장음표시 사용
131쪽
gruo, sussicienterque eruperit, ex una quidem peccantis humoris pneco. gnita quantitate facile coniicitur . cuius plerunqne per hemoragiam tanta illius vacuatur copia, quanta illi saltem minuendae iat esse potest . Virium tamen praesentium, & futurarum, iuxta alibi expressas notas, in te rim supponenda est tolerantia; quippe quod tunc, simul cum malo, boni sanguinis quantitas exhauriatur, unde non parua virium sequatur dissolutio . Ouique ideo tunc vires tulerint. eousque haec spontanea he- 'moragia permittenda est i Namque si excesserit, etiam prudenter supprimenda, veluti contra si exilis, & parua sit, & per vias idoneas ceperit, ut tandem integra fiat, id desideratae phlebotomiae aeque respondeat, ni si virium praesens , futurus ve langor, aut aliud quid impediat ulterius irritanda, solicitandaque est, praelertim si adhuc phlebotomia necessaria iudicetur, nec dum iampridem suerit ex arte instituta, nec tempus admi ni it rationis eius praeterierit. Solicitatur autem, vel per easdem venas, si er has humoris peccantis copiam ea commodh sit demolitura, vel per il- is vicarias, dc consentientes, quales sine difficultate docet anatomes. Verum quod ad eiusdem spontaneς hemora giς Opportunitatem spectat. cum per morborum initia, ad statum vique, omnis morbi causa, & antecedens imprimis vigeat, que& simul coniunctam morbi causam fouet, adaugetque, veluti deinceps a statu desinit . nec ulterius proficiscitur malum; imnao paulo post per declinationem evanesciti Vtique si per ea tepora, eX natura quomodolibet irritata, venis reseratis, hemoragia spO- te fiat, rationabile est, caeteris consentientibus, illam posse causam anteceden rem , ut pote praesentem, & sorte etiam coniunctς partem, magna aegri utilitate, din anuere, per eam quando, quas onere leuata natura,
valentius possit supra residuum, perindeque credibile est hemoragiam
tunc utilem esse futuram . Sequitur vacuatio, quam sponte etiam, per secessum, per vomitum, per sudores, urinamque, & communibus dema aliis vi js, non raro natura ipsa, violenti impetu suo, ex morbi causa quavis irritanti celebratur ;quς inquam vacuationis illius, quae per pharma cum tentari solet, vicaria est . Quapropter ne ea, his praelertim tentata vijs , semper talis, ac tanta sit, qualis, & quanta , eiusdem saltem antecedentis causae morbi minuendae occasione, desideratur, dc ne insuper operortui e tacta censenda sit, ut vere illi, quae per pharmacum, ipsis morbi initiis, facit ex arte medicus, aeque sit responsura, statim ac apparuerit,
diligenter est attendenda . Etenim nisi ex retinentis facultatis defecta praelio fuerit, citra enim vim ullam, ferEque sine sensu doloris, non se-inet, sed s pius facta, & longius perseverans, magno comitante langorc, talis vacuatio adest, quo certe casu, ne ultro maiori aegri damno vigeat, ei semper occurrendum est sane utilis, & proficua aestimabitur, si ea ipsa tamen talis fuerit, qualem dubio procul esse decet, hoc est humore qui
antecedentis, aut item coniunctς causς rationem habet, per vias idoneaS, cuacuantem ν Talem autem humore evacuari, non alium, vel solos en γsu percipituri Per ductus insuper idoneos euacuationein fieri constat, si per eos palam fiat, qui in vasa causam antecedentem coniunctamque co tinentia terminum habenti Sed hi ut alias diximus, s vel in prima, vel in secunda uniuersi vasa dirigantur per secessum, ac vomirum Primum , dein per urinas, atque sudores, omnem humorem effundunt, &si qui in secessum desinunt, locum primum obtineant, hac quoniam via humor Peccans generosius expurgemr, at per reliquos ductus parcius a Contramit quam talis sponte iacia vacuatio erit, Ii nec peccantem humore que s uis foras
132쪽
uis foras eduxerit, & vel saltem per vias ineptas fuerit, quς non euidenter, sed latenter, ac Perperam illum quodammodo dimotum excipiant, atqui vere non educant ι quales utique sunt angustae, nisi forsam impetu praemantur nimio, eoque repetitis vicibus inlicitentur . Ad haec purgatio huiusmodi tanta est, quanta requiritur, si ea quamquam non omnem, magnam saltem antecedenti causae partem, eamque mediocri impetu demat s interim vero viribus toleretur, ut eas nullo modo frangat: Magna
autem pars haec humorum coni jcitur ex praecognita eorundem peccantiueopia, quae modo multa, modo parua eli, unde tum generosa, tum mediocris euacuatio illi api. respondet i quamquam eo semper vacuatio ipsa permittenda, quo virium ferat tolerantia, quippe illis quamcunque ferentibus, eadem ipsa non permittenda solum. verum quoque nisi quid impediat) leniter irritanda, per eosdemque ductus placide remedijs appositis solicitanda est, ut iuxta praecedentes urgentis necessitatis coniecturas, illa quadantenus optatae salte diminutioni humorum satisfaciati Apposita remedia dicimus , quae indicara opportuno tempore admini-1trantur ι Per initia autem morborum, quibus euacuatio haec desideratur, non quaecunque remedia vacuationem adiuuant, ea talia sunt, quoniam Sc si tunc sudores ,& urina , utiliter permittantur, medicamenta ta men , quae per urinas, & per sudores mouent, tunc minime salutaria sunr, ut sunt illa, quae per secessum opus imprimis solicitatura sunt . Verum enim vero obseruandum semper est, quod vacuatio per ea lcmpora sponte facta, si praeter rationem sit, quia scilicet vehementior, generosiorque quam vires serant, humorem quamuis peccantem educat, ea nihilomis nus si non integrc, ex parte saltem, appositis ingeni js, intercipienda est, atque ab impetu, retardanda, ortusque forsam ex ea iam labor, medic
mentis idoneis, si possit, leniendus est, ut porro quod breui illa , sed nocenter , factura erat, longius, viribus resectis, utiliter, & absque damno praestet 1 Certum quidem est, ut saepe diximus, ex vacuatione etia proportionata, vires defatigari, attamen id solum eis termissum est, dum mox illae facithreficiantur, ut suturis laboribus apte sussiciant . An Vero purgatio haec opp'rtune ita fiat, ut perinde utilis, proficuaque adeo sit futura, quod merito curationi plurimum satisfaciat; San E quamquam
omnibus morbi temporibus eam aliquando in aegro obseritare sis lenius, occasione tamen causae antecedentis, de qua nunc, opportune tunc ipsa Θnte fit, cum tuto, & iucundE causam antecedentem, ne ultro coniunciam augeat depopuletur; hoc autem, ut plurimum, per initia morborii euenit, quibus tum humor antecedens valentius urget; tum demum virtus ipsa viget, robustaque satis est, earum ab illa per sanitatem diuersa et Quare quando per malorum initia, naec sponte facta purgatio obseruetur.
semper eam occasione antecedentis causae opportune tentari censendum
est ; Et quamouam toto etiam morbi augmento ipsa antecedens causa viget adhuc, illa quippe ad starum usque coniunctam causam foueat, augeatque, quod nihilominus ad eundem statum usque, magis, ac magis illa defieiens, minus, ac minus facessit negotium, hinc est, ut quantocitius euacuatio huiusmodi celebretur, tanto melius, 'liciusque, per illa intentus finis assequatur . Sed quoniam ut praemittitur, per moriarum initia, viis communibus interceptis, humore autem ipso exmrgescenti, unde morbus, aliquando per abscessum in partem aliquam esse ut, cuacuati orer translationem celebretur, quae&forsam utilis, aut minus faltem noxia forum inutilis, dc perniciosa esse potest, ob partis scilicet recipientis
133쪽
aes recipientis conditionem, vel inquam nobilem, vel ignobilem a prino
rea sene tunc ne temere quidquam peragatur, prae mea omnia artis obseruanda erunt, quae deinceps nos tradituri sumtu, ubi de causu cordiiunctae augmento ex antςcςdenti agimus copiose.
RUA RATIONE CAVSAE MORBIFICAE '
mm antece/enti, tum coniunctae , ex arte inci .
bendum sis , peribus sciliceri minumentis,'quidem primum per
quandocunque eueniat natura per se sponte aduersus si v ῆ antecedentem morbi causam non insurgere euenit autem ves ' plurimum ad artem tunc illi opem ferentem recurrere est
operae pretium, quae scilicet operibus, ac instrumetis id meis suppeditatis, causam eandem in modum redigat, ne illa ultro coniunctam causam morbi, inde iam propagaram, foueat; & quidem id agat, vel alterando, vel tandem euacuando, ut quod forta se postmoduruerit reliquum, ab eadem mei natura sponte eommodius vincatur, Mdissipetur, aut item natura ipsa impotente, medico iam, arte sua, liceat , idoneis operibus, α insim mentis, omnem morbi radicem euellere, Mextirpare a Idonea autem artis opera sunt, & instrumenta, 'x cunque huic assequendae indicationi, tuto, cito, atque iucundEsuificiunt ι Suf-xium vero, si ex praescriptis regulis, certa qualitate , ω quantitate done diu, si insupervia venerint tempore opportuno . Caeterum tum operastum instrumenta requisita, ab humoris peccato, unde morbum iam fieri suppositum est, uniuersim indicantur ι Humor quandoquidem ea ratione tantum corrigendus, amouendus vh sit, qua ille praeter naturam exim 'stens, morbi praesentis causa est, unde cum sis talis sit, vel quia quali latum p priam symmetriam amisserit; vel quia proportionatam molis quantitatem sit praetergressus, ut iam naturae imperio apte regi, guberna-xi is non valeat; vel quia utroque modo deuiet a recto, de omnem ideo Proportionem sibi pruniam perdiderit ι Quamobrem cuiuis ex his de terminato humoris peccato, determinatum quoque aduersarium opus, di instrumentum obi jciendum est i Atque si totum in qualitate error ad sit, alteratio merito solum, appositis ingeniis, perpetranda indicatur ἔAlteratio quandoquidem est humoris sua qualitate peccantis in eontrarium facta mutatio ι Si vero peccatum in quantitate tantummodo fuerit, tunc euacuatio tantum, idoneis artis auxiliis, aggredienda est et Euacuatio enim est humoris sua quantitate peccantis euidens demolitio i Quod si demum utrumque, qualitatis scilicet, δέ quantitatis peccatum simul adsit,s fere enim semper adest) utrique etiam simul, proprio tum opere, tum instrumento, occurrere operae pretium est a Itaque de opeiibu, his, alteratione nempe, euacuationeque, ac instrumentis, quibus Vtrun que perfici rur, dicendum nobis est ; in illisque tum qualitas, rum quanti ras, tu opportunitas indaganda. Atque ut ab instituto ordine no decedu
134쪽
mus, seorsm ab alteratione ordiemur; Verum quod ea citra qualitates versetur, praemittendum ideo illas plures esse, nempe vel primas, yel secundas , ex primis emanantes, vel item tertias, ex reliquis simul aliquando productas, quarum utiquς certa temperies, per sanitatem, velut peregritudinem, intemperies humoribus indita est ι Insuper autem peccare eas dicendum estist alias manifeste, per apertum excessum, dest um vosi plicem, vel complicatum ipsarum; & alias latenter, ut poth cum totius humoralis temperamenti harmonicus concentus in his ita desierit, ut totomobis proprio temperamentoedirecto aduersetur, amisserintque ideo similitudinem,& symboleitatem illam tertiam, occultam qualitatem dicunt) per quam ex humoribus reficitur, & conseruatur corpus Vnia uerlum . At qualiscunque qualitatum error fuerit, quo humores ab indita proprij temperamenti symmetria decedant, hic met dubio procul quanto citius ςmendandus est,& mediocritati pristinae restituendus, per alterationem , adhibitis iis potissinium instrumentis, qus peccantibus qualitatibus e directo aduersantur; Similia enim similibus conseruatur.& contraria contrarijs dissipantiar i Aduersitas autem h , contrarietas, penes multa attendenda est, posteaquam modis instrumentorum variisququis alteratio huiusmodi celebratur; tum inquam directe, hoc est per propriam, &rectam contrarietatis vim, qua puta frigidum aduersatur calido, S calidum frigido, aut deleterio hoc totius est temperamenti )alexi terium, tum indirecth, nempe alio mediatore, ut frigidum frigi do, per antiparistas m contrarium s spe est,&saepe ex accidenti calidum calido, ut notum est; Insuper d. dςIeteriis cotraria sunt multa, non nu, ita ut defectuale jteriorum , quae deleterijs aduersantur, sufficiant scpenarcotica , s eu OpuS quodvis inceptum, per torporem, intercipientia; Horum itaque contrariorum usu susscienti, indicationi propositae, ait rationi inquam desideratae satisfit 3 Et quamquam per te id optimE natura interdum praestare valeat, ea quippε inter coquendum humores quosvis corpori contentos, caloris inditi beneficio, facith conficiat, eoque demum alterando rardacat, quo vel utiles, nutritionique apti, vel inutiles, excrementiti jque, attamen minimρ noxii sint, & prauis qualitatibus.
quibus illi forsam morborum causa futuri sint, denudati evadanti Adhuc tamen intercurandum ars ipsa, hoc est , opera instrumentaque eius, hoc idem pro posse praestantia, minime posthabenda sunt, quando ple runque natura per se, sine artis ope, difficilEfinem intentum assequatur, artis autem ope adiuta, quam facilh ; Ars siquidem naturae imitatrix existens, eidem licet exquisitEnon respondeat, tantum nihilominus virium addit, quod apposite suppleat necessitatii Et porro tum medicamentis, tum alimentis, quibus Hrtim natura in agendo potentiorem reddit, P tim quoque ad agendum tollit impedimenta, quibus illa forsam ab opere retardatur ἔ Et quidem primum omnibus per se, vel per accidens in contrarium alterantibus, ut ex his demum smul vitiosa quaevis humoris praesentis oualitas permutetur, & si non in pristinum, aut necessarium, in minus saltem noxium statum perducamr i In quibus mehercth omnibus
administrandis, tum ob proprietates, quae sunt corporibus aegrotantibus propriς, & quae sola experientia deprehenduntur: tum etiam ne viri nimis assuescens natura, eius vim non sentiat, S aspernetur, dum in codelenere mediamentum Persistat, per varia, & multa vagari permittitur; ed propitius semper, remasque eoru usus accurath decernendus est ma-
sis, quem inquam peccantis humoris sedes indicat, ea quoniam quam
135쪽
mrimis viis, quod expetitur, rituto aggrediatur ostendat: Et ne i
trinsecus, vel extrinsecus, rursum ne mediatis, vel immediath proseque-da alteratio sit, siue in corpore unituerso, sue in parte eius duntaxat cor rigendus humor stet, per quae demum loca, ut ad agendum, & patiendu , debitus contactus requisitus praesto sit, remedia ministranda fuerint, Scut eo demum quamiscit E perducantur, qua forma praescribenda, apertε admodum indicet. Alterationis speciem, sequitur quantitas, quae magnitudine excessus qualitatum in humoribus excellentium, per ipsam in men tolerantiam totius, vel partium, quae humoris occasione alterationi eidem sunt obnoxis, metienda est 3 Atque id cum ita sit, iure quantus excessiis ipse fuerit, tanta etiam alteratio desiderabitur : Quam obrem
Iatepatere debere alterationem, late patente excessu, minorem vero desiderari, dum ille parum a iusto decedat, alioqui enim, ut quo, infirmior
alteratio est, errorem quidem excessus quadante nus minuat, sed nutava prorsus tollat, vel emendet, ita alteratione modum superante , excessum in contrarium inducat i Si fieri ergo possit, semper que par excessui su rit alteratio, quaeque tanto recessu, quantum S humor a propria costitutione distat procuranda est, alteratio quippe adamussim tanta, in humoribus . peccantes qualitates uniuersim corrigat, atque persanet. Suffcietem autem quantitatem hanc, in medicamentis, hoc est alterantibus instrumentis, bifariam adesse dicimus a Intensiue nempe , & Extensiues vel quatenus scilicet multi, aut pauci qualitatis gradus illismet insunt, quibus validius, aut imbecillius agere illis est concessum a Vel quatenus
ex diuturniori adhaesu, longius, altius, & latius eorum virtus comunicat s est, ita namque scpe imbecillum licet medicamentum, vel hoc nihilominus modo, s ensim valens, 5c potens evadit. Sed quo nam modo, ex his, alteratium medicamentorum quantitas, & potior, & utilior centeatur, utique post unam excessus magnitudinem iam pridem cognitam, a que perpensam; unus humoris alterandi situs, una cum tolerantia partis, qua ille vel residet, vel per quam alterandus est, satis superque constat risamque situs quanto profundius, altius ud steterit, tanto maiorem semper alterantis instrumenti vim necessario exposcit a Contra quanto magis in extimis fuerit, tanto minorem, longiori etenim itinere semper dei tigatio, ac virium ammissio maior, quam breuiori; Ergo tum quoque maior, tum minor distantia, ad exactam instrumenti alterantis potentia decernenda, pro sufficienti alteratione assequenda praecognosceda est . Sed quo modo etia, intensiuh ne inqua, an extensiue, illa maior, vel minor sit determinanda, ex tolerantia ipsa coni jcitur ι Tolerantiam autem hanc, Conditio totius, aut partium corporis, quae humorum corrigendorum easione, alterationem ipsam sustinere coguntur, indicabit; quando ce tum sit, neutiquam corpus quodvis, partes vh eius omnes, constitutione, fimiles esse, sed inuicem valde differre, perindeque neutiquam eoderO- re, omnem posse cuiusuis alterationis impetum sustinere, eo quod saepe, post proprium insitum temperamentum, quod operi, vel instrumento, aliquando contrarium est, adhuc aut mollis, aut durae, tum rarae, tum densiae sint consistentiae, perquam magis, aut minus ad patiendam acc&modentiar ι Qvippe mollis, atque rara, difficile intensam alterationem ferat, facile autem extensam; si quae dura, densaque fuerit, M intensa, α extensam pro necessitate admittat s Ex hac ipsa ergo totius, aut partis Coditione iam cognita, alterationis requisitae idonea tolerantia ,& qu
modo vis alterantis instrumenti, illi conueniat, merito fiet conspicua, o nedum
136쪽
ne dum humores toto, vel parti contentos, alios, alterationis ope, res dere, M in modum redigere intendentes, tales tunc eos facere, ob propriae sedis, alterius vc partis conse litientis, repugnantiam, avertamur, eum si imprudenter adnitamur, aliud ab eo quod expetitur aliquando co- tingat, puta ex uno humorum peccato, in aliud totius, vel partium corioris deterius, inopinatus sit transitus . Haec itaque ea cum sint, quoruumma esse debet obseruatio, ut certa alterantis operis, & instrumentiquantitas decernatur, eadem met ideo sibi inuicem diligenter conferenda ; puta si magnus adeo excessiis sit ; quod longe multum tolerantiam iu-peret, quia in praecipiti, pernitiosoque tunc simus, praestabit ideo aliquo tolerantiae dispendios quod tamen facile tedimi valeat humoris peccatum tollere , quam quod ex eo mox deterius malum euadat, tunc porro tanto existente excellii, si non integrum, validum salte alterationis opus, Minstrumentum siue illud intensiue, siue extensiue agat in admittitur, di quasi extremo extremum utiliter remedium adhibetur a Qu0d si contra , res ita se habeat, ut cum mediocri excellu, tolerantia conlian S, dc valida sit, iam tunc simul omnem, integramque desideratam alterationem , quae excessum penitus eximat, moliri concessiim ell, ita quoniam alteras instrumentum excessiti conuenienter repugnans, mutua licet alterationere frangatur, tandem tamen, constanti insilientia, vincens, excessiim , quia praeter naturam est, emendabit . Uerum quod tunc nec praeceps excessus est. nec pcriculosus, lente ob id ille , paulatimque tutius eximitur, non enim citra magnam partium omnium Offensionem , magnamque iacturam, uniuersum tunc repentina demoliri licet. Veluti Ac in contrario
rum validorum pari robore, ubi magna vi, & utriusque iactura, confligitur ι omne siquide in nimium naturae inimicum ; Paulatim vero quod fit idcirco tutum, quod tum excessui, tum robori partium tunc conli Ilatur, ille quippi: abigatur. robore quam minime fieri potest offenso ι Leth vero, seu paulatim, alterationis Opus exercetur, cum instrumentum maiori . aut minori vii ille praeditum 1 rpius repetatur, atqui non usque adeo imbecillis, & languidis viribus, ut nulla inde utilitas subsequatur; excessus enim vehementior illas sic aspernatur, ut his licet iteratis, nihil tamen cedat; sed sic duntaxat vires remediorum blandae sint, ut tamen iuuent; ita siquidem sensim, longiori licet tempore, excessus omnis depellatur, nullo aut paruo roboris dispendio . Sed iam de alterationis Op- romanitate dicamus, quae sane runc sempere uidens est, cum humores vitioso aliquo qualitatum excessu laborent, ab initio autem morbi talis exiscessus adest, opportunitas itaque ipso statim initio praesto est, statim ideo atque adoritur mothus, alterationem aggredi necesse est; dum insimul tamen illa toleretur, nec aliquid sit, quod eam impediat; Impedit auteinterdum euidens cuius iam noxij effectus, inde ex accidenti, quasi necessario, pro subiecti dispositione, futuri, suspicio, ob quam scilicet tuc. vel retardatur, vel etiam peruertitur legitimus medendi vius; Sed si liceat statim Opus inchoandum, & tamdiu in eo perseuerandum est, quamdiu humores ad propr am summetriam, vel prope saltem restituantur. Caeterum quoniam excessus hic humorum, non unius generis est, cui meis rito semper simplex alteratio sat esse possit, at, ut plurimu , diuersi , mul tiplicis vh, quod humores saepissime non primis qualitatibus tantum peccent , sed simul, SI semel etiam secundis, S a toto saepe temperamento.
ex quo alterationis Opus merito requiritur Varium, Vt nempe Omnes exiscessus corrigat; Et quidem id cum ita sit, attendendus diligenter ordo
137쪽
eti qui in eorrigenda hutnorum qualitate sitobseruandus, quippE si eo
multiplex requiratur, quae item simul nequaqua pro. 1equi valeat, quod ideo prioritatem, & posterioritate seruare opus sit, ab si eaque, quae est causarius, vel ab ea demum sine qua alia fieri nullo modo possiti atque iuxta ne prioritatis, & posterioritatis ordinem, temporis varia seruabimus, licet adhuc, per morbi tempora, quantitatis augendae, vel minuendae occasione, obserueriar utiliter, quia nempe ma b Opus sit, attamen cum tutius sit. ut dicebamus, sensim, & blandὸ semper incedere, & partito opere uti niti Ieuior excessus fuerit, qui pari contrario, citra roboris iacturam, semel, uniuersimque summoueri possit) ideo sere nunqu1 alia operis qua titas, praeter illam, qua paulatim dematur affectus, praescribi debet. Maanuc interim, atque perpetuo, toto morbi progressu, pluriu contingentium occursus nectuaqua negligendus sit, ex quo multiplex augendae vel minuendae quantitatis occasio saepissime ortum habet i Et de alterationu
, qua tamen antecedens eorum fuserit, per euacuationem depopuletur, in
primis qua specie euacuationis id vir diendum . explicatur.
quid de vacuationis opere, & instrumento censendum. i 'stendamus 3 Humores siquide, ut plurimum, non sua qualitate solum, verum & quantitate, immo hac ipsa magis, sanitatis aduersantur, quibus ideo, cum contraria se inuicem pellant, post unam alterationem, adhuc magis euacuatione occurrendum est necessario . Est sanE euacuatio, ut alibi dictum est, humorum qui sua quantitate peccantes morta faciunt, dc fouent, desiderata expulsio 3 Humores namque, per morbos ex ipsis oriundos, ea ratio. ne indes sunt, qua siue boni, εc utiles, siue mali, & inutiles, quanticunque aliquando fuerint, ad vires attamen collati, plures omnino sunt, stram ab illis, vel attractione, vel retentione, vel coctione, vel demum austa expulsione, regi, gubernarique possint, atque ideo corpus, quo co mentur, facit E in morbum praeeipites serunt, postea quam licet ex se illi; α multi, & pauci, & mediocres esse possint, nihilominus etiam pauci, innmis viribus . vel sola qualitate, vel quantitates sola, vel utraque simul, saepe molesti sunt, unde nostri oloris gubernatione destituti, prinfriQ limites praetergrediuntur, temporeque, dc dierum numero, moris causain praebent; atque merito ut ipsos causare apti nati sunt, causipantecedentis rationem habent; ut vero ex his iam morbi actu fiunt, cau- quandocunque humores itare habeant, via iusto naniraemodo defecerint, nec illi naturae viribus ino a modum
138쪽
modum redisi, nec ab eisdem foras sussicienter pelli valeant, arte tune
protinus auterendi, expellendique sunt; haec autem illorum expulsio, corunde iam dicia evacuatio est a Quae profecto intercurandum necessario conuenit, perinde atque aliud quodvis artis cisus conueniens'; nc pe cum indicatur, 3c cum toleratur . Indicatur sand uuandocunque bu- mores, qui morborii causa fuerint, modo praedicto se habuerint; Toleratur praeterea, si tunc vires satis superque per se valetes, sua adeo vigeat praesentia, ut propriae conseruationi incumbentes, ita in posterum tantae futurae sint, urex sussicienti vacuatione, ultro quam par sit, minimEdissipatae, conuulsaeve, reliquis operibus satis esse possint. Sed ut desiderara vacuationis huius conditio semper adsit, diligenter omnes adhibendae ψbseruationes sunt , qualitatis ne e . quantitatis, εc opportunitatis, quae in omnibus ad curandum requistis operibus , dc instrumentis necesiario requiruntur . Caeterum posteaqua humor qui peccat, perindeque suacuandus est, partim morbum antecedit, Zc eunde partim comitatur, ideoque vel antecedentis, vel coniunctae morbi causae rationem habet, ut dictum est, iure de vacuatione humoris antecedentis primum tractan. dum s postmodum enim quae demolitioni eiusdem comitantis, oc coniuncti conueniunt, clarius elucescent. Itaque quali nam operis, Ec instru nienti specie, humoris huius vacuatio tentanda siti quando non quomo dolibet, scd determinato modo, humor qui laedit, aut qui laedere aptu est, demoliatur, duobus praecipuis ex fontibus aptε deducitur ι Primus quorum est humoris vacuandi conditio 3 Secundus autem, eiusdemet humoris sedes est, qua in aegro ille corpore residet; disse quandoquidςm conditio opus doceat, Zc instrumentum, quo opus ipsum, nempe Vacua tio, prosequenda sit; Sedes vero viam ostendat, oc modum, quo Vacua xio ad votum celebratur I Namque primum, duplex conditio, seu qua litatis gradus est humorum, qui suo peccato, inter aegrotandum, antece dentis, demumque coniunctae causae rationem habent i quoniam illi, Vel alimςntiti j i utilesque sunt, δc ad nutriendum accommodati, ut bonus sanguis est; vel excrementi iij inutilesque, de ad nutriendum prorsus inepti, ut bilis, pituita, melancholia, aliud ve quod ad hos referatur a Pryterea secundo. qualis qualis humor sit, qui antecedentis, subindeque coiniunctae causae rationem habeat, ille sine dubio certis corporis vasis continetur, unde proprium virus effundit, unde inquam vel qualitate, et qualitate laedit, quae utique vasa propriis limitibus, εc terminis eirconscripta, vias euacuandi sese varias sortiuntur ; Describuntur autem vasa haec duplici serie ; Vna quarum, ςaquς prima est, quae e ventriculo, ac intestinis, in mediam ipsa in iecoris partem dirigitur, qua non solum venae meienterii, quaecunque ad portam conueniunt, sed Sc cauum ipsum iecoris,lyen, Ec bis annexae capacitates aliae , humoribus recipiendis idoneae, includuntur : Altera quae secunda est, e medio iecinore, in tenues partium
singularum venas excurrit, compraebendens iecoris convexum, omnemque venam cauam, suis etiam propaginibus per uniuersum corporis habitum distributam , dc tum renes, tum demum ultro poros omnes corporis attingentem : Adeo ut humorum vasa haec. duplici iam descripta serie
collocata, de si sibi inuicem consentiant, conne Xioneque quadam consequantur, per quam unum exinanitum , alterum illi succedat, exinaniaturque, attamen magna cuiusuis horum varietas est, quippe cum qiuodlibet propriis finibus circunscribatur, ideo etiam propriis vijs, ac ductibus quodlibet, tum sponte, tum arte generosius e Purgatur; Puta vasorum series
139쪽
series prinis eum vijs communibus proxime haereat, per secessum vacuatur , M saepe per vomitum ἰ Series autem vasorum secunda quamquam trimae euidenter communieat, & merito similibus vijs, quibus illa onus tuum deponit, hoc est, per secessum, M vomitum sussicienter exoneratur , proprius attamen per urinam, M cutis poros, ab omni coluvie expurgatur 3 verum adhuc illa per artificiosam venarum reserationem potentissimh ab onere subleuatura Atqui hac secunda vasbrum serie, non autem prima, humor qui bonus est, & ad alendum consecratus, videlicet sanguis, proprie residet, quoniam si eam ille ali 'uando πrediatur, euidenter propriam conditionem amittit, corrumpiturque ; Prima vero vasorum serie, licet etiam qui futurus est bonus, S alimetitius, primo quoque ingressu recipiatur, potissimum nihilominus ea ipsa continetur inutilis , excrementiti usque, quod ea quaedam veluti omnis impuritatis sedes sit, quae inquam omnem humorum colluuiem superuacuam, corporis quasi totius sentina suis receptaculis recipiat; quamuis 3c hic met excre, mentitius humor in iecunda etiam saepissimh locum habet, si praesertim ut contingit, coquentis hepatis facultate infracta, nondum bend purgatus sanguis in propriam sedem elabatur . Et quidem haec cum ita se ii abeant, iure non unico, sed duplica familiarissimo artis opere, de instrumento,
optata, humorum causae antecedentis rationem habentium, ex proprijs sedibus, vacuatio celebratur . Primum quorum omnino violentum, Sccitra naturam est, quando vasa, quibus humor vacuandus continetur,
opere, & instrumento chirurgico, sectione puta , aperiantur, ut indoquasi fracto vase exiret aqua, sc qui sua sede continebatur humor foras erumpat; Alterum vero S si per vim finem proprium consequatur, fauentein tamen naturam, eamque s ecundam habet, quando naturae faculistas expultrix alioquin quasi sopita, vel impedita, tuc pharm cis opportu-n E adhibitis, excitetur, irriteturque, ut quod inutile, ac noxiu est, propriis ductibus ex corpore pellat. Itaque si humor morbi causa antecedes, utilis,& bonus sit, qualis est sanguis, qui cum exparte propriam amisse-xit symmetriam, futurus naturae molestus sit, quoniam tamen adhuc ille utilis fere censendus, ipsique vere utili, & sincero permixtus est in venis, nec dum naturae iuditium est expertus, quas sub iudice adhuc lis eius stetinatura autem aduersus inutile expellentem duntaxat facultatem exerceat , quod vero utile est, vel saltem nondum inutile iudicatum, retinenti vi, ne defluat, quo ad necesse merit, impediat; sane cum id verum sit, nequaquam secundo vacuationis ingenio, hoc est pharmaco, naturς vim excitanti,&ad pellendum irritanti, uti conueniens est, quia videlicet vanum, M perperam adhibeatur, sed priori tantummodo, hoc est vasoru quibus residet residet aute vςnis j reseratione eius euacuatio ex arte telabitur i Non nisi enim per summ1 violentiam, aegris valde inimicam, Vtilis succus nempe sanguis, per pharmacum, e venis educitur, & quamquasponte, euidenti plerunque facultatis pellentis impetu, per uterum, ne moroidas, atque secessiam, vomitum ve, magno aegri levamine, soraserunwat, non propterea tamen pharmaco illi congruo , ex arte euacuari potest, quoniam licet spontanca illius contingens expulsio viribus naturae, fiat, nisi violenter aliquando sua copia per vasorum fracturam viam etiam sibi paret in ex quo, ut plurimum, temporis, dierumque tractu , portio certa sanguinis degener, inutilis, noxiaque iudicata, quas excrementum foras erumpat; nihilominus coem solius naturae delectu , secre iis, expulsioque haec praesto sit, nec ullo irritanti medicamento quod hactenus
140쪽
hactenus suerit ex usu, assequi aliquando tuto potuerit ; Sequitur ut per
Peram, vςnarum reseratione post sita in boni succi, 1cit icet sanguinis. Pectatio, pharmacum adhibeatur, posteaquam inquam omni excitamento praetermissis, opus hoc sibi sisti natura asciscat . Sed quod pertinet ad modum, quo artificiosa vasorum reseratio haec, chirurgico Opere, rit
facienda est, statuendum quidem, apertis ubique partium venis in his
etenim utilem succum, causam morbi antecedentem, stare supponimus inde contenta , nullius auxilio, soras erumpere, quando, disruptis illis, facultas nequeat sic, obliquis ipsis fibris, humorem continere, ac in hibere, quin is aperta via, etiam ex longinquo, successione quadam, per par tem post p4rtem, tum lui continuitate seruata, tum ne vacuum detur, decidat, demu atque, cum motu, impetu suo, vel 1bla parietum vena rum concidentia, ille prorumpat, nihil aut minimum protrudente natu'ra, rectis ipsis fibris venarum mediis ν Attamen ut uniuersim id, gens rosς continPt,Win tu per ut simul atque semel antecedentis causae decus hilus in coniunctam, quatenus reta uisione opus sit, prohibeatur, no quς uis venarum releratio satis est, sed illarum duntaxat, in quibus tunc humor antecedentis causae ratione habes proprie continetur, & unde exundans ille causam coniunctam fouet; continetur autem fere semper in Venis maioribus, quod in his potior utilium humorumassa, cui mixta inutilium copia est. collocetur, dc ab illa similiter in causam coniunctam illabatur, decunibatque a Una igitur maiorum venarum earum , exempli gratia , quae in utroque sunt cubito, reseratione, optatae vacuationi satis' fit. Sed post haec, quandocunque humor, qui antecedens moihi causa est , excrementitius,5 inutilis iam iudicaturus sit, ut perinde solum vir, tutis expellentis impetum ad sui vacuationem expectet, si seriem etiam
vasorum se dam corporis occupet de prima enim alia ratio est) utiquet utroque ingenio, hoc est phlebotomia, & pharmacia, foras educi possis
videtur ; Educitur inquam phlebotomia, perquam apertis eodem modo venis , xx supra , quod continebatur indifferentcr exit a Insuper Mpharmacia educitur, medicamentis scilicet, quibus ad pellendum nam-ralis facultas irritatur, immo vel his potissimum, cum tunc solus humor peccans, iam ab utili humore secretus delectu demoliendus sit, delectuiaque ad naturam spectet, quae utili retento, inutile solum expellit . Uerum ne semper tam utili, quam inutili ibidem humore sedem habente, utroque ingenio uti operae pretium sit; Dubitandi aviam tollit ipsa artificiosi operis indicatio, cum tolerantia ; Quandoquidem utrunque interdum indicetur, ac toleretur, & eorum saepissime se terum tantummodo appositum videatur 3 Vtique semper utrunque rationabiliter indicatur, ex praesenti peccanti humore antecedenti, secundam valoriam seriem, ut dictum est, occupanti, cui semper omnis possibilis conuenit euacuatio; verum tamen minime semper utrunque ad hanc assequendam toleratur ingenium, Nprosecto ob frequentem utilis humoris inopiam, ob quam necessario vires minori iampridem spirituum copia iussultae cum fuerint, ultro per Phlebotomiam, utpote generosam evacuationem, d hiliores euaderent, quoniam fortasse ob unicum rcficientis utilis succidefectum, inutilis autem opprimentis copiolam multitudinem, ille imposterum nec sustineri, nec in pristinum redigi possioni ι Gre phlebo tomia tunc minime toleratur, sed idoneum magis est pharmacum , quod dum ex se peccante duntaxat humorem euacuat, minus semper spiritibus
ossiciens, minus etiam visci ipso insting t; δέ nihilominus licet illas ex