장음표시 사용
91쪽
suram promittit, ut videatur nullius misericordiae successu temperanda. Quod, quoniam graue animaduersonis pondus docebat, stati in causim quae esset magna, iubiecit. Omnes enum Miprimipes rerum , rectaeentes. Quod utique ita posuit, non ut solos optimates lapios in peccata signaret, sed ubde vulgi iniquitatibus dubitatio nulla remaneret, cum nec de principi bus, aliquis qui non a cultu Dei recederet,ex t icisset Reliqui sane versus gesminant sententiam paulo ante praemissam, id est, per quam, eis es olbira tem di uerilitatem pari ter fuerat comminatus. P reus uis af radix
r sima uter eorum. obiici cI cos deus meus qui et non a Derunt eum, e u i ta tisi
nationibus. Ipsos inquit, hauriet captiuitas, iobolcm vcio eorum quaniliis dulcius eis parentibus, calamitas multiplex vatiaq; contumet. V. tu se ' φ . a ιν et, stucius Aaequatus e ii cis cunaum multitudinem priuotus tui, mair pli cauit altaria. Iuxta ubertatem terrae uae, exuberauit , a simulachris diu um i Z eis eorum, nunc interibunt. Ipsi confringet eorum simulachra, depopulabitur aras eo se, quia nunc dicent, No fit rex nobis , non enim timemus dominum , rex qui faciet no . 3 Vna eademque materia est per quam prophetae currit oratio, id- est, populi illius exaggerare crimina,de nunciare supplicia,& ideo pleraque, similcs, & eosdem retractat colores, quantum tamen potiti, ali uid uo noventur, admiscens: igitur frondosam vitem nominaris Israelem,
ructum ei ad aequatum esse pronunciat. Haec autem vinea chim, translata
de AEgypto, terram reproinissionis implesset, diffusis, inquit, constitit
laeta palmitibus, & tantam ubertatem fructuum, i. filiorum nepotumque produxit,ut angusta terrarum quas acceperat spacia redderetur. Sed, quid prosuit auctus sobolis contigisse, cum ita in contrarium et upere studuerinr, ut in meas contumelias, qui tanti muneris auctor fiseram, pro numero multitudinis armaretur,& quali copias suas sceleribus aequare contenderent : publice priuatimque, Deos sibi quos coleient, fabricarent 3 Si
que illa vitis, quae de electorum patium fuerat stirpe plantata, in botruitiam aritudinis, & in palmitem sodomorum est convcria, vi tam populares quique quam principes, non tantum neglexisse iustitiam, sed eam etiam impugnasse gauderent. Ergo, D usum est cor eorum, nunc interibuni. t intcntione tota a me separati sunt, de a cultu legis, firmata discessere sententia: Quid superest, nisi ut saea clade depereant atque opinionis suae intelligant Vanitatem, qua se ita assii euerant consolari, ut dicerent, meliorem statu in suum, yel ibi, captiuitate, censendum, quam cum a sanctis aut pontifici, bus gubernabantur aut regibus 3 Inter se igitur ait, per impudentiam colloquentur, quoniam tunc quandam obtineant libertatem, qua nec legi cogantur obedire, nec regi. Quippe quorum principem hostis abdux rit, At qui religionis iugum, antiqua profanitate, depulerint. In his e go, ait, sceleribus gestientes, felicitatem putant, quod non ad diuturna regum sitorum vocentur officia, sed procul degentes annua victoribus tributa depcndant. Sicut enim illide quibus ait Apostolus, Desperantes, semetipsos tradiderunt impudicitiae in operationem immundiciae omnis
92쪽
ω auariciae , vel sicut illi quos innuit propheta, quia dixerunt, Linguam
nostram magnificabimus, labia nostra a nobis sunt, quis noste est dominu Ita& de istis beatus Osee pronunciat, quod eo usque profanitatis eruperint, ut vel dixisse vel dicere posse videantur, Non eis rex nobis,non enim timemus dominum,& rex quid faciet nobis 3 i. a diuini timoris molestiis sumus absoluti, nec habemus regem qui hanc dictorum licentiam pollit ulcisci.
Quod, quoniam graueni, bene consideranti, mouit horrorem, increpat & exclamat, loquimini ver a villana inutilis , Oferiet Uurdus, germinabit quasi amaritudo, iussicium , siversulcos agri, scilicet quibus cordi sit tanta dementia iniisse vos faedin, cum extremis calamitatibus sentietis,adcόque omnes vestrae regiones diuersis cladibus implebuntur, ut in ipsis terris , pericula magis videantur pullulare quam germina. Competenter autem, quia eos non negligentia sed studio deditaque opera peccauisse signauerat, sulcos nominauit impressos aruis, in quibus amaritudo iudicii, id est, vindictae seueritas nasteretur. Ideoque seninent, quod seminauerant, mellum ire.
PROPHETAM LiBER III. Accas Bethaven coluerunt balitatores Samariae, quia luxit sperosia Q. eum populas eiκου, et aeditui eius super eum exultanerunt ingloria eius Q
quia migrauitabeo, si quidem et ipsi in Absur delatus e t,manus regi υhori. Fg aim confusio ca et, et confundetur Urael in volutate sua. Hunc locum, traditio iudaica ita coni ueuit exponere, illis videlicet temporibus quibus necdum suerant Israelitae ad Medoru arua trans lati, sed in propria adhuc regione sistentes. Alliciis tributa pendebant, exhausto aerario, etiam vitulos quos colebant pro vectigalibus, Allyrio, fuisse directos: Quos tamen, cum Ieroboam aureos fabricasset, ab AEdiluis suis, quibus eorum fuerat delegata custodia, aere fuisse mutatos. Cum ergo necessitas extitisset, ut ad supplementum tributorum etiam vituli mitterentur, luxerunt quidem populi qui sic aestimabant nu-nima perdidisse: Fraudis vero conscij resultaueret custodes, quia translatis alio simulachris, etiam inquisitionem furti, ulterius timere desiissent. Quamuis autem huic sensui, occasionem praeliit ille lectio videatur, tamepotest etiam sub tenore institutae ab initio explanationis liquere, ut posmquam comminax denticiarat auctoritas, quod per sulcos agri, amara miseris vitio germinaret, statim causim indignationis, suo more, subiecerit Vaccas Bethaven, inquiens, coluerunt habitatores Samaria, id est, regiae ciuitatis; qui alios debuerant ab errore reuocare, ad exigua oppida adoratum vitulorum imagines,cursitabant. Post quae, sequentis versus, per hi perbaton, ordo mutetur, fiatque ista distinctio: quia confundetur populus bamariae, cum utilitatem de inutiliatem deorum eius, aduersa detexerint. Nam co-
93쪽
gente penuria, etiam ipsi advectigalia supplenda iungentur, non plus videlicet habentes momenti, quam ratio poscit metalli. Et ideo, Infoelixpopulus, eos lachrymis prosequetur quos paulo ante cum honore maximo. ici ariolorum gaudiis consecrauerat. Confusio Estaim capiet, confundetur draelin voluntate ua,cuiu tantam nimirum de imitatem,& tam acerbum
stipendium recognoscet. Iran refecit amaria regem suum, quasi pumam opere
faciem aquae. Disp. Mentur excelsa idoli,peccatu Israelis lapra π tribulus ascendent. super aras eorum, O dicent montitas, Operite nos . . collibus , duesuper nos.
Quantum ad diuinam pietatem clementiamque respicit, inquit,volucram vi fieret eis terrae tuae longa & secura possessio, ted grauia eorum sacrilegia restiterunt, Ze, regem, id cit, regnum tuum, celeri compulerant fine det i. iita ut initar spumet, aquae cursibus innatantis, & profanitas gentis laberetur& dignitas. Cunctis igitur delubsis, quorum frequentatu consueuerat me aspcrare, lio stili igne consum piis, aras ςOrum, dumeta convellient.
ita vi qui reliquus fuerit, vel pudoris tui vel timoris impulsu delitescere
cupiat, si non datur aliter, vel sub montium aliquorum ruinis. Notandum aut e quia hunc versum,&in Evangelio dominus ait umpserit, ut metuento vota signaret, atque de scripturaru more descendat, prolatas in causam aliqua sententias ad limit a negocia decenter assumi. Ec dielus Gabaad. pete. :-uit si a lj Ibi steterunt. Comprehendit eos in Vabaa pnelium sivir filios iniquit ris. Iam supra temporis ipsius intulerat mentionem, ubi ait, Quoniam hi quibus erant prophetaru dicta, derisui, ita peccauerint ut illa Gabaonitarum iuuentus quς uxore leuitae usque ad interitum polluisset: Sed nec siet ieiuna repetitio, quo sibi contulerat, hic proponit dicens: Simile crimen videri quidem illorii qui incce ita obscoenitate peccassent,& horum qui vi
ros spiritales, si ultos amentetque, censerent. Et ideo saeuituram captauit tem adsimilitudinem illius cladisquς Beniamitas pene internicione deleuerat. Nunc ergo quas culparum & momenta penarum ad examinandum
suspendens, hanc qu est posterior grauiorem pronunciat ultionem: Non utique de nihilo, sed quod illic inter acies decem & unius Tribus diu certamen errauerit, de Gabaonitς quamuis exigui numero, magno tamen sint labore superati Hic vero ita omnes Samartiarum opes, prςcedentes vitimam euellionem calamitates euersionesque com sumpserint ut nemo esset
qui haberet fiduciam resistendi. Ex diebus igitur Gabaa, Israelem peccauisse pronunciat, sed illo tempore aliquandiu constitisse, ac virium suarum documenta grauillimis edidisse conflictibus Nam tertio demum certam ne, auxilium Dei lachrymis implorantes Israelit omnes, confecere victoriam. Nunc vero, quoniam non solum in aciem aduersum Assyrios nemo processit, sed neque muros suos voluerunt tueri, ideo dicit propheta, Ex miseriarum cumulo, quantitatem etiam debere iniquitatis intelligi. Nam illo, inquit, tempore, tam fortiter restiterunt Beniamitet ut aliquandiu nec comprehensi pr lio viderentur. Hi vero decem tribuum populi cum suis regibus atque principibus, quoniam me ostenderant, nec steterunt. Ergo quonia absque vero certamine in reos promulganda mihi est semetia, iux
94쪽
ta desiderium meum corripiam eos: Quod secundum no stram prorsus consuetudinem videtur illatum, qui cum indignatione aliqua commovemur, le- siderare nos dicimus ultionem, & voluptatem de reoru assi ictione sentire: N unc itaque eos, iuxta de derium uum, corripien dos esse promittit. Sequitur enim. Congregabuntur 'per eos populi: id est, quasi ad paratam prςdam,diripientium multitudo conueniet, ut isti supplicia geminae iniquitatis excipiant. Sic enim ait, Corripientur propter duas iniquitates sivis. Quarum tamen ut indicauit numerum, ita species non notauit. Possemus proinde dicere,
illas iniquitates quas non distinxit, alium prophetam signasse: id est,quod
reliquerint deum fontem aquae vivae, & lacus sibi contritos, videlicet idola, fabricarint , ex quibus nullum possint sentire refrigerium Sed quoniam optima est exponendi regula quae de consequentia lectionis assiimitur,du- . . . .as illum iniquitates appellasIe, eas nimirum quas in proenti loco arguit, arbitremur: Id est quod non solum veros prophetas contumeliis & cladibus ' ex Dur operiebant, sede de regione, falsos ac d monibus servientes de ossicii; & muneribus honorabat. Per quod utique docebatur, no labi errore sed studio qui pari instantia utrumque faciebant,& honorando perniciosos &detesta do salutares, magistros per contrarium quippe ita gradiens sanctus ita quisque describitur. Domine quis habitabit in tabernaculo tuo, aut quis requiescet in monte sancto tuo. Q ingreditur sine macula, & operatur iustitiam. Qui loquitur veritate in corde suo,& non egit dolum in lingua sua, nec fecit proximo suo malum, & opprobrium non accepit aduersus proximum suum. Ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus, timetes aut ery dominum magniscat. Propter has ergo duas iniquitates,ea quς mihi minus iocunda sit afflictione consumam impios. Edraim mitula docia diligere trituram, . ego transiui superpulchritudinem cotti eius, ahenda ver Esaim,orabit Iudas, confringet sibi κίcos Iacob. Seminare vobis in iustiatia, oe metite in orem ericordiae. Inuocate vobis novale. Tempus autem requirendi
Dominum, cum venerit qui docebit vos iustitiam. Affectum indignationis suae, vel bis irridentibus publicauit, ut gentem quae erat poenis obnoxia, Oportunam dignamque teredis frugibus vitulam nominaret. Cuius sane imbecillitatem, sexu pariter &aetate signauit: Quippe quam, supra collatam, Gabaoni tis omni ex parte postposuit. Ergo irridendo, eam & vitulam appellat,& pulchram & earum pressuraru quas malis studiis meruit diligentem: Non utique quod aerumnas suas amare posset afflicta, sed quod ita eis per sententiam necteretur sicut solent pectora amore inflammata sibi co- iungi. Ceruix igitur subiici digna tormentis, aestus & auras latum ire promittitur, ut quet ei cum de risu, comminator, insultet, eorum malorum quibus est dignissima, & cupidam eam pronunciat & peritam. raim, in-q u i t,vitula docia diligere tritura, ego tra Um ver pulchritudine colli eius, cenda su er Ura:m, Arabit Iudas,cost Nesibi pusios Iacob. Ego,inquit, colla EL fraim hactenus superba defringa ut que docente indulgenteque conleps rit, demum sentiat vindicantem. Nec sane censura mea utilitas optata destituet quavis enim istos subdat exitio, alios eorum sanabit exeso. Effraim
95쪽
quippe qui fermen tu esse noluit , nec medulla pietatis impletus est sed totus in paleas euitate mentis euanuit,sustinebit exurente, se, arearii labore. Iudas vero feliciore coditione succedet iugo timoris, na defixo prcceptoruvomere, inter bonum malumque discernet, glebamque pectoris sui, studiis religionis, edomans, sementem scientiae, cum opere iustitiae & misericordiae collocabit, eamque innovatis novalibus, de quibus videlicet exegerit siluestria virgulta,concredet, ut competens tanto opere respondere posse ubertas: Quod eo tempore videtur impletum, quo de manibus Sennacherib, Ezechiam totamque urbem,minum celitus liberauit auxilium. Denique sequitur:Te M autem requirendi dominum cum venerit quod docebit vos iustitiam. Beatum quippe Ezecniam, commendandae religionis
studium has uille, ita ut principis & doctoris munus impleret, Sacri loquotur annales. Neque enim Tribus suae incolas ad cultum Dei reuocasse contentus, per vicinas etiam regiones, in quibus aliqui de Israel capto 'trans. latoque rei nanserant,nuncios atque edicta dispertit, ut ad cultum veri dei, repudiatis idolorum reuerterentur erroribus. Hoc est ergo quod dicit Ieroso limitas messum ire misericordiam, cum ad requirendum Deum, principis quoque iusticiam eos,docentes,deuotio concitaret. Quod sane opus atque munus licet sub Ezechia breuiter videatur effectum, tamen plenius a domino nostro, qui rex regum est, dominusque dominorum, per quem non uni Tribui aut regionis sed uniuersis terris atque nationibus lux piet tis ostensa est &virtutum disciplina contradita, docetur effectum. Propter quod de Apostolus dicit, Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies s lutis, nec ullam in ullo dantes offensionem,ut non maculetur ministerium. Tunc siquidem requirendi dominum, oportunum tempus apparuit, cum verbum caro factum est ut habitaret in nobis,&vidimus gloriam eius,gloriam quasi unigenitia patre,plenum gratiae de veritatis. Sed videamus &impietatem. ras reliquisis,iniquetatem messuistis, comedi stis pugem mendaci, quia consitus es inviis tuis, in multitudine fortium tuorum, consiurget tumultus in populo tuo, omnes munitiones tuae vastabuntursicut va flatin est Salmana a domo eius qui indicauit Baal in die praelij, matresversios allisa. Si oecit vobis Sethel a facie ma- militiae. briaet nequitiarum mestrarum. Per occasionem Effraim,cuius peccata per totufere volumen exaggerat, mentio Iudae fuerat intromissa in quo, quid deuotio & fides,periculorum tempore, meruisset, apparuisset: nuc ergo commemorationis excursum breuiter adnotasse contentus, ad ordinem susceptet actionis reuertitur,&arguendis sceleribus Israelis,insistit. Vos vero Samariae populi, inquit,oppido secus quam Iuda saepe ac Beniamin, cum indiscriminum extrema venisses, nequaquam in deo sed in tuis conciliis
agminumque tuorum virtute es confisus: Fructu ergo recipies competente, ut populum ac munitiones tuas hostilis tumultus interimat atque sub uertat, atque ad similitudinem,impiissimi ducis cui Salmana fuit vocabulu, consummaris, quem sicut in libro Iudicum legimus, Gedeon potitusvictori extinxit, &,vel cum ipsis neces studinibus quas nomine miseri parentis Ostcdit,vet,cum ipsa in qua regnauerat urbe, quae videri potest mater apellatas
96쪽
COMMENT. IN OS EAM LIB. III. 8s
lata, consumpsit. Sicut ergo Salmana, inquit, Gedeon qui Baal idolum dea struxerat, internecione deleuit, ita & tibi secit Bethel: In qua urbe videliacet, statuisti idola, quς Dei tui desertor, adorares. More autem seripturarum ut cumulum profanitatis exprimeret, eadem verba geminauit dicens. Sic ecit vobis Bethel, a facie mahciae nequitiatram vestrarum. Ergo facies maliciae
ex multiplici iniquitate composita, ni Sil aliud gestit ostendere, quamdi- 'gnum illos impedium. captiuitatem videlicet, pro suis moribus,percepisse. Sicut mane transit,peraransiit rex Israe quia puer lyrae ossilexnam, oe ex mg pro et oraui filium meum. lam supra dixerat, Transirefecit Samaria retemfluum uasi pumam'perfaciem aqua. Et nunc ergo idem repetere curauit, dicendo: Sicati mane transis,pertranruit rex Istach Id est,regnum gelis vestrae quod pe cando desideraliis, peccando etiam deleuistis, Omnisque arrogantiae vestrae pompa consenuit, quia regalis potentia quam addi militudinem vicinarum gentium, concupistis, nihil vobis,sine auxilio meo,defensionis parauit. Propter quod, vos etiam propheta commonuit, Nolite,inquit, confidere iii principibus neque in filiis hominu quibus non est salus. Exiit spiritus eorum & reuertetur in terram suam, in illa die peribunt omnes cogi rationes eorum. Ita ergo, nihil illorum vobis insignia, sicut nee vestra illis, profuere ldffragia. Totum siquidem quod videbantur posse, vel viuere, ea velocitare consumptum est, ut non diutius appareret quam matutina crepuscula, quae, noctis videlicet digressu,& dies coartantur exortu, secudum illud quod in simili causa apud Beatum Dauid legimus: Cu exo ti fuerint peccatores, inquit, sicut foenum,& apparuerint omnes qui operantur iniquitatem in seculum seculi & vltra: Ita ergo & principatus istaelis adhaerente criminibus ultione collapsus est,ut non tam floruisse quam raptum apparuisse videatur. Quia puer Urael, oedit leum, ex Gerapto mo- caui iam meum. Huius versus ultimam partem, in personam domini nostri iesu Cliri iti beatus Matthius Euangelii scriptor assumpsit, Dispe satorie factum est e commendans, ut ad declinandum Herodis furorem, qui Redemptoris nostri persequebat rinfantiam, ad AEgyptum, ioseph &Maria pergerent. Oportebat siquidem illud impleri quod propheta pronuncia uerar, Ux AQVto voca i filium meum. Quod igitur de populo dictu esset prophetiae textus ostendit: hoc etiam ad personam Domini iesu Christi poste transferri, Apostolica monstrauit authoritas, Per quem videlicet ea quae iudaeis data erant diuini pietatis insignia, & cumulatius nobis conferrentur, de gratius. Contextio vero explanationis, vim censoris ostendit, qui picteritς nobilitatis ad hoc inferat mentione, ut eos grauiter urat quos degeneraste coqueritur. Enumeratis ergo criminibus denunciatiuque
suppliciis, intulit subitὀ memoriam praeteriit dignitatis , ac si diceret, En dolor len lachrimae l&quod hoc genus hominum est, quod sub tanta vialitate cetissetur3 Postquς veluti suscepta rς sponsione, proclamat. Quiapuer rue Ddilexi eum,m ex Mypto vocavi filium meum. Hic ille est, inquit, quem seviente impietatis locata, dolores messuisse defieui, que instar Salmana a Gedeone consumpti, populandum esse denuncio. Hic inquam
97쪽
est qui regnusuu secit aboleri, vita celeriter qua diluculi potest lepus esse, trasiret Hic, inquam,est qui de sanistorum stirpe descendens,in ipsis mihi
consecratus fuerat exordiis, & inter tot gentes toto orbe dispersas, unus populus qui Israel vocaretur, electus est: cuius merita, assectione praeueniens, meum puerum . meum, inquam, filium nuncupaui, tantumque illi
decus cum adhuc de Aegypto educeretur imposui, ut & vocibus quodammodo panderetur & rebus,quia tantu inter istum populum &vulgus A gyptium,apud me discrimen vigeret, quatum esse inter optimos filiorum& pes limos seruorum soleret. Cum ergo iam tunc super omnia liberationis miracula & libertatis illius dulcia, hoc a me coepisset insigne ut meus silius diceretur,adeo nunc ad profanitatum ima defluxit,ut mei susque pariter oblitus, solis dς monii cultoribus obediret: qui, adprobadum quam nihil religionis nihilque rationis in illius populi mente resideret, non elaborata quibus se ducerem admouere commenta, sed quasi pecudes ad exitium paratas, sic eos vocaverunt, di quod volebant, facili significatione traxerunt Bratim immolabant, simul.ichru sacrificabant, id est,ad cultumvariorum Idolorum quibus erant diuersis ritibus seruituri, vocant esse, tanta facilitate sequuti sunt,ut desiderium eiusmodi, occasionis habuisse conuincerentur. Et ego quasi nutricin Uraim, portabam eos in brachiis meis, σε nescierum quod curarem eos. interpositi duo versus, narrationis simplicis abripere contextum:& per hoc, dissicultatem intelligentiae praestiterunt: Caeterum quod ait. Quasinutricius fraim portabam eos in brachiumeu. Illi sententiae quae est praelata, respondet. Id est,O puer Urael: dilexi eum,m ex Gerapto vocavi fium meum. Post haec autem, quid scelerum perpetrasset interserens, in ordinem commemorandae leuitatis reuertitur: quod quidem vi detur ad contestandos indignationis fluctus valere:ut non videlicet uno tenore instituta curat oratio: sed etiam in tempore, quo,quς sunt olim gesta,recoluntur. Visprqssentariae co uestionis erumpat, quasi etiam breuis dissimulationis intolerans. Ergo cum instituisset insignia antiqua contingere,ut degenerantis nimirum populi grauaret reatum , &quod spont
nea pietate dilexerit eum,& quod filii appellatione decorauerit, exclamauit subito quod aures suas ministris daemonum limphatibus permisissent& eos ita celeriter essent sequutivi nullum in assentiendo crearent labore. Quod de impetu, ut diximus, conquaestionis incertum: si paululum seponas, liquidum habebunt quae sequuntur ad superiora contextum: id est, uia puer Iprael dilexi eum,m ex A Vio iocaui filium meum, Gr ego quasi nκ-
tritius Elfraim, portabam eos in brachiis meis Onescierunt quod curarem eos : acsi
diceret: no est huius populi nou a profanitas, quia signa mentis ingratae, inter ipsa mihi ostendit exordia Nam cum illum situm nuncupassem, beneficiis etiam delineamenta subvinxi, & quasi paruuli mei curam indulgentissimus nutritor exerces. Quidni, cum eum nec vastae solitudinis molesta sentire permiserim: neque noui&longi itineris labore vexari: quasi
funiculus eius, id est, sortitio,cum Adg videlicet primi hominis peccato, escelicitate decidisset , qui paradisi fuerat cultor & habitator effectus ut in laboratis
98쪽
COMMENT. IN OS EAM LIB. III. 81
in laboratis copiis vesceretur: ita & i ste, incomparata hominibus,& solis miraculis coparata pabula poculaque suscepit, sicque solis charitatis vinculis eum alligaui ac praeceptorum habenis. Ob hoc solum, ut tuti incederent, ora composui, ostendens me ideo ad eorum requiem deflexisse, ut oportuna requie ac voluptate fruerentur: quippe qui non sentirent potetiam deprimentem, sed in illa necessitate per loca valla cum illis gradientem: exaltatum haberent iugum, id est, remotum, sicut in curribus fieri videmus, in quibus iuga cum soluuntur, eriguntur. Ille tamen populus nec prouidentiam meam, nec indulgentiam, qua erat informandus & sanandus, aspiciens, semper mihi resultantis animum ostendit, donec ad euin quo nunc est statum, pertinaci impudentia perueniret. Non reuerterarinterram AEgyptiam, oe Abur ipsi rex eitas,qxoniam n. luerunt conuerti. Coepit gladius in ciuitate risu, Gr consumet elecZos eius, m comedet cupita eorum, oe populus meus ad reditum meum pendebit. Iugum autem imponetur eis simul quod no auferetur. Supra dixerat, et ocauerunt reos, Sicut, abierunt a cie eorum: nunc vero, noluerunt conuerit, ait. Id est, quia pietate se avocantibus promptam obedientiam commodarunt, nunc, ut a proauis ad meliora remearet, neque
varia sunt affi ictione compulsi.Nam cum amistis opibus de seruitutis inutatione contenderent, ut AEgyptiis potius quam Astyriis subderentur, ne hoc quidem obtinere meruerunt, quoniam immobilis est quae de nostro processiit ore sententia: illos videlicet haud aliis interim,qua Assyriis este dominis seruituros. Unde in opus suum vitio inchoata gradietur, ut perrumpat gladius ciuitates, omnemque nobilitatem ferrum pariter staminaque populetur, cunctaque hostes, quae solent diuitibus chara esse, diripiant. Sic populus hic olim meus, omnibus viribus, cunctis etiam solaciis destitutus, ad meum reditum tarda expectatione pendebit, seris videlicet precibus,& gemitibus ingratis,ut ei auxiliator fieri digner exposces. Iugum autem imponetur eissimul quod non auferetur Inessicaces videlicet fuisse lachrymas suas rebus probabit, quia non refigam i istam promulgatio- in liuinem 'uam coactus multis eius sceleribus tandem in opus exire mandaui. '' Et quia dixerat manere decretum, iugumque eos Assyriae captiuitatis protinus subituros, schema etiam deliberantis assumit, quali videlicet vltione reos consumat, proponitque exempla urbium quas delatum caelitus is deleuit incendium. Quomodo dabo te cut Adama, ponam ut Seboim Z Conuersum est iume cor meum, pariter conturbata est poenitudo mea. Nonfaciam δε- rorem irae meae, non conuertar ut disperdam Eoraim: quoniam Deus ego S non aiat homo, in medio tui anctus, oer non ingredrar ciuitatem. Ea quae olim fuerunt gesta recolendo, ostendit & Israelitas non minus quilin Sodomitas vel posse vel meruisse consumi, se tamen beneficiorum memorem quae in hono v rem sanctorum parentum etiam immeritis eorum liberis contulisset, noea usque adeo velle rescindi, ut eos effusa penitus internecione consumat. Et ideo, se quas paterno affectu motum esse concussumque denunciat, de
quandam poenitudinem suscepisse, quod Sodomitarum perniciem Israe
99쪽
li,vel sub deliberationis specie suerit comminatus: subiic lique continuδ,
Nonfaciam jutorem irae meae, non conuertar ut da perdam Esraim. Id est, noeo usque clementiam meam indignatione mutabo, ut nullum de I fraesitis superesse permittam, aluoniam aevi non homo: cuius beneuolentia videlicet venis undantibus e siluentem, exhaurire non pollet offensio et
protinus subituros scema etiam deliberatis offensio: vel cuius dispositionem, dicata semel firmitate gaudente, ingratorum culpa no mutet. Quod& magister gentium breuiter indicauit, dice do: Sine poenitetra enim sunt dona & vocatio Dei: dico enim, inquit, nunquid repulit deus plebem suam videlicet quam ante praesciuit Θ nunquam illam patietur impiarum gentium more deleri. Et nunc ergo, cum debitas plagas pollutis denuntiasset agminibus,habere se tamen rationem eorum quibus sit parciturus ostendit. In medio, in quit, tui Sanchu, c r non ingressiar ciuitatem. Hunc versum Hieroni m. cum vellet exponere, perrexit enumerare qui ciuitates Codidisse legerentur, &ait primum Cain urbis sibi praesidium compara me, postea etiam nonnullos criminibus insignes fuisse urbium conditores.
Miror qui venerit in mentem viro sancto, & qui nil minus quam calum, nitator audiit liaec D. Hieronimo adscribere, cum longe aliter dicat in liuius loci interpretatione quam hic habetur: niti serte in alia quam nos commentationis huius exemplaria inciderat Rustinus.
Et ideo, Deum commendante propriae reuerentiam sanctitatis. dixisse quoniam ciuitate caueret intrare:atque in hunc modii porrexit asserere, sanctos quos ;& vita suam philosophiae mancipantes, celebritate urbiudeclinare & montiu secreta diligere. Talem autem explanationis colore, quis sine irrisione consideret λ Neque enim hic Deus noster, dicendo se non ingressurum ciuitatem, urbes generaliter pronunciauit horrere, de quod ictu legimus: Diligit dominus portas Syo super omnia tabernacula Iacob:&, Deus in medio eius non comouebitur: Adiuvabit eam deus vultu suo. Sed quoniam commemorationem induxerat Sodomorum vicinarumque urbium, quas sicut in libro Geneseos legimus,ut deleret, ingressus est, dixeratque: Quomodo dabo te Graim 3 quomodo expugnabo te Hrael 3 uomodo dabo te ut Adama, ponam te ut Seboim λ Intuleratque continuo:vt non faciam furorem irae meae, Cr non conuertaret: di perdam Ediraim, conseque ter adiecit et quoniam deus ego σ non homo: In medio tuisandius, non ingrediar ciuitatem. i. de omnibus populis vos elegi, quibus peculiari numine praesiderem , idque in honorem parentum vestrorum qui mihi acceptissimi vixerant, decreui atque promisi, quod & si offensionem meam sacra:
legis temeratione meruisses visitarem iniquitates tuas, misericordiam aurem meam non penitus auferrem, ut te nimirum sinerem internecione
consumi, memoriamque tui nominis prorsus aboleri. Et quoniam De ego S non homo: cuius scilicet decretum variatio nulla conuellit: ideo in medio tui versor quidem aeterna sanctitate conspicuus, per quod in pecca-x tua castigator insurgo,& foedera quaecum patribus tuis sunt percussa
100쪽
COMMENT. IN OS EAM LIB. III. 8
non te mero, Vrbes tamen tuas nequaqua ita ingrediar ut Sodomae portas , cdna delenda cilci, intraui. Et quoniam intulerat de prosperoru parte sermonim, non fuit contentus dixisse,quia nequaquam Israelitae instat aliatum gentium di siperirent, sed quid etiam aliud de eis ordinauerit misericors percurrit, atque illius t cmporis quo soluta captiuitate ad solum
patrium reducendi cssent, intulit mentionem. Post dominum ambulastini
quasillo rubet, quia ipse r giet jormidabunt si ij maris, voLἷunt quasi uis ex A hvpto,b quasi columba de terra ioru O collocabo eos in domibus uis,
dicit dominus. Quid utique, ait, mirum, si ultionem tum maxime calente pietas nostra moderetur, cum in hoc ipso iam tempore gaudia conferendae liberationis informem, nec celatum esse velim, quanta eos maiestate&deseruitute baibata liberare,&ad regionem patriam reuocare disponam ὶ Veniet, inquam, tempus ut me vi n. ictae operam capessente filii maris, hostilium videlicet turba nationum liaudi cuius terreantur atque
diffugiant, quam gurgites rubri maiis Israel transeunte sunt discisti. Dauidem iustionis potentiam principem AEgyptiorum requi, qua in salutem piorum fuerant paulo ante suspens. Tam igitur ex AEgy pto, quopost Babylonium triumphum Isiraelitae confugerant, quam de hssyriorum regione quo eos Sennacherib abduxerat,quas columbarum agmine reue tentes,nidos pristinos, auitas videlicet resiones, stabili habitatione complebunt. Circundriit me in negociatione Esaim, in dolo domus I rael. Iadas autem testis desiendit cum Deo, Cr cum sancilia , deos. E a positi et entum, sequiturae Ium. Tota die mendacium crvastitatem multiplicat, sed scum . Ubriis iniit, oleum in tumferebat. Cum inter comminationum fremitus, quos illius temporis ratio postulabat, per excessum breuem, liber tionis gaudia contigisset: ad consequciatiam susceptae actionis regressus,
Effraim studia, vel quasi moestus vel quasi indignatus exsequitiar: sedulo
curans, sicut frequenter notaui, denunciatis suppliciis sustexere species magnitudinesque culparum, quae nihil inuidiae commoicioni eius relinquant, ostendantque illa supplicia non vitio sed iudicio filiis se prolata. Sic ergo quς sunt per excessum interiem, ponet facilem praescitis versus ad
superiora contextum: id est Iugum imponetur eis quod non auferetur.
Cum itaque circunde At me in negotiatione Sonaim, Sin dolo domus Istae ia est, sicut quidam negociator malus, fraude quam mihi intulisset populus herabatur, putabatque, cum precabatur,se illudere : nec quia clementia mea nouerat subuenire vexatis, plagarum tempore sutim confitebatu r errore. Sed quia cor eius non erat rectum mecum, nec emendatione fideliter promittebat, instar illius Pharaonis,qui ubi primum a calamitatibus respirasset, ad sagitia recurrebat: vel certe ut in ipso libri volumine exprobrauit propheta, quia aurum & argentum caeteraque vel ad victum vel ad cultu pertinentia quae a Deo susceperat, idolorum cultui mancipabant. Idem nunc quoque voluit intelligi negociatum Lisraim in suam contumeliam, conquerendo: cum videlicet mentiretur se ab idolis, cuctaquca deo pc