장음표시 사용
191쪽
1 8 Ad tit. X. Excursin III. ea non aliter intelligetur, quam si in eam causam detur , nec ante dotale praedium essicitur, quam in causam dotis traditum viro fuerit: nec enim sola promissio dotem facit i. I. C. de dot caul. nonnum. Proinde scribit Ulpianus I. 13. a. F defund. doc praedium dotale accipi oportere marito jam traditum ; tunc tandem illud alienare non licere viro. Cessabit igitur dotale privilegium, si mulier dotalibus instrumentis non modo dominium, sed & administrationem rerum dotalium sibi sedivari caveat: ita enim data receptitia potius, &extra dotem videri debent. UΙ. Cum igitur maxime intersit , an res dotalis sit, ob dotale privilegium ei competens, commode quaeritur, utrum rebus in dotem datis aliae substitui, atque ita dotales emci queant. Prosecto cum Modestinus scribat La6. H. de iuri docconstante matrimonio, dotem permutari posse , eoque facto , flandum , vel rem permutatam , dotalem essici, exploratum videtur, res etiam substitutas dotales evadere, modo ne qua fraus fiat legibus de interdictis donationibus uxorem inter& virum. At vero emptae a marito res dotali pecunia privilegio quidem dotali censentur, uxori
tamen non acquiruntur nec enim maritus acti
nem empti ei potest ariuirere L Iet. C. de iuridonNee fraudi tibi sit Cajus L s . F. eod. stribens,
res dotali pecunia comparatas videri dotales esse ;his enim verbis dotale tantum privilegium mulieri Iurisconsultus asserit , quo dotem ea repetens inter mariti creditores utitur, si vir solvendo non sit: eaque de causa: . Ulpianus res dotali pecunia comparatas quas dotales appellat in L 22. g. uis. ff. solun matrim. easque in causam dotis reverti.
192쪽
scribit Paulus L ses ult. F. de iuri donUII. Porro viro aut aestimata, aut inaestimata dos dari potest: inaestimata mulieris damno , vel lucro est, nec quicquam in ea vir praestat praeter dolum, & culpam l. II. F. de iur. doc DOS aestimata cum dominio periculum quoque rerum dotalium transfert in virum , modo ne tantum
intertrimenti causa aestimatio fiat , & , ut Iurinconsultus ait in I. 6q. 3. 7. F. de iuri doc ad summam declarandam , quo si quid flando dotali
decesserit, quanti minoris erit, soluto matrimonio mulieri restituatur. IZstimatae datae censentur res omnes sungibiles, quaeve numero, pondere, mensura constant; idcirco eas periculo viri esse, ejus
que arbitrio distrahi posse, scribit Cajus l. 4r. F.
eod. Per aestimationem enim res dotales Viro quasi venduntur; quin etiam vera venditio aestim,
tio dicitur in L Io. g. 4. F. eod. Quia tamen ex veteri sormula quod aequius melius in judicio dotis spectari oportebat, aestimationem in tribus a simplici venditione distingui placuit. Primo enim evicta re vendita , si duplum venditor emptori praestiterit, numquam id emptor venditori reddit; at dote aestimata data, si res dotalis evicta fuerit, eoque nomine duplum viro praestet uxor , solutomatrimonio, maritus id uxori restituet L quotiens . de iuri doc Deinde viliori pretio facta venditio non rescinditur, nisi venditor fraudatus suerit supra dimidium justi pretii l. 2. C. de relici vendit. at in aestimatione dotis licet infra dimidium justi pretii gravata muliere , rescinditur venditio tameni soluto enim matrimonio , vir eliget, utrum rem ipsam dotalem, an justum pretium praestare velit t. se res. f. s. 1. de iuri dor. Denique M a prae
193쪽
18o ad tit. x Excursus ILL praeter venditionis regula& Viro etiam seu modice, seu immodice in aestimatione gravato promiscue subvenitur, nec nisi justum pretium rerum aest, matarum, soluto matrimonio, uxori restituet Les
VIII. Cum dos testimata sit viri periculo, ebque quasi vendatur, explorati juris est , ejusdem
dominium penes virum esse. Vtrum uxori tamen,
an viro, asserendum sit dotis inaestimatae dominium, nec concors doctorum sententia , & ipsi Iuriscomsulti vetere; sibi vix constant. Viro illud eos ad judicasse, suadere queat , quod , soluto matrimonio , mulier ex ratione juris veteris dotis reciperandae causa non rei vindicationem , sed rei uxoriae , aut ex stipulatu actionem institueret, ac moeriens maritus dominium rerum dotalium in heredem cum universitate transferret L I. F. de funae dot. Eo accedit, quod pro dote titulus justitamus esse videbatur ad usucapiendam solemni spatio rem in dotem acceptam l. I. Is pro doc Atqui, si dotis dominium penes Virum haud esset ,
mulier ei tradens dotis causa rem alienam us , piendi jus non transferret in Virum , eamque, ainmissa possessione, Publiciana in rem actione viro persequi jus non esset t. sunt . aliae. F. de Ptibi.
in rem adt. His adde, quod unus maritus rem
dotalem vindicat L 9. C. de rei vindici & servus dotalis scriptus heres unius viri jussu hereditatem adit, repudiatis L s8. β. δει matri At rursus alias rei inaestimatae dominium assertum mulieri videas . Praeterquam quod enim servi dotales praeterquam ex operis suis , aut ex viri rebus , sine discrimine acquirunt uxori t. 19. q. I. F. de pscul. res inaestimatae in dotem datae meliores, det
194쪽
De dot consit ea . folun matri rep. 18 Irioresve mulieri fieri dicuntur, earumque accessiones
ad ipsarum compendium pertinere in L Io. F. de iuri dor. Eo accedit, quod praeter caeduas , aut gremiales, ne arbores quidem in dotali fundo jure caesurum virum Ulpianus ait, ibique inuem tum thesaurum pro parte dimidia saltem ex jure dominii uxori dari oportere L 7. Ia. F.
IX. Aperta isthaec dissidia nec uno modo componunt interpretes, nec longas ipsorum ambases exscribere vacat. Optimum factu videtur, Vir quidem addicere Civile dominium , Naturale u Tori . Sane non semel in jure, quod ad effectus Civiles , dotis dominum virum haberi ubdeo: res enim dotales rite vindicat , Publici, nam in rem actionem intendit, aliaque, quae eKCivili dominio manant , exercet. Contra quod ad effetitus Naturales, alias dominium dotis uxori videtur asseri. Hinc fundi dotalis inaestimati accesso ei cedit, ejusque patrimonium dos appellatur
3. s. si minor. Quae sortasse animo Vol Vens Imperator Lin rebus. C de iuridon legum subtilitate quidem' dotalis rei dominium in virum transferri scripsit, naturaliter tamen penes uXOrem esse. Verum isthaec sua sponte incerta impendio incertiora effeeit Iustinianus d. t. in rebus. qua praeter omnem rationem juris pro rebus non tam tum intestimatis, sed aestimatis etiam rei vindic, tionem, soluto matrimonio , mulieres habere jussit.
Cum igitur sine dominio vindicatio intelligi ne queat, .jure saltem Iustinianeo; putarim , ipsius idolis inaestimatae dominium peneS uxorem esse .. . .
X. Quod ad dotis restitutionem, primo maxi-: me olim intererat , utrum prosectilia , an adven-
195쪽
181 Ad tit. X. Excursus III. titia ea esset; deinde utrum morte mulieris , an divortio matrimonium solutum esse diceretur : quae non satis distinguentes Martinus & Bulgarus dissidium in dicenda sententia secisse traduntur. Iin re veteri scilicet dos prosectilia , tamquam peculium a patre prosectum, uxore mortua , revertebatur ad patrem, nisi in tabulis nuptialibus aliud placuisset: quintas dotis tantum in singulos liberos penes virum relinqui oportebat Ulpian. fragm. xit. 6. β. . Id autem ita procedebat, seu in poetestate, seu emancipata filia esse diceretur LIO. U. fol. matri Alexander quidem in L q. C. eod. dotem ad patrem redire kritat , Miafamilias in matrimonio decedente; de filiasamilias tamen memo. rat ob facti speciem non aliter sane rescripturus, si de emancipata filia rogatus seret. At vero quod de dotis restitutione diximus , iniquum videri non debet. Licet enim ex Paulo in
I. F. de iuri doc dotem esse oporteat apud eum, apud quem onera matrimonii sunt , ac muliere mortua vir adhuc serat liberorum onus, Onera m trimonii tamen non sunt uni liberi, sed uxor etiam eorum pars lonse maxima. AEquissimum ubium est igitur, uxoris onere liberato viro , pro parte saltem socero dotem reddi, ne is filiae simul, ac dotalis pecuniae damno percelleretur. Ceterum quod de socero diximus, ad heredes non extendebatur ; socero enim praemortuo , dotem profecti tiam viro cessisse scribit Ulpianus loci est. Com. tra dos adventitia, soluto per mortem matrimo Pnio, penes virum manebat , nisi ea receptitia es.set, quam scilicet dotans sibi restitui stipulat seret, Ulpian. ibid. β. s. Constat igitur deteriori prae patre jure usos extraneos, quibus dotem rea. l. di
196쪽
De don confit. eap folun matri rep. I 83 di non oportebat, nisi, ut redderetur, stipulati essent. Discrimen inde repetendum, quod invitus parens dotem dare cogebatur; proinde necessitas isthaec restitutionis Blatio lenienda fuit: at extranei dotabant ultro ipsis igitur non invitis, dos viro cedere videbatur ; id enim si fieri nollent , stipulatione sibi cavere poterant. Sed isthaec hodie frustra quaeruntur, cum Iustinianus Lun. 6. C. de rei uxori adi. dotem ad mulieris heredespertinere jusserit sine discrimine, profectitia esset,
XI. Atqhe haec quidem in dote restituenda 'bibnuisse comperio, si morte conjugis matrimonium solutum esse diceretur. Quod si dos ob divortium in cause restitutionis esset, filia quidem emancipata dωtem ipsa repetebat alias patrem ipsum, adjuncta persona filiae, repetitionem dotis habuisse sine discrumine , prosinitia dos foret , an adventitia , a ctor est Ulpianus cs. g. 6. . Verum idem Iurisconsultus i. a. 3. I. st fol. matri dotis pros Etitiae quidem cum voluntate filiae repetitionem P tri concedit, silet de adventitia, tamen ,' de qua impendio 'magis addubitari posse videbatur. Ne secum dissentiat Ulpianus , Antonius Goveanus Uar. DEB e. 44.-d. I. a. verba illa oe dos ab eo prosecta M, emblema videri Triboniani scribit ex ratione 'novi juris in L s. C. de bon. euae iis heri eoque nomine excivit sibi Cujacii plausum in non ad Ulpian. fragm. At idem Cujacius in in
cator. g. I 8. tantum non deserit Goveant sententiam. Greani quidem emendationem Nooditus ad rix. f. olanmare. haud improbat; eadem tamen tuto careri posse pronunciat; Ulpianum 'aequum jus p tri in utramque dotem tribuisse putat: argumem
197쪽
I84 . - Ad x Excursus Iuto tantum a contrario abstineri jubet ; ita secum Iurisconsultum non pugnaturum. Id tamen satis pro imperio: si enim tantumdem juris patri suerit In dotem prosectitiam, atque adventitiam, cui bono, dicat Cassius, unius apud Ulpianum prosectitiae mentio, de qua minus dubitandum erat λ Sed nolim in aliorum conjeistationes latius inquirere . Gordium hunc enim nodum expediisse videtur Bym
lius prosectitiae meminisse Ulpianum , quia de
ejus jure constabat semper , ac perpetuo patris , filiaeque communis erat; at dotis adventitiae jus semper incertum , prout adventitia vulgaris, aut receptitia foret. Cum igitur adventitia vulgaris ad patrem Sc filiam pertineret, contra receptitia redire deberet ad eum, qui illam constituisset , commode Ulpianus omnem adventitiae mentionem omisit, ut quid juris in ea seret, ex vario ejus genere quisque per se constitueret. XII. Iam vero jure veteri dotem repetenti
mulieri veI m uxoriae , vel ex stipulatu actio competebat ; illa quidem ipso jure ; haec vero , si
mulier dotem sibi reddi stipulata foret. Porro rei uxoriae actio erat bonae fidei; proinde laxior , &in ea nullis astricta vincillis religio judicantis; ex
stipulatu actio stricti quidem juris, at longe firmior, & multis in rebus utilior. Plura enim in ea commoda, quae in rei uxoriae actione frustra requireres. Ita sane si mulier ex stipulatu ageret, dotem cum legato rite petebat, nec edicto de an. reutro locus erat. Rebus etiam langibilibus in dotem datis , per actionem ex stipulatu dotem sta
tim a soluto matrimonio repetebat, nec eam annua,
bima, trima die, idest tribus aemula P Ribus,
198쪽
De dor. eon sic ea . flux. matri rep. 18scogebatur accipere L un. 3. g. oe 7. C. de rei uocor. adt. Alia adhuc intererant inter utramque actionem; sed ea sciens praetereo, cum ex d. l.un. eadem commodius haurire liceat. Cum igitur ex
stipulatu actio longe commotior mulieri esset , d. l. un. Iustinianus rei uxoriae actionem aboleri jussit, ac, si quid in ea utile, in actionem ex stipulatu migrare voluit; ita tamen, ut quamviS minlier dotem sibi redditum iri stipulata non esset ,
soluto matrimonio , perinde ex stipulatu ageret, ac is ejusmodi stipulatio revera intercessisset , eaque mulierum commodo bonae fidei foret, licet alias
ex stipulatu actio stricti sit juris . Ibidem res sisti, quod Sc in rei uxoriae actione usu olim veni bat , statim reddi jussit ; res vero langibiles , moebiles , ac se moventes, intra annum, quemadmodum& apud Neapolitanos invaluit per consuetudines sub tit. de iuridot. Siquidem ex earum praescripto promiscue heredes omnes seu filii, seu extranei ubtra annum , invita muliere, restitutionem dotis differre non possimi confvet uic de ruri dor. Illud praeter Iustiniani leges per consuetudines vudetur inolevisse, quod in consuet. heredesque m riti eoae heredes communes liberi primis sex memsbus a morte viri viduam parentem exhibere jubentur; iis exactis, intra, aliud semestre spatium ab heredibus quibuscumque dotis interularium ibidem definitum mulieri viduae praestari debet .
Vid. quae disserui in excurs de aliment. pag. II S. ρ. Sed e diverticulo in viam. XIII. Porro alieniora. adhuc a .ratione juris occoeptavit uxorius Imperator, ut novis beneficiis
mulieribus commodaret. Primo enim tota recla
199쪽
186 Ad tinx. Excursus m. bus etiam testimatis nullos mariti creditores praemuliere potiorem caulam habere jussit, earumque vindicationem etiam Naturali suo dominio muli rem habere voluit L 3o. C. de iuri doc Deinde post biennii moras modum omnem egressiis in mmnibus mariti rebus potiorem hypothecam uxori dedit, eamque pro dote omnibus viri creditoribus praeferri jussit, anxerioris temporis privilegio vallaxi essent, ac personali etiam privilegio m. niti forent; veluti si creditorum pecunia res emptae, aut resectae dicerentur l. assiduis. C. qui potiores inpign. o no est. 97. c. g. unde authenti quo iu--. C. eod. Eo autem privilegio uti voluit libo Tos. etiam mulieris heredes in dote repetenda: in
dote r etenda inquam ; nam eodem jure in do nationibus propter nuptias ne ipsas quidem mmlieres uti voluit, cum in eis de lucro captando potius, quam damno vitando agi videretur L .assia auis.=.I.. a. Eo igitur privilegio mulier, eiusque liberi, prae ceteris mariti creditoribus in ejussu, stantia potiorem hypothecam habent , non modos tacitam creditores, ut ipsa mulier, sed expressam etiam hypothecam anteriorem habeant. At hercle cum aperte iniquum sit, jus cuipiam adbmere sua sibi opera, &.cautione quaesitum , frurensis sequitas monstrum hoc privilegii ita me cuit, ut iis tantum creditoribus noceret, qui t citam, ut ipsa mulier, non vero iis, qui expresis i in viti rebus anteriorem hypothecam haberent; atque ita passim judicari solet in foro Ami mn. Faber C. I. 8. r. 8. de . I 6. Sc post eum
passim pragmatici. XIV. Hodie igitur dotem petitura mulier adversus viri heredes int ex stipulatu ; adversus ub
200쪽
ri creditorre hypothecaria dotem persequitur ad. versus possietares rerum dotalium praeter hypoth cariam utilem saltem vindicationem instituit ob naturale dominium, quod in rebus dotalibus es competere voluit Imperator in L 3o. C. de iuridot. Ex hujus autem jure dominii, eversis m,riti rebus, non tantum creditoribus omnibus in rebus dotalibus in contursu praesertur uxor, sed regressum etiam in easdem habet perinde , ac si
non missent alienam, quemadmodum decisum resert Anton. Faber C. l. s. xit. 7. desin. 43. Haec autem avocatio locum habebit in fundo etiam dotali pecunia comparato , ac multo magis in ipsa dotali pecunia , si soluta extet argument. L ss. st de donat. inc vir. . uxori Dotalis vero pecunia hilariam extare dicitur, vel vere; veluti sisgnata extet; vel ficte, si praestita suerit de ea
restituenda cautior ea enim si fuerit omissa, pecunia creditori soluta non videtur extare, quippe consumpta a bonae fidei possessese. Neque enim per consumptionem locupletior factus creditor ubdetur , cum ob debiti satisfactionem eam acceperit. Vide Carolum Antonium det Rosa in CL
XV. Apud nos etiam favore dotium sngui, ria privilegia humanitati nostrorum Principum minlieribus indulgere placuit. Licet enim Fridericus II. Fnstitutione Iua subi rubri de revocat. sud. quomunque de re laudati contractus irritos haberi jusserit, nisi Principali firmarentur assensu, exor, tum tamen per preces Urbis anno Isos. a Ferdi nando Catholico, ut seu peregrinae cum civibias μω politanis collocarentur in matrimonium, seu Neapolitanae mulieres peregrinis enuberent , statim a