Marini Guarani

251쪽

238 sntum. RomIuris, ae Patri Liba. fisus arceri a tutela jussit agnatos legitimos pupi, totum heredes, ne ipsorum hereditates spe devoram res adversus eorumdem incolumitatem quidpiam molirentur. Hinc Diogenes Laertius in solam scita ejus prudentiora memorans pulcherrimum illud misse statuit, quo cautum, tutor is η est, ad quem pose obirum pupillarum hereditas pervenire deberet. Charondas etiam latarum sapientia legum divinos honores meritus, reputans pessime aegrum sibi consulere, qui medicum heredem scribat, pupilli quidem patrimonium agnatis, ejusdem Vero personam cognatis credi jussit, propterea laudatus a Diodoro Siculo biblioth. 12.x s. At Plato, qui alias in Rempublicam, &νομοθεσιαν suam ex Solone plurima derivavit, voritus, ne , pupilli tutela cc atis delata, bina dijus aliquid detrimenti caperent . penes . em , ad quos pervenire non possent, duos ex materno , totidem ex paterno latere tutelam gerere voluit, ut ili illi impuberis incolumitarei consulerent, quo mortuo, nullum relaturi essent . emolumentum ,

di hi bona tuerentur, quae ipsis aliquando desediri possent Ii. detegib. Unus Lycu iri, statris sui Polydeitae tureia: gesta, striasse Spartanis exemplo praeivit, ut apud Lacedaemonaui tutelam impu-um a ti gererent Iullim 3. Σ. II. Romani veteres nulla adhuc nudat libidine, necdum avaritia pupillorum hereditates inhiare docti, haud metuentes, quemluam inventum iri, qui impuberi fidei sine commisso insidias sim. rus esset, saer' ipsis Regibus . tutelagi agnatis deis tulisse videntur e .pro 4norum enim sim Stitudine censuerunt, & adversus pupilli personam nil aggressuros tutores esse, & diligenter res ejusdem gesto,

252쪽

ros, quae serius, ocius sibi , liberisve suis deserti

polist. Ex patriis igitur Romanorum moribus vulgatum illud rogationis carmen Decemviros exincudisse crediderim : s paterfamilias intesatus noritum, eique impubes suus extabit heres , agnatus proximus tutelam nancitor. Vid. Ulpian. fragm. II. 3. Qiye igitur, cum vulgo docto. rum existimes, legitimam agnatorum tutelam a Lacedaemonibus mutuatos esse Decemviros. Primo enim haud omnino compertum, an in rhetris Laconicis ita tutela legitima deserretur; deinde evicisse videtur Ererardus Otto in praesin thesaurix. 3. pag. edit. Bain. triumviros peregrinas leges conquisitum ablegatos nullum Spartanorum ii,

stitutum in Urbem advexisse. III. Atque haec quidem in tutelis legitimiqdeserendis veteribus placuisse comperio. Verum ubi avaritia fidem, ac probitatem subvertit, repertique homines, qui spe potiundae hereditatic ille 'i pupillos de medio tollerent, pupillorum securitati cautius consultum oportuit. Et primo

quidem yel sub ipsa libera Republica Praetorem in jure dicundo , praesentibus pupilli propinquis .

aestimasse putaverim, ubi commodius si mr malia gna suspicione impubes educari posset; ea sene de causa frequentissime Praetorem aditum, testis est Ulpianus in L t. st . ub. pupit. eduo. Deinde diserte Alexander t. I. C. eod. apud matres impuberes educari jussit, modo ne vitricos superdincerent. Quin Diocletianus & Maximianus, ipsum avum maternum agnatis impuberis in educatione praeferri voluerunt, si ille longiux a spe successionis abesset I. Σ. C. eod. Exinde igitur gestio tutelae quidem agnatis, educMio verQ matri, coe

253쪽

E O SULagm. Rom. uris, ac Patν.Lib.I. LXV. terisve cognatis deserri coepit. Proinde miror, se ἀpsisse Cubcium obfer. 6. 29. a tutela. ad educ otionem ita argumentari licere , ut , quicumque dari tutor potest, pupillum educandum suscipere possit, cum ab ipsius voluntate patris. in ea re Praetorem recte discedere scripserit Ulpianus in LI. I. F. eod. Ceterum quia tutela munus publicum aestimabatur, & supra mulierum infirmitatem, matres filiorum tutelam gerere non pote. rant, nisi eam a Principe diserte postulassent ; erudem vero matribus non concedebatur, ubi test, mentarii, aut legitimi tutores adessent La. quandis mul. tur. Q. 1 g. por. Verum Iuttinianus novell. II 8. c. s. legitimis tutoribus matres praesentvoluit, modo renunci rent secundix nuptiis, &beneficio Vellejano. Ibidem etiam ut hereditatem, ita & tutelam Platonis exemplo agnatis, cognatis secundum proximitatis ordinem seque deferri jussit. Quo jure utimur. . IV. Porro ut, quae hactenus edisseruimus, planius intelligantur, definiamus oportet, qui cognati, qui agnati, qui denique gentiles appellati fuerint, quae sane vocabula celeberrimi sunt usias in jure C, vili non tantum ubi de tutelis, sed & ubi de M. reditatibus intestatorum agitur- Prunum igitur cognati ita dicti quasi ab eodem orti, progenit,

que hominex, latius accepto vocabulo, intelIigum tur omnes, qui quocumque ex latere conjunguntur , seu materων, i seu paterno; seu justo , seu injusto matrimonio, aut vulgo etiam quaesiti iudirint ι seu denique Naturali cognatione, seu Civilitantum devinciantur l. 4. oe t. vis. ,1. 1. de grad. o assin. Verum, ubi agnatis op numtur, cognati . appellantur , qui per sceminas con-

254쪽

De legitima amatorum tutela . 2 giunguntur, quive conjuncti per masculos captis

stant minuti d. l. ult. I. de grad. oe asin. 3. h. t. Itaque amitae tuae filius non agnatus,

sed cognatus est tibi, & germani tui filius, si datus in adoptionem suerit, ex agnato tibi cogna tus siet. Duo etiam uterini seu ex justa uxore, seu ex quaestuaria . suscepti, cognati erunt d. l. Φχ. β. eod. Contra agnati sunt, qui virilis tantum sexus cognatione juncti ex eodem ultimo genitore proficiscuntur, & in eadem familia pergunt esse, seu utraque, seu Civili tantum cisnatione devinciantur ae l. ult. I. ff. de grad. oe Qu. V. Verum enim vero cum gentiles etiam per virilis sexus personas cognatione jungantur, nondum,

Irato, liquet, quid inter agnatos,& gentiles intersit. Sic habe igitur. Gentiles ejusdem sunt quidem gentis, non vero familiae; contra agnati &gentem, S samiliam communem habent. Scilicet cujusque gentis apud Romanos, ut & apud noS: saepe hodie, plures erant familiae. Ita ex Una. gente Cornelia exortae familiae Scipionum, ζGIO-rum , Dolabellarum, aliaeque plures . Omnes Cornelii igitur inter se gentiles V non iidem tamen

inter se omnes agnati: at agnati omnes inter se Scipiones, agnati inter se Dolabellae . Res saeulius innotescet, si meminerimus , praeter praenosmen, & nomen, plerumque cognomen etiam gestasse Romanoq. Praenomen cuique proprium . nomen toti genti commune ; cognomen certam gentis sa-

miliam designabat. Agnati igitur ejusdem nominis ,δc cognominis, seu ejusdem gentis,& familiae erant: gentiles ejusdem quidem nominis, seu gentiS, non Uero cognominis, seu familiae. Ita in Marco Tullio Cicerone Marcus praenomen erat ,

255쪽

tem indigitans; Cicero vero cognomen, quod ce

tam ejus gentis familiam designabat. Sed & una saepe familia in plures stirpes abibat, quae suo avi

huc agnomine secernebantur. Hinc lucem assum

dere Ciceroni queas ropie. 6. Gentiles fimi , qui inter se Gusdem nominis funx, qui ab insenuis oriundi funx , quorum maiorum nemo fmrtutem semivis, qui capite nis sunt deminuti . Quod autem ait Cicero, qui ab ingenuis oriundi sunt, quorum majorum nemo fervitutem servivit, ideo pertinet, ut, si liberti nomina, aut cognoninna Patronoriun assumerent, quod frequentissime factum novimus , patronis gentiles . aut agnati non fierent. Ceterum ex diciis hactenus at, pinio, liquet, arctiori vinculo conjunctos amatos , quam gentiles fuisse: proinde non mirum, si , , gnat- tandem deficientibus, tutelas Decemvirigentilibus deseret caverint. Verum jura quidem gentilitia Caii Ilirisconsulti temporibus νam extam verant, ut constat ex collatore lem Mosaici cr

s. tutelas & hereditates cognatis , atque malis, juxta princimitatis ordinem aeque desin milit. in iuria praevenimas, . t

256쪽

De capitis deministione.

IN pandectis rubrica isthaec appingitur later

causas restitutionis in integrum. enim capite minutus ob imaginariam servilem causam statum permutare censeretur , idemque post capitis deminutionem alius ab eo, qui fuerat , fictione juris fingeretur in Civitate, stricto jure denegabatur in eum actio ex causis , quae status pedimutationem praecessissent. Uerum enim vero cum c ite deminuti naturaliter obligati manerent, Scaliunde sat iniquum foret, creditori jus suum ob Civile figmentum adimi , Naturalem aequitatem, ut alias , sequutus edicto Praetor actiones rigore juris intermortuas restituebat adversus eos , si capitis minutio, salva Civitate, contigisset La. εδε cap. min. salva Civitate , inquam : si enim capite quis ita minutus esset, ut libertatem , aut Civitatem amitteret, actiones adversus eum, qui liber , aut Civis esse desiisset , omnino perime-hantur : utilis tantum actio dabatur adversus eum, cui bona adjudicata forent L 7. 2. I 3. cod. Ita in pandectis quidem. Verum aliter rationes hic init Tribonianus. Cum enim ad calcem sinperioris tituli docuisset , jus cognationis quidem, utpote a Natura manans , maxima tantum , aut media capitis deminutione intercidere, contra v. ro agnationem, tamquam Civile figmentum, qua cumque vel minima capitis minusione plerumque i a) perimi, sat opportune rubricam hic in.

Q. 2 te si Agnationis ins eapitis deminutiora plerumque perimi

257쪽

44 ontagmIto uris, ae PatriLib.LTit. XVT terseruisse videtur de capi sis deminutione. II. Est autem capitis minutio status permutatio l. I. F. h. t. De rei & vocabuli origine sat jactabundus Het neccius in antiquit. Rom. h. r. I. se primum veluti amico Hercule magnussi quid in antiquitatis ruderibus effodisse praedicat. Antequam triumphum ei decernamus, in rei novitatem juvabit inquirere. Rem omnem igitur, census instituto repetendam edicit : quemadmodum enim egintestimus quisque in sextam classem conjectus caput saltem in tabulis censualibus profitebatur, ita, qui statum permutassent Cives, capite minutos videri oportuisse , quia capite destituti sorent, ac ne suo quidem nomine caput incensu profiteri possent. Id tamen vereor, ut admitti possit. Ecce enim emancipati liberi capite quidem minuebantur , eosdem tamen suo no. mine caput in censu profestas, nemo negaverit .

Nescio igitur , an non temere sibi plaudi jubeat

, in

mi dieitur 3.3; delegis. agnat. lat. Plerumque seripsisse Tribonianum quia .non semper ius agnatietum, capitis deminutione perit. Siquidem ex constitutione Anauasitis I. 4. C. de lem ttit. emancipato deserri constat tutelam, At hereditatem fratris impuberis . Uerum ibi non iubet Imperator , fiatrem emancipatum capitis minorem haud fieri aut generatim in omnibus ius agnationis retianere , sed 'antum .praeter iuris regulas nancisci tutelam,& hereditatem fratris impuberis r in reliquis: igitur eam-i te minutus existimandus erit Nam , aliis Agnaitis nQq succedebat , & in causis; quae praecessissent emancipationem, adhuc beneficio Praetoris opus . ut '& adve sus eum rite ageretur, & ipse adversus. alios rite agerra. Proinde vereor, ut Triboniani sententiam tueri possimus, & m, xor ego, ita quoqye loquutum. The h. in μνυ'. AL

258쪽

De capitis deminutione. 2 sin re nullius pretii , cum ei praesertim in conjectando praei verit Petrus Nannius miscell. 6ib. 9. c. 11. Sed invisi apud me manes hominis , qui si, pluscule pro suis aliena venditat; eos etiam facile averseris , qui mysteria , nescio quae , Ioquuntur in re simplicissima. Scilicet apud veteres sexcem ties caput persona est: dupondii quoque norunt, eos

minuere pro mutare dixis is : in eam sententiam evempla corradere non oportet : omnis pleraque

vetustas ita loquuta est. Sane Paulus in L I7. de operi liberi. minui dixit illis vitae propositum, qui alias vitae rationes coeptarent , seque consilium non minuturum Pamphilus apud Terentium ait immotam animi sui sententiam designare volens in he r. a I. 4. scen. 3. Capitis igitur minutio per me esto personae mutatio, quemadmodum eam satus permutationem aperte defini vit Cajus in d. t. I. s. h. t. I). III. Iam vero non quamcumque status permintationem capitis deminutio sequitur : nec recte

i Ut capite quis minuatur, non in melius, sed in

deterius mutari debet . Proinde plus artis habere videtur Theophili definitio in paraphr. h. t. ubi eapitia

afffctione legum eυeniens, mutans, aut minurns flatrem erus, qui patitur. Neque regera*, emancipatum eapitis quidem minorem fieri, in deterius non immutari tamen, cum eximatur parentis arbitrio. Ut enim omittam, ius in familiam per emancipationem interverti, emancipatus'

adhuc in pejus mutari fingitur ob imaginariam illam servilem causam , de qua Paulus in L 3. 3. r. f. h. t. Ceteram eum abrogata sit hodie illa servitutis imago per Luit. C. de emancip. lib. & Justinianus ius agnationis , &

259쪽

ontagm. RomJuri , ac Patri Liba. 6.net capite deminutos dixeris , qui moti de Senatu fuerint, aliosve, quibus dignitas potius imminubtur, vel augetur ι. .F de Senat. oe s. U. Servi etiam manumissi capite non minuuntur :nec enim ante libertatem personam Civilem habent , eaque parta, capite, quo antea destituum tur in Civitate , censeri primum incipiunt,4. d. Res tota facilius innotescet , u status --tionem, suopte quidem ingenio latiorem, ex Iuris

consultorum mente tantisper coerceamus. Nimirum, cum de hoc argumento Iurisconsulti loquum tur , status vocabulo cinitineri, docent, moralem

in civitate locum seu libertatis , seu Civitatis , seu familiis L ult. f. de eap. minut. Si cujus igitur conditio immutetur , salvo libertatis, Civitatis, samiliaeque jure, capite quidem non minu.

tur, ac civis integer perget esse . verum enim vom libertate quidem, aut Civitate adempta, status Civis Publicus imminuitur ; at familiae jure pediempto , status tantum privatus immutabitur. Hinc intelliges , cur in dividundo Iurisconsulti diser rent, ac bimembrem alii, alii trimembrem capitis minutionem secerint. Paulus quidem , qui enucleatius agere solitat , quoniam, qui capite minuuntur, familiam, Civitatem, aut libertatem amittunt, pro triplici jactura triplicem status immutationem statuit in d. I. ult. d. de cap. minur.

Contra Ulpianus , qui & in partitionibus alias

brin gnationis aequaverit, haud temere sertasse dixeris , pud nos emancipationem capitis deminutionem videri non oportere ἱ eam potius evasiste nudum actum legitimum , quo quis eximitur de potestate parentis. Vide Huberum

260쪽

De eapitis deminutione. gQ breviorem in dividundo se prodit, reputans , deminutione capitis maxima, medime, statum Pu- blicum interverti, minima vero jus tantum privatum familiae, duplicem status immutationem facit in 1. de suis, oe te . ber. In verbis igitur,

nulla in reidisserentia inter utrumque . Uid. Noodi. observ. 2. 2I. Lubet hic Paulum sequi,

alias breviores erimus. Nobis igitur triplex erit capitis deminutio , maxima , qua libertas adim, tur , media, qua Civitatis jus intervertitur , minima , qua jus perimitur in familiam. De simgulis pro instituto videbimus. IV. Maximam igitur capitis deminutionem subibant, qui justam servitutem adirent, seu illa captivitate, seu legis sanctione contingeret. Qua propter praeter eos, qui aliqua posteriori lege servi esse sunt jussi , ea conditione censeri placuit ab hoste captos, eosque , qui censum , HI militiam

subterfugerent , & quos ad nequitiae male cedemtis exemplum poenae servos fingi oporteret . Sedivi autem poenae appellabantur, qui tamquam se vi addicebantur in poenae mancipium . Ejusmodi erant , qui atrocitate sententiae damnabantur in metallum si), aut ad bestias depugnandas, ac generatira , queis indicebatur extrema fati uectab

i) Damnati ad metallum , vel In opuς metalli, cau te ab iis secerniendi sunt, qui in opus Publicum seu perpetuum , seu temporarium, damnati dicuntur. Illi enim, ut ceteri servi poenae, libertatem amittebant l.8. 4 4. F. δε paen. hi, salva libertate, Ciritate tantum excidebant ι. II. f. I. si eod. Damnatio igitur in opus Publicum cum perpetua , tum temporaria' in diei poterat , ut Rpuit Mos damnatis ad triremes usuvenit: at damnatio in Me