장음표시 사용
101쪽
ceperat, consecutum. sed cum decem Tribus sub regibus qui in titulo praeferuntur, his quas diximus iniquitatibus sorduissent, Iudas adhuc aliquantum a fratre dissimilis desecendit cum leo testis, Cr cum sane L. Melis. Id-
est religiosum ducena Eet echiam secutus, studuit maiestatem diuinae protectionis S: fidem promissonis ostendere, atque in eius viribus, salutis sui fiducia, vel inter extremas miserias collocauit: Sscque liberari mirabili defensione, promeritus, ostendit nec patres suos fu i si e deceptos qui hunc unum deum tota mente coluissent, nec se potuisse diluuio captiuit iis operiri qui veraci propugnatione gauderet. Ad competentes igitur fines, populus uterque peruenit, ut verum deum sequutus & Iudas patrum sanctorum de miraculo rutestis euaderet. Samaritae vero, sicut falsos deos relicta veritate coluerunt, ita ventis pasci, secuti a tuum, id est, vanitates & perniciem, deteguntum Relicta quippe propugnatione Dei, quae meritis erat impetranda non precio,tum ab Allyriis tum ab AEgyptiis auxilia mercabantur, & Assyriis videlicet pecuniam,& AEgyptiis oleum, id est, munera soli fertilia destinando, per unam quippe speciem, multa si
gnavit: Quod ergo secutum est audiamus. Iudicium Dei cum Iuda, σει
ratio Aper lacob. Iuxta etias eius,o iuxta adinventiones eius reddet ei. Nomine
Iacob, decem tribuum populos indicauit. Diuersitas studiorum, inquit, icis . . , diuersitatem quoque expugnationisi exegit, ut iudiciu Domini pro Iudi
salute consisteret, Samaritas vero visitatio seuera percelleret. In utero ρο-
plantauit ratre uum , O in fortitudine suadire ius es cum Angelo, valuit ad Metum, & confortatus est, C fleuit, O rogauit eum. In Pei hel inuenit eum, Gibi locutus etsi nobisium, O ad dominum deum tuum conuerteris. Misericordiam Griudicium custodiet, era in deo tuo emper. Recordatur, ut supra coepit, nobilitatis antiquae, ut quicquid honorum stirps electa promeruit, vel quicquid virtutis ostendit, ad arguendum posterorum utilitatem pro sciat. Ac si diceret: En quo parente generati, ad quae ludibria teruenerunt. Quantumque a priscorii degenerauere virtutibus, Iacob liquidem ita fuit appetens gloriar, t ut antequam in hanc lucem de utero matris exiret propheticu inierit cum fratre certamen. Quodque vix ipsa natura credi permitteret, plantam germani cui erat etiam primogenita non fraudibus sed meritis erepturus, inuasit. Auspicium ergo lucis cum testimonio dignitatis asia mpsit, ostendens videlicet, quod placita deo polleret genero state cui frugem secuturae virtutis contigisset etiam ante sentiendi tempora, polliceri: Sscque deinceps, cum adiuuenilem venisset aetatem, &percepta iam primogeniti betacdictione conspicuus, trucibus fratris appeteretur insidiis, longum exilium, consilium sanistae matris secutus arri-h-- i is puit: nullisque de t humanis opibus, caeterum Dei tantum cui apud Bethel sibi apparenti decimas nouerat , confisus & prosperatus auxilio, vi
'η - , tutum ac virium sitarum magnitudinem, quam ante experimento nesciebat,agnouit. Nam cum post longi temporis spacium , ad habitationem paternam locupletatus rediret, & subito germani territus fuisset occursu. Ange-
102쪽
COMMENT. IN OS EAM LIB. III. 89
Angelus in specie hominis ei obuiauit dignatusque est cum timenteluctari, ita sane ut non illum exerta maiestate deprimeret, sed quasi aequalis cuin aemulo, inseriόrue certaret. Quod ubi beatus Iacob, ut dixi obole, ita etiam prudentia oculatus, aspexit, videlicet dominum suum magna pietate se ideo submittere, ut quae deserui sui sublimatione disposuerat, indicaret, id est, quod eo protectore sublimandus esset quo colluctatore pene extitillet superior, fieretque ad intelligendum idoneus, quod ita cum nemo mortalium violaret ut nec superior natura id ipsum possiete ilicere. Proinde cum tam profundum consilium patriarcha sensisset, spiritum illico humilitatis non elationis allum psit, & ut benediceretur ab eo cui videbatur praeualuisse , lachry molis supplicationibus depoposcit Nec illa colluctatoris sivi simulatione deceptus est,ut se quasi fortiorem putarct: sed sicut ad ferendum aduersa magnanimus, ita ad dignoscendum occulta sollicitus, intellexit ipsum esse qui se coprehensibilibus imaginibus dignaretur induere, quem vidisset apud Bethel, scalae a terrain c lutui cum pertingentis cornibus innitentem. Ibi ergo breui compellatione didici Die meruit, & quanta esset diuinitas apparentis, & quod serui fidelis oss-cium, sine quo Deo penitus placere non possit, ut omnipotentiam videli-cci credat & fateatur aut horis, eique tota mente per omnem vitae suae con sidat aetatena. Dominus deus exercituum , Dominus memoriale eius, Id est, ita
Dei tui memor esse debebis, ut ipsum semper propugnatorem dominumque fatearis. Sed hoc ad dogma respicit: a parte vero morum, studium iusticiae misericordiaeque custodis. Spera in deo tuo semper, ut, vel cum eo continua virtute consistas. vel si fuerit interpolata deuotio, ad eum, sus.cepta mendatione, concurras. Quas virtutas regulas, ad beatitudinis apicem certo tenore ducentes,& eliciter exercuit,& posteris suis custodiendas reliquit. Vnde&ex exiguo loco, in tantum dignitatis ascendit ut terra repromissionis ipsius posteris traderetur. Canaam in manu eius statera dolose, Calumniam dilexit b dixit Uraim. Verumtamen diues esse ius sium,
inueni idolum mihi, em mes labores mei non inuenient mihι iniquitatem quampeccaui.
Cum generosa beati Iacob facta narraret, a quo posteros suos dege-I erasse conqueritur , Canaam subito intulit mentionem, non ut ad gentem aliam transiret oratio, sed ut more prophetarum,per nimiam indignationcm, Canaam , ipsos istaelis posteros , nominaret, cui nimirum similiores moribus extitissent. Hanc autem inuectionis speciem,&apud
alios quidem, sed praecipue apud beatum Esaiam,&Ezechielem,&apud
Danielem cum senes adulteros conuinceret inuenimus. Huius ergo te'nore censurae, in praesenti quoque loco commemoratio Canaam, id est, profans gentis inducta est, ut fieret sensus eiusmodi: Sed quid ego varia insignia paternae generositatis euoluo, a quibus turba ista quam defleo tanto spacio dilapsa conuincitur, ut non immerito soboles Cana am nuncupetur Z In eius ergo manu , calumniam diligenti statera, sed nimis dolosa consistit: quodc0 valet, ut ostendam illum non errore sed studio potius iudicibque delinquere. Vbi enim talis animς versaturaD
103쪽
sectus , ut non impetu aut negligentia, sed cum deliberatione, quasi sius pensis ab utraque parte ponderibus, nefanda committat, dicitur peccas se sub trutina. De quo sensu illud etiam apud beatum Dauid legitnus .Verum tamen mendaces filii hominum in stateris, ut decipiant ipsi de vanitate in idipsum. Cum ergo hoc praecipuum sit humani ingeni j munus, ut quid obedire debeat, quid vitare, perpendiculo rationis & monactis collationis examinet , profanatus populus veritatem in mendacio detinens, admouit quidem stateram negociis sed dolosam: melioribus videlicet deteriora praeponens, & noxiis magis quam utilibus adquiescens. Quod
autem ait, Calumniam dilexit: potest &ad illud referri quod in si perioribus accusauit: id est, quod tantam impudentiam plebs ingrata quasi obscoena mulier induisset, ut ei omnia quae vel ad cultum,vel ad victum, ferum unicus creator contulerat, a suis id se consequi amatoribus mentiretur. Propter quod iratus dominus, ablaturum se& lanam & linii quae operiebant eius ignominiam, repromisit, ut ingratorum scelera, deformitas&nuditas secuta, conuinceret. Huius autem calumniae denotantur apud
beatum quoque Hieremiam Nam cum denuciatis permultos prophetas cladibus Hierusalem interiisset, atque tota pente Iudaeorum in Babilonia transtata, pauci ad colendos agros essent relicti, tantam mentis luet in delinquendo pertinaciam publicarunt,ut dicere non timerent, quia ex quo reginam caeli colere,atque reliqua vicinarum gentium idola destitissent, ex illo quoque tempore, cuncta eos aduersa sequerentur. Ergo ciusmodi opinionibus, vero &clementissimo Deo quasi calumniam commouebat, falsissime praedicando, talices se habuisse dies cum ab eo discederent, mia seros, cum ad illum redirent. Proinde fallax mentis trutina, Canaam magis illos quam Israelis fecit posteros nuncupari, non momentaneo Vt diximus impetu, caeterum texplorata impietate peccantes :&ideo veri iudicij pondera non habentes, in rebus breuis sinis, & umbrarum instar elabentibus, salutis & prosperitatis suae fiduciam collocabant. Omnes,inquit,
labores mei non inuenient mihi iniquitatem quam peccaui: Id est, cum perpetratis sceleribus urgerentur, tamen tutos se fore elaboratis opibus autumabant , tantum se opulentiae collegisse dicentes, ut ad eos non posset atru-na peruadere. His proinde staterae suae fraudibus ludebantur, cum Deo excelso adiudicandit operum prodeunte, putarent, quod supellex varia
vel pecunia conclusa reos protegeret. Et ego 'dominus Deus tuus, ex terra
Egypti, adhuc sedere te faciam in tabernaculis , sicut in diebus estiuitatis. State-rς ergo illius, id est, deliberationis tu fraujes exitu rerum attestante cognosces: ut, quod ratione noluisti,angore fatearis me esse unicum Deum tuum, qui tea tempore liberationis AEgypti , in peculiarem populum stim mihi dignatus adsciscere. Cuius animaduersione, adeo, nullis aut prς sidiis, aut poteris diuitiis submouere, ut non solum denunciat seruitutis iugum subire tibi necesse sit, verum statutis sub ea manere temporibus,
quibus demum euolutis, gaudia libertatis postrema gustabis. Ergo hoc iςnsu, inter comminationis fremitus, aliquid de prosperis videtur ill
104쪽
rum, ut ad c firmationem praecessurae captiuitatis valeret, ne quis ambigeret inferedas miserias, quas didici isset succedentibus prosperis terminandas. Possiemus autem etiam illud adferre, quod ex usu nimirum scri- pturarum venirer,de nunciationem permisceri tristium vel laetorii, ut nec continuata gaudia mentes resoluant, nec tristia continua debilitent. Sed illum priorem sensum loci videtur iuuare contextus. Denique saeuera, ut caeperat, oratione progreditur: Locutus uni perprubeta6S ego visiones multiplicam, Crin manu prophetarum adsim tita sum. Nunquam, videlicet, deposui curam medendi, sed per prophetas meos, tam loquendo rcitui - . . quam gerendo, ut prouidentiam meam intelligerent atque faterentur, stiti. qui tanta eis indulgentia consuleba, ut non satis dignas maiestate mea species, in quibus propius eis conuersarer, assumerem in manibus, Ergo i m bis
idem, operibus in oculis prophetarum non sum dedignatus his allimilari 's' formis siue personis, quae &si clementia decerent, ut est illud quod paulo ante dixi, quia vi formidinem de corde Israclis expellerem, personam inualidi luctatoris assumpsi, ut beati Moysi tempore,transfigurari in igne
quo rubus non consumeretur, elegi, velut agni sanguine Israelitarum limina communiui, multaque alia quae in hunc modii diuersis temporibus acta legimus: ut appareret videlicet deus noster in his imaginibus quas dispensatio suscepta poscebat, non quae maiestati illius competebant. Sed videamus reliqua. Si Galgal idolum, tamenfrustra erant in Valgal bobus immolantes. Post eorum commemorationem qilς clementier egisset, reditista est unde fuerat inchoata conquestio, suo sensu, eiusmodi. En quae scelera ingratae plebis experior post tot beneficia mea, post tot dona, totque miracula: apertos in columelia mea sectatur errores,&no aliqua argumetorii subtilitate decepta,c5fessi; amentiae subiugaturi bi sta aliuola: tamen frustra erant in Galgal immolantes bobus: De quo loco,& supradixit: omnes nequitiae eoru instastat Per causale ergo c5iunctione,id est,. i, sentetia covincetis induxit: Id est, cum nulli sit dubiu,solas esse in ipsis locis brutaria pecuduimagines collocatas, in quibus utique, & si ipsas pecudes statuissent, supplicantibus tamen prodesse non possient: nunc vero, cum rerum vilium viliora illi e simulachra sentiendique ignara visantur, neque sibi neque aliis quampiam utilitatem datura, tame frustra erunt in Galgal bobus immolantes: ac si diceret, crederetur ne hoc committi posse, antequam fieret, ut apertam stultitiam & profanitate, nihil in se amplius quam reatum ultimum continentem, plebs quondam virtutibus clara sequeretur: postquam illos ritus &maiestate reuerendos, ad vilia fanaticorum instituta descenderet, atque idola, vel mediocriter sapien tum subiecta diri sui, frustra, id est, absque vita vel breuis commodi utilitate suspiceret 3 Sed cum esset amentia clarior die si homines pecudibus supplicandum putarent, fore tamen turbas, quae sibi ab olim imaginibus scelicitatem conferri posse arbitrarenturi. Nam Gratiaria eorum, quasi acervi siversulcos agri. Consequenter autem profanos ritus, obseruationum quoque vilitas ipsa con, - ωι uincit, visne aliquo locorum delectu aras extruant, & probrosos deos risiuriam.
105쪽
tumultuariis venerentur altaribus. Ergo quasi cum gemitu de admiratione quam dii seruimus prolata vox est. bi Galgal Id lum, tamen frustra erant in Galgal bobus immolantes. Nam O altaria eorum quasi acerui supersiulcos agri.Sed quid subiiciat, audiamus: Fugit Iacob in regionem Syriae, O seruiuit Istrael in
Uxorem, O in uxore seruo uti. In propheta autem eduxit dominus Uraelde origypto, Gr in prophetasaluatus est. Quia non historicae narrationis tenore, co- memorationena intulit antiquorum, sed sub impetu & dolore degeneres posteros arguedi, recoluit facta maiorum, ideo quasi fluctuabundus se ino progreditur, ut inuice sibi exprobratio laudatioque succedat, obiurgationique pondus, praedicatio antiqua nobilitatis adiungat. Proinde, ut instituerat, labores beati iacob, qui Sc lsrael appellatus est, prouentus
que dinumerat. Cuius utique nomine, gens tota signatur. Propter quod
di ipsius precipue intulit mentione, atque ut dicere coeperamus, iacob ille de cuius stirpe descendunt, consiliis sanct e matris obtemperans, in Deo suo tantum spem ac fiduciam futurς pros eritatis reponens,regionem patriam dereliquit, ac Mesopotamiae fines solus atque exul intrauit nullum habens nisi degenerosa indole commedationis auxiliis. Cuius conciliatustatim societatem eius Laban avunculus concupivit. Et ne gratuitus esset labor generosi iuuenis,amatς virginis nuptias toleranda septenni j seruia tute despondit: in quo tempore cum magna eius fides industriaque patuisset, seruitutis& nuptiarum geminata conditio est. Hoc est enim quod ait,in uxoreseruiuit: id est, officium pastorale pro impetra dis nuptiis, sicut historia narrat, exercuit. Quod autem ait, Et in uxore eruiuit, id est, coniugi j mercede proposita, gregem soceri custodiuit. In propheta autem eductus est, quoniam eduxit dominus lyrael de A 3pto,cir in propheta seruatus est. A paruis nempe exordiis, de adeo paruis ut opere mercenario pasceretur, usque
ad eam magnitudinem populi diuitiarumque peruenit, ut eum iam AEgyptus tota quodammodo capere non valeret, atque ut primo Glicitaticius inuiderat, sic deinceps liberationi & Pharao cum suis periret agminibus,illamque attritς AEgypti gloriam, haud humanis viribus, c terum tam declarandis patrum meritis quam instituendis sacris ritibus agnosceret se consecutum. Nequaquam vero in duce aliquo bellicoso , sed in
propheta seruatus est, videlicet beato sol sequi eum famosis illis, quae legimus, miraculis vendicauit. Qus ergo erit satis digna conquestio quod gens quς fuerit tam illustri stirpe conspicua, nunc stultitia insignis &solis agat famosa criminibus Θ diracundiam me ouocauit staim in amaritudinibus suis, anguis eius super eum eteniet, o opprobrium eius re timet ei domin Uuus. Commemoratio patrum reddidit filiorum crimen horridius, idque indicat exclamatio subiecta censoris,qui se ad amaritudinem de indignationem, quq in peius ultum iret, adactum esse testatur. Et ideo vigore licet pronunciantis insurgens, a se tamen vindicit ipsusrepellit inuidiam, elaboratissique suppliciis Effraim interiisse denunciat, qui salutariudisciplinarum desertor se prorsus authore °enerauit & corruit. Loquente Eo naim horror inuasit Urael. deliquit in Baal, m mortum est, S nunc addide-
106쪽
COMMENT. IN OS EAM L I B. III. 93
addidi runt adpeccandium ,feceruntque si conlatile de arvnto Oru similit 9 ine idoloru se iura artificum toti, est:hisi dicunt, immolate homines, titulos a Jorantes. Induxit eorum qu ς a tempore diuisarum tribuum commiserant mentionem, sed eo ordine quem indignatio magis quam narratio potiu- labat. Effraim si quidem, in presenti loco, Ieroboam principem diuisionis appellat, qui, ut simulachra vaccarum populus veneraretur, edixit. Postea vero Baal idoli cultum, Acal, cum Iesabel sit scepit, quam profanitatem Hieti seueritate congrua legitur vindicasse. Proinde, ista idolorum consecratio,& prima caepi in populo,& vltimo tempore conquieuit. Sed cum hic sit historiς ordo quem diximus, nunc partem eius mutauit inuectio. Loquente, enim, Uraim, id est, ad cultum daemonum couocante Ieroboam: horror Istruelem inuasit. Videlicet enim timorem illico superstitionis allumpsit,&quas verum numen extimuit. vel certe cum cole di suscepit essectu per quem aeterno iudici mereretur horreri. N eque hoc pcrpetra se conte-tus, aliis quoque sacrilegiis colla submisit,& Baal instituta complexus, calamitatum etiam experimenta persensit, neque ullum studium emendationis assumens, ex illorum ruinis q ui varia hostium inruptione corruerant, vel cum Hieu vindicate ipsum idolum cum suis cultoribus d clcbatur: nullus tamen, inquit, in istis excitari potuit correctionis affectus. Se nunc, in-lait, addiderunt adpeccandum feceruntque Hi con arile de argento tuo, qua similitudinem idolorum: non utique quδd post tempora Achab vitulpium ceperint simulachra venerari, sed quod ea quae nec post castigatione relique runt addidisse dicantur. Ipsa enim profanitas, nisi ebellibus studiis, augeretur, nec posset este continua. Faetura, inquit, arificum tota is ipsi i crint
Immolate homines, vitulos adorantes. Hoc non sine ratione repetiui JOro iam
volumine ventilatum, sed viseret sensus eiusmodi: Quia leuit rerum et si ' 'novitas incauta cocili et i mora tarnen examinante profectὰ vilesciit, nec continua veneratio, nisi his quae certis pollent insignibus, exhibetur. Hic
autem cum vilitatem & vanitatem operis,ut ratio ua. aetasion, a detexerit:
ad est, numinibus gentium, non dico potestatem, sed nec formam vitam vilin esse nisi cum et manus opificum fingendi gnara tribui stet, profanus ranae '
populus, ariolorum vocibus libenter auscul tat, nimirum imperantibus, Vt ui. vitulis ratione sensuque carentibus supplicen t homines, precum ac victimarum oblatione famulantes: Iccirco erunt quo si nubes matutinae, si G: ros matutinus praeteriens, sicut puluis to binis raptus, cui amo de fumario. Supra
dixerat quod sanguis eius super caput illius csi et, di opprobrium eius restitueretur ipsi,& nunc idem repetiuit vel execrado cumulauit, quod quoniam extrem se stultitiae subdidissent, honorem videlicet dei ad simulachra pecudum transferendo, & ipsi ita viliter disperirent ut sumus, ut
puluis, ut ros, ut nebulae matutina: solis radiis consumantur. Ego aurem dominus Deus tuus eduxi te de terra HS 7pti, cir deum ab lue me ne es , saluator non estpraeterme . Horum versuum est ad superiora contextus, visat sensus eiusmodi: Cum a ceruicibus tuis iugum AEgyptiae domina' rionis excuterem, maiestatemque meam taliciter, cum manciparci is, ii '
107쪽
lustribus illis miraculis intimarem, illud quoque absoluta voce constitui, ut gens meo cultui semper intenta, nulli via quam alij quasi Deo subdereris, quia nec inuenires alterum qui tibi praestaret salutem, quia tunc videbaris elementis seruientibus fuisse colligata. Ego cognoui te in deserto,in terra soluuirinis .sed quid nunc ego, inquit, ad sacrilegia tua quasi noua commouear, cum in illo ipso liberationis tuae tempore,talem te qualis nuc detegeris, id est, ingratum &contumeliosum semper sim expertusὶ Quod aute, in terra obtudinis, adiicere curauit, illud utique voluit intelligi, quia non eos semper exempla corrupe lint: quandoquidem di in illis deliquerint locis , in quibus nullos quos imitarentur habuerunt. Iuxta scua siua adimpleti sisnt, saturati sunt, o leuauerant cor suum, Cr obliti uni mei. Cu beneficiis meis, inquit, nequaquam deuotione, caeterum improbitate gens tota certabar, quod ut facile clareret illis temporibus,etiam ista connectit& per inuectionis tenorem, ad praesentem a qua exorsus erat recurrit aetatem, breui tamen transcursione sermonis, illius quoque sententiae inseres mentionem quae in Deuteronomii Cantico, beato Moyse de nunciante, fuerat prolata, id est,Satiatus est & impinguatus, &calcitrauit dilectus vefaceret sibi deos nouos, sicut panem hordeaceum, quos nescierunt patres eorum. Iuxta,enim , psuapua ademptet unt, ait, 2 'siturati sunt, leuauersit corsuum, o oblitibunt mei. Quam peccatorum scri em ideo pr misit,ut vitionem quam illaturus esset, non passione incitatam ostenderet, sed iustitia& ratione munitam. Se uitur enim, Et ero eis quasi Lena, sicut par us in etia
Assyriorum: occurram ei quasi ursa raptu catulis, erumpam interiora iecoris eorum, oe consumam eos ibι quasi leo: bestia agri sin et eos. Eas calamitates, quas erat illatura hostium barbaries, docet iubente se esse & contingere: nec dedignatur commonitionem suam scrinis imaginibus explicare , quas &scit,licet non naturae suae sententiae, tamen id est, damnatorii miseriae conuenire. Elcganter autem cum inter leonum hiatus, ursum quo luet posuisset, seritate eius stimulis orbitatis exacuit, necubi comparatio illata decresceret. Sicut ursa, inquit, raptis catulis: Et dirumpam interiora iecoris eorum, qui me videlicet similibus affecere disipendiis. Nam cum ego hunci opulum mihi in filios multa sedulitate formarem,cordaque corum quam i lambendo componerem,isti me, non solum optatis sed etiam clabora- tis foetibus orbaverunt, ea videlicet scelera perpetrando,quae perniciu to
tius gentis exigerent. Perditio tua, Istrael. tantummodo in me auxilium iuum, et bi est rex tuus 3 Maxime nunc alueit , in omnibus et ibus tuis: m iudices mi deq ibus dixisti, Da mihi regem principes. Dato tibi Regem in furore meo , a fera in indignatione mea. antastioni oportuna sentcntia, & qua non nisi pietatis norma dissoluat. Ex persona enim Dei dicitur perditio tua, Iprael,tan'tummodo in me auxilisi tuum. Atqui tunc est fidelium certa defensio, cum in Deo liberationis fiduciae collocatur. Et hoc est quod in profanatis populi moribus beatus propheta per totum volumen accusat, quia non in Dei, sed in fauorum propugnatione confiderent: quomodo nunc ergo, quasi Ordine commutato, manifestam istacti nunciat impendere perniciem λ
108쪽
di stinctio quae id quod ambiguit putabatur illustrat mo enim hic irridet fide plebis, in sola Dei potetia ipc sui gaudi j reponetis quod utique cur nofecisset,offenderat sed pro nuciauit latum impede re plagarit,ut auxiliunt ''' re nisi diuina virtute sola no pollit Ergo imminet ait,perditio tua lyrae tan- tu modo in me auxibi; tua. Quod si diligeterco sideres, no solum no absurde.
sed etiam oraliter &de usu sermonis humani videbis illatii. Inde est enim quod si quado vel graui morbo alique, vel desperabili calamitate oppressu
viderimus, spe eius in Deo esse dicimus: no utique metis ossicita, sed podus cladis quae deprimat,indicates. In dubitata igitur, inquit,perditio te coerchedet,& de qua nemo nisi omni potes possit eruere. que quonia tibi inferi sum criminibus reddidisti, superest ut ab exitio inhiante rapiaris. Que sensum ut faceret lucere, subiecit: Ubi es rex tuus Zmaxime nsio aluet te in omnibus Urbibus tuis: iudices tui de quibus dixisti Da mihi regem S principes . Secsad diricosuetudine prophetalc. illia quoque populis exprobrat errore querecede-tes a sacerdotali republica, in appetitu regis, habuerunt. Eusquide, quonia de vicinatu geliu aemulatione cotraxerat, rebus male cadetibus,cosilia quoq; quae prς cesserat arguuntur,ac si diceret: Vetus tibi est ista demetia, ut videlicet, melius te tibi quam me putes poste c5sulere: de cuius opinionis exordio, principes tibi dari ad similitudine reliquaru gentiu postulasti Nuc ergo,cos letiς tu ς si tactus appareat, &cotra indignatione mea, regute tueatur industria. Debebat nimirum docere te, quid prosint potestates
istae tuis ambitionibus expetitae. Sed traseam' ad reliqua. regem in furor meo, O aufera in indignatione mea. Quida rege in furore datu Ieroboa, qui separadis tribubus autor fuerit, acceperunt: ablatu vero indignatione,
Osee, Gub quo est Israel captus, intelligitur. Quod quide, licet pollit admitti, taliae,quonia sub fu turi temporis pro nuciatu, utrumq; signauit, i. Dabo tibi regem, aufera,intelligi sententia potest habiliori copedio: ut auferedus nimirum Israelita princeps,dandus vero pronuncietur Assyrius. Denique, ex more prophetali, post codem nationis sarcinam, quae fuisset cius causa subiecit Colligata est iniquitas Eoraim a conditu estpeccatu euo. i. scelera quae multis teporibus perpetrauit, ut nullis essent interpolata virtutibus sed funereo cumulata processu, quas sub aliquo custodita signaculo, inmemoria iudicis c5stiterunt: eorii, inqua, remuneratione et perfectum est, iutam illis libertatis insignibus,seruituti atrocissimae subderetur, de eos dolores angoresque sentirent, quos Deminae solent in partubus experiri. Israefilius no lapiens,nuc enim no stabit in cotritione torv. Ia supra iis de coloribus
disputauit , quod patefacta stultitia Israelis aduersoryattestatione signa
:t,atque meritorii deformitas,quς aliquandiu sub prosperitate latu silet, ςrunis demum coarguentibus panderetur. Ergo esse te filiu& no sapientian graui testimonio coprobatur, quia in eo tepore quo hostis irrupit nequaqua stare meruisti. Et quonia stultitiae nomine, prophanitate notabat, cui dece tribus,sicut ab exordio voluminis arguit, toto se studio maci parunt, Dbeaque stultitia, procella captiuitatis eos arripuit, opportune transit ad ix QRiv
109쪽
Iudam,& eum non solium nomine, sed gestarum etiam rerum pandit iudicio, ut simul ostenderet,qui exitus filios sapientes tenerer, sicut etiam eum qui insipientesmaserat, publicassiet. Ad prosperiora ergo quae sub Ezechia rege magnis collata sunt miraculis, propheticus sermo commigrat, ait:
De manu mortis liberabo eos, de morte re ima eos. Ero mors tua, O mors: ero morsus
tuus in Ierne. Consolatio abscondita est ab octilis meis, quia ipsi inter fratres diuidit. fit lucet urentem ventum dominus de deberto a cendentem, . siccabit venas tura, O ipse eripiet the aurum omnis vasis de Herabilo. Primo, ut .let, prosperis pollicendis gaudia liberationis annuciat: postea vero, eadem voluptate, vitiones accumulat. Ergo, de manu mortis liberabo eos: id est, chim in tantam rerum dissicultatem venerint, ut iniecta manu mors eos coprehendisse ac tenere videatur, tunc ego liberator adueniam. Id autem praecipue exprimebat
oratio beati Ezechiae dicentis,uenisse dies affictionis & opprobrii, siquidem venissent filii usque ad partum,& non esset virtus pariendi. Cum ergo opibus Assyriis urgerentur,&urbem hostis obsidione clausisset, ita pernicies imminebat, ut iamiamque videretur miseros voratura: sed quoniam diuinum auxilium iustis precibus impetrarunt, edidit illud grande miraculum, & centum octoginta milibus Assyriorum Angelo feriente deletis, liberatio piis votiva respleduit. secundum illud quod carmina sancta praecinuerat: ille pauper clamauit, O dominus exaudiuit eum,S ex omnibus tribulati nibus eius eripuit eum immittet Angelos dominus in circuitu tunentia tu, Cr eripiet
eos. Mors itaque & infernus, rex Assyrius & totus eius appellatur exercitus, quem se extincturum diuina sententia pollicetur: praemissoque fragore vindictae,ex suo more subdit causam quae indignationem illam mouerit. Consiolatio nopu i t, abscondita est ab oculis meis, quia ipse inter fratres diuidit. Habitum & verba lugentis assumpsit ut A ssyrii crimen augeret,&quasi ex persona Iudet, magis de fratris,id est,Israelitarum quos in captiuitatem Sennacherib duxerat, quam de propria calamitate solliciti, dicit oculos suos adeo maduille lachrymis ut consolationem recipere non valerent, quod& rex superbus atque truculentus tristem inter fratres separationem esset M i operatus, in captiuitatem videlicet decem tribus ad regionem Mediae trans ... h. ferendo Vbi sane diligens poterit lector inquirere, cur hcc Iudς tribui quς distessionern fratris lugeat adscribatur affectio, cum supra de eodem ne-- ,- , gocio protheta loquens,impietatem ei exprobrauerit gaudiorum Z Nam. - cum dixi flet Effraim in desolatione erat. In die,inquit, istolamnis in tribubus Istraa ostendimem facti sunt principes Iuda quasi assumentes terminum: super eos e bui ADI.- fundam quasiaquam iram meam. Cum ibi de expulsione germanorum lctati esse dicantur, per id quod agrorum suorum terminos dilatatos putarent,' 'Τ quomodo nunc inducuntur, expulsionem fratris absque ulla consolatio
ne lugentesi quod gemina expositione valebat absolui quia enim no de singulis ut dixi, s pepersonis,sed de totis agminibus sermo est: ideo in illa
, i multitudine diuersos quoq; mores intelligimus fuisse, unde &alia explorum personis,ex impiorum alia proseruntur. Cosequenter ergo aliquatos illic fusilla colligimus, quos germanorum cottistaret expulsio: plures Vero quos
110쪽
COMMENT. IN O SE A M L IB. III.
97 quos fila tum delectaret extenso. Sed videamus iam de aliarum explanationis modum, qui ita nimirum valebit iudici, ut causis magis quam personis videatur aptari. Et necessitudinis quide vox ista sit, qua propesiae libri propheta constituit, id est, calamitate se expulsi fratris dolere,& vicissitudine debita hostibus imprecari: illud aute, quod quibus daetia voluptate creauit,ad parricidas crime aspiceret .vt fiat sesus eiusmodi,fuisse aliquos in quibus et prophanitas no solii leges, sed etia naturae iura c5turbauerit,ut in
captiuitate fratruno debuerutc5pati, maluerut gloriari. Adducet υrente ventu dominus de deserto a cendentem, et siccabit menas rix et desolabi ontes eius, O ipsi diripiet thesauros omnis vasis desiderabilis. Vrente de deserto ventum angelu dici qui Assyriu sub nocte una deleuit exercitu: non quod in deserto angeli
credatur habitare,quos quotidie facie patris visere Euagelica comedat authoritas,sed quonia ob vindictet celeritate igueoo .siquidem sub una nocte caesa referuntur similitudinem ignis assumpserit,& deserti ad hoc intulerit
mentione, ut totu illud agmen assiatu poti' qua operatu quopia videretur absumptu. Sic enim& beatus David dixerat Qui facit Angelos suos spiritus,& ministros suos igne urente. Hanc ergo nuc adustionem de locis per ardorem solis inhabitabilibus signauit acciri, qui fontes Assyriosvenasque.i.r genicum exercitu ac stirpe deleret. Et ipse diripiet thesaurum me. Si cosuetudinem prophetarum respicias,qui declinationes teporum no satis anxie ac diligenter obseruant,videturSennacherib regis collecta de triumphis opuletiam denotasae: ideo videlicet illu pr dicta inflamatione cosumptu, quonia multa crudeliter egerit, nec auaritia eiusdirepta satiauerint:&nuci deo vomere cogatur,quicquid per iniquitate antea demorauerat. PereatSamaria,
quonia ad amaritudinem cocitauit domini; us; be. Paulo ante dixerat: Cosolatio abscodita est ab oculis meis, quonia ipse inter fratres diuidit, & eu effectu quo Israelis miseretur ostederat,nunc vero Assyrii internecione descripta, aduersum Samaria rursus in caduit. Quod utiq; no de varietate fecit,sed de grauitate sentetiae. Post qua enim & pietate devirtute veri Dei,qui superburegem quasi nullo negotio consumpsisset, ostendit, sicq; eum paratum esse ad defensione pioru , ut gaudiis eoru magnarii gentiu impederet ultiones: merito Samariae,ut disperiret, quasi insta matus optauit, quae suis videlicet sceleribus effecisset, ut hic ta bonus dominus no propugnator illius, sed depugnator existereteacsi diceret. Cu beneficia nostri, qui aeternus est, recti ris aspicio, magis magisque Israelis crime horresco, qui videlicet carere tali
prς sidio laborarunt. Couertere Israelad Dominu Deu tua, quonia corruis in iniquitate tua. Miro contextu procedit oratio. Exclamauerat quippe quod
ad grauandu Samariae peccatum valeret,sed quoniam idipsum miserando
potius qua execrado fecerat, secunda saltim remedia quae vulneri medicetur apportat:&quia noluerunt cotin ut deuotionis prcsidia coplecti, subsidia poenitentiae & emendationis assamant. Si ergo te faciunt, o tu Israel, vel pericula meliorem, conuertere ad Dominum Deum tuum a quo nunquam debueras averti. & illud ipsum quod in tua iniquitate corru ras execratus, munera confessionis assumito . Hoc est enim quod iat Tollite vobiscum verbis, S conuertimini ad dominum, O dicite ei: Omnem aufer ini-