Gabrielis Vazquez Societatis Iesu Disputationes metaphysicae desumptae ex varijs locis suorum operum

421쪽

eum scholasticis hos tres modos existendim rebus optima ratione distinxisse , & expo- , sutile. Caeterum contra modum eΣistendi per prς sentiam , ut a nobis explicatus est, arguit Durandus hac ratione Deus scientia sua aequaliter respicit, auae sunt , quae fuerunt, quae erunt, & quae lolum possibilia sunt: his autem omnibus Deus non dicitur esse praesens, ergo sola seientia Dei non est sui ficiens ratio praesentiae. Respondeo . Deum non dici prae1entem rebus aut res Deo a bsolute praesentes, ratione cuiusque scientiae, sed ratione cognitionis , quae ad res tunc temporis existentes terminatur lauare scientia possibilium non sufficit, ut Deum rebus presentem faciat, immo vero neque sufficit scientia futurorum , aut preteritorum : etiam si ligescientia visionis appelletur : hoc enim genu vexistendi in rebus per presentiam, a prysentia visus corporei translatum est. VIsus autem non nisi rebus, existentibus in prospectit.& homo ratione visus eisdem praesens esse dicitur. Quanuis igitur omnia, quς Deus eognoscit , latiori significatione dicantur, &prssentia, nempe obiective; ipse tamen non dicitur absolute esse in rebus .per praesentiam, ratione cognitionis,nisi et id m res eristan

422쪽

CAP. III. .

Ruo aliν modi existentiae Dei in rebim SVperesst iam. ut de duobus alijs modis qui

bus Deus lex1siit in rebus aliquid di damus. Quartus igitur in ordine est, quo Deus dicituros te in creatura rationaliptanquam cognitum in cognoscente,& sicut in templo, in quo colatur. Est autem hoc modo generali quadam ratione in quocunque cognoscente, & ipsum colente phculiariter vero dicitur esJe per dona gratiae, de quo aliqua dicemus 3. De hoc modo exiitqndi fere nullla est inter Doctores coiitrouersia: talis fautem naturae est , ut non sufficeret. Deum ire rebus csnstituere per essentiam, si alias ipse sinmensitate sua in . illis non esIet: hic enim modus sela cogniti ne, affectu, operatione , aut habitu hominem Quin Deo coniungit. S tmt taraen nonniali recenti res qui putant cum nJhi; haec donli 'gratia conseruntur, non solum charismath ipti, sed etiam personam Spiritus sancti ita donario ea D pae cum tota Trinis,le ita ad nos venire, ut si Deus alias nec ratione operationiS Vni uestim , nec ratione substantiae iminensias eia in omnibus rebus r ratione tamen horum donorum secundum ostenti Sm n nobis extiteret: quorum sententia hac ratione refellitur. Quanuis negari non possit, personam

Spiritus sancti ratione charismatum nobis --riari, Sc ad uin initti i, tam Triuitatem acr

423쪽

tamen non dicitur,quia propter solam donorum largitatem secundum substantiam in nobis est et tetiamsi alioqui immensitate sua non existeret;sed quia cum alias i. nobis sit, nouo effectu gratiae in nobis apparere dignatur: cumque Spiritui sancto haec dona approprie tur, ipse quoque donari.& ad nos mitti dicitur, & cum eo tota Trinitas venire. Porro au

te hunc effectum satis non esse ad constituendam personam Spiritus .aut Deum secundum essentiam in nobis , si alias ille ratione operationis uniuersi aut substantia sua immentus noesset,iacile probatur quia liqc dona praeter r tionem communem effectus diuinae potentiς, hoc habent,vinos coniungant secundum affectum,& tanquam regulae, cui dicimur iusti; Vel tanquam amico,cui dicimur dilecti, & id εο sancti,&immaculati: hic autem effectus, qui totus est in affectu , vel per respectum ad ipsum inter absentes, secundum subitantiam esse potest,ut manifestum est. x Quintus modus existentiae Dei in rebus est, quo verbu in assiimpta humanitate existit; ea vero unio talis est ut si Deus alias immensitate sua in humanitate no existeret per ellentiam, ratione illius in ea esset, v0upra disputatione a8-

castite D notauimus . Optime tamen hic modus

distingui potest a caeteris: eo quod aliquid includat peculiare, nimirum naturae humanae sustentationem, ratione cuius in ea verbum

diuinum est directe, &per se ex vi unionis,

424쪽

4o2 QN AEST I DN vae M E T A F Η. reliquae vero duae personae comitanter, ratione necessariae connexionis cum Verbo , ut 3 part quaesi. 3 articul. . Ostendemus.

DIsPXTATIO XX Lurum aeternitas addat aliquid rationis, aualiquid rei, supra durationem

C A p. I. Quomodo aeternitas,& immutabilitaδῶ- stinguantur,ta quae illarum aliamsupponat. CAp. II. Opinio Caietani in quaestione proposita. C A p . III. uisibentiant recentiores. C.A P. IIII. Opinio Ferrariensis. CAP V. Notationes pro veriorisententia. CAP. VI. Sententia superius exposiva confir

matu .

C A p . I. nuomori aeternitas ta immutabilitas distinguantur θ' quae illarum aliam supponat.

ANtequam doctrinam huius d utarionis

examinemus, praemittendum est, qua ra-- tione sanctus Thomas, ta caeteri Scholastici, aeternitatem ab immutabilitate , tanquam diuer- sum attributum distinguant. Est autem abs- . que .controuersia , haec duo attributa ratione differre: sicut tradit Sanfias Thomas in sequenti articulo, U Caietanus in praesenti ita supponit. CG semit etiam Aureolus,ut resert Capreolus in t . H-- sinotione

425쪽

lus alius , quem ego legerim huius differentiae fecit mentionem: quam quidem assignare difficile est. Primum, quod Patres haec duo con fundere videantur: Aam Tertullianus in Issis a uersus Hermogene capite 3ρ. leges aeternitatis inquit esse ut dispersione. R demutationem pati, non possit, in quo propria ratio immutabilitatis sita esse videtur. Au tinus libro de natura boni capite 3ρ. ita loquitur. Illa est autem vera ceternitas, quae vera immortalitas , hoc est ,

illa summa incommutabilitas , quam solus

Deus habet. ' .

Deinde si rationem attendamus , haec duo distinguere non minus difficile apparet cum enim aeternum sit , quod caret principio, Mfine sui esse , idem omnino videtur esse, ac si dicas , quod codem modo semper se habet; hoc autem immutabile est . Immutabilitas enim . prout Dei attributum constituitur, non solum est negatio mutationis, quae proprie dicitur mutatio, subiecto scilicet permanente , sed cuiuscunque mutationis , eius etiam, quae est de esse at non esse , ut colligi

docet Ferra r. i. contra Gentes cap. t s. in princ.

Caeterv haec nihil obstant, quo minus aeternitas ab immutabilitate ratione distinguatur: Da immutabilitas est plenitudo ipsius esse degatione mutationis significata aeternitasve

426쪽

εο Q UAEs T ION vM METAPH. perseuerantiam in esse : quae quasi artas , aut aritum ipsius Dei esse dicitur. eam vero no taI expresse immutabilitas denotat. Addit etiam aeternitas negationem mensurae quae immutabilitate formaliter non significatur. Est igitur aeternitas duratio Dei, siue mensura: immutabilitas vero status rei plenae in suo esse nullius mutationis capax. Quare siue negationem attendas,sive rationem positiuam,immutabilitas non est idem secundum rationem cum sternitate;sed ita proxime eam consequi tur aeternitas,ut facile unam per aliam intelligamus. Ideoque non multum soliciti Patres de ratione formali horum attribu orum , Vnum Eum alio facile confundunt.

CErtum est inter Scholasticos , non solum

rationem formalem durationis sed etiam negationem mensurae in aeternitatis conceptu contineri ; ex qua quidem negatione dicitur interminabilis . Controuersia tamen est , virum per haec duo ipsi conueiatat aliquis ra- , tionis respectus,quo eius formalis ratio plene explicet ursan tota sit realis ,Vt nec per intellectum compleatur. Cum autem quq rimus,num tota ratio aeternitatis si realis, non reuocamus in quaestionem,utrum ea sit realis aliqua ex natura rei a Deitate distincta, an non: nam

quidquid est in Deo est ipse Deus ut disputatio

427쪽

rue I 16. V sequentibus ostendemus. Sed quaerimuS , Utrum nomine aeternitatis significemus aliquam rationem solum realem ; nostro tamen intellectu ab essentia distinistam,vel etiam aliquem reiectum rationiS tanquam Co- plementum ipsius , eo nomine denotemus. Omnes etiam tanquam certum supponunt, nomine aeternitatis , solum respectum rationis non denotari. In quaestione vero sic intel- Iedi variae sunt Dotitorum opinioneS. Prima est CaiditaΜi in hoc articulo , qui censet, primo rationem formalem aeternitatis , quam ipse obiectivam appellat , totam esse realem , neque aliquo respectu rationis compleri . Eam vero, inquit , esse rationem v-niformitatis , ita ut aeternitas sit formaliter uniformitas idque docuisse Sanmcn Tho - mam, cum dixit, aeternitatem consistere in

apprehenso ne uniformitatis eius , quod est

Extra motum. Dixit vero in apprehensio ne uniformitatis , non quia consisteret in aliquo respectu rationis ex apprehensione ; se 1 quia tota illa ratio uniformitatis est apprehensa, id est .conceptus obiecinuus uniformitatis, qui est realis. Hoc vero nulla ratione probat Caietauus, suaderi tamen potest in hunc modum : Ratio uniformitatis est unitas in forma; ergo est realis , ac proinde etiam aeternitas. Supponit tamen haec ratio id , quod est potissimum. in aeternitate esse uniformitatem,ut plane docuit Sanctus nomas. Caeterum, quoniam in

428쪽

flos Q AESTIONUM METAPΠPs. hoc articulo etiam docuit, non solam uniformitatem esse de ratione aeternitatis, sed negatio

nem etiam principij & finis, licet eam inclu

damus in conceptu illius , sicut omnes docent : idem tamen omnino probatur. Quo niam illa est sine ordine ad intellectum : ergo tota ratio aeternitatis, etsi negationem includas ,sine respectu rationis completur. , Secundo explicans amplius Caietanus suam sententiam , dicit, aeternitatem esse ipsam . uniformitatem formaliter , non materiali ter , hoc est , non unitatem uniformitatis, ut quidam voluerunt: sic enim esset materiali - ter ipsa uniformitas , sed ipsam mei unifor--mitatem . Ex quo patet , quam male intellexerint ipsum aliqui recentiores, qui asserunt ex mente illius , aeternitatem esIe ipsam uniformitatem abstractati non autem concreta in natura diuina , ut ita uniformitas non sit unitas in patura diuina: quo nihil minus cogitauit Cainanus, ut legenti constare potest .s potius enim dicit, unitatem , & Vniformitatem e Te idem , nisi quod uniformitas . est unitas contracta ad formam : est enim unitas in forma : unitas vero est ratio abstracta & communis . Solum autem contendit caietanin , aeternitatem non esse unitatem uniformitati*, ut formaliter intelligatur loquutus Sanctuι Nomas , cum dixit , aeternitatem consistetre in apprehensione uniformi-

atis . & ita sit ipsa uniformitas formaliter , pon autem unitas uniformitatis, quod esset

429쪽

o PUTATIO XX T. 623 materialiter. Tum etiam esset inutilis repetitio, quae a Logicis nugatio appellari solet, si diceremus esse unitatem uniformitatis . Per inde enim esset, ac si diceremus, unitatem unitatis in forma: uni civitas enim est unitas in forma. Tertio, explicanda adhuc magis est C tetani sententia et quoniam recentioresaliqui Meo uri sinistre eam interpretati sunt. Notandum ergo est , nunquam docuisse, aeternitatem es.se mensuram realem diuinae naturae. ut falso

illi imputant. Solum dixit , rationem formaIem illius esse realem , scilicet, uniformi tatem diuinae naturae sine principio & fine. Quod vero addidit este quoque mensuram ipisus Dei, non ideo adiunxit , quod puta ret, eam esse mensuram realem, cum mantis. stum sit, non distingui realiter ab ipso Deo,& nihil se ipsum realiter metiri posse : nec vero putauit , aliquam rationem , mensurae in , Conceptu obiectivo aeternitatis contineti sed tantum docuit. ipsem esse mensuram , quae ei accidentaliter posset conuenire. Haec est doctrina Caietani ndeliter recitata, quam nostram exponentes,& confirmantes, in

C Ap. III. ιidsentiant Recentiorest.

S E cunda opinio est recentioris, a Caietani quiisdem sententia para diuersa,nempe ratione

430쪽

6o3 Q U AE. T IOR v M METAPHY3. formalem aeternitatis esse uniformitatem durationis Dei in re loquam dicunt esse realem . Connotare vero in obliquo rationem mensurae, quam docent esse solum respeetiam rationis : quocirca attributum hoc vere estir quid reale ante omnem intellectus operationem ; in cuius ratione contineatur ratio

mensurae fundamentaliter cut aiunt) non formaliter. Compleatur vero formaliter per intelloctum , sicut tempus multi arbitrantur reipsa esse duracionem motus, cui aduenit respectus rationis,qui non est de essentia ipsius. Caeterum praeterquam quod inferius huius sententiae falsitas, sicut & praecedentis, ex professo monstrabitur,ut hoc per transennam dicam , in ea non satis intelligo , quomodo iii

ratione aeterniratis contine tur respectus ra-

nonis in obliquo connotarus ; & tamen ra- tio aeternitatis realis sit ante intellectum.Nam si respectus ille ab ea denotatur , de ratione illius esse debet aliquis ordo ad talem respe- , cium. Ordo enim ad connotatum semper includitur in ratione formali connotantis : id autem est absurdum; tum in opinione ipso-

tum: quia iam sequeretur , rationem aeternitatis ante intellectum non esse : ordo enim ad respectum rationis non potest esse realis: tum etiam absolute , quoniam ad respectum

rationis non potest esse ordo , nec realis, nec rationis , cum ad relationem non sit relatio . Porro autem ordinem illum ad connotatum esse de ratione connocantis,