Gabrielis Vazquez Societatis Iesu Disputationes metaphysicae desumptae ex varijs locis suorum operum

291쪽

esse desectum cognitionis, quia rem ipsam ita leuiter percipit, Vt quasi ebrius,& temulentus.quia refert sententias solam vocum cosonantiam retinere videatur: cum tamen rena

ipsam aliquo modo etiam intelligat: quia igitur insipiens non satis penetrat, quid nomine,Deus, significetur, dicit in corde suo, cum

non esse a.

Rationem quoque Argentinae Co uellere non est disticile. Respondeo ergo, nemque omnes illas tres conditiones. neque quamlibet illarum sufficere, ut aliquid dicatur per se notum. Prima non sufficit, nempe praedicatum esse de essentia subiecti in propositione: in hac enim : Angelus est corporeus ; vel in hae: Angelus est incorporeus : praedicatum est de essentia subiecti, neutra tamen est per se nota ,sed de utraque fuit opinionum varietaS. Secunda etiam, &tertia,quae in eandem recidunt , similiter non faciunt propositionem per se notam; nam & propositio euidenter demostrata statim ab omnibus vera iudicatur, non tamen est per se nota: utraque etia conditio si in eandem conueniat propositionem, ut fieri potest, non potest, talem propositionem per discursum facile probari. At dicat aliquis .eam propositione,quae e Iidenter demonstratur & no est per se nota, solum iudicare veram & negari non posse,quo ties demonstrationi coniuncta est,per se tame& seorsum acceptam facile posse negari qua- re quae secundum se sumpta semper iudicatur

vera,

292쪽

vera merito dicitur per se nota, qualis videtur esse illa Deus est. Respondeo hanc propossitionem nunquam a probatione separari ; cum enim Deus concipi non possit, nisi xclate ad creatura S, semper praedicta propositio per aliud nobis nota est: sed quia facilis , & 1ubiectus est ille discursus, non videtur praedicta propositio per aliud probari.

DIS P VT ATI O XIIII. Deum esse,vera demonstratione proba

C A p. I. Error Atheorum. CAP. II. Non posse euidenter ostendi, Deum esse, arbitratur Alliacensis CAP. III. Deum esse,posse demonstrari,communis est Theologorum opinio. CAp. IIII. Deum esse rationibus demon iratur. CAP. I. Error Atheorum.

S ponendum tanquam notissimum in hau

quaestione nobis erat, Deum esse, solum autem in disputationem reuocandum , quod sanctus Thomas in his articulis proposuit . Verum cum magna turba Atheistarum hac nostra aetate in Ecclesia irruerit ,- necessariuna duxi, huius erroris auctores in hoc capite re- serre. Omnium ergo primi Atheistae , si crudim US

293쪽

a a Q WAEsTIONUM METAPHYs. dimus Ciceronilib. de natura Deorum in principio, Plutarcholis i. de placitis Philoseph. cap. T. Itan nolo t. diuinarum institutionum, cap. a. talibr. de ira Dei, cap. q. Sufebio t . de demons ratione Dangelica, cap. 6. I Theodor. lib. 3. Graecanic. a e t. in princ.fuertunt Protagoras, qui Deum esse Indubium vocavit, is Diagoras, Melius, Cyrenaicus,

Theodorus, S ali', qui id expreste negarunt, Idmeoque Athei quali sine De' dicti sunr. In ea vero sententia hoc nostro saeculo multi haeretici plene conquiescunt,ut enim testantur Hedio in epistola ad Philirum Melanct. & Linianusia suo dubitantio,dum praui homines huius temporis maxima inconstantia ex Catholicis fiunt a se ant,ex Lutheranis Zuiquam, & ex his C Ministae, atque singulas sectas experiuntur, dc profitenturan profundum malorum prolapsi, Deum esse negant. Hi Athe ae iam nunc Poli-riri dicuntur, quod aliarum rerum procurationem non habeant,quam earum,quae ad eXtemnam reipublicae gubernationem pertinent: de religioso autem dultu ea ratione dumtaxat so

liciti sunt quatenus ad continendos popuIos in ciuili disciplina , obedientia arbitrio humano expedire iudicauerint. Quae falsa si mulatio pietatis ex ipso Atheismo plane profecta est. Hac de re Machiaue in ciuis Florentinus nomultis ante annis librum edigit, qui statim

publico edicto Inquisitorum fuit

interdictus: eius assidua lectione, iure optimo& doctrina, in qua non parum profecerat, Henricμs tertius Rex

294쪽

lex Galliarum permotus , pessimos mores, Sehaeresesan suo regno diu tolerauit, & sic cre- dendum cst phs,& Catholicis, quam plurimis 'illius Regni, dum ex vita parte se Catholicum simulauit ex ali haereticorum mores eX animo sectatus est, ut summa pace , R imperio Regnum gubernaret ,totum frudeliter vasta uit,& in te ipsum diuisit, donec ipse infallicis. sima morte vitam finiuit ex qua ciuili seditione maxima pars adhuc superest belli, & aeru- harum : ut vel inde sibi persuadeant Policia quam parum prosit, imo quantum noceat Atheismus temporali paci', S gubernationi Regni, quam solam acs hominum felicitatemtiumcere arbitrantur. Huius vero sectae permultos esse Genuae in Ecclesia , quam dicunt Dadicam , ex eo colligit Lindanio loco alti ato, quod cum Caluinistio de abolendo semel Pontificitu Romano Lpurgatorio , alijsque dogmacibus inter se consultarent, unus insignis eorum magisterdixit: Aseramus. animam una inm corpore inter tre ,sic Pur statisreum cum Miga, θ' Romano Ponis

fifice semel Holebimus. Et sane, qui semel in eum errorem adducitur .utarimam hominis' putet esse mortalem,facile in Atheismum dein

Anabit.

295쪽

Noposse euidenter ostendi. Deum esse, arbitratur Alliacentis

Vperuacaneum duxi teitimo js Scripturaurum,Patrum, Philosophorumque gentilium , &communi omnium nationum consensu, hunc Errorem confutare : nam haeε omnia facili negotio contemnent Catholicis vero adeo trita sunt ri opus non sit, ingula speciatim referre)s is igitur sit, illud in memo-ἔiam reuocare , quod nulla hactenus tam barbara natio fuit , quae numen aliquod non agnosceret, cui cultum deferret, & inuocaret, ut merito dixerit Epicurus praesenti dispu- Urione cap. ι . alligatus, nullum fuisse genus hominum quod non haberpi sine doctrina anticipationem ouandam Deorum. In huius veritatis confiringtionem , innumera congcrit Ethmicormn Mitimonia Lugubinus libro t. a. S

.de pereηhi PH ophia. Rationibus igitur solum nobis agmdum cst , nec probabilibus dumtaxat,& topicis argumpntis differendum, sed, demonstititiones euidentes in medium sunt afferenda . Quoniam' vero inter C tholicos, qui Deum esse fatentur, nonnullini dubium Vocirunt. an Deum esse , demonstrati possit, pius quam rationes afferantur, Mec difficultastixaminanda est. Fuit aut ntentia quorundam, quam

296쪽

memorat sanctus Thomas l. contra Intes, capis ea a. qui affirmabant, demqnstrari non posse, . sed .lola reuesatioue conitare , Deum esse I anc tribuunt recentiores Rabιino Aorsi libro 3

capite s. Ferrari ensis tamen l. contra gentes capiate illo ia. solum dicit , Rabbinum illum huius sententiae meminisse , qRam ane ex schoiaiasticis sequutus est Alliacensis in qHestione s. a riculo a.' littera x adhibIto quotam temperamento. Assctit enim, Deun esse , euidenter demonstrari non pose, es' tamen naturaliter erobabile r quare ornΠm Dei notitiam non refert in supernaturaem reuelationem, neque vero negat , eaa probabilitatem maYimam esse , & quae oanibus statim appareat, .ut superiori disputavne expositum est :'sed solum assirmat, nulta Dei notitiam posse naturanter a I euidsitiam pertienire.

Hanc autem sententiam prae pue probat,' diluendo rationes, quae tanquis euidentes afferri solent. Deinde confirma potest hoc argumento , quod ipse tertio Ioa adducit in principio quaestionis. Non est 'bis euiden ter notum, Deum esse , ergo eque Deum esse : perinde enim est , demonrare , Deum esse , atque unum esse e quonia nomine Dei

inibit aliud intelligimus , quamnum quoddam ens infinit uni supra omnia nita

297쪽

ese,pse demonstrari, communis est Theo

Ρο stetio' sententia , quam censeo veric rem , communis est inter Theologos, qui docentratone naturali demonstrari posse , Deum esse. Sic tradunt saniatus Thomas, Cai

uaest. d. Iter hos autem ogi ius non eo-ciem uiodsi atque alij eam defendit. Cum enimQxistiret, ut vidimus praecedenti disputatione, esse ncim per se illam propositionem Deus cst , nn vult concedere , eam Omnino demonstrarposse, sed omnes demonitrationes ad hoc lium afferri: ut e licetur , quia nomen' mes sigmficet: quo explicato , sta cim per se' ntum est , ipsum esse. Et certe sitationes hocsolum ossicerent , propositio illa non vere denonstraretur: vi criti a rationum nullus assiens s deduceretur, sed sola terminorum CXpliatio. Ratio vero , ob quam ille Putat, eam 1ropositionem non demonstra

ri modo praelicto , est huiusmodi: Esse Dei est ipse Deus ergo de ipso demonstrari non.

Potcst, ipsunesie: idem enim esset id, quod

298쪽

demonstratur, & de quo demonstratur: cum etiam probari potest hoc modo. Si illa proponsitio .explicatis terminis,per se generat assea sum sui, demonstratio adueniens nihil opera tur ad assensum. Verum 1n hoc fallitur gidius et primum Cum est, praedictam propositionem esse per se notam, ut steriori articulo conuicimus . Deinde cum asserit, eam demonstrari non posse id quod his rationibus improbatur. PrImo, licet idem si secundum rem Deus, Sc el'

illius : a nobis tamen tanquam suersa concipiuntur, ac proinde componimus propositionem , in qua unum de alio. enunciamuS: cumiergo hic agatur de demonitratione in intellectu viatoris et nihil obitare potest unitas , & implicitas Dei, quominu a nobis demo thrari possit, Deum elle . Doctrina haec est

sancti contra Gentes cap. ra g. Neque hoc debet mouere: ubi docet, praedictam demonstrationem non assumere medium in ipso Deo sed ab effectibus procedere. Secundo , argumenta , quae afferuntur, non explicant, quid nomine , Deus , significetur , sed confirmant intellectum contra smnem dubitationem in assensu illius propositionis: uam factλ cxplicatione nominis , ali-

ruis dubitare potest,an sit Deus,c'ntra quam ubitationem demonstratio intellectum dedi

terminat.

Tertio , etiamsi concederemus , qte per se notam praedictam propositionem, potist

299쪽

nihilominus intellectus euidenti demon gratione a posteriori iuuari: si,inquam, pr aedicta tropositio esset per se nota , non euid entia, giam dicunt in*uitiuam, ne e ita manif*a sicut sunt aliae rςs, quae sensui nostro pro. pinquiores sunt. Quare Albertus ' qui conces.sit,hanc propositionem esse persa nota, affirmat,nihilominus demostrari posse a posteriori. Alij igitur Doctores alligat pro hac sententia censent, deiyonstrari posse non sola terminorum explicatione, sed ratione etiam , quae

moueat aci assensum rei uvetiitς praemissarum. Inter eos autem Scotus utitur distin stione quadam: inquit enim, ii sermo est de hac propositione secundum se , demonstrari potest , etiam demonstratione , propter qdid: nobis tamen viatoribus sol demonstratione a posteriori. Caetermes id, quod asserit de demcnstratione , propter quid , nullo modo verum est. Haec enim propositio secundum se . hoc est , abstracta ab intelle 'ti viatoris , qui cognoscit illam per alienas species, & posita in intellectu videntis ipsam , absquo dubio medio vacat: immo vero non esto positio composita ex subiecto, di praedicato, sed simplex quaedam cognitio : quare nec discursus, nedum demonstratid ulla circa illam esse potest: ex quo principio Asputatione υ. capite a. probauimus angulos nihil per disi cursum cognoscere ex ijs , quae ipsrs simplici

intuitu nota sunt. Est itaque vera haec poste, nor sententia iuxta communem serisum alim

300쪽

D is P, rario khu: vsum au ctorum , qui solum loquuntur de deia 'monstratione a posteriori . & de intellectuviatbrum. Quam opinionem .adeo Veram exisistimant recentiores Thomis c d ut priorem me rito censeant temerariam , quam fructus Tho mas I .contara gentei 'te Ia. errorem appellauit. . Probant vero Gripturae, & Patrum testimonijs : namque ad Romanos r. dicitur: Duι-sbilia enim 'simis icilicet, Dei, 4 cre tura mindi per ea, que 'Ita smi, intellect e conspiciuntur rybiurgent , verbuiri , consipie-ntur, quo aliis quid maius , quam assensum, obscurum putant significari: subdit Paulus: ita ut sint inexcusabilesex quo sic arpumentantur: si cognatio Dei solum esset obseura. & probabilis, esseta excusabiles . quia dubitare iure' poterant. St.. mile est illud fustentiae r3. A mapnitudine ianim speciei, & creaturae eo roseibiliter po

terat creator omnium viderL; qua de cauSέapiens vanas appellat gentes, quςDei notitiam ex uniuersi fabrica non sunt assequutar. Νο- tant autem praedicti Doctores , verbum , videri, quod assensum euidentem significat. Addae eunt etiam illud Uilfini g. Caeli enarrant gliniam Dei: &Ual. 88. Confitebuntur caeli mirabilia tua: SAcitorum et .s quidem non sine testimoniosemetipsum reliquit, scilicet Deus , benefaciens nobis de

Verum haec omnia meo quidem iudicio non probant propositum : stripeura enim his locis,& imilibus solum contenditsemper fu- , .isse sufficiens Dei testimonium , ex mundi