장음표시 사용
111쪽
possunt i Contraria autem solum mutuo se se perimunt, quatenus it.
Iorum quodvis, toto posse, more agentium naturalium omnium, quod
sibi simile est semper efficiat; unde quoties idipsum alteri, q uod sibi contrarium fuerit, adhaereat, ut in idem cum victoria sessicienter agat, uti que illud sibi simile reddet, & in contrariam naturam permutans necessario destruet. Atque id eum ita sit, sane ut destructionis morbi, &praeter naturalium rerum omnium icopus assequarur, haec operum, & instrumetorum contrarietas curanti indicabitur ι -lis autem ea censenda sit, uniuersm non facile decerni potest, ea quandoquide multiplex sit, quod in aliquovis Fnere varia reperiatur, eaque tum per se, M directa, tum peraeci dens, & in directa, quia vel morbo, vel fomiti eius, vel demum alteri, quod praeternaturam sit, unde morbus , dc fomes oriatur , aduerseis tur ; quare siue impugnetur morbus siue causa , vel origo , cui primum adhaeret, sat est, ut contrarijs , morbum, cum praeternaturalibus annexis destrui affirmemus . At haec intercurandum, ad conseruandas naturae vireS, aegrotantisque constitutionem omnem inditam restituendam, similibus necessario uti oportere, ratione similiter, & experimeto, ceri uiuestir quippε iupposito, unumquodque ad naturam suam illud co- uertat, quod vi sua attingens superauerit; quare via contrario semperimi uitatur, & diissipatur, ita a simili semper conseruatur, atque fouetur a Similibus itaque cum naturalis constitutio, viresque manu teneantur, Msimilia ob id temper ad conseruandum necessario Indicentur, aequumesisti similitudinis speciem determinare, verum impossibile est, quia vi co traria ad destruendum varia sunt, ita similia ad conseruandum diuersa, quod saepe per se, sppe per accidens, interdum directe, indirecth interdu, ratia censeantur, ac sint ; Adeo ut non nisi praeuio, eoque diligenti adhibito studio, post unum operum delectiam, propria instrumentorum requietsi torum qualitas, assequendis scopis, satisfaciens, seligi poterit a Per qualitatum autem intelligo, non solum naturalem, sed adnuς artificialem;
ad scopum quoniam squicunque ille fuerit) assequendum, post ipsam requisitam operis, & instrumenti vim, a natura inclitam, ultro certa artificiosa conformatio, quam etiam qualitatem appellare libet, usui adamussim congrua, desideratur . Cum enim Verum si, artem medicam, ut caeterae artes, non nisi more naturae, per contactum mediorii operi assequendo inseruientium opus moliri suum, atqui contactu hunc, no omnem instrumenti, dc operis artificiosi formam , seu dispositionem admittere, praesertim quod intermedendum, tum extra corpus, tum intra, medimistio attendatur, quo neutiquam operis, & instrumenti virtus, ex artis ih
stituto requisita, sub quacunque eiusdem operis, dc instrumenti forma, perducitur ; Necesse ideo semper est, post naturalem, artificialem quoque qualitatem, operibus, & instrumentis inesse, qua naturat is ipsa qualitas, per se quasi inepta iam ita exeratur, in affectamque sedem perducta, depromatur, Vt iusto contactu agat. Insuper & necessaria quoque est, artificialis haec, tum operum, tum instrumentorum qualitas, Ut praesertim naturalis ipsa talis, qualis expetitur, & absque aegri damno, magis
propria adsit ; Quando ea saepe simul, semelque, dictis praemi ssis scopis,
vel similis, vel contraria, magis, aut minus requiramri atque talis licet seorsim, cum nim rebus naturalibus, tum praeternaturalibus consulatur,
singulis singillatim per se, vel per accidens, haberi forsam possit; attamedum in complicatis illis, simul, M semel talis non habeatur, ob id, communi saltem praeeeptoi curandum, ut ex aris qualitas ita componatur, ut L ea inquam
112쪽
eainquam sensim utrisque satisfaciati&sidum eorum iterum praeme.
ris urgeat , illi primum prospiciendum videatur, ne tamen dum uni atten dentes, alterum quod minus: sorsam viset, in aegrotantis detrimentum, negligamus . Atque id verum cum sit, merito fit ut in medicamentis arte p randis, unum , illudque primsi, & semper adesse debeat, quod veluti hasis,mcolumen sit profligando affectui accommodatissimum i & quidε affectui simplici simplex; complicato vero, ex multiplicata basi, combositum ἔ Quie inquam basis, similibus . simili qualitate prospiciat, dissimilibus autem diuimili, & etiam opposita, vel eorum uni, post alterum, ut puta urgentiori, vel omnibus simul, mediocritate praescripta , assequuturo tandem scopo, si non simul, S integre, refracth saltem, ac sensim, satisfaciat 1 Atqui secundo, dum basis haec iam licet ex arte constituta, ea tamen ex se ignaua nimis, aut debilis fuerit, ut mox indicationi neutiqu1sat videatur, utique necessario illi vel artificiosa praeparatione, velocita , ω robur acquiretur, vel aliorum permixtione, iuuaoitur, quibus scilicet, ipsius opus cito & tuto promouear ir; Et si dum haec effectum ipsum talicitant, vi omnino minori semper donari oporteat, ne sorte vim basis superantia, ita eam peruertant, ut aliud quam per ipsam expectamus, pe peram moliantur ι Ad haec tertio si balis ex se. vel adiuuantis occasione, aliquid habuerit incommodi, malitiae vε, unde inter operandum sit noxaquepiam, vel ad operadum difficultas subsequutura, profecto adhuc, vesfraeparatione artificiosa, vel item corrigentibus superadditis malixia omnis, & incommodum omne, si fieri possibile est . funditus ab ea auferendum . Ita porro ad opus recte, cito, ac tuto assequendum, instrumenta quod quaeritur ex arte paratum administrabitur , cui scilicet adamussim omnis insit qualitas, quae a Medico curanti, ad unam assequendi aepri Iutem, primo Qmnium obstiuanda est.
opportunitate, tum opera , tum instrumenta adminia
stranda sint, generatim explicatur.
V A N T let A s autem semper talis, tantaque expetitur, qu lis, quantaque scopis assequendis satis esse possit; Atque eadem mel, licet unum eorum sit, quae Medicam Artem maxime coniecturalem reddunt; ut certius attamen, ac firmius de ea coniecturam faciamus, illud unum praemittendum, quod veluti duplex, tum operum, tum iii strumentorum finis est, cuius occasio. ne, operum eorundem, ac instrumentorum quantitas certa perquiritur, puta quae secundum naturam sunt, pro posse conseruare, quae vero praeter naturam sunt, omnimode pellere ι Ita duplex quoque est, tum operum, tum instrumentorum, augendi, minuendi ve quantitatem, occasio'quoniam ut expugnetur, pellaturque, quod contra naturam est, interim vero seruetur quod secundum namram, sempςr, ex supposito, tanta operis, instrumentique quantitas statuenda est, quanta sustici t ; Si namque intra modum fuerit, ne illius quod pellendum sit, reliquum quidpiam restet, contra, alterius quod seruandum, diminua cons et , foueaturve,
113쪽
ut τε, perieulum est ; Si modum autem excedat, ne potius nouum quid
contra naturam, priori contrarium, importunε inducatur, aut quod secundum naturam est, affectata nimis diligentia praetergrediatur, timendum est . Ipsa itaque horum omnium magnitudine, ac necessitudine, ex proprijs uniuscuiusque notis, ut alibi dictum, belle praecognita, quae illi ad unguem respondet, operum , & instrumentorum mensura , decernetur I Q Umquam ut tuto , atque iucunde administretur , ea adhuc cum tolerantia aegrotantis, qui curatur', conferenda est 3 Etenim in unum omnibus conspirantibus, quanta, & quammagna agendorum ex arte quantitas indicatur, tanta, tanque magna utiliter permittitur. Est porro tolerantia haec, aegrotantis ad ferendum, operum, S instrumε- torum requi litorum impetum, &vim, habilitas, &robur, &sane tum corporis uniuersi, tum partium eius; Universi inquam, eum uniue
lum asticiatur, vel cum saltem parte quappiam afflicta, illud p um attingendum est ι Verum partium eius , cum pars ea ipsa fuerit. ori opem ferre necesse sit, vel per quam parti alteri, vel etia toto prodesse sit opus. Sed tolerantiam hanc potissimu exponent, quae, iuxta alias traddita praecepta, tum agentium, tum patientium conditionem aperiunt, comparatis adinvicem singulis, ut artis est . Et si praeterea ut limitatius quantitas usui satisfaciens decernatur, Sedis a sectae scias, Min iplam viae omnes obseruandae sint 3 An puta sedes ea in summost eorpore constituta, an in alto demersa , quam longe demum:'ne patentibus , ac breuibus . vel mauis arctis M longis vi is, a loco cui remedium imponitur, absti Namque affectus in corporis summo positus, in quod tum patens, tum breuis remediorum via est, pari quodammodo remedio facile pellitur ; Qui vero in alto corporis demersus latet, in quod aut longa, aut saltem arcta via est, valencius illud petit . Itaque dato, illud quca praeter naturam est, esse maximum, ut ideo opus,& instrumentum, quo id ipsum pellere necessie est, magnum, ae vehementer validum expetatur, tunc per pottatem tolerantiam, citra iacturam, potest illud integrum, simul, & semel, administrari, nec progressu quodam a debiliori tunc longius procrastinare utile est, ne eo forsam aeger perducatur, quo nullo dein medicamento leuari possit ι Sed per medioerem tolerantiam, quoniam simul semel que, requisitum remedium integrum, eidem magno malo congrusi non tolerariari tunc ideo sensim, lentEque, ac blande incedere tutius est, ne ex repentino impetu facto, viribus detrimentum praesto sit. Et quamuis opus, ac instrumentu tunc sit par infirmius vE , vincendum ideo potius,& pene superandum suspicetur, repetito n ihilominus, & quasi continuato certamine, vel ob connaturalem illius similitudinem, dc non naturalε morbi dissimilitudinem, fit ut tum sibi parem, tum aliquando maiorem contrarii portionem auferat, tandemque, sine detrimento, totum, Ut experimur i Atqui tolerantia prorsus repugnante, quamquam mortis prognostico solum uti iam prudentis officium est, plerunque tamen, Cum Ia stomorte praestantior iudicetur, extreme ideo omnibus se habentibus, extreme, M valide operandum est a Caeterum ijs, quae praeter natura sunt, mediocribus existentibus, ut nec praecipitantia sint, nec periculum vitae minentur, plurimum autem tolerantia vigeat, tunc pari remedio semel, totum, quod cupimus, praestare licet; & sadhuc ne ex repentino impetu fortam detrimenti quidpiam subsequatur, partite potius incedere utile videatur ι Quod de tolerantia existente mediocri, summopere dccci;
At in summa tolerantiae debilitate, idem magis, magisque congruum iu-L a dicatur, Diuili od by COOste
114쪽
dicatur, nisi tune etiam ad extrema deuenite oporteat. Denique Prieter naturam debilibus existentibus, tolerantia autem quomodolibet se habenti, ut nullum, vel minimum desideram rauxilium, quod ut pluet rimum tunc per i e natura sufficiat, ita si auxilium aliquod administretur, tunc tuto illud semel, bc uniuersim, citra iacturam, admittitur . Post haec quantum ad conteruationem eorum pertinet, quae secunduna turam sunt, si adhuc ipsa quodammodo integra sint, satisque valeant, ne mini dubium, quod dum magnitudo eorum, quae praeter naturam inni, id belle permisserit, semper, S: ubique, validE operandum est ; Impedit tamen saepe, quia dum quae secundum naturam iunt, in conflictu pluri muni a filicta sunt, &si adhuc ea ex se quodammodo valida sint omnia ἔnequeunt tamen ulterius, nouo opere, Praesertim nutriti 'nis, in aura' tionis, ve, exerceri, sed illud moderate lotum , atque partite admittun At si quod praeter naturam est, tunc mediocre occurrat, yt minus inde a flicto omnia naturalia sunt, ita libere magis tunc conseruationi per in stauratione vacant; In imbecillis aute praeternaturalibus, quae, valentibu , naturalibus, paru, vel nihil osticiant, sola necessitudinis ratione praemissa, quantum illi conuenit, tantum iure donandum est a Ulterius quoties na turalia ipsa appareant ad tolerandummediocria i sint vero praeternaturalia magna valde, necessario ut imminens naturalium evitetur affictio, im ramediocritatem, atque partite, ipsa etiam instauratio tentanda est , ne se autem magis, dum, similem mediocritatem cuncta obtineant ἱ ocultro generosius , si praeternaturalia debilia sint; quoniam tunc naturalia radatim validiora cum sint, validiorem similiter actionem admittunt ι erum ultimo naturalibus p nitus collabentibus, praeternaturalibus con tra senioribus existentibus, ut nequaquam salus expectatur, ita neque nutriti O, instauratio vh, ex arte, praescribi potest, quamquam aliqua saltem mediocritas, tunc, eaciue partita, utiliter tentatur, ut, si fieri possit, meliora inde naturaliaeuauant omnia . Sequitur opportunitas, qua na' turae languenti Medicus, operibus, Ac instrumentis, potissimum fauet. peream siquidem ille, dum munus suum ex arte aggreditur, secundum omnino naIuram habeat, &scopos inde omnes facile assequatur sportunitas autem haec, tempestiua agendi occasio est, qua aliquid necessario prius, aliquid x ero posterius . intercurandum desideratur, M ita de-mUm tot cratur, ut consequenter Medicum ad agendum impellat ; Et sane occasio haec per varia thorbi tempora offert se se, sunt enim illa, ut disctum alibi est , quatuor, principium, augmentum, status, & decremen tiam , quibus tam naturalia , quam praeternaturalia, multiplicem patiuntur varietatem, adeo quod ut ex requisitis unum prius, quam aliud tuto
admittatur, ut inquam felix medicatio sit, quoniam illi natura secundast. illudque libentillime toleretur, iure toto morbi curandi progressu, tempora cadem diligenter attendenda, S: quod per illa desideratur ,-IO Ieratur. idem prorsus, Ordine recto, procurandum est . Sed occasionem intercurandum praebet imprimis labefactata, afflictaque natura, seu quMjeciandum naturam lunt omnia, quae sui tum conseruationem, tu instaurari em exoptant; demum quoque id, quod praeter naturam est, quod qiuam fieri potest citius dissipandum est. Quatenus ideo ex his alterum valentius urget maiori necessitate ad agendu impellit, eatenus prius,vcl Posterius, opportune aggreditur ι Urget autem aliquid quantum ad praesens negotium spectat in bifariam. aut quoniam illud, ex sua natura, Interagendum, Ordinia Prioritatem, vel posterioritatem habet, rei pectu
115쪽
alterIns, ita ut ab eo, tanquam a quo reliqua pendent, ordine recto inchoare operae pretium sit; aut quonia illud vi tua , vltro quam par eit, grauius priemit, ut quaqua Ordine recto restremu quid esse consuescit, quia
tamen praecaeteris negotia facescit, oti id priori loco, intercurandum ag- Medi debet; -mobrc licet semper natura, seu quae secundu naturam uint, ita priori loco, sui conseruatione expetant, ut illius, quod praeternaturam est, extirpatione omnino postponere videantur ι atramen quoniam interdum quod praeter natura est, tanto impetu saeuit, ut ad grauius impedimentu euitandum, illi mauis primu , deinde naturae consulendum videatur, ob id praepostero saepe ordine incedere necessarium eis. agendique opportunitas aliter statuenda, ab eo scilicet auspicato opere, quod imprimis urgere planu sucrit. Atqui cum plura, tu ad naturalia reparanda , seruanda vh, tum ad praeternaturalia profliganda, praestanda sunt i adhuc ideo particulatim, circa unumquodque horu deligendum est, quod prius, & quod posterius aggrediendu, prosequendiique sit i Etenim uno eodemque tempore, nequaqua semper conuenit singulis opera dare, sed modo uni prius, posterius aute alteri praesertim cruod saepe haec non sibi inuicε tanta impedimento sint, versi etiam saepe sibi aduersentur, ex quo dum simul prosequantur , aegro non paru ossicianti contra si separatim, suoque tempore, a medico aggrediantur, aegrum summopere iuuent. Ergo si naturalium conservandoru gratia, aSendoria prioritas, oc poste, xioritas aestimanda fuerit, quoniam duabus potissimum vijs, scilicet nutritione ,-sotu sui tuo loco longius demonstrabirur) ea conseruentur.& multiplex eisde occasio accidat. unde nutritio, aut fotus celeatur prius,
vel posterius opportunus, rationabiliter tunc Vmens necessitas occasio nis solus, vel nutritionis, puta ne ordinaria illa, aut extraordinaria sit, accurate obseruanda est ι Ordinaria enim nutritione indicat, exrr ordi. naria vero sotum; cum fotus tantummodo naturam, & quae secundu naturam sunt, recreet atqui nutritio proprie instauret; Porro dum naturas micta instaurationi disticith vacat, non vltro primum pabulo opprimenda , sed sotu potius primu recreanda est, dein patia instaurari tuto potest. Sed si rei praeternaturalis pellendae gratia, eade in agendis prioritas, dc posterioritas decernenda sti cum certum sit praeternaturalia omnia ita a tua causa pendere, ut ea persistente, ipsa maneant, nec pqnitus expelli possint, ita ut si adnitaris, quantum horu demas, tantunde assidua, Npersistens causa proferat ι utique causa imprimis, e tactus dein praeter natura summouendus est, ita enim opportuna curatione radicitus extirpabitur, nihil ut eius deinceps repullulet i At cum longior quaedam continuario, seriesque causarum suerit in qua ita alia ex alia nasci pateat, ut omnes imter se connexe sint, sanὸ suo quaeque ordine demenda erit, ab ea curari nis ducto eordio. quae ortu priuia, inueitigatione vero postrema fuerit inuenta, ab hac sensim, ordinatimque ad caeteras, postremoque ad esse-ctiam progressus fiet, suo cuique obiecto contrario. Et quamqu1 plerunque fit, ut causae plures inuicem dc si consequentes, uno nihilominus opere contrario demoliantur omnes simul, quod nempe singulis illud multipliciter, ac differenter aduersetur, proptereaque eode fere tempore om nes , vel eam pars maior depopuletur, ut nec opus sit prioritate, de posteritatem operis obseruare, ut plurimum tamen, ordo ipse, methodo recta, seruandus, ante oculos habendus est, quo quis priori loco, vcl posteriori iudicatus, opportuna temporis successione, suo loco prosequatur. Haec etenim vera est, dc exquisita curandi opportunitas, ex caularam, affectuumque
116쪽
ctuumque simpliciu serie obseruanda; licet eadis quoque in multiplimsi
affectibus praeternaturalibus prudenter tamen seruanda videatur, ut si tunc forte peruertatur, non modo nihil ad curationem proficiat, sed Mpleriinque affectum conduplicet. Diuersis namque, distinctisque pra ternaturalibus affectibus existentibus , suam quisque seorsum medicinam expostulat, quod ita hi sedibus longe distent, ut unicuique sua possint remedia, alijs intactis, adhiberi, atque ideo tunc singillatim, dc pariter omnes curari queant, minimsique referat cui primum propria remedi Radministrentur ; Impliciti attamen, atque compositi si fuerint, minimeque propriam curationem seorsum admittant, quod hi aut vicinis partibus insidentes, inuice sibi impedimento sint, aut quia uni, eideque parti inhaerentes, in V nsique quasi conflati coeuntes, valde magis propria sibi inuicem medicina impedianti profecto ut probe uno eodeque tempora eorum curatio administiari nequit, ita methodus adhibenda est, quς sua cuique ordinem praelii tuat, hoc est quid primo, quid secundo, quid denique tertio, sit agendum, decernat . Porro autem varie concurrentibus illis , accidit intcrdum ut omnino consentiant, ut in qua unius curatio auteri sanando conducat, aut nihil salte obsir i Interdum ut dissentiant, ut inquam curatio utriusvis alteri incommodet, moramque aliarati Nonunqufi uero partim consentiant, partim distentiant, atque eatenus unius curatio, alteri & prosit. & obsit Implicitos sane, atque compositos, qui aut conueniunt, aut minime dissentiunt, &simul, Ec seorsum sanare licet , unde ab utrovis incipere conceditur, cum i is de ferE operibus, oc instrumentis . commode dissipentur ; Quod si impliciti, atque compositi omnino dissentiant, tique non prorsus huic, aut illi, sed utrique, eodε tempore, mediocritate quada, ex contrariorum permixtione confecta, succurrendum, adhibita tamen ratione illius, quod magis urget; Quod si uterque incremento iam vires acceperit, ut ob contraria valde postulata praesidia dissicile sanescat, quia praesertim dum uni vacamus, rc liquum deteriorem fieri necesse sit, & horum dein aut difficilior, aut certe logi'rfutura sit methodica curatio, tunc nisi in re extrema desperanda nobis sit noxi potius quidpiam contingere permittendist est, hoc scilicet Opta
bilius videatur, quam urgentioris ferocia, εί effrenatione, affligi, & pro. 1leriri aegrotos ad morte, quonia certe laesio morte tolerabilior est ; utique minus cst dubitandum , si partim consentiant, partimque dissemetiant , ab eo quippe tunc auspicari utiliter posse credibile est , cuius curatio alteri haud quamquam os sciat, vel ab eo sine quo alterius curatio ne queat compleri; quoniam si interea obesse quadantenus videantur, nihi. Iominus magis prodesse patebit . Haec enim Omnis videri potest legitimari aeternaturalitimassectuum curandi ratio,&opportunitas, quam serua re semper oportet, dum nihil urgentius interueniat, quod eam necessitate quadam interpellet; Interpellat autem saepissime tolerantia ipsa, quia de si dum per eiscetus praeterna tura lis tempus iure optimo fidimus, seruanda a priori, ad polletius, vidi lii est, methodus sit, nec contra artis praestit priam peruertendus curationis ordo videatur; attamen si iam tolera tia ex posterioris sesuitie palam succubat, ne inde aeger crudelius torquea rur, protinus ordine mutato, ab eo auspicanda curatio, a quo maxime ii
ii periculum impendat, in eumque primum medentis consitum dirigi de
117쪽
sopis medicis intercurandum satisfiat, is eo
fe ationi virium imprimis per inflauratis
Rum , nutritio m me , Meaminatur,
Q v s hucusque summa artis medicae praecepta, quibus unia , iciue iam Pridem cognito aegrotanti, mox ad Ialutem reis
se m meaia requisita congrue praetcribantur stabilienda, praemittendaque duximus i Sequitur modo, ut quae generarim fuere probata, deinceps speciatim expendamus . Ut igitur duos intercurandum scopos prudens medicus perpetuo intuetur. ut in eos potissimum intentus, cuncta seruando aegro necessaria, ex arte, instituata Vnus quorum est, ut alias diximus, eorum omnium, quae secundum naturam sunt, viriumque praesertim conseruatio ι Alter vero, morbi, rerumque praeter naturam omnium exacta depulsio ; Ita sanε opera, de instrumenta, ad hosce attingendos scopos requisita, iuxta tradita praece.pta, delectu videlicet qualitatis, quantitatis, & opportunitatis, Medicus diligenter inquiret, apparabitque . Sed a virium, & naturalium rerum omnium conseruatione, tanquam ab urgetiori scopo, sumpto exordio, quale primum opus ad hanc assequendam desideretur, & qvibus de-msi instrumentis, quaque illis quantitate, ac opportunitate uti necesse sit,
iam explicemus. Porro ut operantium facultatum animae nostrae sunt vires, ita ipsarum viri u robur, ex corporis constitutione, qua anima exercendis facultatibus, tana am organo utitur, habet originem ; Verum
quamquam bona, tam , similatas, qua dissimilaris corporis constitutio, ea ipsa est, quae robori maximh fauet, ea quippe apte seruata, Vires robustae promantur indita attamen spirituum copia, qua calor innatus, praecipuus virium somes, proprio quasi subiecto sustentatur, ut ea inquam ille quacunque diffusus, exercendis ubique viribus, plene satisfaciat, ea Certe est, cuius florida, adolescenti ve consistentia, etiam si alia quaevis corporis dispositio morbis labeiactetur, robur nihilominus virium in primis sustentatur, M viget; deducto sane ab experientia argumento, quod ipso naturae, & morbi certamine, una spirituum abundantia, desectus Q, facilem vitae, vel morti, occasionem praebeant ι Quod quoniam ve- tum, dum ideo virium conseruationem expetimus, querendum nobis est primum, quatenus quod spirituum substantiae sensim. vel affatim dissipatur, illud instaurationem habeat, & redaretur; demum vero, tum 'uatenus idem, ne eius ultro dissipatio crescit, apposite foueatur. tum adhuc ubi opprimatur, praefocetur vό. qua nam ratione excitetur, atque resurgat ι Praecipuis etenim modis hisce, nec alias, spiritus ad virium sustentationem stent, vigeantque . Sed de instauratione primum sermo sit, haec autem cum non aliundε fiat, quam ex nutritione, cuius beneficio pabulum suppeditatur , ut inde sanguis optimus generetur, ex quo dein
pirituum substantia multiplicetur , initauretur vel hinc merito pabuli huius conditio in primis seligenda, demum quantitas eius, Opportunitasque
118쪽
tasque ymeuranda est . Apposita me hercle pabuli conditio; huic,quefido idonea, ea omnino censenda est . qua facile non 1Num uniue ii corporis moles, Zc constitutio seruatur, sed qua praeterea spirarivim sub stantia abunde reparatur a Ea autem proprie, & vere censenda est , quas aegrotanti symbola suerit; Symbole itatem agnoscimus ex coniuetudinctantum, utpote quod eger per sanitatem tali nec alio instaurari pastu c*sueuerit; Etenim cum colluetudo adsititius quidam habitus sit, ex crebris uniuscuius piam rei actionibus comparatus, quem ubi semel nactus quis erit, ita illi congruus, cqnueniensqpe fit , vic9nnatum quid, ac quasi natura illius euadat, saneque perinde quod ex usu loligo Iam consuetum D tum est, illud ita amanter expetatur, ut sine molestia, prompte. & facile apprehendatur ; Ita dubio procul pabulum simile illi, quod cuipiant
per sanitatem amicum, familiare, & consuetum fuerat, aegrotanti eidem symbolum, leusimile, sua conditione aestimandum erit, atque peripi iam merito cuiusuis deperditae substantiae instauratio futura expectabitur. Uerum enim vero, si, per sanitatem, eger, non unius speciei tantum , vel
qualitatis, uti pastu consuescat , sed mustiplicis, atque diuersis, qua vi, sibi simili, apte reiiciatur, ut etiam dum ille praeter naturam se habet, vel solius instaurationis gratia, eadem varia uti commode posset ι nihilominus intercurandum, ultro delectus illius habendus est, nempe ut quoadlicissibile est, omni morboso aduersetur; ex temerE quoniam, pc D ne di- crimine, in aegris, pabulo administrato, quodcunque praeternaturale, morbosum re, crescat, vigeatque, inde quia illi multiplicatur fames iSed clim plura in morbo reperiantur, quorum inter randum praecipua habenda ratio est, ut pote quibus particulatim demoliendis, propriu contrarium decernere, adhibereque necessarium videatur ; Veluti est morbi certa species, tum amplex, tum complicata ; Simplomatu morbum couinitantium si quae fuerint certa conditio; Et quae morbum, vel simplo, .ma enicit, conseruatque causa . Cum inquam tot haec ipsa sint, quorum occasione pastus dissimilitudo decernenda est, ne illius forsam similitudo his solvitem praebeat, profecto incumbendum diligenter, vitalis omnis no pastus administretur, qualis non instaurationi solum faueat, cuius graintia primum instituendus est, verum ut undique etiam morbi fico cuique aduersarius sit . Atqui cum raro ea Omnia in unum conspirent, ut perinde singula unius rationis contrarietatem admittant. sed ut plurimum mulisti fariam varia, diuersaque sint, ob id ex his, quod magis urget perquirε- dum, & illius occasione, qualitas pastus determinanda est quamuis alterius quoque minus urgentis praesentanoni contemnenda videatura Et
nim frequenter aduenit, quod praecaeteris morbus urgeat; Interdum veto quod simploma ; Et quod saepe causa magis negotium faciat, atque tune quod ex his, intercurandum, maioris est conliderationis reliquis neutiquam omnino postpositis in pastus conditionem, seu qualitatem im dicabit. Quod si omnia sibi inuicem aperia consenserint, ut una omni-hus contrarietas satisfaciat, dubio procul tunc unius rationis pastus plenbium ciet. Caeteriam quoniam per qualitarem, non solum naturalem, sed re artificialem intel ligere opus est, hic ideo desideratus mus,' praeter naturalem qualitatem nutritioni idoneam, &morboso cuique aduersiam, ut dictum est, ita ex arte parandus est, ut commodius praestet quod cupimus i Etenim ut Pharmacopeς,&Chirurgiae, intercurandos aegros, suus omnino locus est, ita certe arti, quam a coquendo, parandoque pastu,
Coquinariam anellamus , non denegandus in suus ἱ naec quoniam dum
119쪽
artis medicae receptis coerceatur, pastum miseris aegrotantibiis ita affa-hre paret , ut ni quidem illum iucunde admittant, auidiusque amplectantur, ex eo autem facilius nutriantur, citra laborem; Praebet enim ars hec ei certam forvi, seu consistentia per quam ille citius tranthvitatur in san- Uine;&insuper eidem saporem praebet, ac condimentu utile, quo pro-itratus appetitus belle resurgit ι Tandemque eastnm ita coponit, ut ille delectet, simulatque iuuet; Sed quae demd cuique aegro panus consectio congrua sit, & propria, sanό ut raro pastus unus uinicit omnibus, nec illis usquam omniquaque symbolus est, ita raro eiusdem artificiu omnibus unu conuenit, Ied medici curantis prudentia cuique suu Praescribedsi cst. His itaque qualitatibus donari debet pastus, qui intercurandum aegri S administrandus est a Uamqva adhue in eo certa quaedam quantitas, si uomensura desiderabilis est, quoniam vel conuenienter ea sola praescripta, aegros a morbis sponte liberatos saepissime animaduertamus, quod in qua vires tunc susticienti nutritione retectae ideoque yrompte suo incumben tes muneri, solae saepe humores congestos, unde morbus, absumentes, momia eundem facile pellant; Contra eade perpera administrata , aegrsi difficile sanitate adipisci plana sit, quod eius scilicet vires satis iam morbo amictae, ulterius vel quantitare pastus nimia opprimantur, vel parua deficiant, atque Ita dein nequeant suo muneri sumcienter incubere . Sed ut conueniens pabuli quantitas decernatur, duo potissimum aestimanda
sunt, quorum unu, virium desideratam instauratio est, alteru vero mor-hosae pernitiei impedimentu, eiusque vehementia ν Quippe & si interdum vires instauratione . ex consueta nutritione, multam exoptent, morbus tamen tunc saepe impedimento est,adeo enim vires in aegris fi suis muneribus aliquando, morbi malitia, retardantur, quod nisi tum illae, tum morbus , perpendantur , inuicemque conserantur a illae nemph quousque pabuli instaurantis administrationem expetant; hic vero qua ration
ipsam instaurationem termittat, sane impossibile est, iustu pastus quantitatem determinare. Itaque vires praesertim vitales, ac naturales, certis operibus, & instrumentis , vitae fauentes magis, Bc conseruationem
potissimum illi per nutritionem procurantes ι aut in aegris proprium adhuc inditum robur obtinent; aut iam ab eo longε recedunt i utique si Primum, in eo duntaxat sese manuteneri indicant; Si vero secundum, instaurari adeo illae desiderant, quod tande suam integritatem attingant: Sane ubi vires manutenendae sint, illae consuet1 fere pastus quantitarem admittunt a Verum quoties iam a sibi indito robore illae decesserint, aut tunc oppressione, aut resolutione id illis eueniti Si primum, licet instaurari, relicique uniuersim ipse cupiant, non nisi tamen paruam pastus --riam admittunt, tum quia debiles in sint, pabulo multo conficiendo su Diacere minimh valent, tu quia oppressae illae cum fuerint, non vltro pastu opprimi, sed mavis ab oppressione subleuari tantummodo optant; Atta, men si secundum, hoe est, si ob resolatione antecedente vires infractae,& debiles obstruentur, necessitio quidem multu sibi pastum, ut integrὶ reficiantur, fost opportunum ostendunt, atqui ob sui langorem, tanto labori, quem interconficiendu eum essent passurae, minime suiliciuntJquare parce tunc ille exhibendus, de si saepius ipsum ministrare necessariuvideatura parcitas enim respondet debilitati, frequentia vero satisfacit necessitati. Qumqua interim animaduersione dignli est, semper & ubiaque consuetudine ovseruanda esse, secundum qua, interdum multum,
120쪽
tura sit; Qui namque multo pastu per sanitatem benE valent, his omnino in morbis maior pastus ad instauratione est necessarius; qui vero pari
co sani vivunt, illis in morbo, ad instaurationem, minor rationabiliter conuenit. Iustam attamen quantitatis mensuram impedit saepe turbat, que morbus , qui ob varia sui pernitiem, vehementiam vε, interdum mi. norem , interdum vero maiorem illam permittit i Siquidem morbus vehemens valde, atque potens extiterit, quonia tunc ille vires adeo impe tu inicit suo, quod consectioni desiderati pallus incumbere neutiquam valeant, merito iusto minorem pastum decernere opus est 3 Si aute morbus mediocriter vigeat, tunc fere quantum nutritionis ergo pastus expeti tur, tantum iure permittitur a Multoque magis si morbus ipse mitis, bla dusque fuerit, quoniam tunc ille parum vires infringens, eas ab Opere nutritionis mininad retrahit. Comparatis itaque morbo, ac viribusdquantum utiliter ad nutriendum pastus administrare necesse fuerit, notu apertumque fit; quonia si vires hunc multum optauerint, at morbuS tan tum non admittat, tunc in medio semper consistendum, vel partite salteincedendum est, quamuis semper copiosius, quam parcius nutrire operae praetium videarur, ex quo in tenui iacit E aegri delinquant; morbo velo permittente , siue multum, siue parum vires nutriri velint, semper quod expetitur, integre succedit. Sequitur ut tempus constituamus, quo aegrotanti, nutritionis ergo, pastum ad vires manutenendas, reficiendas ve, administrare, ut dictum est, nos debeamus a Et si imprimis ex consuetudine illud stamendum sit, tanquam tempus vere opportunum; certu enim
est unumquemque per sanitatem, ut plurimum, bis saltem in die & si etiam alijs saepius) nutriri consuescere, a quo iam consueto nefas est aegrumcedere a quod omnis repentina mutatio mala, & tempore praesertim la-gotis pessima sit . Quare&per aegritudine aeger bis etiam in die opportu nutritur, licet interdum 1aepius quando praesertim partita nutririone uti sit necessarium 1 ubi quidem a consueto recessiis fit, attamen maiori
utilitate quam damno i In hoc solo aeger a sano differt, quod non eodem diei momento semper pastus sibi permissus est, sed quando ipse sol si mi.
nus a malo afficiatur , minusque perinde concoctio in ipso intercipiatur, id vero saepe tardius, & saepe citius euenit, sed quod proprium sit, curantis medici esto iudicium. Caeterum praeterea ad opportuna magis aegri nutritionem deliberandam tolerantia virium expendenda est, quae sane temporibus morbi vari js, eiusdem praesertim morbi impetus, ac impedimenti occasione . necessario multiplex est aperindeque tunc si non omnino abstinendum a pastu indicat, saltem qua quantitate, &modo pastus ipse administrandus sit palam ostendit. Sunt namque morbi tempora quatuor, principium scilicet, incrementum, status, & decrementu; hisque ut mor-hus inceptus paulatim crescens, tandem stat, quousque declinet, ita vi. res per horuinitia quamqua validae, hoc ipso tamen ordine permutantur, infringuntur, vel intercipiuntur, ut pabulo conficiendo modo magis, modo minus aptae sint, Porro morbo adhuc in principio existente, ut nodum vires aliquoiacto cesserant, sed vigeant satis & parum 1 statu naturali distent, quelibet pastus mensura, quam vires licet amictae, expostulant, iure permittitur 3 Sed crescente iam morbo, quoniam insimul vires magis assciantur, pastus ideo quantitas minor semper conuenit ; Atque certe minor, cum iam morbus in statu consistat, ubi quia ille extremos iaIabores faciat, viresque, si vel unquam, magis afficiat, ideo nec ipsae , utpote nimis defatigatae, naultu pastus admittunt, nec ite morbus tunc eluia