Gabrielis Vazquez Societatis Iesu Disputationes metaphysicae desumptae ex varijs locis suorum operum

331쪽

3I AESTIONUM METAPHYS. mentum, extrinseca saltem denominatione, proprie enuncietur, sicut forsan enunciaretur praedicamentum rationis Quare licet concederemus acti,nem creationis, vel aliam, qua

Deus exteriur aliquid producit, esse in praedicamento actionis, id quod adhuc certum non est,tamen no' propterea ipse Deus in eo praedicamento esci. Superest ergo,ut in praedicamento substratiae,aut relationis debeat esse,s in aliquo rollocandus est. In his autem

non poste c nstitui , facile quoque proba

bitur. . - .

Primum qiidem dς praedicamento relationis praeter ratonem communem , quae idem

probat de prodicamento substantiae,quam inferius afferemis,hac peculiari mdstrari potest. Quanuis seri5 cuiusque prςdicamenti per intellectum solim nostru disponatur. immo Vero ipsa praedi amenta nonnunquam sola ratipne nostra Ustinguantur,ut actio,& passior id quod mansestum erit infra dist. rri. c. I . praedicamenta tanen accidentium hoc necessario postulant,ut ii nullo praedicamento accidentis collocentu, nisi vera,& realia accidentia. Sicut enim D ridicamentum substantiae est vera,&realis iussitantia,sic etiam reliqua noue stat formae vee accidentariae. Quo supposito humana ratio ingula praedicamenta accidentis ordinare attue unum ab alio distinguere potest;relatio intem, quae est in Deo , non est

forma accidendria sed vera substantia ; ergo non p9test in Paedicamento rotationis,quod

332쪽

est unum ex nouem collocari. Qua etiam ratione disput. IN. cap. a. notabimin, relationem, quae ex natura, rei idem esteum substantia, in praedicamento resationi non esse constituendam. Qua vero de calsa Boetius, Γί . de Trinitate dicat, praedicamtatum qualitatis , & quantitatis substantiam n Deo sidinificare , sex autem ultima praedici menta per modum extrinsecae formae de Do dici, deamum praedicamentum relationi de Deo non praedicari, explicabitur dry'utione II .

Praeterea , Deum non esse in pedicamento substantiae , sic ostenditur : nula ratio apprehendi potest a nostro intelleci uni uoce communis Deo , & creaturis , on solum sapientiae , potentiae, & alioru* lattributorum , quae in creaturis sunt acclentia , in Deo autem substantia , sed ne quoplius substantiae: haec enim tali S naturae in eo est, ut

potius supersubstantia dici debea quam substantia: eo quod nec nomen su antiar, nec Conceptus,quem de ipsa habems , attingat eam, quae in Deo est id quod cleris nominibus , quae de Deo dicuntur coxenire, comis munis Patrum opino fert,Vt seqqtι capite vi-d bimu4.

333쪽

C p. VI.

Ratio paecedens Patrum doctrina confir

matur.

Boetius si de Trinitate circa medium de Dei substatualoquens ita scribit: Nam sub stantia in iti, scilicet Deo,non est vere substatia ed ultrisubnatiam: & paucis intericetis. nam cum cicimus,Deus,substantiam quidemisignificare idemur,seu eam quae 1it vltra subsantias. Hiem locum elucidans Gilbertus in Commentar illius libri inquit: Nam quae vocatur eius su stantia, in illo quidem est, de quo praedicatu.sed non in eo vere est substantia: Id est, non a verita e rationis.qua dicitur substantia, qodlibet illud este. quo subsistens est aliquid est substantia quod in eo est , sed aliqua ratio is proportione vQcatur substantia. Quibuverbis Gilbertus sentcntiam Boeti expressit, neape,s ibstantiam in Deo non esse eiusdem ratinis cum nostra, sed proportione quadam subtantiam vocari. Carterum d. quod paulo inferim hic auctor subiungitrarii non probatur: nempe , Deum

alia ratione a ominari essentiam , quam substantiam tui lac ratione aliqua sit conuenietia. inter DCum .d creaturam cum vere Vtriusque nominis eadra sit ratio, si cum Deo, dc crea- ruris compa ur. Neque enim Boetius ideo

substantiam regat de Deo, quod primaria sua

334쪽

D Is PM TATIO XVI.

significatione eam si1gnificet, quae accidenti

bus subitat, sed quia Dei substantia , & na

tura captum nostrae cognitionis excedat, ac propterea nec nomine substantiae , aut ellentiae aut quolibet alio a nobis imposito exprimi valeat, nisi proportione quadam. Hanc autem fit ille mentem Dion fit r. de diuinis nominibus , mihi nabeo persuasum. Ibi enim describens modum,quo Deum cognoscimus in hac vita, inquit Dei nos habere notitiam, non ex

ipsius natura, quod nobis incognita sit intelligit in se ipsa ) sed ex rebus ab eo creati S , In quibus sunt imagines , & similitudines diuinarum perfectionum. Atque hunc modum magis explicans subdit: At id,quod omnia superat, via, & ordine pro Virili parte omnium detractione,& praestantia, omniumque causa ascendimus. Itaque in omnibus Deus noscitur,& sine omnibus: scientiaque Deus noscitur,&ignoratione quae verba eXplanans μ- μιι Thom. lect . . in illud caput, tres modos distinguit , quibus Deum cognoscimus ; quos verbu citans Dionsus expressiste videtur. Primus, & praecipuus modus est per negationem eorum , quae Videmus : idcirco negamus de Deo substantiam,sapientiam, caetcra que omnia: negamus, inquam, eo modo, quo in creaturis ea videmus,& pro hoc statu concipimus : sic enim in Deo nequaquam reperiuntur. Quare Dionyf. de mystica Theoloss.c.F. de Deo ita loquitur: profitemur, nec animum este, nec mentem, nec Visionem , aut opimo- V s i cm,

iDiui ipso by Cooste

335쪽

314 QN AE STIONUM NE TAPHYS.nem, vel rationem, vel mentis notionem habere, nec ratIOnis esse, nec mentis perceptionem. Atque inter alia multa, quae de ipso negat, numerat vitam , essentiam , & aeternitatem; non alia de causa , nisi quia nihil tale , quale nos concipimus , & videmus , in Deo est. Hunc modum cognoscendi Deum tradidit idem Dionys.c.ilio . de diuinis nominibuo, illis verbis : omnium detractioiae : & iterum ait, sine omnibus: immo ipsa ignoratione Deum cor gnosci: ac sii diceret, nos de Deo potius cognoscere quId non sit, quam quid iit:Id quod Damas lib. r. de tris .c . . praeclare dixit his verbis : In Deo autem impossibile est, quidnam estentia sua, ac natura ipse fit, dicere; aptiusque est, ex Omnium rerum sublatione, atque inficiatione , orationem habere ; neque enim

eorum, quae sunt, quidquam est. Quod quidem non ita accipiendum est, quasi non sit, sed quia supra omnia,quae sunt, ipse sit, atque adeo supra ipsum esse : & paucis interiectis, concedit ipsum este supra essentiam: postremo tandem subiungit: sunt porro nonnulla, quae tametsi per assirmationem de Deo dicantur,

praecellentis tamen negationis vim hassent; v. g. cum de Deo verba facientes tenebrarum Vocem usurpamus , non caliginem nobis animo proponimus, sed quod lux non sit , verum lumine sublimior. Hic igitur modus Deum cognoscendi negat omnia, qttie de Deo diximus , non propter Dei imi perse-

336쪽

persectionem, sed quia ipse omnia illa, superiori quadam ratione antecellat.

Secundus modus cognoscendi Deum, que Dionys op Damas. verbis citatu indicarunt, est per excessum, vel praestantiam, addendo, scili-eet, supra omnia quae videmus , cum aliquid Deo tribuimus : veluti siquis eum intelligat, sapientem esse, addere debet supra sapientem SI sic de alijs. Qua ratione Dions c. r. Ua. de diuinu nominibus , re alibi sepe numero , Dei substantiam supersubstantialem ,& omni esse superiorem appellat. Eodem modo Boetius libro illo de Trinitate dixit: Deum non esse substanti am , sed supersubstantiam. Vtriusque modi cognoscendi per assirmationem , & negationem , meminit idem Dionys. lib. de my-1tica Theolo . c 3 V c. i. de diminis siominil .post medium, eum indica sie videtur, cum dixit Deum omnia ecte eorum , quae sunt, & nihil esse eorum, quae sunt: quae verba recitans Alim in orat. a . Naes an .piae est in aduentum μου 'tiorum inis

quit : Deus , ut S. Dion sim ait, est quidem causa ijs, quae sunt,ut suit: ipse autem non est, ut qui nihil horum,quce stant, sed supra omnia

sit. Quanuis enim Deus ens dicitur, iuxta illud ; ego sum , qui sum: at ens tamen non eit,ut ea quae sunt quonam enim modo opifeX., Vt opera esset p) neque certo modo ens , sed simpliciter, aut peculiari modo aut velut eXimie , ac praecellenter , quemadmodum ipse

solus nouit. Et in orationem primam apo

337쪽

sic loquitur: Qui quidem scilicet Deus ut est

apud S. Dionysium dc ut mens,& ut Deus,& Vt iapientia,& ut vita, & ut ens,& ut amabilis a tota scriptura celebratur. Idemque & multa nomina habet,& nomine omni caret: & paulo inferius, cum plura enumerasset, quae de Deo dicuntur, subdit: Haec igitur omnia dicitur , & tamen super haec omnia est , & paucis interpossitis : Deus enim, & supra mentem

mens est , & stupra vitam vita, & denique supra omnia.

Contra vero alij, ut ostenderet inter Deum eandem, & inter alia creata differentiam, ip- sumque supra omnia esse, dixerunt, Deum es.se, caetera vero non esse: sic refert ANU. lib. 8.de civit. Dei, cap. M. Platonem appellasse caetera omnia praeter Deum non e0tia : eae quo persuasum sibi habuit Augst. Platonem legisse illud Exod. 3. quod Dominus Moysi respondit: Ego sum , qui sum. Idem quoque Plato in Sophista ostendit, illud simpliciter posse dici ens , δρesse quod in se continet omnes perfectiones cntis ,& cui nihil deest. Quo sensu Augustinus

T. Confessionism . cap. i. ita ait: Inspexi caetera infra te , & Vidi nec omnino esse , nec omnino non esse : este quidem, quoniam abs te sunt, non esse autem, quoniam id quod es, non sunt: id enim vere est, quod incommutabiliter manet. Tertius modus cognoscendi Deum, inquit fastitus Thomao, et , secundum rationem causae, & effectus ,cum omnia, quae in rerum na-

Iura

338쪽

fura sunt, tanquam essectus ipsius Dei consideramus. Verum hic icrtius modus, qui praesenti dissutat oui parum accommodatus est, alterum ex duobus modis prς cedentibus includere debet. Cum enim res alias ad Deum re ferimus , aut negatione, gut priustantia ipsum intelligimus. Ex hac igitur Patrum doctrina perspicue patet, nihil univoce communi Deo,& creaturis in nostra cognitione aste posse; quare ratio subitalitiae diuinae ad praedica mentum aliarum rerum non pertine Diis Neque hoc solum verum est , si' sermo sit de intellecta viatorum , sed etiam de intellectu videntium Deum: tum quia cadem omnIno ratione nihil commu c inuenire possunt Deo, & creaturis, cum Deus supra omnem modum

essentiae, & substantiae sit: tum etiam, quia videntes rem , sicuti est, in ea dii inguere nequeunt rationem genericam ab specifica, ut

dissut. II 8. cap. . VidebimUS. Hac etiam de causa nomina, quae alias iuxta sententiam communem Theo Eorum de Deo proprie dicuntur , affirmant Patres, nec Vere,

nec proprie ipsi conuenire, quod in Deo longe aliud stignificent,quam in rebus creatis , ex quibus desumpta sunt. Ita Boetius lib. illa de Trinit. dixit, substantiam in Deo non esic vere substantiam, dc August. Id sde Trinitate,cap. I, in fine , cum asseruiuet, aliqua praedicamenta

de Deo dici, non translatitie , sed proprie, subdit: Si tamen de illo proprie aliquid diciore hominis potest: vi insinuaret in omni appella-

339쪽

aI8 QN AESTION v Μ M E T A P u .pellatione , qua Deum nuncupamus , quan tumuis propria videatur, semper esse aliquid ad modum translationis. Quo sensu Di rasius cap. s. de myktica Theologia, inter multa alia , quae de Deo negat, dicit in Deo nec fith, nec patris rationem esse : & Bas d. lib. contra Eunomtum, cap. 13. ait, nec filium , nec generationis Deitatis esse proprium , sed ex humana similitudine adductum; atque CX eadem nomen spiritus traductum esse putat. PM cuius rei eXplicatione notandum est, in omnibus nominibus , quae Deo tribuuntur, esse nonnihil improprietatis , quod Deu, ipsiusque perfectiones non significent, ut in se sunt, sed initar rerum creatarum, quarum similitudine cognoscuntur , per detra-cLionem , vel praestantiam, ut explicatum est. Quia vero ad Deum transferuntur, ut significcnt id , quod in ipso est, non ad mixtum impe moni, ideo dicimus , formale signi- .ficatum illorum in Deo vere , & proprie reperiri. Sic ipsum appellamus sapientem, non quod discurrat, neque quod eius cognitio operatio quaedam sit elicita a facultate intellectus , sed quia ipsit superiori quadam ratione

Iest omnes sint manifeitie. De his autem nominibus optime docuit sanctus Idomas insta, quaesZ13. articul. 3. improprie dici de Deo , si attendamus id , a quo desumpta sunt, & modum nostrae cognitio- nis ; si vero rem ipsam , proprie Deo conue- nire. Id quod ex Cyrilis, o Danm C pariyisto,

340쪽

1bigem ostendemus. Contra vero , quia sunt nomina aliqua, quorum papprium significatum ab imperfectione omnino separari ne quit is ad Deum translata non possunt ei ullo modo proprie , sed metaphorice conueniret ure tamen Deo tribuuntur, propter similitu-inem aliquam effectus. Quia etiam aliquando rebus inanimis tribuimus , sicut mari perturbato iram , & indignationem : auditum etiam & sensum , propter aliquam similitudinem ex parte enectus. Cum igitur P tres citati docent, nihil eorum quae intelliguntur a nobis, proprie Deo conuenire , ac

proinde omnia nomina, de ipso improprie praedicari, priori modo locutos esse , intelligendum ea. Hac ratione usi sunt etiam sanctus ThomasNCaietanus in hoc articulo, Ricardus & Argentina A-ιo citator Vt enim optime ait Ricmrdus, omnis creatura respretii Dei dicitur ens, perimitationem , non secus, atque accidentia respectu substantiari ideoque citati Doctores censent, non dari quid uni uoce commune Deo , 3Ccreaturis. Cum quibus hoc ipsum docent C

ratanus in hoc articulo, θ' I. quaest. I 3. arti . f. pusculo dr ente, essentia, cap. a. quaest 3. Ferr rienis. cum eodem S. Thom. L. contra gentes,sap. 32