장음표시 사용
601쪽
ad modum cuiusdam substantiar ex 'a-rijs compaci ae intelligitur ; est igitur substantia aliqua omnino rationis, sicut relatio ; priuatio etiam cogitatur ad modum formae , & qualitatis afficientis subiectum: ergo est etiam qualitas rationis , sicut re
Respondent aliqui, eam en differentiam
inter relationes ex una parte , Sc negatio
nem , seu priuationem ex alia , quod relatio ita fit per rationem, vet fundamentum habeat in re. nec pro libito eam intellectus confingat , sed a rebus ipsiis cogatur . eam relationem in ipsis apprehendere ; at vero ut apprehendat priuationem, aut negationem ad modum entis, nec habet fundamentum iii re , nec cogitur ullo modo, sed pro libito confingit. Verum haec solutio mihi non probatur, quoniam licet intellectus non fit determinatus . vi ad modum huius potius , quam illius substantiar, aut qualitatis , cogitet ne gationem , & priuationem : tamen sua na-tqra talis est, ut pro hoc statu nequeat hac duo apprehendere; niti admodum alicuius substantiae, aut qualitatis : unus enim hoc modo componet chimaeram , alius alio modo : sed omnes ad modum substantiae con ei pient i hoc autem habet fundamentum n turale in nostro modo cognoscendi, nec pro libito fit: sicut etiam relatio rationis in rebus, quas denominat,& a quibus dicitur denomi-O o a j natio
602쪽
s8o QN AESTIONvM METAPHYs. natio eius, non alia ratione dicitur fundame-
tum habere, nisi quia res illas intellectus nc ster pro hoc statu, ex modo suo cognoscendi, non potest alio modo nominare , & apprehendere, quam relate. Adde,quod licet intel-s Iectus pro libito confingere posset substantia,& qualitatem: relationes vero,non pro libito, sed necessario ad eas concipiendum cogere ture non propterea dicere debui anctus Doctor hoc esse peculiare generi relationum , ut ali qua sit per intellectum: cum in genere substatice uno aut alio modo substantia rationis reperiatur. Respondeo ergo ea peculiari ratione id dictum fuisse asenofοThoma,quia cum proprium munus intellectus sit. comparare , & referre unum ad aliud, etiamsi ipsa inter se re ipsa noreferantur; proprium erit intellectus, non luni concipere res aliquas absolutas per modum relatarum, 1ed etiam ipsas actu suo reis. ferre, cogitando unam cum ordine ad aliam. At .licet apprehendat negationem ad modum substantiae, priuationem ad modum qualitatis δε de illis philosophetur, & loquatur, ac si
essent entia quaedam,& ob id dicantur entia rationis, nimirum solum ab intellectu habentia esse; tamen intellectus ea apprehendens, non dicitur habere a ctum aliquem quo dica,tur, aut substantis care,aut qualiscare; bt it loquar) & propterea noni dicitur facere subastantiam rationis aut qualitatem rationis: sc-ουt dicitur facere relatione , quia actu suo illa
603쪽
reseri, quae non referebantur. Vnde discrimetio ritur inter relationem, de priuationem , seu negationem, quia haec duo nec dicuntur entia,nec subitantia, nec qualitas : sed dicunturentia rationis: quod si qualitas, aut substati avocari deberent, non absolute , sed cum additamento rationis vocanda essent: at relatio rationis sine additamento dici consueuit re latio: quia non solum una res ad aliam refertur ex seipsa, sed etiam intellectu referri dicitur, & actus intellectus, relatio,& compa ratio absolute nuncupantur. Et haec dicta suffficient circa testimonium sancti Thomae, quo videtur Caiet inui pro sua sententia, cum quibus etiam quaedam alia dissicilia, quae dixit idem DoItorsauctus, obiter eXplicata manent. Ad rationem pro sententia Caietani in capi te r. allatam respondeo, rationem, Ad, quavis abstractam, & praecisam , nunquam sine ratione , In, posse cogitari; quia Omnis ratio, Ad, est alicuius , ad aliquid , tametsi nomen, Ad,non ita exprimat rationem illam, In, ut capite a. e plicauimus.
DISPUTATIO XXX. intellectus viatoris faciat di sin cti
nem rationis circa praedicata re ipsa
i odistinina. c Ap. I. Attributa per intellectum posse disti qui
604쪽
attributorum re ipsa differre: nam ex effectuum distinctione, nullam in ipsis attributis distinctionem oriri, ex eorum ratione mani- fellia est. Si enim intellectus , quia est aliquid extrinsecum attributas ea diltinguere nequit, eodem pacto,nec effectus, qui etiam sunt ex-tpmseci,illa distinguent, perinde ergo est dii
ferre attributa per connotata , atque eorum
solos effectus distingui. Sed quia aliquando
effectus attributorum non distingtruntur, ut effectus iustitiae,& misericordiae,quia in omni effectu utriusque ratio reperitur, ut communiter schola tici docent, in ι. distisdtione ψ6.θ' DueZm Thomasse quaeitione a I. arti Ad. . Ideo Gregorius is Maior subiungunt, haec attributa non per res Cormotatas, sed per nomina so- Iu differre, ac si diceret,solo nomine distngui. Opposita tamen sententia verissima cit: nempe attributa Dei,multaque alia in creaturis , quae ex natura rei nullo modo differunt, per rationem diltingui posse. Ita docent TN.mas, Caietanus , Henricus. Augustinus
NiphusA nobis allegati superiora disp. caa. Mam
gias in r. IV. Ia.art. 3. 2. parie arti uti Dur ausin r. disti actione a. la est. 3. num e. 9. Capreolus in x. distin tione 8. quae aione A. articulo I. conclusione 2. et Cauariensis se hunc articulum. df, putatione a. parte i. qui notat, nomine rationis non intelligi ratiocinationem. neque syllogismum .neque diffinitionem reiIquq omni etiam dicantur ratio ; sed intelletium, seu conceptum, quem de re aliqua sibi forarae. Se
605쪽
obhcit intellectus.Nam in intellectu non solum est qualitas, quae eit intellectio , sed etiaxes, quam cognoscimus,&media illa qualitare fit nobis praesens 1 cumque multa de DConobis obiiciantur, & cognitione fiant praesentia, quorum unum ita cognoscimus , Ut de alio non cogitemus, fit, ut in nostro conceptu multa de Deo appareant, ct haec appellamus attributa Dei, quia ratione nostra , & conceptione distincta a nobis Deo attribuuntur. Vnde autem proueniat, ut multa nobis obij ciantur, quae re vera plurano sint,sed unica res simplicissima. Hirenti disputatione dicemus. Ob1eruandum vero est hanc diuersitatem conceptuum , quoS Obiecti uos vocamus , ex pluralitate reali conce-Ptuum, quos appellamus formales, prouenire: hoc est,ex pluralitate qualitatum , & cog
nitionum, quas in nostro intellectu exprimimus. Nam quaevis qualitas suo modo rem repraesentat; ἐκ quia imperfecta est nostra cognitio, paulatimque procedit, rem simplicem, Sc indiuiduam , quasi per partes nobis obhcit: quare si distinctio rationis vocetur accepta Iazione pro conceptu obiectivo , vel accepta pro ipso intellectu, qui operatione sua diuiuit indivisa, perinde est. Cu ergo intellectusvariere apprehedat,quq simplic1ssima est.' qui S neget .eam ab intellectu nostro diuidi,&distingui'no quia res ipsis,quae est extra, in se ipsa intrinsece diuidatur , sed quia ex illa diuersos clicimus nobis conceptus obiecturos.
606쪽
Quo fit ut varia nomina, quae diuinas significat perfectiones. non sint synonyma,Vt nota uisiupra quaesti ne 13. art. quia nomina no significant nobis proxime res, ut in se ipsis sunt, sed ut nobis obi j ciuntur,ut disputatione F . capite 3. dictum est. Quare cum viatoribus Deus sub varijs obijciatur perfectionibus , nomina illa viatoribus non erunt synonyma.quia non significant eis eadem omnino, sed diuersa in suo c6ceptu faciut cognoscere. An vero Beatis synonyma sint ,sequeinti distut . Videbimus. Ex quibus secunda ratio contra Gregoris elicitur: nam si attributa Dei, ut ipse asserit, non semper differunt per res connotatas, leueffectus. sed aliquando per nomina, Mnsequitur, interdum solo nomine differre r quae autem tantum hoc modo distinguuntur synonyma sunt,ut ensis,qui vocatur gladius,&ensis, eadem prorsus ratione. Tum etiam, qUamuis connotatae res differant; si ipsa in se
attributa , quae primo & directe significantur, non disterunt, erunt omnino sue nonyma;
nam si nonymia ex per se 1ignificato , non ex eo, quod accidentarium est , & eXtrinsecum, sumenda est: atqui concedi non potest . attributa Dei elle svnonyma ; indifferenter enim
nomina omnia pro eodem usurparemus : erisgoex parte directi significati distinctio aliqua assignari debet.
Ratio vero Nominalium friuola est : nam
quamuis in se nihil re ipsa diuidi', & distingui possit per aliquid extrinsecum; recte tamen
607쪽
per extrinsecum aliquid diuisum , & distinctum vocari potes c : multa enim talia appellantur ab aliquo extrinseco. Adde , quod eum dicimus in Deo attributa distingui, loquimur de illis, non ut in ipso Deo sunt, sed ut nobis obhciuntur.: sic autem diuisa sunt; cognitio eni m , & qualitas in intellecta ex
prestia hanc habet virtutem, ut licet pro attingat rem ipsam externa. intus tamen faciat illaptaesentem,& diuerso modo apparere, ac proinde aliquando repra entatione diuidat, dedit tinguat,quod re ipsa indiuisum est: quo pacto dicimus .attributa, & reliqua, quae in Deo indiuisa sunt a nobis distingui. Quod vero
Monologio capite. I 6. negare videtur distinctionem rationis in Deo . iam a nobis expl:catum est fueriori dispWatione capite q. CAP. ΙΙ.
Attributa Deo conuenire sine respectu ad creaturas realiter isi inflas,contra Durandum probatur. D mrandus in i . distinctionesecunda quoession tertia,numero de imo notat duplicem posse esse sen sum quae sti onis propositat, An attri- . buta distingui possint in Deo sine respectui ad creaturas. realiteς dicti iactas. Alterum, an perfectio nes, quae dicuntur attributae, conueniant Deo sine ordine ad creaturas re ali- . ter distinctas. Alterum, an a nob s distingui possint, sine respecta ad creaturas diuersas. duod vero attinet ad priorem sensiam ; re DPbmlet, omnia attributa, quae Deo conue
608쪽
DISPvTATIO TYX. φῖγniunt, aut per oppositionem cum creaturis, 'aut per respectum causae, non conuenire sine respectu au creaturas ; forsan intelligit Durand- , ea attributa , quae Deo conueniunt,q uatenus est causa in actu, ut attributu creatoris. Attributa prioris generis appellat ipse, infinitum, immensum , incorporeum .' poste rioris vero generis cme putat, creatorem , iustificatorem dc forsan omnipotentem: quan uis hoc attributum non 1ignificet causam in actu,sed in potentia.
Uerum de attributis prioris generis non placet eius sententia ; quia quamuis negatio significata. rmaliter illis nominibus no esset, si impossibilis esset opposita forma , & habitu si ita si no esset possibile corpus, no esset possibilis negatio corporis,&sic de alijs qua
ratione conuictus fuit Dinastas, ut illust alle Tςret)tamen cum his nominibus non tam significetur a nobis negatio, quam potitiuum,qii d negatione a nobis, sicut multa alia, mertius significatur. lici non potest , attributa illa, quatenus in Deo sunt perfectiones, in eo non futura, si alias posita forma in creaturis non esset perfectio enim illa positiva non pedet ex oppolita , quae in creaturis reperitur, tametsi ricgatio pendeat. De attributis vero posterioris generis fatemur ea, quae signiscant causam in actu , ut est iustificator, creator, Deo non conuenire. nisi per respectum ad creaturas , quibus sub
laris , eo Mod possibilus non citent, & ipse
609쪽
s 88 Q v Ag ST t o N v Μ Μ ET A PHYs. attributa Deo non conuenirent,dicimus tumen ,haec non esse Dei attributa,Vt ex hs,quet notauimus disputatione praecedenti capite r. colligitur: aut si ea dicantur attributa, nullam tamen in Deo significare perfectionem actu, Praeter illam , quam Deus habet, quatenus Potens est,haec omnia facere. Nam actu iussificare, actu creare, nulla in Deo peculia- .ris perfectio est,praeter potentiam, quam di
Concludamus ergo , nullum attributum, quod aliquam Dei perfectionem peculiarem significat,Deo conuenire per respectum realem ad creaturas ; etiam possibiles , neque - Omnipotentiam, neque sapientiam, & scientiam. Nam quamuis haec a nobis relate ad Creaturas significentur, nihilominus tamen in Deo absoluta sunt,secundum rem , ut di Oziationero . capite s. probauilaus. Sunt ergo in Deo attributa.quae sunt Dei perfectiones, sine respectu ad creaturas, ut late Ostendit San dias Thomas, quaesἱione γ.de potentia articulo c. Henricus quodlibeto 1 quaestione r.
CAP. III. A, tributa in Deo a nobis non posse distrigui fine res protu ad creaturas distinctas. Posterior sensiis quaestionis propostae est, an varia attributa a nobis in Deo distingui possint,sine respectu ad creaturas. Coniasta
610쪽
D I s P v T AT IO xxx. s8s lentiunt autem Doctores, quos ego de hac ro ,
legere potui,minime posse in Deo plura no-- his distingui. nisi noster intelle mas respiciancreaturas re ipsa distinctas. Ita docent Sanctus
Thomas in I .distinctione a qua filioκe I. articulo 3 in 3 parte illius'opusculo θ.quaestione t .a. V 3 ae quae prone 7.de potentia,articulo 6. Durandus in x. distinctione 2.quaesitione 3. numero io. Usequentibus. Cain praesus distinctione 3. quaestione δ. articulo r. concla fione 4 Uarticulo 3. in fine,in solutione cuiussam argumenti. Augustinus Niphus 1 a Metaphysicae,dijutatione I 3. capite . Gothedus quodlibeto . quaestione r. vi refertur a Stato loco allegato , disputations .ris. cap. 3. Probat vero Durandus primo , quia
vidistinctio rationis non sit omnino ficta. debet habere fundamentum aliquod in re : in diuina autem essentia, cum simplicissima sit, non est fundamentum aliquod distinctionis: ergo ratio nostra creaturas respicere debet.
vi instar illarum in Deo distinguat id , quod
re ipsa individuum est. Secundo idem confirmat Durandus ea , quae videntur aliqua habere imperfectionem , si Deo tribuuntur, per respectum ad creaturas tribuenda sunt,ut quod ni creator nunc . qui antea non erate pluralitas autem quandam in se imperfectionem includit: ergo non est Deo absolute co- cedenda nisi per respectum ad creaturas. Verum hae rationes ex communioribus princi piis procedunt, quare non multum probant Tertio igitur efficacius probatur , ut docet