장음표시 사용
101쪽
atque calore opprimi necesse sit 3 sed uniuersim tam motus, qua sensus,
ct mentis opera, quς ad animales actiones spectant, ut congruo exercitio, eoque moderato, summopere spiritus, Sc calorem fovent, ad pro . priamque instaurationem excitanu, pro viriu robore; ita sane dum vehementius , N longius vigent. Vt corpus uniuersu palam absumitur, distractis scilicet spiritibus ab opere instaurationis opportuno, & necessario, ita spiritus, cum innato calore manifesta agitatione, vanescunt, & dissoluuntur.magno viri u dispendio; Contra vero deficientibus per otiucessantibus illis, spiritus cum calido opprimuntur, & unacu viribus palamarcescunt. Tales perfecto a morbo, & sinplomatibus, vitae, & viribus parantur insidiae, at praeterea ex causis viroriaque non minus eade V ita cum viribus periclitatur 3 Sunt aute causae tum procatarticae, tum antecedentes, tum coniunctae, quae proculdubio omnes du vel ad morbii, vel . simploma faciendum, fouendii ve concurrunt, aut opprimendo, aut disesoluendo semper agunt, & officiunt ; Et quide' catarticae . quae siue ad ea, quae no, ambiunt, sue ad ea, quς assum uniux, siue demu ad ea quς
in nobis a nobismet fiunt, pertineant ι utique dum in nos praetermodum agunt, perindeque morbis occasione Haebent, modo opprimendo, in do dissoluendo officiunt: idque aperte constat, si quae alibi de modo age- diearum enarrata sunt singulariter examinentur . Uerum praeterea cum humores, qui morboru, ut plurimu , .ntecedenteS, & soniunctae caulae sunt, sua tum qualitate, tum quantitate peccantes, morbos iam facere ,
fouereque planum suerit, similares inqua, S dissimilares, sane vel oppressionis, vel dissolutionis via, vitae, & Viribus obsunt, posteaqua praeternaturali qualitate qua donati sunt. tum saepe substantia totius, & illam spirituum magis, absumunt, tu calore innatum reprimunt, peneque iti-gulant, at quantitate praeternaturali sua, quidquid roboris inest corpori, illud obruunt, occupantque, Sc insitum illi calore pene strangulant a multifaria tamen pro miao, quo praeter naturam se habentes, morbos ipsos pariunt, atque conseruant. Nouisse igitur, & morbi specie, & sinapi
matum vim, Accausarum denique omniu utrunque cautandi modum, ut
qualis .uities morbi vitae aduersa sit, palam eluceat; Et equide' ex eisdefontibus semper, unde morbu, simplomata, Sc causas praecognoscere iam alias concessum esse docuimus i Namque inde no tantu saeuities ipsa co- spicua est, verum praeterea etiam modus, quo illa vineat, & vitae insidietur, euidens fit . Sed ut quantitas, hoc est magnitudo, vel paruitas saeuitiei constet, profecto haec eade singula , quae seu itiei caulς sunt, pressius
recognoscenda, eariique vis, dc aduersus naturam potentia , accuratius
aestimanda : Interea licet effectus eorunde omnium, qui langor ipse est, qui in qua est aegrotantiu sensibus perspicuus, non omnino negligendus; ut pote qui salte a posteriori, ut dicitur, s uitiei magnitudine, tum morborum , tum simplomatu, atque caularum, satis et presse indicat . Ergo ab ipsis s*uitiei causis sumpto principio, supponendu primo, eas ex se eatenus vitae maiore, minorem ve inferre vim, quatenus magis, aut minus,
a mediocri decedunt; Ete nim constat magnu, dc paruu dici comparatione ad mediocre, at ue in unoquoque genere, in quo excessus, &desectu S annotatur, media quςdam statuuntur, ad quae excessus, Sc defectum nos referentes, simpliciter tale iudicamus esse . quod in suo genere, paru, vel multu excedit i Μaiora ex his igitur erunt ea. quae, inter reliqua, na turam propria maxime retinebunt, & in suo genere praepol entes fuerint,
102쪽
nostis constitutionis a statu naturali recessus i hic ideo recessiis a med iocri simpliciter in suo genere per excelsum valde distans, morbus magnia, eli, Paruus autem, si parum recesserit. Ad haec sit simploma actio laesa, lnis sane excessus a mediocri, simploma reddit maius . Praeterea causa morbi, atque simplomatis, quae poli proca tarticas causas, peccans, ut Pluri mu, humor est, qui scilicet qualitate, & quantitate peccat, quanto ma ius tale peccatu habet, tanto causa maior, deterior ve erit Sed mediocritas undE hic excessus habetur, modo maior, modo minor eatenus stip-Ponenda semper, quatenus illa ad statum naturalem aegrotantis compara eta, ab eo non nisi per terminos mediocritatis distet; Status ergo per m nitate, & qui naturalis est aegri, ille principio recognoscendus est, ut per co-varationem ad illum, tum mediocritas decessus ab ipsin, tum magnitudo, vel paruitas eiusdem, res pectu ad mediocritate iam ante suppositam, Ie- 'cognoscarur . Itaque saeuitiei in morbis magnitudine, ex causarum eius de potentia, seu vi nos indagaturi, non tantum modii causandi carum re cognoscemuS,&more, seu ritum, propriam causaru earundee disterentia consequente, sed praeterea inter causandu vim illarum, seu excellen
tiam, vel depraessioncm meditabimur ; Excellentia autem haec, ut dictu est, ad dissolutione, M oppressione deducitur, & ut ex causis per dissolutione operantibus, langor semper maior, ita vitae grauiores parantur insidiae; at exopri mone, ut minoI langor prouenit, ita insidie, caeteris vatibus, minores praesto sunt; Langoris euidentiam habes ex operti s ecu dum natura in nobis factorum diminutione, perturbatione ve : Uerumne ex oppressione, di Glutione ve contingat, atque ideo tantae parentur vitae insidiae, ex eo utique colligitur, quod si nulla ex causis antecesse iit, nec adhuc ulla praesens sit, vae diripere, di Iucreque virium substantia apta nata sit, tunc ex oppressione langorem esse censendum est, & m as ssi alicuius opprimentis causae inditia adesse videantur a S ero contia , dissoluentem, dissipantemque praesto fuisse caulam, iam certi facti simus, omnino tunc langorem, non ex oppressione, sed ex dissolutione esse statuendum est Quod facile confirmatur, si dissoluentibus ipsis omnino cessantibus, adhuc langor ipse stet; sublatis aute opprimetibus, . otinus
Iangor esse disinat, viresque mox recreentur, &ad sese redeant; nisi tamen oppressionis diuturnitate illae ita iam prostratς sint, ut dissolutis n e Tito aequiparandae sint, vel quia etiam opprimenti causae di luens principium connectatur, ut subinde langor iam nimius nequeat emendari. Caeterum oppressio, vel di lutio quanta sit, aut quam valida censeri de-heat ut saeuitiei ipsius magnitudo clarius eluceat, adhuc praeuest iga n tu; Si equidem omne iuditium in sensu postum fuerit, Omnes magnitudinis disserentiae sub sensum cadent, & conspicua tunc erit ipsa magnitudo vel paruitas oppressionis, vel dstblutionis ; Si vero haec sensum lateant, ex signis tunc ea perquirere necessarium est, & porro ex causis, & effectis. Causa magnitudinis, vel paruitatis, oppressionis, vel di lutionis , cst,
ut diximus, aut morbus, aut simproma, aut utriusque causa ἔ Quare Per morbum facta opprausione, dissolutionem ve, magnitudo, vel paruitas xecessus morbi eiusdem a statu egri naturali, docebit ; atque si ex sola morbi specie, eiusque more praecognito nondum sufficienter pateat, patebit sit tem per morbi eiusdem mei iam assicientis magnos,aut paruos e sicctirs, quales utique, post alios, sunt simplomata morbu consequentia , quado
tamen illa sequantur morbum, non causam. Vt saepe euenit. Maunitu
do aut 3 , vel paruitas oppressionis, vel distblutionis, cx simplomatibus factae
103쪽
nctae, nisi ex ipsorumniet simplomatum, hoc est laesarum actionum, diagnitate, siue necessitate pateat, patebit saltem ex recessu laesionis earum ab eo quod secundum natura erat. Sed magnitudo oppressionis, dis luistionisque, a causis morbi, aut simplomatis essectae, a magnitudine causarum earunde constabit 3 inoniam vero causae hae , post promtarticis quarum vis, atque impetus est conspicuus, fere semper, ut supposuimus, humores sunt, qui tum qualitate, tum quantitate peccantes officiunt, ideo quanto magis hi, vela quantitatis, vel qualitatis mediocritate de cesserint, omnino tanti aestimabuntur . Unde quod ad morbum 1 pectat. ille sua natura magnus, aut paruus est, vel qui immediate, Ac per se, magis , aut minus vitae insidiatur, veluti si parte magis, minus ve vitς inserinulentem infestet; & calore item innatum, parum seu multum inficiat saut alias ipsi viis ruinam moliatur; vel si insuper magis, minus' praui moris fuerit, ex quo aut non admittat artis auxilia, aut ita per vim laedat, ut dii icile natura illi sat sit 1 aut si demum ad veneni instar, latenter, aliasve aeter regulam, iugulet omne vim, ut a nullo vinci, superari ve possit. Sed quod ad simplomata pertinet, quς actiones a recto decedentes sunt, quarum decessus quadruplex est, ablatus, diminutus, auctus, & deprauatus, sane quamuis deterior sit ablatus diminuto, & aucto, corruptus tamen, ut plurimu , post ablatia collocatur, eo quia corruptus 1 recto prorsus sit alienus, diminutus vero,&auctus non ite 3 Verum cum praeterrecessum dignitas etiam actionis magnu quid est, ea idcirco ex necessitate Perpendenda est, ne inquam eousque prςstans sit, quousque eadem fuerit ad vitam conseruandam necessaria . Inter alias autem principe locum obtinet spirituum ventilatio, quae pectoris, pulmonum, Ac arteriarum s stole ac diastole, in uniuerso corpore fit, per qua insitus calor, Uitae nΟΩtς salus ubique corporis refocillatur a Demum sequitur ipsa nutritio, quς ventriculi, hepatis, singularumque partium uniuersa orere, celebra tur , ut subinde assimilatio subsequatur . Tertio & vltimo loco, est sen tuum, motus, & mentis exercitatio, quς actio nostri corporis persectiva est, cuius usus ad vitam iam alibi suit expressus . Sequuntur causς, -- mores nempe, sua qualitate, & quantitate peccantes, quos sane prima Propriam, eamque sanam mediocritate, per gradus m o maiores, m do minores prstergressos, & magis ideo, aut minus officere, quando sensum lateat, oportet mente, ex causis, & essectis inquirere ι ex causis puta quibus vis, unde, ut alibi demonstrauimus, humores ducunt originem; quippe quanto illς maiores, potentioresque prscesserint, tanto plures, copiosioresque producuntur,&congeruntur humores, in aegri pernici caEx effectis vero, humores quantitate peccantes consequentibus, quoniaquanto ipsi vali ores, εe plures, ac diuturniores, extiterint, tanto maiorem copiam humoris, a quo fiunt, adesse ostendunt, quanto vero remisesiores, pauciores, dc breuiores, tanto minorem i Ad haec qualitatis mediocritatem humores excedunt,cum illi iam propriam symmetriain amiseserint,& corpori cui, insunt molesti fuerint; excedunt autem magis, arque minus, per gradus ; sed excessus iste quoniam sensus latet, ex causis ideo, de effectis indagandus est; ex causis inquam illis, vode etiam quantitatis error habetur ; quippe causa unde maior, minor ve quantitas Pen det, melioris etiam, vel deleeioris qualitatis origo est, Si de qualitatibus praesertim primis, illisque directe, ac per se genitis, sermo iit; quo niam earum quae secundae sunt, vel indirectam, accidentalemque origi
104쪽
ex iis omnibus diligenter obseruatis, unde moranti qualitas Ipsa quo
modolibet imperiitur ; ix effectis autem, si illi aut magis, aut minus Praeter naturam fuerint; aut adhuc si prauo more donati, siquiores referanti ias' i , quam pro ratione conditionis humoris conueniat, aut contra, si mos in eis consuetus obseruetur. Etenim ex his saeuitiei morbi magnitudo quanta sit, medim curanti fit conspicua.
EX N AT U RAE, ET ARTIS ROBORE.
hactenus evraesse , cum morbi, si tomatum pue feμitie , iam demonstrata , comparato, qua me
thodo, praesagium de futuro aegri exitu , prudenti iuditio , fati
his autem, quae hactenus de natuae viribus, & artis medicaen γε. inter curandum potestate, deque morbi, si mrismatum, at-ς m que causarum saeuitie recognoscenda , traddita sunr, dum singula iuxta praecepta iam etiam commemorata, inuicem cona. parentur; & quatenus in ipso sanationis certamine, proprias vires expromant, ad trutinam expendantur, non obscura omnium, quae in morbis praesagienda, ab initio proposita fuere, oritur, coniectura. Pr rosissi autem est, an aeger qui curadus cst, sit aliquando sanaturus, aut ex morbo, quo praemitur sit inde moriturus' an perpetuo aegrotaturus; Qtaodsi sanaturus vel moriturus, anne id breui interuallo teporis expectandu, an potius longo i Insupersi perpetuo aegrotaturus, vel in code ille statu. permansurus est, vel vicissim permutaturus, aut potius inde irreparabili detrimento accepto, ad mortem aliunde illatam sit denique peruenturus omnibus quippe aegrotantibus, unus, vel alter exitus, ex his necessario immineat, laneque ille ex iam praemissis, optimhque praecognitis, evide. ter satis pateat. Et quamquam, ut suopositum est, saepe per quorundam morboriim initia, longa experientia sit compertum, tempestatibus quibusdam anni, certos, certorumque locorum aegros, ex more quoda pro-rrio, vel mori, velitem seruari solitos esse, ut sane inde, de exitu aegro tantis bono, aut malo futuro, sententiam a vero non alienam proferre, quanto citius concessum videatur ; Attamen re vera, ut plurimum, non
nisi morbi .& aegri progressis , a primordiis, ad ipsum usque iam urgentestatum, Obseruato, quo dimicantem, resistentemque naturam, cum artis auxiliis, ex una, atqui ex altera, morbum cum simplomatibus, & cau sis, insultantem insidiantemve &institutum horum ad inuicem bellum sufficienter contemplari concessum est. ne aeger ipse moriturus, vel seruaturiis, aut alium quemvis finem habiturus fuerit, tuto de cetio coniicitur . Siquidem ut signorum significantium constantia habeatur, qua co- stanter futurus aegri exitus coniiciatur, ncccste est eousque haec accurardyerpendisse; quoniam quae per initia fage signa latalia , icu pessima le
105쪽
offerunt, eadem postea Permutata, salubria, δύ optima decernuntur Imr-1um, quae tum primum salubria, deinceps euidenter in lalubria stant, atque ita certa quadam vicissitudinelso plerunque morbi progressu fit, ut obsignorum inconstantiam, signi licatio itidcm varia,& inconstans ha-Beatur 3 Quare primum, ut quod hucusque longius dicta, dilucidioris
cognitionis ergo, per compendium repetamus) morbi, vel aegrotantis tempus ad significandum opportunum nouisse illum oportet, qui de exitu tuto est, iudicaturus; tempus inquam quo signorum constantia certa sit; Et quoniam tempus hoc est morbi status, utique, ne decipiatur, attendat an ne tunc pridem status ipse verus immineat; nam raro eo ita or dine morborum tempora sibi inuicem succedunt, ut palam certo talia co-fiteri semper liceat, ut porro cum morbus inceperit, paulatim aeger asticiatur, dein vero sensim , vel alias, seruato ordine, auctus, eousque deteritu habeat, usque quo tandem status praesto sit, quo extremi labores Possibiles adesse consueuere et Et sanε eam ob causam, quod plerunque non parum peccantis humoris morbum facientis, tum soriam spontanea, tum potius arte tentata euacuatione, subtrahatur, ut subinde antequam satus morbi, secundum coctionem futurus, accedat, tam morbus ipse, quam simplomata morbum sequentia mitiora sit ni reddita, vel adhuc etia, . quonia morbus , ob causae translationem, ab una sede in aliam, sic permu-temr, quod nouam aliquando naturam, & faciem adipiscatur . QDmobrem ut status, vel quod illi tempus prope fuerit, proprius innotescat, attendendi omnino quidem labores morbi maiores, extremique sunt, verum qui respective ad causam iam diminutam, aut alias permutatam,
illius sunt propri t. qui inquam causa alias se habenti, alij item, atque alii
facti sint, attamen quatenus tales perpetuo aucti cum fuerint, deteriorescua sere . Atque ita stam aegrotantis iam cognito, quid de tacitu praesagiendum sit, certius coni j citur . Etenim quando ex signorum constatia, naturam per se, vel arte adiutam, morbum longe superare pateat. salu-hris exitus suturus expectabitur 3 Quando autem morbus, vel per se, vel ex causa, vel ex simplomate , longe supra naturam stet, tunc, contra letalis exitus certo adueniet; Sed omnibus utrinque paribus se liabentibus . in eodem statu aegrum prςseruaturum fore censendum, usque quo ait tum ipsorum vincat, aut quadantenus succumbat alteri, quoniam Iunc tegri status, modo in melius, modo in deterius est permutaturus. Sed naturae potentiam, aut vim, ex duobus potissimum meti elucere dictuna cit, ex causis videlicet, &eflectisi ex illis quidem confuse, at ex his di 1tincte satis ; Nam causas, parentes diximus, patriam, Maeducationem , easque iecundum aetatem, quod ex his naturalis cuiusque constitutio oriatur. Effectus vero naturae sunt opera, vitalia, naturalia, &animalia, quae Lo-hur ipsum imprimis ostendunt a Quare aegrinatura ut viribus ab origine debilis,Mdeliciens est ; Primum si parentes habuerit debiles, & delicatos , vel parum sanos a Secundo si propriae originis locus robori parum fauerit 3 Et tertio si educatio inordinata, M omniquaque sanitati incon-Εrua praecessierit a Ita hoc eode ordine, ex causis, de eius potestate in morbum , coniectandum erit, magis tamen, atque minus audacter, pro aetatis statu . Ex effectis vero ordine alio , Nam primum debilitas urget, deii cientibus operibus vitae, & conteruationi caloris innati cosecratisi Sccu
do si manca sint opera, quibus natura, quae sibi sunt propria , perpetu instaurat; Et quae sibi sunt contraria generosae impugnat; Et denique tertio, quod omnium minus est, natura viribus deficit, ubi opera anima-
106쪽
lia, quae perfectiva dicuntur, iam diminui constat, & porro sic gradati inde viribus naturae iudicabitur . Sed omnibus his ad unam duntaxat natu ram spectantibus, superaddendum quoque est artis auxilium, quod per ipsum laepissime natura, quamquam oppressa commode tamen relurgat. de ab omni langore liberetur a Si illud ergo appositum, ideo proficuum tum fuerit, tum quoque futurum sit, ut inquam tale sit, quale indicatur, si quoque tantum, quantum expetitur; & opportuno insuper tempore administretur, quia profecto instrumentis prestost tempestiue idoneis,& ad assequendum finem multum accommodatis, iam utique tunc vitium robur in morbum ,& reliqua praeter naturam omnia maius aestimabitur; Contra, si nec auxilium tale, nec tantum, nec Opportuno tempore concestum, vel quod inistrumentum illi accommodatum nullum, seu maniscum, aut perperam administratum sit, proculdubio iudicabitur . Sequi tur saeuitiei morbi examen, ut illius quoque pateat magnitudo, quaero-hori virium comparata, iuditium futuri exitus aegrotantis rationabile reddat : Porro autem illa, tum ex ipsa morbi specie, tum ex illi annexo sim-ptomate, tum demum ex utriusque causa prouenit, quippe ex eoru uno , aut altero, virium labefectatio praesto sit, unde plerunque mors i Seiun- ehim vero singula haec expendenda sunt, cum nunquam ordine certo, ex
illis unum, aut alterum vitae moliatur insidias; Atque singulprum imprimis labefactandi modus ante oculos habendus est, qui vel distbiliens, vel opprimens est 1 Di lutio enim pene semper deterior, opprestione est, niti oppressioni ex accidenti sit perueniat dis lutio . Moibus etenim, tasimilaris, quam dissimilaris, Opprimit plerunque vires, easque plerunque di luit, quod idem simploma facit, sed alia, atque omnino via alia; sicuti utriusvis causa, non uno, sed multiplici modo idem peragit, ut iam
supra abunde docuimus . Et haec vera cum sint. gradatim merito collige-da, comparandaque sunt omnia, quaeremsgnificant , eiusque magni tu .dinem arguunt; quandoquidem siς pe primo urgeat morbus, dein simploma , postmodum causa; plerunque autem ordine praepostero res ipsa se habeat, vel item non raro intercepto ordine ea negotium facessat. Sed utcunque, ex his aegrotantis exitus futurus susticienter coniicitur ; Vcru quando, an ne post breue, aut longum temporis interuallum, ille sit expectandus deinceps examinandum . Expectati equidem exitus egrotantis tarditas, celeritas ve, ex eisdem prorsus principi js oritur, ex quibus exitus ipse causaturus est, quippe effectus sequatur causam, atque ille tardus, vel celer appareat. quoniam caulae, principia ve eius ad productionem prompta, vel impedita existunt i Est autem qgri exitus sitorum principiorum effectus, eorum igitur promptitudinem, vel tarditatem ipse sequetur. Diximus iam ex natura ac arte resistenti, S morbo , simplomate, ac causa insidianti, per certam quasi monomachiam, alium atque alia instare aegris exitum a Quamobrem si morbus, cum simplomate , &causa, valenter, vehementerque ,& promptε insidiabituri at si natura, una cum arte, contra ad resistendum debilis, ignaua, &lenta st , exitialis proculdubio exitus breui tempore expectandus, &breui item lcmpore, qui salutaris est, si natura cum arte potenter, generoSe, ac prompte resistat ; Sed si morbo, cum annexis, placide insidianti; leniter etiam ipsa natura, cum arte, resistat; aut item si inuicem haec, & si valenter, attamen ex aequo, contendant, longiori tunc temporis spatio , qualis qualis futurus sit aegri exitus succedet. Caeterum promptitudo haec, aut iegnities, ut tum in resistendo, tum in insistendo pateat, altius de ea, ex effectis a
107쪽
ctis, & causis propriis perquirendum est; Ex effectis porro promptini do
haec, aut1egnities innotet cit, dum quae insidiae ab hib, quae praeternaturam sunt, moliuntur, eas celeri, aut tardo temperoris tractu, iis quae I e-Cundum naturam sunt impertiri confiat, quoniam dum principium, aug mentum de tandem statum breui tempore attingunt, ea prompta centcnda sunt, tarda vero, & lenta, quae longo tempore eo perueniunt . Insuper si quae ad resistendum aegro secundum naturam insunt, &quae adhuc debellandis praeternaturalibus omnibus desiderantur, gener Se , & conspicuEresistant, ut pala praeualentibus ipsis, praeternaturalia quaeque breui succumbant, ut perinde praeternaturalia eadem vigere potius aestimentur, aperte satis ex effectis breuitas, aut longitudo exitus coni j tur . Ex causis vero, ut si quae inprimis asticiunt, qualia sunt morbus, sin proma,& utriusvis esticiens causa, eadem in agendo concitatiora extiterint; semper enim talia celeritatem inducunt; Concitatiora autem agnosces, Vel CX specie,&more, vel ex magnitudine,&excellentia ; Vt dein segniora intelliges ex ij idem contrario modo se habentibus, quae semper tardo incedunt. Ex causis rursum, ut si que ad resistendum secundum naturam insunt, ea palam morbosis agentibus symbola, vel diffymbola fuerint, hoc est multum, vel parum diuersa ; Et item quae secundum artem ad curationem desiderantur, ea magis, aut minus commoda eme potuerint ἰProculdubio enim omnibus ex his, celeritas maior . minor ve praesto est.
In hoc autem breuitatis, aut longitudinis temporis iuditio, dissicile est certum dieram nu nerum velle praescribere 3 quamquam septenarii dies semper fatales, S in omni opere medico semper admirabiloes, ad hoc plurimum facere clarum est i illis quoniam morborum duruionem metiri nobis sere perpetuo concessum videatur; ab eo praesertim die suilla Plo principio, quo aeger ipse praeter naturam ita se habet, ut actiones euidenter amictas ex morbo habere iam aestimetur. Quare morbis primum dii tributis, in vehementes, quos acculos appellamus, & lentos, quos di cimus cronicos . atque demum in alios inter hos medios quos ex decide-tia, acculos, quasi , ob tenuiores humores dissipatos , crassbsque yelictos, degeneres appellare resolemus ι aut item alios, qui ob eorum placiditatem benigni, & sua natura salubres esse consuevcre a Vtique deinceps,& merito, accutos ipsos decima quarta die, hoc est seciando septenario desinere, ut plurimum obseruamus; & si qui ex his accutiores fuerint, longe celeriorem habere terminum, circa primum videlicet septenarium, conitet; praeterea autem cronicos, seu longos, a vigessima prima die, Vltra, hoc est st tertium septenarium ι Sed inter hos, medios, a decima quarta die, ad vigessimam primam usque, vel paulo longius, protrahi obseruamus; quamquam qui placidi, atque benigni sunt morbi, medij-que ideo verius censentur, hi non ita certum, ut qui grauiores sunt, dierum numerum, suae durationis habent. Verum post naee omnia, ut acu torum morborum, vel ob unam eorum vehementiam, cui facile inco- stantia annexa est, non admodum rutum, de exitu, iuditium est; atque adhuc cronicorum, diuturnorumque morborum, ob ea que aegrotanti Passim, longo progressu, euenire saepe consueuere, raro certum medicis concessum praesagium est R Ita profecto de longitune, seu breuitate exitus eorundem, nunquam tempus praecish dimnitum habere licet, praeser tim quod ea, quae in utrovis morborum extremorum genere imminet,s addas etiam medios) multa sint, per quae exitus eorum facile retardatur,
si solaiatatur. Sed non propterea ab omni praesagio in morbis abstinere
108쪽
oportet i Solum non nisi praeuio eorum omnium, quae ad rationabile iuditium dcsiderantur , diligenti examine , de aegrotantis exitu iudi tium iaciendum . Iam autem praesagiendorum morborum ratio uniuer sim hu cia lique traddita sit, ad reliqua modo, quae eorundem curatruncineontiitent, e Plicanda, deicendamus.
109쪽
Methodicaque cuiusque morbi, seu praeternat uralis affectus
RVOS MEDICO CURANTI ANTE OCULOS
Hsendos esse scopos , conferuationem inquam virium natura , o morbi , si tomatisque , ac causarumitriusque defructionem , praemiss , qualibus
deinde iniuersim operibus, ac instrumen- mentis, si scopi attingantur, inquiritur.
A p s A'Μ , & morbis amictam nostri corporis valetudinem in integrum restituere, ut vita salua,& incolumis, quam fieri potest, longissime perducatur , unicum est, illudque potissimum in aegro corpore , naturae con ilium . Uerum enimvero cum vel lysiusmet naturae naultipliciter languentis impedimento, saepe: saepius desideratum opus sponte aggredi, aut aggressiam absolui minime posse contingati Medica ars merito hinc summam adepta necessitatem est. ea quippe naturae imitatrix existens, inter profligandos morbos, illi potenter adeo sa. urat , quod interim, pro posse nillil sanitati prolaturum derelinquat, quin imo ita proprium opus, de studium dirigat, absoluatque , ut i xpemanca, inchoataque naturae munera ubique expleat, atquc Pcisiciat, o
110쪽
interdum praesta litiora etiani gerat, quam natura ipsa queat effcere . Et
porro i l verum cum sit, dubio procul, aegris solo naturae fauore nequa quam teruaturis, praecipuum tunc Medici ossitium est. artis praecepto, eorum curationem aggreai ; Est aut curatio, recta, atque conueniens, ad semandos aegros omnes, pellendosque morbos, artificiosa remediorum usurpatio, qua certe Medicus frequentissime ut naturae adiutor, verum tamen etiam saepe ut primamus artifex , ad sanitatem adipiscendam opem fert ι Hac ista ergo curatione, ut Medicus semper in silum naturalem statum aegrum tuto perducat, violatam inquam sanitateri, , illi, nequeunte pers e natura, artificiosε restituat, operae certe pretium consultum, factumque est . ut ante oculos semper duos praecaeteris 1 copos habeat, in quos, ut sagittarius, totis viri hus intendens perpetuo intueatur ἔ Quom quidem unus, morbus est, & quidquid praeternaturam molestum inest. quatenus sanitatem auertit, ut destruatur; Alter autem virium robur est, quidquid secundum naturam sanum corpus habet, expetitque Ut conseritetur ; Ut inquam Medicus duplici huic scopo incumbens. apposito opere satisfaciat ; pellat nempe, & destruat morbum, una cum his quae praeternaturam ad lunt; Vires autem, &quae secundum naturam insunt omnia , foueat , atque conseruet, tandemque amissam sanitatem omnino restituat. In haec itaque duo assequenda, cum Medici curantis munia necessario dirigantur omnia , ex eisdem merito, quaecunque rite molienda Proponuntur , rationabiliter indicabuntur, & quasi digito demonstrahuntur inditi js . Plura autem sunt ea, quae ad morbum, reliquaque praeternaturalia eradicanda necessario peragenda sunt; dc plura ea insupersunt, quae ad conseruandas vires, & secundum naturam reliqua necessario requiriitur . Sed quaecunque haec ipsa sint, iure sngula ad proprios assequendos scopos accommodata, indicataque, qua ratione indicantur, eadem etiam, ut curatio recth, &tuto absoluatur, prosequenda . Quae indicantur opera sunt, & instrumenta, quoniam haec ad curationem requirantur ; Vt enim assequamur quod cupimus, opere aprosito uti necesse est i opus vero ipsum vi prosequatur, idoneis eget instrumentiS. Caeterum quaecunque opera sint haec, & instrumenta, ea non nisi dete minata qualitate , dc quantitate praedita indicari certum est , dum tamen adnnc omnia opportune, ac tempestiue praesto sint. Principio quidem opera talia sunt, quatenus ad assequendos curationis scopos illa 1 uerint accommodata ; Instrumenta autem talia aestimantur, viribus suis,
quia videlicet pqtestate, vel actu operari desiderato satisfacere apta nata sunt i Actu sane si promptas ita. & expeditas vires habuerint ut primo quoque contactu, per se, 6c directh, nullius externi subsidii ope, vel irritamento , id nos operentur I Potestate vero, si eorum vis, sue facultas intus condita , & quasi sopita, nondum ita exeratur, depromatur ve, ut primo quoque contactu agat, ted omnino alterius agentis oph egeat, nec
alias operetur. Uerum ram operum, quam in stria mentorum vires omnes
eo tendant oportet, quo vel suasit nititudine, ipsi naturae, ac naturalibus omnibus faueant, quod puta naturali inditae constitutioni, in qua sanitas est, vere consentiant, vel dissimilitudine, morbo, dc reliquis praeternaturam omnibus aduersentur, quod affectum videlicet corpus aliud reddere apta nata sint. Exprimento enim ,& ratione comprobatum est, morbum omnem, Omniaque, quae praeter naturam ad si int, contrarijs profipari, quippe illa contra naturam cum snt, & perinde remouenda, non nitii alio a quo immutentur, quonia sit ipsis aduersum, remoueri at i quan