Marini Guarani

171쪽

is3 Ad tit. X. Excursus I. ter univiris praeclaros honores delatos accepimus: Romanis quidem adeo praeclarum ριονανδρηνbu sunt nubere ) visum, ut nulla dignitate magis matronae superbirent, eoque nomine inclarescere apud posteritatem optarent. Vid. Reines inscript.cιals I . Certe eam de se laudem reticeri noluit Codinelia illa matrona nobilissima L. Paulo aemilio ninpta apud Propertium L eler I 2.

Iungor, Paule, tuo A ascessura cubili, In lapide hoc uni nupta fuisse legar. Filia tu specimen Censurae nam paternae

Fac, teneas unum nos imitata virum.

Ita scilicet ad pudicum virorum amorem uxores allici posse videbantur, si unum virum , quasi innum corpus, unamque Vitam , accipi crederent ;nullam ultra cupiditatem, aut blandimentum, ne maritum potius , quam matrimonium amandum existimarent.

V. Uerum cum ob tot bella CiviIta mira in Urbem solitudo ingruisset, ubi tandem in Augustum cessere omnia , ut Reipublicae orbitati consuleretur, ab his principiis, descitum oportuit. Papia igitur rogatione perlata eo deventum, ut non solum post annum luctus decem mensium is mlim erat, postea duodecim esse placuit Gratiano, Valenti, ac Theodosio in ι.2. C. de secundarvnὶ viduae honeste nuberent, sed etiam ad novas ninptias ineundas vix biennii a morte viri vacationem haberent Ulpian. fragm. r. I . Por- 'm eadem lege cautum, ut heredi, vel legatario viduitate indicta, conditio pro non scripta habes retur, neque eo minus heres, vel legatarius dei tam heressitatem, legatumve adipisceretur Ls. F.Meondico demonser. Haec ipsa tamen non suere perpe-

. tua

172쪽

De diυortio, oe fecundis nuptiis. Isqtua; nam viduitati pretio redeunte suo ob Christia. norum fortasse numerum in dies increbescentem , seculo , ut opinor, tertio, nescio quo Senatusconsulto, quod legis. nomiac Iuliae mi cellae innotuits quia scilicet, ut Iacobo Gothosredo visum , lege Iulia & Papia, & cautione etiam Muciana permixtim conflatum in Senatui placuit , ut si conjuxintra annum a morte conjugis jurasset, se liberum quaerendorum causa ad secundas nuptias transire , conditio viduitatis ei a conjuge ascripta .remitteretur ; sin jurare intra annum nollet, non aliter, quod ei testamento relictum, caperet, quam prae- si ita cautione Muciana, rem scilicet cum fructibus intermedii temporis restitutum iri, si adversus conditionem fieret L 2. C. de iudi6L viduino t. Ju cel 'toll. Licet autem Imperator d. l. a. oe 3. C. eod. hoc Senatusconsultum in utroque sexu sustulerito; novella tamen 2. c. 43. Unde authentica cui relictum. C. eod. severius illud restituisse videtur. Nam legatum sub ubduitatis conditione relictum intra annum quidem peti noluit, nisi spes nuptiarum omnino deficeret; post annum vero ita legatum capi vetuit, nisi cautione Muciana praestita. Atque haec quidem ad masculos etiam forenses extendunt cum de Franch. dec. IT . non aeque tamen ad virgines, quibus sub conditione ne nubant , legatur aliquid. Ea enim conditio tamquam bonis moribus adversa hodie quoque pro non scripta censenda ex jure veteri iu

VI. De poenis autem adversus secundas nuptias jure Romano proditis haud absurde distin

173쪽

16o Ad tit. T. Excursus Lmi posse videtur inter eas , quae in ipsarum nuptiarum odium, quaeque in prioris matrimonii luberorum gratiam sunt constitutae. Hae quidem liberorum potius beneficia, quam secundarum nupti rum poenae videri debent. Eas igitur nunc etiam vigere recte dixeris ; illas contra remissaς videri cum Principalibus, tum praesertim Pontificiis comstitutionibus sub rubrici secreta x de fecunae nu- pl. I). Quapri ter cessat hodie adversus secundo nubentem L un. C. se fecund. nu . mul. qua cruvebatur , ut iterum ruabens usumstructum, quem ex priori viro adepta esset, statim a secundis nuptiis initis prioris matrimonii liberis restitueret . Eum igitur retinebit, nisi a viro diserte sit camtum, ne uxori uti frui liceat ultra viduitatem lnovell. 22. c. 32. unde authentica hoc Iocum. C.

eod. Cessat adhuc t. a. C. de fecunae nupt. viduis intra annum luctus nubentibus infestissmin , ex cujus sanctione eas non tantum infamia sequebatur, sed omnia etiam amittebant, quae a priori conjuge retulissent seu inter vivos, seu mortis camsa. Hodie enim vel concepto, necdum edito partu, vidua impune nubit ex recepto jure Pontificum in αφρο s. Tdefee. nupt. Contra cum L3. oe s. C.

eod. liberis prioris matrimonii faveant, ese hodie etiam obtinebunt. Proinde quicquid conjux, qui secundo nupsit, a priori conjuge nactus fuerit seu inter vivos, seu mortis causa, seu per prioris ebiam

iὶ Cnm tamen veteres Patres secundas nuptias parum a specioso quodam adulterio abesse crederent Clem. Alexandr. . Strom. inde in Decretales constitutiones quaedam secundis nuptiis parum amicae migrarunt, cuiusin di est e. de bigam. non ord. & e. 3. de sec. nupt. l

174쪽

De Δυοrtio, oe fecundis nuptiis. 16Iiam matrimonii liberorum hereditatem , statiin , usufructu retento, ejus proprietatem amittet; issi eoque ne inter ipsos quidem prioris conjugii filios

de bonis libere testari potest , quae accepta refert priori conjugi noυeli. 22. c. 23. priori conjugi inquam; nam in ae που li. c. 23. nihil innovatum video de bonis matri delatis per hereditatem filii suscepti ex priori conjugio: proinde in

eis unum ex prioris matrimonii liberis praeserre non prohibetur ex dict. i. g. C. eod. Adhuc hodie vigere debet L hac edictali. C. eod. utpote & ipsa favens prioris conjugii filiis. Siquidem ea cavetur,

ne parens secundo nubens vitrico, vel novercae plus donet, aut relinquat ultimo voluntatis arbitrio ,

quam uni ex prioris matrimonii liberis , qui minimum acceperit: quod supra donatur , aut relinquitur novercae, vel vitrico , inter priores liberos dividi iubetur in capita. Denique liberorum quinque favorem spectat L 1. C. ub. pupill. educi oenovest. 22. c. 37. QT 38. ubi vidua secundis nuptiis lanestata filiorum impuberum educationem , tutelamve deponere jubetur; quia, puto, matres non solum res filiorum, sed vitam etiam maritis suis solent addicere. Uerum enimvero, postquam hodie viri potius in mulierum cessere mancipium, matre secundo nubente, religione sua judices aesti mabunt, an tutela, & educatio liberorum ei sit adimenda. Vid. Surd. de aliment. r. I. quas. I. Sc Samuel. Stryd ad libr.27st La.*.2.

175쪽

Excursus II. De concubinatu, o legitimatione. ΡEllicis & concubinae vocabulum promiscue apud veteres usurpatum, auctor est Masurius Sabinus apud Paulum in L 144. f. de verb. signis. Is enim ibi libro memorialium scripsisse dicitur , pellicem apud antiquos eam habitam, quae, cum

uxor haud esset, cum aliquo tamen viveret, eamque vero nomine amicam, paulo honestius concinbinam dici. Contra ibidem Granius Flaccus docuisse traditur in libro de jure Papisiano, sua qui-

iam aetate pellicem vulgo vocatam eam, quae cum eo consuesceret, cui uxor esset quosdam tamen eo indigitasse vocabulo eam, quae sine aqua & Lmi accepta sine nuptiis in domo seret. Si cui Pauli locus rem conficere non videatur, praesto est ei Plinius hist. nat. 33. Io. Alexandro Magno nondum marito pellices suisse memorans, ac testis ashuc locupletior Cicero concubinam vocans ambeam ejus, qui uxorem habebat de orat. c. Io. At

postquam L. Papia nihil intentatum ab Augusto, relictum ad sufficiendam Reipublicae prolem, &concubinatus fortasse interdictus olim per leges nomen assumpsit, pellices & concubinae non tantum diverso vocabulo, sed diverso quoque jure uti comperunt. Pellicatus publice invisus ex veteri Numae lege apud Gellium nodi. Attic. 4. 3. concubinatus extra legis poenam , & a viris vel honestissimis usurpari. Ita sane, ut Vespasianum omittam, Antoninum Pium,& Marcum Aurelium recti quidem

176쪽

ne concubinatu, o legitimatione. exempli Principes, ne privatos memorem, fato timctis uxoribus, ne novercam liberis superduce. rent, domosque dissidio minuerent, cum concubinis consueville tradit in eorum vita Capitolinus . Quapropter licet consuetudo isthaec legitima dici non posset , quatenus coelibatus poenas arceret , aut praemia maritorum afferret nec illicita tamen erat, nec inhonesta: alias eam lege Papia non fidimasset Augustus , in qua singulari capite concinhinatum concessum , sat prodit inscriptio legis prumae, & quae passim Iurisconsulti tradunt sub νubric. ff. de concub. II. Ne quis tamen Romanis Gentium honesti simis dicam eo nomine scribat, quasi inter stupra

concubinarum agerent, reminisci oportet , concubinatum veteres veluti Naturale quoddam conjugium aestimasse, eumque quidem justarum nuptiarum effectibus destitutum, concubinas tamen sola animi destinatione ab uxoribus fuisse distinctas; ab eis sane solo dilectu separatas scribit Paulus feni. 2. 2O. I. Intererat Reipublicae scilicet a tot bellis Civilibus depugnatis quamplurimos gigni liberos : in eam rem Papiae rogationes latae; ex iisdem tamen complusculas Demellas ob ordinum honestatem uxores haberi vetitum. At eas ipsas quidam unice deperibant: quas igitur jus non erat uxores haberi, tamquam concubinas indulgeri placuit. Hinc si discesseris, eadem pene concubinatus, & nuptiarum honestas . Sane quemadmoedum Naturalis, vel civilis pudor nuptias consistere non patiebatur inter cognatos, aut affines, eaedem quoque personae in concubinatu haberi non poterant; incestumque committere Ulpianus ait ,

qui sororis filiam concubinam haberet L ses F de

177쪽

Iis est myt. Proinde miror ego Cujacium obf. s. 6.oeneratim pronunciasse, concubinas haberi potuisse nes, quae uxores haberi non possent, eoque linre a Coccejo Cassiano privignam in concubinatu habitam: an igitur & filiam concubinam haberi ius fuerit, quia uxor haberi non poterat: Rursus uuemadmodum jus non erat duas simul uxores ii,

here ita nec duas concubinas habere licebat no- c. s. ubi tamquam πορνευο λενας forn

.ideri debere scribit Imperator, quae plures numero uni tamen Viro copiam sui facerent .

Ex dictis Iiquet, opinor, cur u ras Ioco in do. mo esse concubinam scribλt Iurisconsultus in L λ Q de υerb. maequiae coniugium e c. inatum dicant Theodosinis & Ualentinianus in t et C de nat. liberi ae licita denique consuetudo' vocetur hominis caelibis cum concubina a Iustiniano in I. s. C. ad Senax cons. Orpλ Sed ne calumniam quis Romanis lacessat , ipsi canones intercedunt. Sane ab Hispano Concilio anno VI. inirid salv1 quidem sententia, interpolatum exhibet Gratianus c. 3 ua cautum: qui non habet uxorem, ο ρον μηstre c-cubinam habet ,

a communione nou repeti tur , tamen ut unius

uxoris, aut concubimα, ut e FaGTit, sit contumctione contentus: idemque ex liticino probatur L diis e Ceterum Ita tandem Christiani vel concubinatum patiebantur, modo ex Augustini sententia in can. solet. caus. 32. e solutus esset, & praeter mutuam fidem, quod alteri nὀn iungerentur , liberorum etiam quaerem

46 um alia tonsuetudo isti Occceptaretur . . .

III Jam vero ante Divum Constantinum nemini Principum in mentem venit, concubinatui bellum

178쪽

De concubinam , s legitimatione. Iosindicere. Is primum, quia, opinor , Graeco comitatu utebatur Graecos enim Patres fuisse comcubinis infestiores, arguit praeter alia Clementis Alexandrini locus paedam l. 3. c. g. ) gliscentem

hanc consuetudinem abolere coeptavit occultis tamen veluti cuniculis, ne quiritarent Romani , praeter instituta majorum sibi concubinas adimi . Primum igitur edixit constitutione sua, cujus memtio in I. I. C. Theodos de naturi liberi ne et ,

cui justi liberi superessent, naturalibus liberis, aut concubinae quidpiam legare, vel donare jus esset. Ita enim parentes concubinatum in justas nuptias Commutaturos existimabat , nisi liberos post ipsorum mortem summa inopia conflictari vellent . 13 Deinde, cum lex isthaec fraude parentum sucili negotio circumveniri posse videretur, idem

Constantinus legitimationem per subsequem matrimonium excogitavit, qua, nuptiis cum concH-

bina initis, naturales ex concubinatu suscepti justi

1 Placuit , aiunt Imperatores in d. l. I. C. Theod. manentibus cunctis, quae de naturalibus liberis Constantinianeis legibus cauta sunt, haec tantummodo temperoe , ut is , ρκi heredem , herede e filios ex legitimo matrimonio, vel nepotes , qui filiorum loco habendi sunt , patrem quoque , matremve dimittit , si ex confortio e uslibet mulieris naturales susceperit, unam tantum bonorum suorum, o hereditatis unciam naturalibus , vel mulieri donandi , aut relinquendi habeat facultatem . At cum temperare dicatur , cum qui prioris legis asperitatem mitigat , tum qui ni miam indulgentiam aliquo temperamento coercet, addu hilari queat , an maius aliquid naturalibus Constantinus indulserit, quam fuerit dicta lege concessum . Vix tamen dubitare licet, quin dicta lege Principes mitiori constitutione temperarint ius capiendi in naturalibiis vase de

179쪽

166 Ad tis. X. Excursus uliberi parenti facti, atque aequo jure cum filiis postea nascituris succedere jussi, ut eo saltem incit mento parentes ad justas nuptias allicerentur. At

uero ut concubinatus facilius subrueretur, constitutionem suam, quam Leno memorat l. s. C. de naturi liber. in posterum valere noluit, ne quam indulgentiam porro sperarent, qui animum ad comcubinas adjungerent. Verum enimvero cum increbesceret in dies concubinatus seu ob matronarum luxum, seu quia cum naturalibus benignius egere juniores Principes, in eamdem Constantini sci, tentiam Zeno, ac Iustinus suis quisque corillitutionibus per subsequens cum concubina matrimonium naturales legitimari caverunt, qui nati jam essent, eoque beneficio p ea nascituros uti nolum runt. Quibus sane consiliis Divi Constantini menti consormibus concubinatus statim exolevisset , nisi ei Iustinianus minus insensus subsequens cum

concubina matrimonium perpetuum esse voluisset naturales legitimandi modum I. Io. C. de natur. lib.

de olim per Constantinum accisum. Praeterquam quod enim ex concubinatu susceptis is Princeps alias infestissimus fuit, ut constat ex ejusdem constitutione in I. t C. de naturi liber. ubi eiusmodi liberis donata , vel relicta legitimae soboli addici iubet; rem totam omnino conii eit insignis Libanii locus de viti sua pag. 48. edit. --reli. ubi Daemoni suo grates ingentes habet , quod ejus afflatu Valentinianus, Gratianus, & Ualens constituti nem amicissimam filio suo naturali tulerint, itaque evanuerit moeror, quo conflictabatur, cum sine ea lege eadem dies sibi quidem mortem, filio vero extremam inopiam allatura esset; quia scilicet ex Constantini lege quidpiam naturalibus donari , legarive non poterat. Uid. Iacob. Gothosted. ad d. I. I. C. Grassi de naturi liter.

180쪽

De concubinam, Iegitimatione. Im ib. eisque substantiam suam omnem a patre dirnari, aut legari passus esset novell. 8'. c. .

I s. unde authentica licet. Ceod. quo iure utim ,

modo ne cujus loci lex, vel desunm voluntas o, sistat. IV. Ita igitur extra legum poenam concubinatu posito, & legibus adversus naturales liberosim dulgentioribus latis, concubinae justis uxoribus p.

ne frequentiores. Cum eis quidem omnino consumtudinem iniri vetuit Leo cognomento Philotaphus novelLVI. at ille Orienti tantum imperitabat: proinde gliscebat adhuc in occidente concubinatus, ei minus infestis, qui rerum ibi potiebantur. Collapsa igitur in deterius disciplina in Occidente Clerici

interdisti nuptiis cum concubinis consuescere non Verebantur. Late quidem serpens id malum per Neapolitani Regni Provincias acrius grassabatur , ex quo praesertim Fridericus II. constit. scut a cepimus. de M. clerici de suo jure remittens fiscum clericorum filiis praeserri noluit in hereditate parentum , eamque ipsis deferri cavit, modo censum fisco annuum pensitarent. Inde est, quod Basileenses patres Clericos pnesertim concubinis uti v tuerint, & Leo X. in Lateranensi Concilio acerrime invectus fuerit in Clericos, qui sibi concubinas asciscerent. Reminisci me piget, eo pro terviat apini nostrates deventum olim , ut Clericorum concubinae tamquam de familia clerico. rum se sciri Civilis immunitate censendas contem derent, earumque in partes concessisse praeter alios Andream de Isernia ad eon' Maiestati. de adult. coerc. ubi adnotat, eas ex persona capituli eo privilegio uti oportere. Non mirum igitur, si tamiae molis iuerit concubinatum evertere. Q gloria