장음표시 사용
171쪽
a Respondeo. certum esse . quod peccet mortaliter in quovis minimo fur tuto, si furetur animo perveniendi su cessive ad materiam notabilem . Se cundo , quod teneatur sub mortali affrestitutionem, quando pervenit ad summam notabilem, & oppositum damn tuo in prop. ab Innoc. XI., quae habet : Non tenetar quis sub poena ye
cati mortatis restituere , quod ablatum.
es per pauca furta, quam umcumque se
magna summa totatis . Tertio , quod ultima acceptio non sit mortalis L quando fur non est memor praeteritorum turtulorum. Dubitatur solum. an talis.
acceptio sit mortalis L si fur sit illorum memor 8 Aliqui apud Sancti. lib. 7
sant , quia nunquam ex plurimis veni libus coacervatis pervenitur ad mo tale Sed communius. allirmant, quia dum memor praeteritorum furtulorum vult surari materiam parvam, quae cum reliquis facit materiam notabilem, eo,
ipsio habet animum damnificandi notabiliter; ergo peccat lethaliter i Qui enim sciens, quod ex actu suo levi sequitur damnum proximi notabile , vult talem actum facere , peccat mortes ter, puta si quis mentiatur sciens secuturum ex mendacio damnum pro
ximi notabile ; ergo etiam in casun sero. In tali autem casu datur obligatio sub mortali restituendi id, quo rectituto damnificatio proximi nota re manet gravis; unde si saltem restitu tur, quod ex ultimo surtulo siublatum
est, non est peccatum mortale,. ut d cent communiter cum Sancti. contra.
Medin . . & CordubDubitatur etiam , An si post miniamum iurium complens materiam notabilem committatur aliud minimum Miterum peccetur mortaliter δ Aliqui Mpud Rebel. docent peccari solum V nialiter: Sed communius enm Sanch. Bonac., quod mortaliter k quia tale iuratulum continuatur cum prMedentibus, dum veluti renovatur voluntas damnia
ficandi proximum notabiliter; Si t men post ablatam notabilem quantitatem fur doleat de furto , & dum expectat opportunitatem restituendi, committat aliud furtulum . puto eum Bonac. . quod peccet verualiter; quia in tali casu quantitas furtulorum non continuatur moraliter:
VIL Dubitatur tertio, Num qui commisit decem sertula nunquam Pecca do graviter, eo quod non advertit ad praeterita Hrtula , cum quibus.ultimum
furtulum complevit mate viam gravem iateneatue sub gravi ad restitutionem . etiamsi rex iis furtulis sublata non extet , nec ex lix sur sit factus ditior 3Videtur quod non , quia in casu neque tenetur ad restitutionem ex re ac Ceptaia ut patet; neque videtur tene
ii ex injusta acceptione. eo quod ex culpa veniali non oritur obligatio gravis restimendi. ut alias dictum est. Respondeo ia communiter cum Lug. Carden. - Tambur. , S aliis contra nonnullos apud Moyam traft. 6. disp. 6. quaest. q. Putare, quod in tali casa detur obligatio gravix restituendi, nota
quidem orta ex culpis venialibus praeteritis, sed quia dum fur a vertit se per plurima furtiua deliberata pervenisse ad notabilem quantitatem , ad vertit se damnificasse graviter cum plena deliberatione, & eatenu& teneri ad resarciendum grave damnum illatum quod si nota reluciat , tunc gravitecpeccat. Et ratio ulterior ex Lug. est. ut diximus. quaest.. prima art. q. nuntis. quia fur iurando,. verbi gratia quinquies singulis vicibus singulos caro- lenos. singulis. vicibus contraxit obligationem restituendi singulos carole nos; quando autem advertit se contraxille obligationem restituendi qui que carole nos ,. quae supeOnatur materia gravis , tunc advertit se sub gravi teneri ad hanc summam gravem restituendain. & ade O lia O ressituat ia
172쪽
De Restitutisne ον furtum, O rapinam. 4 16 veccat uraviter. Neque dicas , legem justitiae non imponere poenam gravem pro culpis venialibus adversias hanc virtutem ἱ dc ideo si quis incendat domum alienam cum culpa levi ex semiplena deliberatione . non tenetur damnum hoc grave libere causatum compensare; ergo neque in casu nostro.
Nam contra est , quia in casu nostro non datur ex iustitia obligatio restituendi in Poenam culparum Venialium , quas fur commilit in singulis quinque suntulis, sed tenetur ex just, tia sub gravi compensare damnum grave quinque carotenorum ex vi contraetus initi cum damnificato in singulis
furtulis compensandi tale damnum , haut ad restituendos singulos carole nos solum obligetur sub levi ratione
Parvitatis materiae: Quando autem advertit materiam , quam tenetur restituere, csse gravem, puta uinque C r lenorum , tunc vi contractuum praeis
teritorum advertit se sub gravi teneri ad talem restitutionem ; Quod non hahetur in casu adducto de damnifica tione gravi causata cum culpa levi ex semiplena deliberatione. VIII. Quaeritur tertio, An si plures furantes modicum notabiliter damnificent alterum, peccent singaei mortae liter pRespondeo juxta fusius dicta quaest.
r. arti q. num. 7. & quaest. 3. art. 6.num. T. indubItatum esse, quod Pe cent mortaliter , si constituant unam
causam , .seus de communi consensu damnificent, unde in solidum ad re- . litutionem tenentur; Si vero non de ἀommuni conlissi, sed quilibet siciat, quod alii etiam ea modica furentur ,Σanch. lib. 7. Summae cap. 2I. num. a . Putat, quod non peccent morta-diter ; cuius .sententiam putat probabudem Tambur. hic , eo quod unus nullo modo est causa furti alterius . Com munius Lamen docent coa mortaliter peccare , quia quilibet ut causa partialis sciens , & volens concurrit ad damnum notabile proximi, unde pariter quilibet sub mortali tenetur rest, tuere id, quo restituto tollatur notabilis damnificatio proximi: Et nisi
itituant , excommunicationem incurrunt, si qua lata est contra damni, cantes Immo si quilibet ignarus aliorum leviter damnificaverit, & seratur
Excommunicatio contra non restituentes, peccant mortaliter non restituendo , non ratione retentionis illius modicae quantitatis, sed quia transgrediuntur grave praeceptum Ecclesiae, quod iuste imponi potest, quamvis materia restituenda sit levis, eo quod intendatur compensatio gravis damni illati proximo a pluribus, ut diximus quaest. a. quaerendo an pro Veniali detur o, ligatio restituendi. Ita Bonac. hic. IX. Quaeritur quarto, An liceat in
gravi necessitate iurari pRespondeo, sententiam affirmativam olini docuisse utrumque Nauar. , Αngel. Sylves . , Sa r Etenim cum dives in tali casu ex lege charitatis tene,
tur largiri sic egenti , videbatur irrationabiliter invitus, quod sibi clam auferretur, quod opus erat ad tolle eam gravem necessitatem, quam scialicet patiuntur ii, qui non habent necessaria ad statum suum Verum haec sententia merito damnata est ab Innoc. XI. propos 3 ε. quae habet: Peris missum est furari non solum in extrema Mecessitate, sed etiam in gravi: Etenim quamvis dives teneatur lege charitatis largiri , at non tenetur lege justitiae ;in debitis autem ex sola justitia licita
est occulta compensatio, non vero iadebitis charitatis, aut alterius virtutiS, unde vere furatur, & peccat, qui invito domino surripit ea, quae sibi dominus debet ex alia virtute, quam ex
justitia Exempli grati , , si Auis Finveat dare pauperi centum , & nolle votum scrvare , non proinde licatum cst Diuitigod by Corale
173쪽
163 cuolia 'L Articulus V. est pauperi ea surripere i In extrema gravi necessitate furari . probabiliter
autem necessitate, quam scilicet pa- tamen potest differri restitutio, ut Ltiuntur ii, qui non habent necessaria dem LVm notat lib. 3. tract. a. cap. ad sustentationem vitae quilibet pot- 13. ex Leg. , Nauar. contra Riccard. . est aliena surripere, quamvis dominus & Medin.: Quod ex illis duabus te. debeat solum ex charitate ea submin, gulis evincitur. Prima est ex utroquestrare; Et ratio est , quia in tali ne- Navari, quod nemo tenetur restitue- cessitate omnia sunt communia, haut re cum suo detrimento notabiliter m quilibet habeat jus accipiendi propria lore , quam sit commodum credit auctoritate, quod sibi est necessarium,& ris . Secunda est Scoti . Gabriel. . &sic comparare dominium rei acceptae, aliorum, quod quoties creditor rati quin possit accipiens impediri a do- nabiliter contentus esse debet, ut reis
mino; & si impediatur, potest se tueri stitutio differatur, potest differri . lixi, & illum cum moderamine Occu cet sit invitus, argum. cap. Ne quia Σ1., dere, ut notat Less cap. 12. dub. I . quasi a.
apud Bonaci; Nisi tamen dominus sit X. Qiaeritur quinto, An famuli posin pari necessitate , etenim tunc me- sint occulte surripere heris suis ad coinlior esset conditio possidentis, ut d, pensandam operam suam, quam maximus quaest. super. art. I. . Et ratio Iorem judicant salario quod recipiunt pridicalis est . quia divisio rerum im Respondeo, sententiam amrmativam troducta jure gentium non potest adi- damnatam esse ab Innoc. XI. in propocmere jus naturae I iure autem naturae 37. quae habet : Famuli , ct omina quilibet habet jus utendi rebus ab au- domestica posum occulte neris fuissemetore naturae positis ad hunc finem , ripere ad compensendam operam Dam. ut possint homines per illas vitam suam quam majorem iudicam Malaris , quod Conservare; ergo iure naturae quilibet recit unt; Docuerunt quidem Molin. , Potest in extrema necessitate usurpa- Lest. , S alii apud LMm. , quod si I, Te ea. quibus extreme indiget. Maius quido constet de inaequalitate stipen- putat hunc discursum etiam militare dii, possint uti occulta compensatio. In necessitate valde gravi, verbi grM ner Sicuti enim qui necessitate, verbitia morbi, nuditatis , quia haec Vade- gratia, coactus minoris justo vendidit tur esse amnis necessitati extremae . mercem . potest in foro conscientiae cum vita isthaec miserrima deterior ipsa exigere deiectum pretii ; ita famulus morte reputetur a unde possit homo exigere potest deiectum stipendii , si
cum Jona cap. 3. dicere ἐξ Melius es ob necessitatem, vel errorem. &α , mihi mori, quam vivere ; Neque proin operam suam minoris justo locavit et
Positio damnata loquitur de necem Sicut etiam si manifestum sit . quod late hujusmodi valde gravi, sed solum dominus considerato eorum labore , de gravi necessitate, per quam scilicet & consuetudine loci, non praebeat il- quis deberet a suo statu decidere, in iis victum lassicientem. Uerum laud qua solum implorari potest osticium ti Doctores docuerunt, quod hoc dein udicis Ecelesiastici, ut cogat divites beat esse manifestum , nec satis sit, ad largiendum . ut notat Lum. hic quod ita ipsi iudicent; hoc enim jurenum. 8. ex Abbat. . Sylvest , & NM merito damnatur a Pontifice r Rar vari, Potest enim Iudex compellere autem est id manifestum, nam primo ad largiendum , quod solum ex cha- si dominus non indigebat opera faritate debetur. muIi, sed rogatus illum conduxit, non
Adde, quod quamvis non liceat in potest hic conqueri de pretii ex ub
174쪽
De Restitutione Ob Drtum, ct rapinam. 16ψtate , siquidem merces ultroneae vilescunt. Secundo, si multi reperiantur. 2ui non eadem nece ilitate coacti. sed libenter cum eodem stipendio inser. virent; nam sicut merces vilescunt ex multitudine vendentium, ita operae ex multitudine locantium . Tertio , quia dominus sorte promisit famulo remunerationem. quam deinde daturus est, ut diximus quae I . super. , ubi de Occulta compensatione .XI. Quaeritur sexto , An filii petacent mortaliter peccato surti accipiendo occulte hona Patris P Respondeo praenotando bona fili rum este diversi generis, Castrensia , quasi Castrensia, Prosectitia , & Αὐventitia . Primo itaque Castrensia sunt, quae acquirit filius militando , aut quae ratione militiae illi traduntur ; & ad haec reducuntur, quae filius in palatio Regis, vel donatione Regis acquirita
Et horum bonorum tam dominium , quam ususseuctus, & libera administrutio pertinet ad filium invito Patre , unde potest de iis donare , & testari. nisi aetas impediat. Secundo, quasi Castrensia sent, quae gaudent privilegio Castrensium, quamvis non acquirantur ex militia; Ea autem sunt, quae acquiruntur ex Ollicio publico, ut Advocati , Medici . Tabellionis , &c. , aut ex professione alicujus ex septem artibus liberalibus . aut Theologiae , vel Juris Canonici, aut Caesarei, Sc. Ad haec reducuntur, quae Clericus a quirit ex onicio, vel beneficio EGesiastico ; item alia bona , quae respectu laicoruin sunt adventitia, respectu clericorum sunt quasi Castrensia , si post clericatum acquisita sint. Tertio, Adventitia bona cicuntur ea. quorum proprietatem habet filius , & Paterulumstultum, & ea sunt, quae filius a quirit suo labore, industria, sortuna, vel jure haereditario , aut a Μatre , Avis maternis, consanguineis, amicis, dic. . modo non sint bona castrensia. Pars III. Quarto demum Prosectitia sunt, qu rum tam proprietas, quam uiusfructus pertinet ad Patrem ι Et ea sunt, quae dantur filio principaliter intuitu Patris . Bona autem, quae a Patre assignantur filio ad Ordines Sacros , aut filiae in dotem , aut causa nuptiarum , sunt prosectitia, quatenus computantur in partitione haereditatis cum statribus a sed eorum proprietas, & ususfructus pertinet ad filios . In dubiis autem, an aliqua bona sint prosectitia, an adventitia , aut Castrensia , judicandum in favorem possidentis , & si neuter ossideat, dividatur . ut docet Tam ur. lib. I. cap. 3. S. T. V. Peculiumptiorum. In quibus autem casibus mssit filius testari, di in quibus donare
causa mortis, aut exponere ludo talia bona, consule eundem Tamburi lib. I. cap. 4. S. I. His praenotatis Dico, filios tunc peccare mortali ter peccato furti, & teneri ad restia tuti ovem . quando accipiunt notabilem quantitatem ex bonis. quorum possessio, vel ususfructus pertinet ad patrem, videlicet de honis prosechmtiis , aut etiam adventitus, non vero de castrensibus, aut quasi . Ita Lest. cap. IS. dub. II., & alii communiter apud Bonac. hic . Ratio est , quia accipiunt rem alienam accipiendo bona
non solum profectitia, sed etiam a ventitia; etenim ususfructus illorum ad patrem pertinet.
Dubium est. An filius, qui gerit
negotia Patris, possit pro sua industria sibi accipere quicquid daretur exteris no Respondeo cum Lest. , & Bona
citatis amrmative. nisi filius intendat id facere gratis cum non sit
deterioris conditionis, quam extra' neus, nec teneatur jure naturae laborare pro patre, quando iste non eget. Tria tamen requiruntur, ut id licite fiat. Primo, ut usumfructum istius luis
175쪽
tem patris, cum numeretur inter ho-na adventitia. Secundo, ut constet Patrem non inventurum alium, qui
id faciat gratis, aut minori pretio. Tertio, ut filius fallem tacite ostendat, quod nolit gratis inservire; sotatasse enim pater sibi alia via consulet, si id sciat; Quod si prae verecundia nolit id ostendere, debet saltem constare. quod pater non sit sibi alia ratione consulturuS.
XLI. Quaeritur septimo , An uxor peccet accipiendo bona mariti pRespondeo, peccare, si absque e Presso, aut Praesumpto consensu accipiat aut hona communia , aut ho-na, quorum administratio, dcussissemctus spectant ad maritum, eo quod rem alienam acciperet invito domino a Quare non peccat. si accipiat Paraphernalia, utpote quorum administratio, S ususfructus ad uxorem
spectat; Nec peccat, si elargiatur mve ad eleemobnas, sive ad nonestas
recreationeS, quae elargiri solent aliae mulieres suae conditionis; cum non ossit circa haec maritus esse ration viliter invitus: Sicut nec peccat mortaliter, si accipiat aliquid, quod maritus rogatus facile concederet ex praesumpta ejus voluntate. Et Dian. Partis. tract. 8. resol. 34. cum Bannez.
Naider. , Ledeis., Granad. putat posse uxorem inscio marito in eleemolynas, ac honestos usita sibi decem tes disponere citra mortale de vigesima parte proventuum annualium. Notandum itaque, alia bona esse solius mariti, alia solius uxoris, alia communia. Primo sunt hona communia, quae conjuges percipiunt ex fructibus dotis. & arrharum, quam vis horum administratio . & uis fructus pertineant ad solum mar, tum . Secundo , sunt bona tantum mariti, quaecumque maritus possidet, dempta dote, & donatione facta causa nuptiarum, atque adeo sunt m riti , quae maritus aequisivit haeredit, te , aut propria industria, aut laborer Demum sunt bona tantum uxoris tam dos, quam paraphernalia , seu quae mulier habet alio titulo, quam d tis , puta quae ipsa acquisivit donatione . haereditate , aut labore, aut industria extraordinaria, praeter laborem, de
industriam debitam in administrati ne domus, iuxta qualitatem familiae.& dignitatem uxoris. Illud tamen in. terest inter dotem, S paraphernalia, quod dotis administratio. & usiusfructus ad maritum pertineat; Econtra paraphemalium aci uxorem. XIII. Quaeritur octavo, Utrum peccet contra iustitiam, & teneatur ad restitutionem, qui alium inducit ad
peccatum, aut retrabit a bono opere,
puta ab ingressu in Religionem pRespondeo cum communi distinguendo: Etenim si id fiat sine vi, aut
fraude, non peccatur contra justitiam. ct ideo inducens ad culpam , quae non sit contra iustitiam, solum ex charit, te tenetur curare, ut ille a peccato,
ad quod induxit, resipiscat; si enim
unicuique mandatum est de proximo suo, a sortiori tenetur, qui suit causa peccati, aut abduxit a bono opere; Si vero id fiat per fraudem, aut vim, certe ex justitia tenetur ille non solum fraudem aperire, aut vim tollere , si perseveret, sed etiam preci-hus, aut alia Via curare , ut alter a
Peccato resipiscat ; etenim qui est causa injusta damni, ex iustitia tenetur damnum illatum resarcire. Idem dicas de eo, qui falso dogmate circa fidem, vel mores aliquem dec pit. quia per falsitatem, S per fraudem illum induxit ad peccatum. Qui vero alium movet, aut quin modocumque inducit ad inserendum grave damnum alteri, procul dubio contra justitiam peccat, & ad rest, tutionem damni illati obligatur, ut constat ex thesi 33. confixa ab Inno
176쪽
De Restitutione ob stuprum, O adulteriam. XI., qui habet: Qua alium movet, aut indiaeit ad inferendum grave damnum Temo, non tenetur ad restitutionem istius damni allati .
Ex dictis sequitur . quod qui per
vim, aut fraugem retraxit aliquem ab ingressu in Religionem, non solum teneatur ex justitia vim , & fraudem tollere . quod omnes Doctores asserunt, sed etiam teneatur restituere damnum inde secutum, non solum ipsi avocato a Religione . sed etiam Religioni , habita ratione spei. quam habebat ut
litatis ex tali viro, nec non Periculi , quod ille mutaturus esset voluntatem.
Ita Vasq; , Molin contra Sal. . Ar gon. apud BOnac. hic Ratio est, quia sicut qui alterum impedit per vim, aut fraudem a consecutione ali. cujus beneficii, ossicii, dignitatis, vethaereditatis . tenetur ad rellitutionem quanti spes illa valet arbitrio prude iis viri. itae in casa nostro is
De Restitutione facienda ob stuprum,& adulterium, L Ad quid teneatur deflorator Virgianis, qua in stuprum sponte consensis r Et quid, si per vim, a tfraudem illam defloravit νIL. Qui metinem deforavit De ma
trimonium nomittendo, tenetur sti
lam ducere , quin sinis sit illam dotare , seclusa di paritase inter
illos IIL Aiatio ob iniuriam personalem ma riso irrogaram , tenetur petstione
venia, aut aliis signis satisfacere. Prolem suam tenetur Here post te
IV. S. nothus inter legitimos a Matre
sv natur, tenetur adulter comis
pensare damnu- , quod legitimi
ri Adultera tenetur compensare damnῶ , 172 quod ex prole illegitima patiuntur legitimi , non non tamen se infa
in teneatur Stuprator, qui non promisit Virgini matrimonium t Respondeo, quod si sine vi, aut fraude illam induxit . ad nihil tene tur; nisi forte laesa sit ita honore ejus familia. Notandum tamen, quod si sponte Virgo consensit, corruptor Ui ginis non dicitur stuprum commisisse.
sed fornicationem , ut communitet
docent contra Caiet.: Etenim si illa consentiat. nulli fit injuria; Ubi econtra in adulterio fit injuria ipsi vincito maritali indiliolubili, & ipsi Sacramento, si committatur consentiente uxore, & marito: Si vero per vim.
aut fraudem aliquis virginem deno. ravit . tenetur vel illam ducere. yel damnum aliter reparare, verbi gratia, constituendo dotem . &c. . etenim damnum cum iniuria illatum rependi debet Otandum tamen, quodli sic deflorata obtinuit deinde commodas nuptias, itaut nihil detrimenti acceperit ex defloratione , nihil ei restitui debeat propter periculum non inveniendi commodas nuptias, quia nihil restitui debet pro periculo, quamvis sit pretio aestimabile, quando non sequi. tur damnum; neque propter dest rationem pudicitiae quicquam rest, tuendum, quia haec nota est pretio aestimabilis; sicut nec pretio aestimabile est membrum, quod abscinditur rQuia tamen periculum non inveniendi commodas nuptias est pretio aestimabile, ideo si post deflorationem accepit, verbi gratia, centum propter tale periculum, & deinde bene nupsit,itaut nihil incommodi passa sit ex defloratione , non proinde tenetur restituere illa centum . Ratio est, tum quiRprobabiliter multi sustinent oppositam sententiam, quod scilicet tale peric Y α lum. Diuitigod by GOrale
177쪽
I, astis VII. tim debeat pecunia eompensari ; tum etiam quia siclit potest quis pacisci
certo pretio de lucro cessante, aut damno emergente , itaui possit exige- Te , nedum retinere tale pretium, quamvis deinde nullum lucrum cesset, aut damnum emergat, ita in casu no.
Bro potest quis post deflorationem pacisci certo pretio de periculo, quod Ebiit, itaui possit retinere, & exige-
Te tale pretium , quamvis deinde nubIum damnum sequatur. II. Quaeritur secundo, Ad quid teneatur corruptor Virginis, qui ficte matrimonium promisit rRespondeo , ex dictis in de Sporu alibus teneri eam ducere, nec fatis aesse eam dotare, dummodo non sit insparitas inter illos. Ratio est, quia in omni contractu oneros, teneturrilibet ex justitia ponere verum con-msum, atque adeo tenetur ex iustiatia in casu nostro vere Promittere matrimonium , & sic illud ponere ; Etemini justitia obligat ad ponendum idem
numero, quod debetur, nec satis est Ponere aequivalens invito domino . Quod si sint disparis conditionis, quamvis inulti etiam apud LesS. cap. IV. lub. doceant, quod teneatur eam
ducere si illa ignorabat hanc dispar, natem, nec aliunde suspicabatur fraudem, & deceptionem, probabile t men est, quod non teneatur, sed possit pecunia damnum resarcire; quia justitia obligat tantum ad ponendum aequale, & non superexcede ---III Quaeritur tertio , Adquid adis
Respondeo, & dico primo, Promera injuria, quae fit marito , non temetur adulter rependere nisi meram satisfactionem per signa doloris, Petitionem veniae . Sc. si illam cupiat. Ratio est, quia pro injuria mere Pe
sonali nihil est restituendum, ut di- imus cum de Contumelia ; Siquidem injuria personalis diversi genetis est Arrieulus '. ab injuria resi. Dico secundo. Adulter, si partus sequatur, & agnoscat illam esse suam
prolem , itaui non habeat justam, seu probabilem rationem dubitandi, teisnetur restituere, quae impensa sunt iaalimentis prolis a tertio aetatis anno,& deinceps. Ratio est, quia usque ad
tertium annum inclusive tenetur mater alere prolem, ex cap. a. De Conversi
ne infidelium . deinde tenetur pater quousque proles possit sibi de alime
tis providere. Non est autem verum,
quod aliqui docent, videlicet ad id teneri quandocumque probabiliter credit esse siuam prolem, sed requiritur, quod non habeat probabilem, ac solidam rationem in contrarium ; etenim communiter Doctore& docent neminem teneri solvere, nisi ei comstet se debere . itaut oppositum norisit solide probabile. Quod si soluiti
dubitetur, num ea proles sit mariti. au adulteri, in tali casu videtur, quod
stet in possessione delictum, & dubia
sit exculatio, unde teneatur adulter proolem alere saltem pro rata dubii. Sed communius apud Tamb- lib. 7. caP. D . docent ad nihil teneri adulterum, nisi certus moraliter sit illam eL
se suam prolem, quia in tali dubio melior est conditio possidentis: Siacuti si venenum propinem Sorti . qui pariter venenum sibi propinaverat
in dubio num ex meo Veneno interia erit, ad restitutionem non teneor. quia non constat de damno a me ca fato. Contra Vero, si dubitetur utec
ex duobus adulteris sit pater natae printis, uterque in solidum tenetur ad restitutionem, cum constet de damno ab iis causato. Non secus ac si duo jaciant suam sagittam in Sortem , de non constet ab utra ex iis lagittis sit consessus, uterque ad restitutionem in solidum obligabitur. Quicquid in contrarium dixerint nonnulli apud G hat Iulatum a Croti lib. 3. P. P. n. 2-1V.
178쪽
Dι Restitutione ab fraudata vectigalia. 17 3IV. Disticultas est, an si nothus re- utetur legitimus, ct dividatur interium, & legitimos haereditas, tunc adulter teneatur compensere damnum,
quod patiuntur legitimi in diininuti ne haereditatis Aliqui apud Lest. lib. I . dub.
negant, quia scilicet adulter non fuit causa, ut a matre stipponeretur inter legitimos , nec id intendit, aut con suluit: Et confirmatur; si enim mater procuraret sibi abortum , adulter non diceretur causa abortus ; ergo si mater supponat nothum inter legitumos , adulter non dicitur causa talis
suppositionis, di fraudis; in utroque
enim casu damnum sequitur ex pe versa voluntate matris suppeditante tantum adultero materiam circa quam . videlicet prolem . Verum communis opinio inirmat . Ratio est , quia per hoc, quod adulter secerit Irolem ex aliena uxore, susticienterupponit illam marito suo, perinde ac esset sua proles; Neque enim opus est ad suppositionem. ut mater dicat iulam esse prolem mariti, sed satis est, ut illa ex ejus utero nascatur, & non sit suspicio adulterii; Unde patet disparitas circa abortum, ad hunc enim requiritur nova actio positiva matris, ct ideo huic tantum Imputatur. V. Quaeritur quarto, Ad quid teneatur Adultera pRespondeo teneri sine famae, aut vitae dispendio curare, ne legitimi haeredes damnum patiantur ex prole i, legitima; quare tenetur Parapherna, si habeat, relinquere legitimis In comin ensationem, aut imminuere solitos iamptus, vel labore majori plus lucrari ; ac demum si aliter non possit
vitare damnum legitimorum, tenetur inducere nothum ad Religionem capessendam; Non tenetur tamen cum periculo famae se prodere, ut communiter docent contra Sot., quia fama est superioris ordinis, quam ρο- cunia, & ideo non est exponenda pro rebus ordinis inferioris. Quod si
adultera sit suspecta . nec magnum damnum in fama pateretur se prodendo. certe teneretur se prodere. si speraret inde prosectum ς quod tumen raro accidit, quia filius non tenetur credere matri prodenti suum Mdulterium, etiamsi in articulo mortis id fateatur, cum non teneatur credere sceminae infami .
De Restitutione facienda ob sta data vectigalia. I. Lex de sisendis Oectualibas sustor omis ad Principis sustentati nem, O Regni defensionem verius non est pure poenalis . Quids imponamur in rebus usualibus pII. Num detur obligatio solvendi vetitia galla, se dubitetur negative num iuste smponantur ΘΠ . Etiam exteri tenentur solvere vecti galia susta. IV. Num Donte aperienda sint custodiabus merces, pro quibus velagaι
solvendum est λV. Custodes non obstantes fraudibus ι' prout ex iustitia tenentur, proba baliter non tenentur ad restitutionem poena, quam fraudatores vectigal uissetvibsent, se ma estarentur, licea
teneantur compensare damnum, quod
domini subeunt. VL Ecclesiastici quandonam tenentur ve LMalia sisere pnL Clerica con1ugati, quamvis gaudeant privilegio Canonis , si Virginem duinxerint, ct gesent habitum , ac
tonsuram, non eximuntur tamen in
solutione ve tigatium: Nec Curici relate ad bona. qua advehunt ad
VIII. Si custodibus non constet , quod bona sint Ecclesiasticorum, iurame
179쪽
i uastis VII. Articulus VILI. Uaeritur primo , An sta, favorem superioris possidentis saeuia dans vectigalia justa tene. talem praecipiendi; Immo etiam intur ad restitutionem t dubio positivo praesumenduna esse in Respondeo .. nonnullos. apud Lessi favorem Superioris, docuit Less. de
lib. a. cap. 32. dub. 8. contra Navar., alii contra Suar. , & Ua'. ἰ quia scilicet
Angei., Si, & alios negare; siquidem ut Princeps juste exigat vectigal. nociputant legem vectigalium esse pure debet esse certus speculative. sed pra- poenalem, atque adeo non obligar ctice de ejus jultitia . ergo quamvis ante sententiam Iudicis. Communior detur probabilis ratio. qtiae suadet ii, tamen L & verior sententiae allirmat; justitiam talis vectigalis , si tamen de- tum quia Christus Dominus rogatus tuo probabilis ratio de ejus justitia, Matth aa. An liceat dare censum C potest iuste illud exigere, & sic deseri ρ respondit, Reddite qua sunt Cin betur ex justitia, aliter daretur bellum saris, C ari L ct qua sunt Dei, Deo; justum ex utraque parte. Verum alii tum etian1 quia tenetur populus ex negant dari obligationem solvendi . iustitiae siustentare Regem, a quo de- etiam in dubio negativo, cum Salon fenditur; vectigalia autem imponum Cajet., Molin cusip 67Φ, & aliis. tur ad Principis sustentationem I tum quia subditus possidet immunitatem a
demum quia si vectigalia sint justac vectigalibus , & dominium pecuniae
jultu exiguntur,. ergo debentur; ali- suae; in dubio autem melior est co te t daretur bellum justum ex utraque ditio possidentis. Λd rationem assi Parte. Verum Molin. Cajet.. Sal. - ductam ita contrarium respondent non
re alii apud Bonac. hic excusant pro- poste dari ex parte Oblacti. bellum jubabiliter fraudantes vectigalia imposi- itum ex utraque parte . itaut Superiorta non in rebus, quae ad negotiatio, vere habeat jus exigendi ,. & subditus nem emuntur . sed in usualibus . via nota habeat debitum solvendi ;. siquidelicet in cibo,. & vestitu necessario, dem jus, & debitum sibi correspon- in pane, carnibus. piscibus, frumen- dent. Verum per accidens potest itato. oleo, &c. tum quia ita usu vi- res apparere , ut Superior possit exi detur receptum, tum etiam. quia ia gere, de subditus non teneatur solve- iis plus gravantur Pauperes, quam re; ut accidit. quoties. superion sequi divites, ut videre est apu1Dian. pari. tur opinionem probabilem faventem a. tract. 17 resol. 18. ,. & tract. de Le- sibi, & subditus opinionem oppositam. gibus resol. I s.; Et ideo multi do- unde poteti dari bellum iustum ex Ocent contra Molin. , Suar. , Ua'. - traque parte tantum. secundum aP-
quod injuste exigantur; praesertim si parentiam , di per accidens , nonnulla necessitas cogat ponere in iis. vero, per se, & secundum rei verbvectigal, quod posset in aliis rebus ad talem . negotiationem pertinentibus ilia poni .. III. Quaeritur tertio, An etiam e in qua S parum pauperes gravarem teri peccent, fraudando gabellas plur, ut notat Less. diib. 9. Respondeo artirmative; tum quia le-lI. Quaeritur seeundo, An quando gitima consilietudine id introduci p dubItatur, nunχ vcctigal sit justum,. tuit, ut exteri sub ea conditione asdetur obligatio illud solvendit mittantur ad negotiandum; aliter mul- Respondeo, Navata. Leis, Sal. . Vasq. ti incolae staudarent gabello finUndo apud Bonac. asserere, quod detur ob- se extraneos;. Tum etiam quia nocinligatio quando scilicet tale dubium eli nus compentatur per protectionem , nugativum, quia praesumendum est ici qua mercatoreS exteri proteguntur Rs
180쪽
De Restitutione ob frauda a Vinigalia: 17ssuperioribus loci, in quo vectigal exigitur
IV. Rogabis hic et Num sponte aperiendae sint custodibus merces, pro quibus Vectigal solvendum est, an Vero possit expectari, ut vectigal exigatur 'Respondeo, Sot., Tabien. , Ee alios Putare, quod non teneamur mercra manifestare, sed satis sit expectare, ut exigatur vectigal, modo nulla adsit fraus . filii tamen cum Salon. , Sal. , Lesis putant servandam esse loci consuetudinem V. Diximus autem supra cum de Muto, seu de non manifestante damnificationem domino illatam, ex B
nac. disp. 3. quaest. a. Punct. II., Cu-
sodes vectigalium teneri quidem ad Testitutionem damni, quod domini patiuntur non manifestando fraudat res ; sed probabiliter ex Va'. contra
NaVata, α Molin. non tenentur ad
restitutionem poenae , quam fraudatores solvissent, . si accusati suissent rium quia id usu est receptum: tum quia non obligantur ad id ex pacto inito Custodes: tum quia talis Poena non debetur ante sententiam Iudicis. VI. Quaeritur quarto; An etiam Clerici ad solutionem vectigalium teneam
intes vectigalia a personis Ecclesi,
icis incurrere excommunicationem in cap. Quamquam, De Censibus is 6. , di in Bulla menae, quae cum quotan
nis renovetur, omnem consuetudinem in contrarium revocat: Incurritur et
iam talis excommunicatio, ut dicemus cum de Censuris in Bulla Coenae, si exigantur onera a Clericis sponte danistibus, si scilicet exigantur, seu petantur tanquam a debitore, non vero si simplici ex rogentur, itaut nulla vi, aut metu, aut precum importunitate cogantur : Tunc solum cogi possunt
Ecclesiastici a Superiore pariter Eccle
fastico ad communes aliquas expen fas, Quando agitur de reparando aliquo damno, quod aeque principaliter tangit Clericos, ec Laicos; verbi gratia, si agatur de reparando flumine, quod minatur ruinas directe agris Clericorum, ec laicorum, Vel si agatur de reparanda via penitus destructa prope fundu Clericorii, itaui nequeant Clerici ducere plaustra ad suos agros. Econtra quando agitur de reparando
damno, quod principaliter . de dire-oe laedit laicos, & solum indirecte Clericos, in quantum scilicet sunt pars communitatis; ut si imponatur gabebla pro reparatione moenium. Pontium, viarum, acc., Clerici non tenentur, quia caeteroqui nunquam essent exempti a gabellis, cum quaelibet gabella
imponatur Propter bonum Communitatis. Ita communiter apud Bonac..ec aliOS. VII. Notandum tamen, quod Clericus conjugatus, oui duxit Virginem,& gerit habitum, ec tonsuram, solum gaudet privilegio Canonis, non vero exemptione gabellaruin ; ut ostendit arant. V. Vectigal contra Tuscum ;Nec est exemptus Clericus in rebus, quas Negotiationis causa advehit, ex Cap. uuamquam. Praeterea si Clericus acquirat, vel emat bona affecta aliquo onere, verbi gratia reparandi vias publicas, selvendi censium Principi, dcc., tenetur tale onus subire; ea enim de causa rem illam emit minore pretior Et ratio Miterior est, quia res transit
cum onere, ex Cap. Pastoralis, de Dia
cimis, ec leg. Mulier , ff. De distracti
VIII. Petes, Quid si non constet exactori, quod res, quae a Clericclvenduntur, aut invehuntur, sint fructus percepti ex agris Clerici , dc non ex asieno agro, qui negotiationis causa invehantur ZRespondeo cum Glossi, de aliis reis latis a Quarant. apud Bonac. , standum