장음표시 사용
71쪽
εε astis IIL A ticulara re. teneatur ad resarcienda damna , quae sorte patitur mandatarius exequendo mandatum, verbi gratia, si exeque do homicidium mittatur ad triremes Respondeo cum Dicasti l. lib. 3. tradLa.dIs P. A. dub. q. , quod non tene tur , si mandatarius libere acceptavit mandatum , ct multo magis si propter illud accepit pretium: Ratio est, quia ultro ille talibus periculis se o, iccit, atque adeo cum nullam injuriam a mandante sit pastias, non potest liquid ab eo exigere pro damno, quod incurrit exequendo mandatum: Secus vero si non sponte, sed coacte sese pit mandatum; ut videtur cogi subditus a mandato superioris; vel si deceptus sit; quia sic ejus damnum sequiis tur ex injuria per deceptionem , aut coactionein illata. I. Quaeritur quarto , An teneatur ad restitutionem . qui ratum habet , seu approbat damnum nomine suo factum, quod tamen ille nunquam mandavit , ne tacite quidem e Respondeo cum communi negatiUe . . Ratio est, quia ratthabitio, seu apprωbatio non influit in damnum , cum supponat illud jam illatum unde ra tum habens non potest dica causa moralis damni . Et quamvis ratitabitio sit causa finalis, propter quam executor damnum intulit, non per hoc sequitur , quod ratum habens teneatur ad restitutionem : Sicuti si quis occudat alium , non propter ratthabitio. nem, sed propter amorem Titii, non per hoc sequitur , quod Titius , qui est causa finalis , teneatur ad restitu-taonem . Et ratio a priori est . quia causa finalis nihil operatur; neque nim ullus dicitur peccare , di laedere justitiam per hoc praecise , quod sit eausa finalis peccata. aut injuilitiae abi
alio com nullae.. Notandum tamen . quod si ratihabitio damni secuti sit causa , ut ninuum damnum sequatur, procul dubio ratum habens tenetur ad restitutionem hujus novi damni : Verbi gratia , a
executor omittat restituere ablatum exeo . quia dominus ratum habuit fit tum . tenetur etiam dominus ad rellistucionem. quia in tali casa est cauta talis damni. Opponitur . Ex regul. Io. turis in is. Ratthabitio retrotrahitur. S comparatur mandato; ergo sicut ad restitutionem tenetur mandans, ita et Iam ratum habens.
Respondeo, distinguo anteceden g eComparatur mandato quoad causa litatem damni, nego; si enim damnum praecessit rati habitioni , qtio modo pintest ab illa causari λ Comparatur mari dato quoad poenas isti exterioris . concedo antecedens ; & nego conseisquentiam et Etenim quia easdem po
nas merctur ratum habens , dc ma
dans ; ideo pet fictionem juris ratia habitio dicitur retrotrahi, & com P rari mandato Praesertim quia ratum habens praesumi probabiliter potest . quod mandaverit damnum secutum , di propterea per dispositionem juria. eadem poena uterque puniri selet; Siscuti eadem censura punitur mandans,& ratam habens percustionem Clericiari propter eandem rationem aliquando etiam in contractibus rati habitio , in jure habetur pro mandato . Vt L Notandum tamen . quod quamvis poenae exterioris fori impositae mandanti possint rationabiliter extendi auratum habentem, non tamen is aper ipso facto extenduntur: Quare si per
dispositionem juris non extendantur . non incurruntur a ratum habente rHanc quamvis eandem excommunicationem incurrat mandans . & ratam
habens percussionem Clerici; quia fiejus disposivit ia Cap. Cnm quis , DO
hilominus ratam habens occisiouem non incurrat 1rregularitatem , quam incurrit inaudam , quia ad ius nom. dl Or
72쪽
ne Can ente damn carisn m . μέγ- disposuit . Et certum est irregularit i Lena non incurri , uisi in casibus jurei expressis: Ex quibus omnibus conitati onus restitutionis a ratilia lata non incurri , sicut incurritur a minuince damnificationem.
De Considente damnum inerius . I. Nomine Consulensis damnificationem
venit etiam qua hortatur , daria is, instruit, terret mιms, M. Teia neIur autem consulens resarcιre etiam damuum q-d forte patitur Constarius , si hic bona sue proce-
II. Quandonam deobligatur a restitutione consulens Et quomodo debeat consilιaraum monere , ut desistat p- III. Ad re=ιutionem teneor consulens, ctiamsi Ane suo cons Ito adhuc damnum a constrario inferendum esst , dummodo consilιum moveat . IV. Si dabitatur, an constium insuxe
tegre , aut saltem pro rata dubii resisuere, an omnino deobligatur pH. Quando consilium non insuit rn sub tantiam. sed selum ad circumstan. rsam damni , adhuc probabilius tenetur eonsulens ad remturionem . VI. Probamlius etiam ad resilutionem a tenetur, quι suo consilis, vel aiaxstio cooperatur ad damnum . quod
etiam sne tali consilio, vel auxιlio
VII. Qui male constitis non ex malitia, sed ex ignorantia graviter culpa bili, num teneatur ad restitutronem damni ex consiιο causati νψIL Si stipendium accipit. qui dat comsitium , tenetur de leus culpa iuriarica . qmam νιι non sine gravi the lagica .
. m. sne gravi culpa dat consiliam
noxium . teneων non selum ea iam
itan . sed prisabilius etiam ex tuo
X. Aa resιruιιonem non tenetur secundum se, nec peccat , quν dat comssium de infrendo damno minore
et , qui determinatus es ad inferendum damnum majus.
XI. Secus vero fi quis constirum dis de
inferendo mιnori damno Petro ei . qui determinatus es inferre masus Paulo.
I. Tomine Considentis venit hiel l non solum qui dat consilium iniquum, sed etiam qui hori
tur . dirigit, instruit . terret, suadet, minatur ad injustum damnum prael au-cum; cum eadem ratio sit de his omnibus. Sunt enim omnes causa esticax damni, atque adeo omnes ad restitutionem tenentur. Immo si conse-lens advertat injustitiam consilii, aut ignoret illam ignorantia crassa , &consiliarius bona fide procedat . te netur consulens non solum resarcire damnum ea , contra quem fuit consilium , sed etiam resarcire damnum ,
quod forte sequitur ipsi consiliario ;
quandoquidem consulens fuit causa utriusqRe damni, & conliliarius in tali casu aci nullam restitutionem tenereis tur ex titulo injuilae acceptionis r Et idem dicas de mandante respectu mandatam a
II. Diximus autem articuIo superiore, quod probabiliter revocato consilio rationibus efficacibus cesset onus restitutionis. praesertim si moneatur is, contra quem fuit datum consilium . ut tibi caveat, quando videt comida rium oblimatum . ad quam moniti nem faciendam, si minus ex jultitia, ut multi volunt . saltem ex charitate tenetur , quando poteth illam facere sine gravi luo incommodo cousulens. ut docet Sanch. Iib. I. Ontil. cap. q. dub. s. Quod si furtum ex tuo comb
73쪽
lio patratum sit, & deinde officaciter
restitutionem persuaseris, si revera hac non sequatur , sive ex impotentia, sive ex malitia suris , adhuc tu ad restitutionem teneberis , quia damnum originem habuit ex pravo consilio , ideoque tibI imputatur. III. Quaeritur nunc primo, An teneatur ad restitutionem Consulens , quando damnificatio etiam sine tali consilio fieret ab executore νRespondeo, ex dictis art. I., quod
teneatur, si executor etiam a tali consilio motus suit ad damnificandum ;Sicuti enim si decem rapiant , verbi
gratia. naucin alienam, omnes tenentur ad restitutionem , quia omnes sunt causa injusta damni, etiamsi navis adhuc sine ullo ex illis raperetur a reli quis novem, ita in casu nostro tenetur consulens, quamvis etiam sine tali consilio damnum fieret ; Et ratio a priori est , quia est vera concausae ilicax damni . Si tamen executor erat iam determinatus ad damnificati nem , & nullatenus ad illam motus suita consilio superveniente , in tali casu
contulens ad renitutionem non tene bitur . ut communiter docent cum Less.,
Medin. . v asq. IV. Quod si dubium sit, an executora consilio motus fuerit ad damnifican. dum., tres sunt sentcntiae apud Tam-hur. lib. I. cap. 3. S. 7. V. SUragium; Prima Rebel , bayr. . Dian. docens , quod consulenS non teneatur .
quia in tali dubio videtur stare io D
sessione lovertas. Secunda Merol. , quod teneatur, quia videtur stare in pollessione delietiim, quod certe commilium est; sicuti si duo jacul en ur sagittam, & occidant Petrum, quam vi, ccrtum sit . quod primus illum occiderit, & dubium iit de secundo, vidctur iamcn etiam iucundus acl restitutionem obligandus . Tertia Molin. , dc Lugo, Sc aliorum obligantium consulcntem ad relli-
tuendani partem damni pro rata dubii. Articulas III. V. Si tamen Titius determinatus occidere inimicum, a considente non moveatur ad substantiam delicti . seclsolum ad circumstantiam . puta qui civeneno potius, quam gladio, hoc P
tius loco, vel tempore, quam alio iIIum occidat , diximus are. I. proti bilius considentem ad restitutionem teneri , ut docet Molin. . Rebel. . & aialii , quia de facto ad mortem illam
concurrit: Quamvis Lum. , Lug., &alii illum excusent , eo quod non Cori currat ad substantiam damni, sed ad circumstantiam, quae non feri novum damnum , parum enim, aut nihil imterest ad damni illationem, quod fiat, verbi gratia, hoc, vel Ilis loco, hoc, vel illo tempore, quando homicidium absque dubio ponendum est; dc ideo
Hurtad. liberat hunc etiam ab irregularitate : Sicuti enim communius es cent cum LVm. , Lest , S alii S coin
terminato damnum minus inserre , 1. rando, Verbi gratia, centum aureos, consulit, ut inierat maius . verbi gratia, centum quinquaginta, tenetur solum ad restitutionem excessus damni,
quod consuluit . videlicet quinquaginta; ita qui consulit circumstantiam tantum non afferentem novum damnum.
non videtur ad restitutionem ullam obligari. d. Addit Laym. eap. s. cum Leu cap. Iq. dub. q. contra Va'. de R stitutione cap. 9 β. I. dub. 3. , quod etiam ab onere restitutionis liber sit , rui tantum materialiter cooperatur aciamnum, nullo moclo influens in illud . quando scilicet sine tali coopcratiociet adhuc damnum ab alio inkrretur , verbi gratia , si furi statas teneas . quas ctiam ille conscenderet ad tuis randum, si nemo illas teucret . vel si ancilla dominae asportet cistam furtivam, ut Et obediat , quam caeteroqui ipsa domina asportaret V Ucrum de hac re recurret iterum sermo, cum de parib
74쪽
De Consulento varticipante . dc art. I. sententia Opposita vasq. visa est nobis probabi
tur ad reititutionem solum ille , qui male consulit ex dolo, sputa si confesserius ex malitia dicat te non esse o, ligatum ad restituendum , cum vere tenearis, an etiam qui male consiu-lit ex culpa gravi; verbi gratia, si confessarius, vel advocatus ex ignorantia, graviter culpabili de obligent a re itituendo eum qui obligatur rRespondeo cum Laym. cap. S. di- ninguendo ; nam vel considens est persona. quae ratione sui status, vel muneris doctrinam , dc peritiam praue
fert, ut advocatus, consessarius, consiliarius, medicus, &c. I & tenebiturtatem de culpa lata; immo etiam delevi juridica, quando proprium com modum , verbi gratia, stipendium recipit ex consilio dato ; Vel considens non est talis , & non tenebitur ad res itutionem , nisi ex consilio doloso r
' Etenim ex resul. 62. in 6. nullus ex
consilio, nisi reaudulentum sit, obligatur . Ratio discriminis est, quia qui peritiam , dc doctrinam praese fert , si illa careat, hoc ipso decipit eum, qui per simplicitatem ipsius consilium, dc
auctoritalcm sequitur a Contra vero , si tale in peritiam non profitetur; nemo enim prudens ejus consilium se--quitur , cuius peritiam prius non e
Hinc sequitur primo, quod si ple- hejus inconsiderate , sed sine fraude, det noxium consilium , quamvis gravi- ter peccet ex ignorantia crassa, immo licet peccet contra charitatem , non, per hoc ad restitutionem tenebitur .
Ratio est, quia qui ejus consilium sequitur, debet id suae potius, quam alterius temeritati, dc imprudentiae im-
Sequitur secundo, quod si advocatus conicssarius, movicus, &c. assidamniscationem ' Dhibeant diligentiam; quam solent alii ejusdem conditionis in dando consilio
apto , non teneantur ad ullam rest,
tutionem, si ex consilio dato damnum sequatur; quamvis non secutum suisset tale damnum, si majorem diligentiam adhibuissent , ut lanius consilium darent; Si tamen eam diligentiam non adhibeant, peccant graviter ; & ad
restitutionem tenentur . etiamsi sine fraude male consulant.
VIII. Diximus tamen, quod qui st,
pendium accipiunt, teneantur non minium de culpa lata juridica, sed etiam de levi , non quia Peccatum veniale satis sit ad inducendam obliεationem restitutionis gravis, sed quia Medicus, Parochus, Advocatus, &c., qui suo
munere lucrum reportant. obligantur
ad adhibendam majorem diligentiam in dando consilio apto , quam alii . qui solum ex charitate dant consilium omnino gratis; unde si illi non adhibeant majorem diligentiam debitam, peccant graviter , & ideo ad restitutionem tenentur e Facilius Itaque ex negligentia, & ignorantia graviter peccat, Sc consequenter ad rellitutionem tenetur MedicuS, qui lucrum reportat,& Parochus, quam medicus, Vel confessarius, qui ex charitate tale munus exercet , ut notat Bonata quaest. a. punct. T.
IX. Quod si Consessarius, Μedicus. Theologus, Concionator, dc alii sine
culpa gravi dederint consilium noxiisum, dicendo, verbi gratia, quod non obligetur ad res trutionem, qui revera Obligatur , aut econtra; quamvis non teneantur ad resarciendum damnum , cum non peccaverint graviter , tamen ubi errorem advertunt ,
tenentur facere quantum possunt ne damnum sequatur , etiamsi cellaverit eorum osticium ; puta si absoluta sit conscilio, aut si non amplius exerceatur munus medici: Ratio eli, quia quilubet tonetur non totum ex chari cC ,
75쪽
ut putat Sanch. lib. 2. Consil. cap. q. diib. s. , sed etiam ex tultitia , ut communiter docent Doctores, procurare, ne ex actione sea positive iura alterius laedantur; Et ideo qui inculpabiliter Lgnem accendit in rebus alienis, tene. tur ex iuilitia illum extinguere , si commode potest, ut notat Lug. disp. 8. sect. 7. Et qui inculpabiliter alium infamavit, tenetur ex jullitia, ubi id
ad veriit, famam restituere. X. Quaeritur tertio. An teneatur ad restitutioneni, qui parato inferre damnum majus consillis. ut inserat minus ς Verbi gratia, determinato ad o eidendum Petrum considit . ut illum Percutiat pRespondeo cum communiori apud Sanch. de Matrim. lib. 7. disip. nil m. TA. , & Bonac. punct. T. negat ire ; Si uti enim communius concedunt D et res , quod Volenti omnino lacere malum majus. puta adulterium, ite,
tum sit illi considere malum minus . puta fornicationem ς quia tale consilium non est absolutum . sed saltem implicite conditionatum, quatenus. si contra castitatem omnino velit ille Peccare , Potius peccet fornicando . quam adulterando; ita pariter in ea-su nostro volenti omnino occidere Petrum, Iicitum est illi consulere, ut potius Percutiat. Ratio a priori est , quia utiliter agit negotium alteFius .
qui volenti ab illo. verbi gratia . se.
rari centum, aut equum , suadet, ut seretur quinquaginta, aut Ovem; cum non possit aliter illum divertere a volantate inferendi damnum maius: Immo , ut notat Bonac. Ioc. cit- in his casibiis non soIum est licitum suadere damnum minus, sed etiam quomod libet ad illud inducere . atque etiam cooperari, Verbi gratia . adducendo ovem , quam Vis cooperari non possit damno minori, quando actio eth in trinsece mala; Quare possumus, Verbi gratia, contulere, ut mutilet Petrum. Arriesias Imvolemi illum occidere. Iron possumus tamen ad mutilationem cooperari cum non sint facienda mala, unoc Cinveniant bona . Consilium autem non fertur absolute in mutilationem malariri
sed solum conditi ate . & proinde
istum tutenditur desectus majoris Φλ-li , videlicet mortis; atque adeo Consilium cum feratur in bonum . seu in defectum majoris mali. Iicitum est Coo ratio tamen . quae directe sertur in mutilationem malam est illicita. Addit Sanch. Ioc. cit. contra Lias. squod si quis confiuat damnum omni no aequale , neque ad restitutionen teneatur. quamvis forte peccaret e Et ratio est , quia nullo pacto laederct justitiam, seu ius alterius, quandoquidem damnum jam exequendum erat in uno genere, & consilium fuit . ut damnum omnino aequale in alio genere fieret
Dubium maius est , Utrum liceat
suadere damnum minus relate ad P trum parato inserre majus Paulot re bi gratia . an liceat consulere muti tionem Petri parato occidere Paulum8 Communiter Doctores docent. a pud Bonac. loc citi non licerest ac teneri ad rellitutionem , qui etale conmIium daret. eo quod esset injurius Petro , qui nec muta lationem . nec aliud damnum esset passurus , secluso tali consilio. Solum licitum est in genere illi suadere. ut potius minus malum νquam majus faciat, quamvis ille hinc deducat. quod potius debeat a retroclivite, quam a Paulo paupere iurari Iostendendo tantum directe majorem malitiam illius fures , ut ab ea abstiamat: Docere etiam potest minus m3lum este a Petro divite, quam a Paulo paupere furari, non vero induce
do illum ad malitiam furti minorem illati diviti. quamvis indirecte hoc is quatur . Immo si quis velit furari a
Titio . potest illi dici, quod potiussuretur ab alio, neminem in particu- Di iligod f
76쪽
De aliis positive cooperamaias ad damnisicandum . IIIari nominando, quia sic avertitur ab
illo delicto. & nulli particulari persinnae fit injuria. ARTICULUS IR
De reliquis positive eooperamibus ad
. damnificationem. I. Positiva ad damnificationem estncurarum erram Consen=iens. Adulator, Receprator, Cy Pariret ans, moer Mandanιem , ct Consulemem .
IL. Consentiens, nempe 'obans, D-vens , aut ferens suffragium in d lino, ad restitutionem tenetur , FA sis Massa damni . At quid mdubio an sufetium influxerit in
ΠL. cui ex ossisio tenerin suffragium
ferre , ad restrinionem tenetur , si aliud emitrat, quando ex tali omiF
causet, ad restituιionem obligabitur, F ad id adveriat, quamvrs dιrecto illud non intendat. uuinam dieatur Recursum praebens ac Receptans λ Et quando hic ad ι ν itutionem teneatur λ Etiamsi rationabit ter dubιtet, quod ex furis reeutatione damnum si secuturum. adhuc ad restimiionem oblimabitur. VI. Caupones , qui chartas , sedιlia ,s lumen concedunt iis, qui aliena pecunia ludunt, ad restitutionem te nentur su tamen fi permittant in los domi suae palam ludere. m. Qui furem receptat amicitia camsa. ad resiturionem non tenetur s
. sublata non restituatur, am quod ι novum damnum causetur . Quo nam pacto possim μυοcari fures defenue Vm. Si te non receptante furem , ab aliis facile receptaretur, silum ai1 ando ad fugiendum , σ non
coricumrenda ad iniustam retenti nem , -m tenearis ad restatuti
α. Participantis nomine venit . qui pr suo auxilio formaluer ad damnum
tis prasent fari claves ad fura
XL. Quid fl quis adjuvet finem qui
s ne tali auxilio adhuc ιdem furtum facturus esset pXII. Pravidens quod furaum, aut M.
micidium fit imputandum aheri innocents. tenetur etiam Luic damnum, quod inde reporem , comopensare.
I. T Raeter Mandantem, &Consule t tem, positi re etiam ad damnia ficationem cooperatur Consentiens s Palpo, Receptator , & Participans . de quibus stigillatim agendum. ll. Quaeriti r primo, Qui si am dic tur, & quando teneatur ad restituti nem Consentiens Respondeo , Consentientem dici . qui approbat damnilicationem, aut favet, aut seri suffragium in delicto Verbi gratia, si quis e Magistratu . vel Capitulo suffragium, vel conten- sinu praestet ad decernendam lugem damnosam , aut ad eligendum Indiagnum , & Ecclesiae pernicioli im. Ut
autem consentiens ad restitutionem teneatur, requiritur, ut damnum ex
vi suae approbationis, vel siuffragii sequatur, ut diximus de mandato, &consilio; aliter non dicitur causa elli. cax dainni. Quare si Princeps , verbi Eratia, decernat firmiter legem inj itani, & deinde advocet Senatores , ut illam approbent, peccant quidem Senatorea approbando, s ed ad resti
77쪽
tutionem non tenentur , quia eorum
approbatio non influxit in legem in-juitam, utpote jam antea decretam. Quod si dubitetur an influxerit approbatio, dubium decidendum est, sicut diximus articulo superiore num. q. de
Consilio, in dubio an influxerit ad damnificationem. Quod si damnum decernendum sit a quinque suffragantihus ad plura QMagia. oc post tria sius,
ficientia addatur quartum non nece larium . art. 1. num. S. resolVimus , an teneatur ad restitutionem, qui dedit hoc quartum suffragium, sive sim
cretum fuerit, & incertum, sive publicum, & certum.
III. Illud hic dumtaxat notandum
cum Molin. , Dian. Part. 3. tract. a.
resol. 6. , quod non solum qui fert sus, fragium injustum ad restitutionem teneatur, si sit causa efficax damni, sed etiam qui non fert suffragium , ad
quod ex officio tenetur, quando tale suffragium in bonum alicujus, vel Rebpublicae redundaret . Ex quo insertDian. , quod qui ex ollicio tenetur, non potest licite abesse, veluti renunciando favori, quem habet serendi fuLfiagium, sed debet omnino illud femre , itaut si ex desectu sui suffragii damnum aliquod sequatur , non solum peccet non ferendo sententiam , seu suffiagium, sed etiam ad restitutionem teneatur , quippe qui ex justitia tale
damnum impedire tenetur, cum ex OLficio suo debeat sufkagium serre, a quo damnum impediatur. IV. Quaeritur secundo, Quisnam dicatur, & quando teneatur ad restitutionem Palpo, seu Palpator pRespondeo, Palpatorem dici , qui
laudando , vel adulando alium, aut econtra irridendo, & notando illius Lgnaviam, est causa efficax damnificationis: puta si quis commemorando hominis injuria affecti nobilitatem , corporis Vtre S, Sc., Vel exaggerando acceptam contumeliam, dedecus, &cillum ad injustam vindictam , dc d
mni illationem concitet. Tenetur autem ad restitutionem Palpo , etiamsi non laudet, aut irrideat animo , ratdamnum alteri inseratur ; Satis enim est, si praevideat damnum ex tali Iaude, aut irrisione secuturum; Si tam euinculpabiliter ad id non adverteret , certum est , quod ad restitutionem non teneretur ob desectum voluntarii. Requiritur etiam ut alter sine tali adulatione damnum non esset illaturus ad hoc , ut palpator ad restitutionem teneatur , ut diximus de consentiente
V. Quaeritur tertio, Quisnam dic tur, & quando teneatur ad restituistionem Receptans pRespondeo, quod Receptator, seu recursum praebens dicatur ille , qui I
troni, Verbi gratia. antequam furtum committat , praebet habitationem, e quum, pecuniam , honoreS. Otticia ,
favores apud principes, & Magistratus necnon qui retinet illum in micitia , aut aesendit in judicio, de similibus aliis auxiliis quomodocumque fovet, ac nutrit , securitatemque praestat ad damnificandum , aut ad non restituendum. Hujusmodi autem Receptator procul dubio ad restiti tionem tenetur, eo quod sit causa eLficax damni. Ut autem ad restitutionem tene tur , requiritur Primo, ut damnum secutum sit ex tali recursu, quia nimirum fur ex tali recursu movetuT
vel ad damnificandum simpliciter, veIad damnificandum cum majori se curitate; ut si quis seretur, quia habet Advocatum. Vel Iudicem, a quo de- sendatur, vel liberetur; aut si occidat. quia amicus promisit recipere illum
domi suae , vel commodare equum ,
quo fugiat; vel quia habet amicita Principis , a quo protegitur ; aut siquis ossicialis ferat sententias injussas propter ossicium sibi datum a Princ
78쪽
pe. Secundo requiritur, ut talis me Plans credat . aut dubitet probabiliter damnum futurum ex tali recursu, aut quod id ignoret ignorantia crassa phaec enim ignorantia in casu nostro aequiparatur icientiae; sicuti etiam aequiparatur scientiae rationabilis dubitatio de damno; nam qui rationabiliter dubitat, an sit futurum damnum ex sua receptatione furis. & adhuc uisium receptat. exponit se periculo causandi damnum iniustum 3. Ex Ecclesias enim Qui amat periculum , peribit in
VI. Ex dictis sequitur primo , quod
parentes. consanguine amici, eleemosynarii, aliique, qui domi retinent filios, consanguineos, amicos, hospites, illisque tribuunt necessaria eorum statui , non peccent, nec teneantur ad restitutionem . quamvis advertant ex negatione talium rerum necessari, Tum eos cessaturos a damnificandor Ratio est, quia quamvis sine his rebus necessariis non fieret damnum , sicut neque fine conservatione divina, t
men neque ex natura rei, neque ex
intentione operantis haec sunt ordin xie media ad damnificandum ἰ neque enim ideo quis occidit, aut furatur, quia in hae domo habitat , vel quia comedit, &c. . Dixi, ordinarie, nam si aliquando ea essent media ad damnificandum, ut si quis haberet hinc majorem opportunitatem iurandi . transeundo, verbi gratia, ex hac in aliam domum, in qua furetur. Certe non possent ea praestari sine culpa, dconere restitutionis . Hinc lucinae. Punct. si num. 3. cum Molin. , & aliis ad restitutionem obligat Cauponarios, qui concedunt sedilia. mensas. lumen. chartas iis, qui ludunt aliena pecunia. non tamen si illis nihil necessarii praebent ad Iudendum . sed solum permittunt. quod in sua domo ludant , nec illos occultant, &c.
VII. Sequitur secundo , quod qui
post factum furtum recipit domi si
rem , aut illum adjuvat, ut fugiat ratione consanguinitatis, vel necessitatis. vel ob metum mortis, aut humanitatis , vel hospitii causa, neque teneatur ad restitutionem; modo non concuris rant haec duo: primum, quod talis recursus non sit probabiliter causa novi damni , aut causa ne resarciatur damnum illa n ; tunc enim recursius esset eausa edicax hujus novi damni et atque adeo reciperetur fur non solum materialiter , sed etiam sormaliter ς ut loquitur Surus lib. Io. traα 2. caP. . Unde recursum praebens ad restit tionem tenetur ἐν Secundum est, quod
talis recursus non impediat, ut dixi mus, damni illati restitutionem. V de Medin. quaest. a. dub. a. ad resis. tutionem obligat eos , qui pro iure apud Principem. vel Iudicem inter cedunt, ne male ablata restituere e gatur; aut alias lavorem impendunt. quominus possint aliena recuperari . factum excusando, & reum desendem do, ut passim, inquit. Advocati facere solenti Quamvis Μolin. disp. 73I., Dicast. . & alii excusant Advocatos ,& Procuratores. quando desendunt ita
judicio fures , excusando eos in iis dumtaxat , in quibus ipsimet furegpossent se juste in judicio defendere.
ut possunt, quando delictum est occultum , aut semiplene pmbatum. aut quando injuste vexantur, iuris ordine non servato. Ratio est , quia in his casibus Advocati non defendunt iures inquantum fures, sed inquantum ha-hene ius se desendendi in praedictis.
VIII. Eodem pacto Leg. Lug., B nac. Punct. s. excusant eum, qui post commissum delictum a fure . hunc abs condit. & adjuvat ad fugiendum; Si enim non dat spem refugii in posterum, nec alio modo concurrit aci injustam retentionem rei furtivae . non censetur causa esticax damni; Unde sicuti li
79쪽
s resto Ira Aralatius IV. ter licitum est aliis illum adjuvare ad
fugiendum . Aliam etiam excusationem dat Rebel. apud Tam r. , quando st, licet si non reciperetur a te sur, ae que ab aliis in suo diversorio recipetretur; Etenim cum ii, tali. casu dum num a iure certe inserendum sit, non censeris tu causa enicax damni per hoc, quod furem abscondas. Ex quibus patet, quomodo intelligendast excommunicatio in Ila Coenae contra receptatores haereticorum; intellugenda est de receptatoribus haeretic rum .rmaliter . seu inquantum limretici sunt, non materialitςr, Sequitur tertio. Maanate S, Paremtes , dominos teneri ad restitutionem damnorum, si vasalli, filii, servi damnum inferant, fidentes eorum p tentiae , & protectioni; dummodo il-Ii hoe advertant, & dissimulent .Raqtio e st, quia censentur causa eme damni. P. Scquitur ultimo. eos, qui res iuri, vas receptant , & quomodocunque conservant pro iure, teneri a resti. tutionem, quamvis nihil. ex iis rebus sibi retineant; Etenim receptatio rei alienae ad hoc . ut dominus non possit illam recuperare, est evidens damni ficatio proximi . Quare R quis abscon dit domi ssiae furem cum spoliis iugientem , potest quidem, ut diximus cum Lesse, iurem non manifestare, sed tenetur, si potest, sine gravi incommo. do, aut metu non dare illa spolia stari , sed domino ; etiamsi promisisset. iurasset , & vovisset dare illa iuri ; uandoquidem votum. & juramentum
evre illicita non obligant. cum non sint vinculum iniquitatis ut notat Navis. lib. 3. cap. q. IX. Quaeritur quarto, .Quisinam di catur . di quando teneatui ad restit
Respondeo , nomine Pariicipantis non venire. qui quomodocunque ad damnificationem cooperatur; sic enim confiinderetur cum mandante . consulente , & aliis, sed venare . qui praestito auxilio, vel subsidio ad damnum inferendum sermaliter cooperatur ; ut esset Notarius conficiens Instrumentum usurarium . & testes subscribentes in gratiam mutuantis, faber Κrrariussithministrans clavem ad furandum , qui scalas furi tenet , qui comitatiar. eique assistit animi augendi causa , qui vigilem . & exploratorem agit IItem qui simul sertum exequuntur ,
necnon mediatores . seu proxenetae ,
vulgo Sanseri, qui ad contractus
usurarios in gratiam mutuatoris inducunt , di pecuniam Mirariam exigunt 3 Vel qui vendunt, aut distrahunt res. quas alter iuratus est; omnes illi ad restitutionem tenentur, tanquam Pa ticipes serti , cum sine paritet causaesticax damni . . X. Excusantur primo non solum ab onere restituendi. sed etiam a culinpa, qui gravi metu coacti participant in opere non intrinsece malo; Sice cusantur Christiani capti a Turcis. si metu mortis.. vel gravis incommodi coacti remigant in triremibus a e sus Christianos; talis enim actio non
est intrinsece mala. cum Turcae possint eis bene uti. ut communiter docent Doctores apud Bonac. hic contra Nari Var. cap. 27., ct aliOS; Contra vero, neque a peccato, neque ab onere restitutionis excusantur iidem Christiani , si metu mortis compulsi ignem hombardis admoveant non ad terre dum solum, sed ad occidendos Christianos; aut si sagittas emittant, &c. talis enim actio occisiva innocentis ,& injuste damnificativa est intrinsece mala, ut notat Ua'. cum aliis; Immo
nec excusantur a remigando ex Boisna , quando i ex remigatione magnum
I eipublicae Christianae.Incommodum oritur; quia bonum publicum Praese.
. Excaeantur Pariter, qui metu mo tis
80쪽
De aliis possise emerami r ad daAn eandum . iis compulsi praebent seri claves, aut instruinenta ad Brandum , scalas tenent , &c. , quia hujusmodi actionessent indisterentes; & quamvis proxume ad peccatum concurr ni , metus
tamen mortis selliciens est ad excusandum , qui materialiter precato alisterius cooperaretur. Nemo autem Potrest arcas alienas effringere immediate. aut res alienas e senestra projicere, metu injecto, nisi faciat animo compen- fandi damnum , aut nisi credat dom num non re rationabiliter invitum,
puta si projiciendae non sint gravis
momenti, & metus iniectus sit valde gravis. ut notat LM apud eundem Bonae. Proscripta tamen est ab In noc. XI. thesis sI., quae habet e Famulus , qui sub-ἄs Fumeris ieienter adjuvat herum smum ascendentem per fenestras ad stupranuam vistinem , ct multoties ei subservit, deferendo statas,
aperiendo ianuam , aut quid iis, eo operando non peceat mortaliter, si id faciat metu notabilis detrimenti, puta nya domino male tractetur , nr torvis st-gulis aspiciatur , ne domo expellatur tDe qua plura notavimus in Trutina damnatarum thesium illam exponendo- Excusantur demum . qni materiaIL ter cooperantur ad damnum , quando cooperatio est remota , & etiam
sine tali cooperatione damnum ab altero fieret; Excmelum asteri Paludan. apud LMm. de lamulo usurarii, qua pecunias jussu domini numerando , a--d non iacit, quam seas manus deis nigrare, quandoquidem etiam seeluis auxilio simuli ab ipsomet domino pecuniae numerarentur de praeterea actis num crandi pecunias , ad quam semin Ius concurrit. est de se indisterens .ec non intrinsece mala, nee mmediate concurrens ad usiuram t Aliud ex emplum asteri Laym. de ancilla, quae dominae suae inediens asportat cistam strii Uam, quam caeteroqui ipsa donim
RE Quod'si sine auxilio famulae do.
mina ciliam asportare non posset, rumilla non liberaretur ab onere restia tntionis, etiamsi non deesset alia famula. a qua asportaretur, ut notavit Aiactrian. '; quia vere e curreret ad Brurum efficacires: Neque enim Pr emeuntur a restitutione, quando Bratur remi qmiri es ins Araturus esset, nisit veniret, ut notat Navar. loc. ciCJbi etiam docet ex D. H. , Particupantem non teneri ad restitutionem, quando non fuit canis, sine qua non rVerbi gratia, quando quiv coistatur serem . qui sine tali comitatu adhuc sine dubio tale nrtum esset commistbrus, tunc comitans ad restitutionem non tenetur: immo si Petrus ad juvandum furem rapientem centum, ipse rapiat quinquaginta , quamvis adiuvet furem , tamen non tenetur restituere, nisi solum quinquaginta, quando sine seo auxilio adhuc sur esset rapturus illa centum v nec uterque ad
totum sertum concurrit, sed singuli ad partem suam. Haec probabiliter, sed probabilior videtur opposita sententia Vas l. , ut diximus articulo seperiori. XII. Quaeritur inimo, An quando damnum, puta iurium, vel homicidia um factum a Titio, putatur factum a C o, qur proinde in carceratur, facit
multas expensas, non lucratur, Sc.,
teneatur Titius non Qtum reparare damnum illatum tertio per furtum is aut homicidium, sed etiani reparar damnum Caji innocentis, cui tale fili tum, aut homicidium imputatur -- Respondeσ tunc solum teneri ad reparanda damna Can innocentis, quando ' ante factum praevidit delictum suum imputandum Cajo. ut docet Cardianat. lib. 2. quaest. 3I. art. I., quia tunctamnum Caji imocentis esset a se volitum, saltem in causa ; dc ideo siba
putaretur ad culpam contra justiatiam ' Non tenetur antem in his imbus calibus, primo se non praevidit.