장음표시 사용
101쪽
autem ad rem ipsam referantur. Nec proficu Meo ut hunc interpretationem magis confirmem, eanis ad tuum argumentum disoluendum accommodem eur , si Paulus dixit, nobis datam ese gratiam in christo Iesu ante tempora secularia, z. Tim. a. v. 9. eum tamen nos tunc minime e semus, christus quoque dicere non potuerit, se ante mundum conditumh buse eum gloriam, qua mox glorifcandus erat; etiamsi nondum ipse extitiset, cm mundus'con ditus. praesertim, cum non simpliciter dicat chriastus, se eam tabuige, sed, apsid patrem Deum.Quem- . isdmodum idem alibi dicit, Abrahamum, Isaacum, Crlucobum Deo inere, quamuis reipsa non sint ampliatis ; nempe quia Deus eos a morte in vitam eamq; perennem aliquando revocare decreuit. id quod ex eo , colligit christus, quod alioqui Deus, qui se Dedim ita loram appellat, mortuorum Deus esset, Cr non tan-
ERASIIVS ΙΟ ΗΑNNIs Phrasis qua utitur Christus multo pIenior est;nec ei prorsus similes sunt citatae de aliis fidelibus. Recte quidem iis dicitur doliata fuisse salus in Ghristo Iesu ante tempora secularia, etiamsi illam suo demum tempore possidebunt; Verum nusquam legitur 'habuisse eos apud Deum gloriam ante con ditum mundum ideoq; non plane similes sunt hae phrases loquendi,praesertim cum ex
ipso scopo Christi non obscure appareat,
102쪽
eum esse verborum sensum, quod roget Patrem, Ut quandoquidem nunc ignominiosissimam mortem crucis esset subiturus ne pateretur ipsum absorberi sed pristinae gloriae, quam antea in caesis habuisset, restitueret.
FAUSTUS SOCINUS. Si idcirco negas plane similem Ue locutionem
Paulinam, quum ego attuleram, ei, de qua contendi-imis: quod verba non sint prorsus eadem, seu quod non prorsus de eadem re utrobique verba fiant, ut innare id, quod dicis, nusquam legi, fideles habuisse apud Deum gloriam ante conditum mundum; nimis difficiarem te praebes in hac disputatione. Quo vero non
satis sit ad plenam, quod ad propositum attinet simia situdinem inter virosue constituendam, si quidquid
virium in utriusvis verbis est ad eam sententiam, de qua quaeritur, exprimendum, id in alterius quoque verbis sit. Fateor quidem ob hanc ipsum caupam non Uebas duas lacutiones plane similes, etiam quod ad propositum nostrum attinet. Ucrum hoc interpretationi tuae obest, eanis magis dubiam ostendit. nandoquidem dsimilitudo in eo est, quod verba Iocutio nisa me prolatae plut virium habent ad sententiam; vam tu probas, exprimendam, quod scilicet non de rei destinatione, sed de ipsa re agatur, quam verba locutionis, de qua dilutamus: seu mariis, verba locreis lanis, de qua dilutamus, plus virium habent ad sentcntiam, qssam ego probo, exprimendum ,quod vide F α licet
103쪽
8 . Arg. 6. Eras Ioli. Rent. licet non de ipsa re, sed de rei destinatione agatur.
quam verba Iocutionis a me allatae. Sunt enim in locutione, cuius sintentiam quaerimis, vi supra attigi, verbu illa apud te, quae, ut dixi, destinationem pos si iit innuere. nam hoc sensu alibi quoque dicitur, vi-LIAE. i. z. t mxternam, qux nobis patefacta eli, fuse antea, apud Patrem haec autem verba desunt in Iocutione, quam ego attuli; unde sit, vi minor sit causa sub candi, ibi non de ipsa re, sed de rei destinatione ag E t tamen certum est,de rei destinatione,non autem de ipsa re ibi sermonem e R. cum interim nibit praeterea virium, quod attinet ad propositum nostrum, sit in verbis unius locutionis,quod in alterius non sit. Nam, . quod in ea, de qua controuersamur, est Glaria, in arutera est Gratia. nulla autem est cause, cur misses de gloria, quam de gratia dicere popimus, eam eseaice e destinatione tantum sit, vel illius Ue, qui nondum extiterit. Immo Paulus ustirmat, eos ese glorificatos a Deo, qui destinatione tantum gloriam a Dco sunt
adepti, quis nondum extiterunt. Rom. 8. ver. 3 o.
certum est enim, ibi apostolum loqui in genere de omnibus quos Deus per christum feruare decreuit. Iam, quod in locutione nostra est Habui e , in ea, quam illi res odere dixi,est,Datam sibi fuse. Atqui non minils requiritur,ut is iam sit,cui aliquid detur, quam is, qui aliquid habeat. nec aliam differentiari suspicari poptimus inter haec duo Ue, nisi, quod Hobuii e magis rei ipsius adeptionem vel pol egionem
significare positi quam, Sibi datam fui'. Vbi anim
104쪽
Arg. 6. Eras Ioli. Resur. aduertendum est verbum Dandi e e aliquo modo ambiguum . nam Cr significare potest ipsum offerre,etiamsi non sequatur acceptionis effectus, Crcum effectu acccptionis. sed prior significatio ut mini: s propria, sic minus multo est usitata, quam posterior tideos in dubio non illa,sed haec attendenda est. Quod si, vi debet,'at,tunc nullum prorsus in proposito nostro discrimen e poterit inter Habuisse , Cτ bibi datum fulse. cuicumque enim secundum hanc signia scationem aliquid datum fuit, is profecto id etiam
habuit. Quamquam vix crediderim, cum verbum
Dandi praeteriti perfecti simplici voce effertur, in priore illa significatione usquam inueniri. Adde, quod non magis potest dici, cuipiam quid oblatum afuse, quod reipsa nondum fuerit oblatum, quam quempium aliquid habuise, quod reipsa nondum b btiit. Immo adde, quod diserte alicubi scriptum it
uenitur, nos id hubcre, quod nondum rei a babemus, sed nobis tantum decretum est. Scribit enim PauIus nos scire, qu)d, si terrestris domus nostra hu- 1. Ge. s. a. ius habitationis disoluatur, aedificationem ex Deo habemus, domum non manufactam in caelis. Et Grad Heb. ait eos, ad quos scribit, se Italum Rartim fleb.io. M. rapinam cum gaudio accepi', ὀ quod cognoscerent,
se habere in se ipsis mcliorem substantiam in caeID,
eam perma..cntem. I n graeco autem nomen latinam
substantia, est uet v9ς; quod plane re londet nomiani 'πις si , ,quo sopra facultates significate sunt. Hoc dico, ne quis fortase, non satis ex loco
105쪽
Iq. Arg. F. Iras Ioli. Relat. ea prima vcrba huius testimonij aferre potu
rit; in quibwη de caeli Crterrae creatione agitur SQ vG do quidem Hebraeis nec constabat, nec coissiare poterat, hunc partem, quae nullam vaticinationem pcr siecontinet,ad Mefium pert inere. cum omnes indubitatae de Nesia in vetere testamento sententiar in futurum respiciunt; quippe quod uesias nondum extia itfetoed extiturus Vet. Quod veri isi e epillata auctor quaecumque de christo testimonia in medium
protulit, ea vi in futurum, illiud temporis ratione,
suo scripta fuerunt, relicientia protulerit; per θ ctium est ex eo, ad quod probandum ea prolata sunt. Id autem illud sine dubio est, quod superioribus illis verbis continetum,Taiato rnesior, id est praestantior, angelis effectus,quanto diri rem ius dest excellentius, prae illis nomen haereditavit. Ex
quιbus ιntelligitur,non conferri Christum cum aneteris simpliciter Cr in uniuersum, adeo ut originis et ia, CP eβentiae, quam semper habuerit utione camauis conferatur; sed tantum eorum ratione conferri quae a Deo exaltatus obtinuerit,m haereditario quodam iure consecutus sit. Id quod plani fimum praeter- 'eaficiunt verba,quae proxime antecedunt ita quando hoc fueri emonstrit. Verba,inqtiam,illaax quibus haec,quae modo recitaui, inferuntur, purpationem peccator uiri faciens veI,vi graeci codices habet, Persemetipsum purgatione peccatorum no- 'strorum facta) sedit ad dexteram maiestatis an excessis. Illico enim sequitur,Tanto Erc. Tunc
106쪽
Arg. I. Eras. Ioli. Relat. igitur, christum praestant iorem angelis factum fusci 4sfirmat hic diuinus scriptor, cum,aut postquam.purgatione peccatorsim nostrorum per seipsum facta, sedit ad dexterum maiestatis in excelsis. Quis igitur hon videt, feri non pose, ut ad praestantiam christi prae angelis,quam ipse intelligit,Cr ex sacris litteris deinde confrmare aggreditur, testimonium aliquod attulerit,ubi caeli Cr terrae prima creatio Christo attributa fuerit s vel, ut ipsie ad eam confrmundam quamquam id,vt dixi,olioqui etiam prorsus ridicule fecisset) christo creationem istam attribuerit, Criscam aliquem de ea loquentem ad ipsum ulla ratione accommodauerit s Ista enim creatio hanc christi prae angelis excellentiam langsimo tempore antecesiit. Huc accedit, quod quidam ordo apparet in i s recensiendis,quae acrus litteras christo tribuere striaptor noster ostendit; qui ordo plane pertier teretur, si in testimonio, de quo dis utamus, christo prima rerum creatio tribueretur, Crobbanc causam, ut tibi
videtur, illud fuset allatum. Etenim in primis duob. testimonijs, quae simul affert, tribuitur christo, quod sit silius ini,σDeus illius pater, quodq; Deus illum quodam die genuerit; quod nondum extitise, quando dictum fuit, id est, tempore regis Dauidis demonstrat verba futuri temporis Ero, Erit,quae in posteriore testimonio leguntur. Quando ver b id propriὸ Oreuera extiterit, docet Paulus Act. 33. v. 33. prius t
stimonium de christi resurrectione accipiens. atque
idipsum ostendit ipse ductor huius epistola,ctine is fu
107쪽
I6. Arg. I. Eras Ioli. Relat. erit idem Paulus, seu quisquis allim, dum cap. s. v.f. eundem lacum ad inaugurationem a Deo factam sacerdotii christi refert; ijs, inquam, ostendit,qui ex pluribus locis eiusdem episto e didicerunt,christum non ante false nostrum sacerdotem consecratum, quam mortem fuerit expertus, Cr immortalis factus. Sequitur testimonium adorationis, quam chriasto debent ipsi angeli. Atqui eiusmodi adoratio non fuit debita christo,nisi poli mortem crucis, tamquam praemium summae obedientiae, quam Deo praestitit, ut Paulus docet ad Philip . cap. a. v. 9, 3o, Cr 33. adeos post eius afumptionem in caelum, re immigionem inhaereditatem futuri saeculi. Num scriptor nostcr aperte inaicat, sie non de aIta adoratione testimoni pra se allatum accipere, quam de ea,quae secuta est introductionem primogeniti in orbem terrarum, id est, Giusdem christi in futurum non quidem ipsi christo,
sed nobis orbem terrarum. De hoc enim terrarum or-
sese loqui testatur auctor ipsie salillo infra, id est,
cap. a. v. s. consecuta autem est poβGio futuri saeculi eiusdem christi resurrectionem Cr immortalitatem. Pol Gionem vero ipsum consequitur regni duratio aeterna; quam comitatur amplitudo diuinoram donorum, Cr potestatis,ultra omnes alios, quia Deo donati Cr exultati fuerunt, aut futuri sunt umquam. Itaque sub cit testimonium Psal. 4s. v biis tu habenturi cum quo coniungit testimonium hoc Psal. ior. quippe in quo eadem regni ae ternu duratio commcmo
raturii et simul huius saeculi mutat ionis,qua regnum. pcdicietur
108쪽
Arg. s. Eras Ioli. Resur. 77. prepelatur Cr stabilietur, fit aperta mentis. Quaeoninia id neceserio fecum trahunt, quo ipsius christi
Cr membrorum eius summa felicitas Cr gloria contiisnetur, qnanta christi excellentia sit,aperti-ks,quam caetera omnis,declarat; hoc est,uictorianire
triumphum de omnibus inimicis, potis imis vero de morte Cr inferno. ad quod probandum affert postea testimonium ex Psal. Ho. cums nihil aliud praeterea restet,bacs victoria Cr triumpho,christi maiestas Crsublimitas concludatur,finem facit eius ex sicris documentis probandae Cr confrinandae. Vides,vt arbitror,buius scriptoris ordinem Crivi magnus orator est, in christi excellentiis connectendis artificium.quod plane periret,si,ut tu putas, loco istia Psul. tor. in testimonium adducendo,Vθ dioet , ut christo caeli terraeos primam creationem
tribuendam doceret; etiamsi alioqui ea illi tribuenda Uet,ids ex loco isto constare poset. Quare non potest sine summa non modo ipsius veritatis iactura, sed etiam huius diuini scriptoris iniuria, vel vulgata, quam tu sequeru, loci interpretatio retineri, vel mea γε eqci. ERAS MUS IOHANNIS.
Ego vero interpretationem tuam fateor esse coactam,ac praeterea, me non videre,
quomodo hic agatur de reparatione mundi, cum potius Claristi perpetuae adorationi opponatur fragilitas ct inconstantia rerum
109쪽
terea Ioco non obscure intelligitur,disDIutionem harum rerum CT in multo praestantiores mutationem, per chri tuin faciendam esse. Illud postrem b, antequam ad alia tua argumentare bondeam,omittere no lui,qu:od credis omnino, si per christum a Deo mundus primam creatus fuit, inde colligi, christum, iam tum fuse silium Dei unigenitum. Nam ego contra, crediderim, feri pose, ut prima mundi creatio per christum facta fuerit, nec tamen christia umquam scierit filius Deiunigenitus. Quod enim christus fluus Dei unigenitus sit,ut certe est d nihiI prorsus comantine habet, aut habere potest cum prima rerum creatione,praesertim si ipse quoquechristus omnino creatus fuit, ut tu sine dubio tenes. ERASAIUS IOHANNIS.
ψictum Christi Ioh. 17. Glarisica me paterea gloria,quam habui apud te, antequam hic mundus β-eret. Hinc enim colligo, Reuera tum fuisse unigenitum Dei filium, siquidem hoc rogat Christus his verbis, ut quandoquidem nunc sibi moriendum sit, Sc extrema ignominia perferenda, ne pater ipsum in morte sinat interire, sed quandoquidem fere peractum sit opus redemptionis sibi commissum, efficeret, ut isti gloriae redderetur, qua ante conditum mundum in caelis usus fuisset.' SA v sτ va
110쪽
Non defucrunt ex ipsisTrinis ijs,quorum ple
rique hunc Iocum valde contra nos omnes vrgere se
Icnt,qui aliter, ac vulgo fat, Cr abs te factum est, illsi .aeceperint. Ex quibus inter antiquiores potifimi . lire Augustinus; qui luculenter admodum pluribus verbis illum explicat; ex quibus quaedam recia tabo. namque eadem opera,quomodo haec christi verba intelligenda omnino sientiam, clare exponam, Crnonnihil hanc sententiam meam interim confirmabo.
Primum igitur sic scribit Augustinti in ea verba, Claritate, quam habui priusquam mundus esset,apud te. Sic enim ipse ea legit, ut in utilautis nostris codicibus habentur Ordo inquit verborum est,quam habui apud te, priusquam mundus esser. Ad hoc valet, quod ait, Et nunc clari ca me;hoc est sicut tunc, ita & nunc; sicut tunc praedestinatione, ita dc nunc perfectione. Fac in mundo,quod apud te iam fue rat ante mundum; fac in suo tempore, quod ante omnia tempora statuisti. E t paullo postri Si enim de nobis dixit Apostolus, sicut elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, cur abhorrere putatur a Vero, si tunc pater, caput nostrum glorificauit, quando nos in ipso, ut membra eius essemus, elegit. Sic enim nos electi, quomodo ipse clarificarus, quia priusquam mundus esset, nec nos eramus,nec ipse mediator Dei de hominum ho