc sentenis
124쪽
sequi videtur Henricus in summa, articul. 3q.φιαε 's is littera L. N M. ea vero primum explicanda, deinde confirmanda nobis est. Primum igitur sic debet intelligi, ut veritas in rebus non solum sit relatio rationis , nam etiam in intellectu est huiusmodi, sicut ditfutatione praecedenti dictum est: verum etiam in rebus ipsis den minatio veritatis sit secundarie ab intellectu derivata,ita ut eo selum res dicantur Verae,aut
etiam talis, quod sunt causa veri aut falsi tu dich in intellectu,sicut medicina dicitur sana, quia est causa sanitatis. Ex qua doctrina sequuntur duo, unum est, res esse veraS ex ordi.
ne ad intellectum,non quia sint conformes i tellectui Dei, aut artificis,ad quem, Vt ad causam per se teferuntur: sed quia sint capsa veri iudicij in compositione aut diuisione e gique idem eadem proportione de fessitate dicenduest, ut inferius explicabitur. Alterum est, omisnem veritatem, aut falsipatem proprie, & primarie esse in iudicio enunciationis, & caetera omnia secundarie a veritate , aut falsitate inatellectus vera,aut falsa nucupari, aut quia sunt causa illius, ut res: aut quia sunt signI, ut vo tes.& alia quasnaturaliter significant id,quod est in intellectu, visanctus Thomaου in hac quaesti
ue,art.t. docuisie videtur: quare veritas rerum non erit relatio conformationis, aut conue-
'ientiae cum intellectu Dei, aut artificis , sed uuaelibet vera, aut falsa dicetur qx co, quod est
125쪽
3 6 QNAEsTIO FUM METAPH. - causa veri, aut falsi iudici j: atque praeter launo modum veritatis,aut salutatis in rebus, quem
sanctivi ThomM in illo articulo Letiam fatetur, non oportet alium concedere ex comparatione remm cum intellectu Dei, & artificis ς Vt con- etendunt, qui priorem sententiam sequuntur. Deinde haec duo , quae dixi, peculiari non inrdigent confirmatione: ea .enim satis perspicua fient, si prius moniliatum fuerit, res VeraS, aut falsas non alia ratione nuncupari, quam quia sunt causa'veri, aut falsi iudicij in intella stu: id vero , praeter quam quod ex confutatione aliamm opinionum probatum manet, cum alius non videatur stiperesse modus explicari , & confirmari amplius potest hac ratione. Quoties res aliqua dicitur falsa, non dicitur falsa simpliciter accepta , sed compositione, Sc enuntiatione aliqua taeite insinuata.
Nulla enim res dicitur falsa ialata ad id, quod est,licet lilibeat esse imperfectium,sed relata ad id, quod hon est, in quo manifeste insinuatui
compositio enuntiationis ex ordine, ad quam res illa appellatur falsa,vg. aurum nultu quan- tunuis imperfectum dicimus falsum aurum, sed rem illam.quae cum nullum habeat esse auri, exterius laesen apparet aurum: hanς autem falsum aurum appellamus ex eo, quod est causa deceptionis iii intellectu, aut quia nihil omnino habet auri, praeter id quod exterius apparet,aut quia tam parum habet, ut potius alia res sit, quam aurum: dicitur igitur falsum aurum, quia falso iudicatur esse aurum.
126쪽
D octrinam hanc edipressit Arinoteles s. M taphy. cap. aρ. his verbis et Falsum dicitur uno mori, ut ressisse: 2' huius hoc quidem I phod non com- tonitur, aut quod ini sibilest componi. Ubi DI- ,ritatem rerum refert Aristotelis ad composi- . tionem . vel quia una res alteri non conuenit, quae tamen posset conuenire, ut hominem se dere; si ambulati asit quia conuenire non potest , ut diametrum commensi irari costae: &paucis interiectis. Res staque falsae sic dicu tur , aut eo Guod non sunt, hut quod phantasia ab eis facta non cntis est iidem statim do-ere: de ratione , ne ς omnem rationem esse falsam, relatam ad aliud , quam ad illud circa quod vera est: ergo eodem modo de veritate philosophandum estividelicet. vi aurum dicatur Uerum aurum quia est causa veri iudicii enuntiationis,quo iudicatur esse aurum, Omnis igitur veritas , &falsitas est in rebus se Cunctarie tanquam in causa , primarie vero in
iudicio enuntiationi. - ' i 'u
Ex his Belle di tui potest argumentum aD latum pro priori sententia , nam cum definitur veritas: est copiurmatio, seu conuenientia intellectus cum re et non est ita accipienda definitio, siciar putarunt auctores prioris sententiae, ut haec conformatio sit ex utraque parte, nempe intellectus cum re, &rei cum intellectu r sic eni aeque primo in rebus, sicut in intellectu veritas reperiretur , ' Vt 'nimo capite di futatistiis monstratum est: sed
definitio Olum ex parte iniqllectus debet
127쪽
xus Q ARS T I o N v NET AR H. . OAplicari ,Vt verba ipsius denotant: aς proindo veritas primarie constituenda est in intellectu, in rebus vero secundarie, non prout comparantur cum intello stu Dei, aut artificis , tanquam cum causa , sed cum quocunque intellectu iudicante,Vx paulo ante expiligauimus . Ian igitur habemus definitio m voritatis positam in primo articulo:plςnς intellectam, cuius exacta explicationem in hunς locum remisimus: manet etiam examinat tota doctrina mimi areiaculi questionissequentis, qui solus ex illa examinandus supererat. Nunc vero doctrinam huius Aniculi tertii, eg quanssequemi capite paucis eluci
Ex praece tibus elucidatur doctrina articuli 3.
: & 4. huius quaestioni . EX ijs, quae diximus, facile exponi potest
primum . quodam modo ens , & verum ciprocentur, dc veritas veluti passio entis constituatur: de qua re proprie tractat sanctus
Doctor in hoc articulo tertio. Supponendum au-xem est,'veritatem non esse proprie passionementis; in nostra praesertim opinione, qui putamus,eam essς ens rationis rimmo Vero, qui existimant esse ens realq. idem quoque debent asserere: quoniam propria pinio non includit essentialiter in sua ratione conceptum subiecti, cuius estpassio: veritas autem, si est ens recli
128쪽
. B 1 s P v T A T l o sEx v Α Myreale, sine dubio includit in sa ratione eon ceptum entis , . ac proinde non erit passio tu hus : parum autem refert, quod non includae rationem talis entis, ut auri, aut hominis :qures non constituitur passio eorum speciatim, sed entis in uniuersum. Caeterum 9quoniam recto procatur cum ente Nuod passionibus alicuius lubiecti etiam conuenit: Meo passio entis nutua Cupatur. ir :Qua vero ratione veritas aut verum , quo Fidem est, cum ente conuertatur ex superio doctrina liquet. Omnis eoim res ad id, quΘΚ ipsa est, aut ad se ipse relata , sempe est catrisia veri iudicij,& falsi ei non potest: Quare liκ'. eet plumbum sit fallum argentum , eli ta . verum plumbum: & an licet sit falsiam adrunt, 'est tamen verum ses:res vero quas false dicu&tur , semper referuntvt ad aliquid aliud, ut suis pra diximus. p. i . A . s Deinde explicandum est cirea' solutionem r3. qua ratione dicatur verum obiectum inteu lectus diem bonum voluntatis: id vero praeter explicatione, quam adhibuimus viseutationem' cap. a. alio quoque m do iuxta mentem Cais tuni in hoc articulo optime intelligi potest, ita ut bonum costituatur obiectum volun vis, tanquam ratio formalis xei volitae: ia nihil ni uel ad prosecutionem; δο complaeentiam, nil sub tatione boni apprehendatur Z venam auάτtem non it ratio formalis in quocunque obiecto cognito. haec enim ratio formalis
titas et sed sit conditio quaedam Oonsequens; Re . . v ' hoo
129쪽
hoc est denominatio .proueniens ex respectu xtrinseco ad ipsum intellectum, qualis etiam est denominatio intelligibilis : differunt tamen, quod haec etiam tribuitur cuicunque res quouis modo intellectae e ratio autem veri so- .ium conuenit rebus , quatenus esse possund Musa veri trilich, iuxta ea , quae praecedenti capite dicta sunῆ, Discrimen hoc inter bonum &verum constituit Caietanus in hoc articulo; licet non satis explicet modum; quo ostendit ve-ium esse conditionem solum obiecti: eam tamen pauci indicauit eum dixit, verum esse gweralem conditionem obiecti perficientis intellectum, Atiod doctrinae traditae accomΟ- .
dari posset et nam eo obiecto dicit lintesteia perfici, quod est causa veri iudicij : G-Mm quoque rhtione falsitas lassignari potest, tanquam cpnditio obiecti intellectus,non ta- rmen ita late patens, nec perficiens intellectum , sicut veritas , ut ex predicta doctrinaeolligitur: quare ut recte admonet Cateranus, eontra hanc doctrinam non pugnant argumenta Stati iis primum, distin.3. quot 3 . sed camna inam. conclusonem: ea enim solam probant, verum non ecte rationem formalem cognitam obiecti, quod nos quoque cum Caietano con-eessimus ἐδμtatione 6. c0'a. Postremo quem ordinem habeant inter se verum, si bonum,de quo sanctuε πο- .
hus manifeste apparete prius tamen quid sa mi Thomaι struerit referamus. Inquis igitur . Verum
130쪽
KIis, VmATio SEXTA. . Tr. . verum sse prius secundum rationem quam
tui: id quod auabus rationibus cofirmat. Primum, quia Verum propinquius conuenit enti. quam bonum: verum enim consequitur ipsam rationem eistis simpliciter: bonum autem rationem entis perfectam: atqui prius est esse ens, quam ci1e fersectum : ergo prius est, esse verum , quam bonum. Deinde lic argumentatur: cognitio naturaliter prior eit appetitione ,. sed verutia refertur ad cognitionem , hoci' num autem ad appetitionem ergo eadem proportione Verum prius est, quam bonum. Hanc cloctrinam sequitur Cale iunio ιUdem, sc eam
. Mihi tamen ob alias duas ratiunes non sa-:tis probatur ι Primum , quoniam ratio boni non consequitur ens, quatenus perfectum est e riam ut diximussu a putatione Π.bonitas qu p Pastio entisi constituitur , idem est quod rei
Consummatio, & integritas , nq1T autem con-rii Uenientia cum altero: ergo quanuis bonitas in quadam significatione qua unum dicitur alte- si coiiueniops , & est ratio obiecti appetitus z. Consequatur raxionem entIs persectutame ra-
tio bonitatis, quae eis passiu entis, ita proNime consequitur rationem entis simpliciter, sicut quaecunque aIia: est enim perfectio ipsa & in - tegrita quae no potest consequi ens perfecturcum potius sit ratio perfecti: atq; hinc soluta ,