장음표시 사용
91쪽
serit: posteaquam per solam tolerantiam, pateat diminutam, aut etiam
ablatam esse causam morbi antecedentem, ex qua fouebatur coniunctas per levamen vero certi simus , ipsam mei eiu 1 dem morbi sublarain esse coniunctam, per quam immediath morbus conseruabatur. Itaque ut vacuatio huiusmodi, quandocunque fiat, ea tum opportuna, tum per viriuxobur facta censenda est, ita sane si nulla compareat quandocunque praesertim illa utiliter expectari possit vires impotentes esse arsumetum praebet; Qtramquam adhuc illas simpliciter tales, ubique & 1emper minime Pronuntiandum sit; quoniam imprimis vacuatio, quae post omne coctionem regulariter, M 1ecundum naturam sucsedit, non semper manifesta
est, sed cius loco, interdum fit resolutio, quae insensibilis est, quae in qua fit, si humor peccans, crassus, S in sede a patentibus viis longe distanti Politus extiterit; veluti alias manifesta euacuatio sequitur, cum humor Muidus, vijs patentibus commodus collocetur; qui insuper nec paucus nimis, ted qui quantitate sua virtutem ad generose pellendum quodammodo inuit et: Vnde nisi iam haec adesse omnia euidens coniectura prae-Cetierit, lane deficiente vacuatione, quam manifestam expectabamus, de robore virium non dubitandum . Praeterea etiam vacuatio, quae per vim, citra exactam coctionem aliquando contingit, quamuis 1 aepe utilis,
α proficua aegrotanti sit futura, quia per illam, ferentibus viribus, saepe generose minuatur, quod peccat; quod tamen ex se necessaria non est, utpote quae praeter naturae ordinem sit, ideo si quando deficiat, minime vi rium dcfcctum arguet, sed humorem potius, virium ipsarum heneficio, intra modum ita 1e continere docebit, ut omni feritate repraesta, debitam coctionem expectet; Et si quandocunque quaelibet ex his vacuationi-hus etiam dimi iluta compareat, licet humoris peccantis semper copiam Prannentem , malitiam ve irritantem arguat, virium nihilominus Potentiam aliquam , debilem tamen , monstrat euidentem. Sed utcunque sit, cum uniuersim haec virium debilitas in morbis, vel ex oppressione , vel ex dissolutione oriatur, merito hic, S alibi etiam unde sit praemeditabitur; quoniam si talis ab oppressione sit, minor semper erit, quam si a di lutione fuerit, in hac quoniam virtus aperte deficiat, in illa vero
duntaxat impedita. reperiatur.
92쪽
in habitu corporis fiunt, mi quomodolibet iste conferuetur , pristinae sanitati restituatur , ultimo loco examinantur , roiar ab eis indo
E S T A T vi de robore virium, ex operibus etiam conserirantiabus , quatenus in ipso corporis habitu, tam inter instaui adum. quam intercurandum exercentur, iuditium fiat. Porro in v triculo, & hepare, pastu consecto, ad nutritionemque parato.& ibidem quod inutile crat Omniquaque deuicto, expurgatoque tandem aegri corporis uniuersi habitus, attrahendo, retinendo ,
Concoquendo, expellendoque, reficitur ; Attrahendo inquam pabulu, illudquotandiu retinendo, quandiu perfecte concoctum assimiletur, Minutilibus interea quibusque, sensibiliter, vel iniensibiliter expulsis, ex eo habitus reficiatur ; Id enim ultimum natulae conseruationi vitae incubentis est opus, per quod etiam sanitas,& praeseruatur, 3c recuperatur δει ex quo demum, ut ab effectu, licet de robore virium facere coniectura; Namque si pro viribus per sanitatem consuetis, ipse aegri corporis habitus Conseruetur, foueatiarque, certum est, robur innatum integrum esse; nollena si contra, & eo sane magis, minus ve id verum, quo magis minus opus rςcedcta consueto . Est enim habitus hic, ipsa substantiae uniuersi corporis moles, qua corpus belle consistens, vivificanti animae subest; vicianque ergo illa se habuerit, omnino ex conditione propria, quales naturae vires, interreficiendum, sanandum ve habitum, censendae sint, api Esatis colligi potest i Etenim conditio eius & sensibus quidem per se est
conspicita, & item mente ex sensilibus praemiis facile concipitur, obserua ta nempe molis proportione, dc consistentia. licet adhuc color non leue praebeat veritatis argumentum ; Proportio vero haec attenditur penes co- formationem , magnitudinem , numerumque, dc situm ipsum , penes quς. ciam iusta, &1 anitati congrua fuerit, penes eadem habitus etiam melior, A deterior erit: Unde posito omnia haec, alias naturae instaurationem molientis beneficio. congrua extitisse, iam vero per aegritudine , eiusdcm naturae operantis defectu, incongrua euasisse, necessarium est, at tractionis opera, retentionisque, una cum alimenti coctione, excretorum qire purgatione, in totius , vel partis habitu, eX quasi certa causa, inistercepta , diminute, seu perperam celebrari; contra, si alias res se habu rit ; robur enim tunc virium, ab eo quod per sanitatem inerat, parum diuersiam adesse, Operaque insimul omnia conseruantia sussicienter exerce ri. iudicandum est . Sed proportionem hanc ea ratione expendere opus est . qua illa respondet aetati: ut enim non omnibus eadem a natura inest qui diata proposito, ita nec Per aetatem quilibet a teneris annis eandem inditam conscrtiar, semper similem , sed cuidenter immutat. Proportio
nem sequitur substantiae conbstentia , mollitieS puta, & durities, cum raritate , ac densitate, pcr quae item, quasi ius cnectus, robur virium obser uandum
93쪽
uandum est i atque s mollities, & raritas praesto fuerit, nulli dubium
quin opera conseruantia imbecillius exequantur, validius autem, si durities smediocris ea tamen, quia excedens vitium est cum densitate aderit; haec enim solidiorem nutritionem indicat, illa tenuiorem. Sed quod de totius habitu dicitur, de habitu etiam partis intelligendum est, illudque merito, vel uno sensu recognoscendum , quando praesertim pars sensu percipiatur, quia dum cute obtecta lateat, &pereamium, quae tanquam effectus ex causa, bonam iΙlius, aut malam coditionem sequuntur, innotescat, mente tunc qualis fuerit perscrutandum . Verum enim vero ad meliorem boni habitus euidentiam facit color, si ille quasi roseus, flo-xidusque, nec defluus, sed stabilis sit, qui inquam verae sanitati congruit. Color quandoquidem praedominantem, vigentemque imprimis humorem 1equatur necessario, at sanguis purior, ex quo hic laudabilis color oritur, non nisi in vere sanis, nec non & in constantes, ac firmas vires hahentibus . praedominatur, ac viget, quanto igitur color vividior fuerit, tanto habitus melior aestimabitur, at quanto flacidior, feruidior ve, vel demum inconstantior, tanto deterior . At haec ipsa omnia quamquam extrinsecus se se in singulis quibusque corporis partibus Offerant, quibus maxime consentiunt internae, potissimum nihilominus semper in facie elucent. Facies etenim praecipuae corporis nostri parti, cereoro nempe haerescens, in quod nutritionis ergo, ob sibi inditum munus, non melior solu, sed & copiosior, ex toto corpore , influit sanguis; cirius dein faciei cutis a subiecta carne parum diuersa existens, quasi aliud non sit, quam summa, & extisa carnis faciei portio exsiccata, ideo quicunque, ac qualicunque in corporis molem induntur succi, conspectius hi ,-dilucidius in facie, quam in reliqua corporis cute efflorescunt, ut facies ipsa, quasi intoriorum corporis affectaum index, & sermo quidam tacitus censeatur; Facies itaque, quae primum mediocriter carnosa sit. & sibi seciandum m Iem , per sanum statum, similis satis, quae insuper colore florescens, vividaque sit, ut boni semper sanguinis copiam arguit, cerebro nempe, cuius illa magna pars est. eodem undique referto, atque ita vires ubique robustas ad rite sangui ficandum accommodatas adesse ostendit; ita contra, si facies, vel de recenti pertumida, vel mauis extenuata nimis, siue secundum partes contracta, & exsiccata, quae 5c vividitatem amisserit, palloreque, aut etiam liuore afficiatur, bonum succum deificere, bonamque nutritionem, Una cum viribus omnibus, diminutam esse, manifestum est argomentum ι Ex facie ergo ad cerebrum, Bd ab illo ad uniuersum corporis habitum, ob ea quae dicta sunt. naturalis omnis virtutis robur merito deducitur, nec in sanis solum, sed etiam in aegris; cum praesertim inde coctionis, & expulsionis validitas in eodem habitu coniiciatur, quippe ita bonam, vel malam in ipso nutritionem celebrari, & sufficienter quod moxium, & inutile est . in illo superari, forasque pelli constet . c aeterum
hamquam haec vera sunt omnia, ut inquam uniuersm habitus ipse corporis totius, vel item partis, ex proportione , consistentia, atque colore, integer, & secundum naturam censeatur, vel contra, deprauatus, & praeternaturam sit, atque ideo validas, vel inualidas naturales operationes in eo exerceri, subindeque vires robustas, aut unbecillas in ipsOmet esse,
rationabili coniectura constet ; Attamen ut hoc ipsum de habitu partis cuiusque proprio pressius intelligatur, quem sane frequentissime in aegiis particulatim nouisse operae pretium est, perfecto praeter proportionem. linsistentiam, atque colorem, ex quibus generatim conijcitur, quod
94쪽
queritur , adhuc alia negligenda no sunt, ex quibus res propius elucestititi inter haec huia oris in parte consi stentis, nior bumque iaci cntis ratio habenda est ἰ tum Qua te tuas recipitur, congeriturque in eas tum quatenus ibidem partis viribus ille regatur, tum demum quatenus inde earundem ope ipse pellatur hinc siquidempartis cuiusque robur secundum natura, quale , quantum ve sit, euidentius constet . Namque humor in parte, vel fluxione, vel congestione coaceruatur, 3c attractione etiam interdu; Congestio autem temper deteriorem partis cranditionem arguit, ea quan doquidem ex diminuta tum coctione, tum expulsione fieri consuescat; IIuic luccedit assilixus, qui debilitatem quidem recipientis partis osten-ssit, ex quo ca praeceteris fluxioni minus resistere videatur; quamquam ex situ id sppistulae etiam illi contingat a verumtamen interdum rariis afflictio, pr. et ertim dolorosa , causa est attractionis humorum ad eam, atque pro amictione maiori , maior citam rariis langor aestimandus est ἔReceptus in parte humor necessario consistit, nec inde ob viarum angustiam, nisi disti cile exit; dum vero consistit, vel coquitur, vel corrumpi tur , Atque dum coquitur, vel in partes di sibi uitur, M insensibiliter euauescit, vel in pus saliena. doloris testimonio, conuertituri ut autem suppuratio defectum ex parte humoris solum ostendit; ita distblutio, &insensibilis digestio semper robur virium arguit; Q d si corrumpatur,
Vii. um lunc cu;dentem langorem, per apertum caloris innati dei ccium,
S partis denique mortificationem, monstrat, dc humoris quoque certam verniciem docet. Ad haec nisi humor per coctionem sum cienter dissipatus, partis sanitati iuste cesserit, id enim in humore etiam peccanti ex robusto naturae opere obseruatur, si tame secundu partes omnes aeque factum sit, nec relictis crassis, solae tenuiores effundantur) sed facto per supimrationem abscessu, , solutoque continuo, foras erumpat, utique tunc icet noua partis amictio praesto videatur, vigente nihilominus virium robore, nec eo, ex astatim essum pure . plus nimis infracto, illa facit Epristinae integritati redditur; Et si disti cile etiam id interdum, ob iampridem parti ex humore prauo communicatam discras iam, obseruetur . Caeterum cUm alici ando etiam eueniat, ut dum adhuc sub coctione humornat, ille ex amicta parte, per transportationem, aperta praesentis morbi sanatione . vel diminutione, decedat; utique tunc licet afflictae partis r bur adesse constet, attamen quoniam, dum in partem aliam humor ira ducitur, sue id maiori aegrotantis malo contingat, ideo non semper ut bonum desiderandum . Itaque diligenter cognitis hisce, illisque prude ter inuicem comparatis, quid de virium robore in habitu totius, & partia corporis fuerit censendum , hac semper arte patebit, tandemque quantia,
Ac quousque ibidem apsa natura valeat, ex ipsis conseruantibus natura operibus, ita colligendum . Itestaret ut exopcribus eiusdem naturae persectivis, de ipsus mei naturae potentia in aegris, uniuersim saltem, iuditium fieret, verum tame cum opera haec ipsis viribus fouendis, restaurandis ve nequaquam ita faueant, excipiuntur aliquot, s ne quibus conse uantia opera nunquam integre exercentur) ut merito directh, vel tanquaesiccius, vel tanquam causae, susscientem probeant de naturae robore cinniecturam ι Sed eatenus solum in directe ut causae, vires uniuersim valerCOstendant, quatenus sane est verum quod hisce operibus validis prodeuntibus, & secundum rationem exercitis, vires omnes ad vegeta consueta munia quodammodo excitantur; in effectus vero, sed indirecte etiam.
quod eisdem perfecticis operibus ictis prodeuntibus, necesse est viro
95쪽
uniuersim languidas esse, quoniam stilicet spiritus ad robur earum desi. derati minimε sufficientes, utpote iam ex aucto morbo, atque simploma te, exoluti, subministrenrur . Sed ut perfectae hae tunc operationes si int, quae consueto naturae consentiunt, ira imperfecta earum est ablata, deinde corrupta, & tertio diminuta, augmentum enim perfectionem argu it, nisi ex violenta causa sit ; Αt insuper cum earundem perfecti uartim op rationum triplex si differentia, eo quod cognitivarum una, & loco mo- cluatum altera, ac genitivarum tertia videatur; utique hoc Ordine, ex his, de virium robore aestimatio facienda est a Quod nempe genitivarum dinferentia caeterarum differentiam longe praecedat, ut puta quia conseruantium differentiae contentiat magis, illique proximius accedat; Verum loco motiuarum differentia suum postea locum habet, quoniam post multa, vel uno motu, ipsa conseruatio foueatur, Sc vigeat a Tertio dc ultimo loco cognitivarum differentia ponitur, quae ut longe a vitae conseruatione distat, ita longe multum a significatione aliarum distat. Ergo de virium naturae Dotentia hactenus satis, quς profecto in aegro quovis nunquasimpliciter aeui manda est, sed diligeti facta comparatione ipsius mei praesentis cum praeterita, quoniam per morbum semper illa debilior, quam per sanitatem else consueuerit a unde. si illa per sanitatem fortis sit, per aegritudinem minus debilis censenda, quam si per sanitatem debilis, & languens apparuerit; ut autem quanti ad futurum aegri exitum praesagiendum illa aestimandast, percipiatur, omnia quae hucusque diximus, iubviroque statu, examinanda, recognoscendaque erunt.
auxili, in expugnando morbo , feruandisque
υιribus , ars cooperanti natura sit atatura
E Q V IT V R ars, cuius ope, natura frequenter manca, so-c pitavE, aduersus morbos, atque sinistomata , apposite exci-
ω ' m latur i modo morbi sint, quos iplag3er sese natura superare non possit, attamen artis accedente ministerio commode possit; -ndo morbi, 'quibus passim corpus humanum amisci solet, tum maiores , sevioresque sint, trim minores, benignioresque; atque ut hos facile natura per se vincere apta est, ita eadem ab alijs furerari, vincique soleti es adhuc alios inter morbos esse medios, qui ut persenatura vincere minimh valent, ita nec a natura sola vinci aliquado possint, verissimu sit. Dari insuper medicamera, vel intrinsecus vel extrinsecus adhibita , quibus humanii corpus praeternatura alteratum morbisque afflicta in melius permutetur, sensus ipse doceat. Posse idcirco naturam, mor- hos , quos per se sola non superat, hisce sufficienter suppeditatis, generose vincere, de hominem iam a mirim malis pristinae sanitati reddere, nemo negabit unquam 3 Suppeditat autem hare: medicina artium omnium Praestantissima ι quare post naturae vires, huiusce quoque artis auxiliuiti,
96쪽
porro eo naturae viribus superaddito, &cum morborum, atque smptomatum malitia comparato, euidens fiat quid tande ex mutuo eorum conflictu expectetur . Ars itque haec medica quamquam hominis ingenio, ex experimentis, quibus quotidiana necemias, ad proprias scilicet calamitates arcendas , praebuit occasionem, inuenta, propagataque est, non ideo tamen ea experimentorum duntaxat quidam veluti cumulus, seu farrago, longo nempe horum vi probata coli ectio, aestimanda est ιε quandoquidem nec temerε nec ad arbitrium illis utatur, quae communis vul garium hominum opinio fortasse est, sed methodo recta, ac necessario, sapientique consilio, firmis, atque sensatis praenotionibus, Optime instituto, in finem ea ita omnia dirigens. ubique ministret, seruata nemphomnium qualitate, quantitate, &ubique opportunitate, ut merito, Miure, dum diligenti naturae imitatione , suum illa studium, & osus omne Prosequitur, ut vita inquam hominis, ex his, salua, & incolumiS, quam ieri longissime possit, perducatur, quoddam idcirco quas naturae agenti Ssimulachrum eadem videatur, & sit. Caeterum cum pro posse solum, lirahqc munus ipsa contendat, & prosequatur, fit, ut naturae quidem adiu trix. aduersus hominum morbos, censeatur, & ut interdum etiam quasi opifex primarius sit, non nunquam autem, ut ipsa nu laus est usu S ita Plerunque tum frustra , tum perperam desideretur ; Inter praesagiendum ergo, ne multum, parum , aut nihil, illa sit aliquando curat:Oni morbo-rram profutura, Λ ne per se sola, vel una cum naturae potcntia , sani rati stopem latura, necessario examinandum . Itaque ut omnibus bene institii 'tis artibus, Quarum finis & s non semper certus, ille tamen exscrimento, rationeque duce, ut plurimum praesto est , hoc unum commune centetur, ut videlicet cum artifex propriam meditaturus potentiam sucrit, denecessitate primo quoque Neris ingressu, totius eiusdem Operis id cam ante oculos habeat, hoc est, sine sibi operis constituto, omnem deinde aletificiosi operis progressum futurum , a principio i per mediu, usque ad fine,
Praemeditetur . Praeterea Vero ut cuncta ad consequendum finem rco ui sta , iamque reperta, PF ratione disponat, atque ita ne eadem sibi inuicem directe succedant . in finem tandem ex voto terminatura , dii pcnti praemeditatione praenoscat s In hoc quandoquidem omnes artium vi.
res hactenus collocentur, quatenus inquam finis per artificem inremus, ex desideratis omnibus belle suppositis, inuicemque apte se habent: bus, potenter, & valide consequatur, atque sanE magis, minus Vc, quo meliora , deteriora ve fuerint Omnia . Ita proculdubio etiam Medicina, suae artium omnium praeclarissima semper est habita, Medicus inquam, intercurandum , Propriae artis potentiam , Madassequendum finem, hoc est aegri salutem, praecogniturus, prae omnibus operum ad med edoS mor hos desideratorum ordine sibi seruaturum proponens, postmodum Vci Orequisita ad ea instrumenta omnia accurate perquiret, recteque ea de sua mente dis onens, demumque prudenter in finem ona fila dirigens ; prosecto quidlibi per artem de fine sperare liceat, satis aperte praeuidet ἔ Idau tem eo euidentius, certiusque euenturum intelliget, quo omnia requisita appositius intento fini responsura se dum rationem inueniet. Quam obrem ille inter praesagiendum, duo sibi ante oculos ponet; primum erit conceptum medicinae opificium, hoc est, operum prosequendorum Ine thodus ad faciendam certo morbo medicinam praemeditata ; Secundum erit, instrument'rum desideratorum& inuentorum potetia, siue facultas , qua opus issum, Iecta eorum usu, in singulis nempe apta q ual ita te, susticienti
97쪽
sussieienti quantitate,& idonea opportunitate snpposita, pisequi, absoluique posse, ex ratione deducituri ex his quippe praevisis praesagium
facile euadat. Verum enim vero medentis Opificium, operum vh omniuperficiendorum methodus, siue ad conseruanti, quae secundum naturam sunt, siue ad pellenda, quuraeter naturam vigent, a medico fuerint me- te concepta, ex his ea potiminum deducenda est, ex quibus operum prinsequendorum necessitas indicatur . Indicatur autem ex viribus imprimis, dein ex morbo, una cum causis,&simplomatibns consequentibus i Ut res namque omnimodam sui conseruationem indicant, haec vero ex salute eorum pendet, quae secundum naturam sunt 3 Quatenus ergo medicus opera sibiIeragenda proponet, quibus res naturales omnes Seruari com-m h possint, eatenus quoque ille, vires ipsas, quibus potillimum intentus finis praelio est , conseruabita Morbus contra, una cum causia,& sim-utomatibus, demolitionem necessariam indicat; Quapropter ubi viribus fuerit consultum , si dein medicus pellendis omnibus praeternaturam praesentibus sibi sufficientem operum methodum proposuerit, quae adamussim quadret intento, utique semper, & necessario, illud cosequetur amniciens autem operum methodus semper est, illaque lain ad 1eruandas vires, quam ad pellendum morbum, aprime congrua, M subinde quadrat intento, dum qualitatem operum conuenientem, appositam quantitatem ,-Opportunitatem denique intento debitam, ubique seruaucrit medicus: alias siquidem contrarium sit necessario euenturum . Ergo si qui doctus prudensque fuerit, qui recta ratione, hanc exactam operum omnium ad curationem requisitorum methodicam ideam iam mente conceptam praemeditaverit, sane suae medicinae potentiam praecognoscet; an videlicet ea huiusmodi merit, quae multum, parum, vel nihil naturae lan, Menti sit opem latura, vel adhuc per se sola intentum assequutura sit, idque eo mabis, minus vε quo magis, minus vE euidenter operum omnium methodos in finem dirigatur i Quandoquidem saepe opera omnia, quae congrua curationi sunt, ac indicantur, rith designare liceat, prosequi autem illa non liceat. quod ex illis modo unum, M alterum modo, contra- indicantium occasione urgenti, minime permittatur; S sand pro certo morbo, vel simplor te, in determinato subiecto, ex determinatisquacausis, praecise proposito ; Quint inquam saepe fiat, ut corpus affectum,
asse,io. causae allicientes eius rationis sint, ut artem magis, quam naturam fauentem habeant, saepe vero contra, naturam potius, quam arte,&ispe demum utrumque sinaui, nempe artem, naturamque; atque se-
eundum has se habendi differentias permissio methodicorum operum inattis finem clarE elucet. Accedit operibus medicis praecognoscendis instrumentorum utiliter administrandorum delectus . Instrumenta autem haec ad conficienda medicinae OPera requisita. multorum generum vel specierum sunt, quorum uniuerum conditio debita, in eo posita est, quod primum talia sint, qualia indicantur a secundo quod tanin praescribantur, quanta desiderantur dc tertio quod opportuna temporis Occasione adhi-heantur . Talia utique sunt, si facultate ea donentur, atque virtute, qua operi artis commode semiant: Veniunt facuatatis nomine; tum qualitates actuales, virtuales vh omnes, quae adhibitis ad curandum instrumentis, naturaliter insunt; tum potestates, seu vires quaevis illis mei arte impressae, quando & illis, 3cistis, medica ipsa instrumenta donari, ut plurimum, sit operae pretium ι Illis pqrro, ut secundum naturam agant putaresti gerent, humectent,&sinuta praestent; Istis vero, vel ut secundum I a naturam
98쪽
mxturam operantibus, illis auxilio sint, vel ut propra secunta arte agant, Ille 'eo mota restituant, disiuncta: coniungant, &talia penhPlurima Leientur, quae assequendo curationis fini apte deserulant, quae scilicet,vemae secundum naturam sunt , apposite sauran tam sint, quomodolibeo aduersentur, &quidem in determinato, ac in aegrotanti, in quo ut similia similibus semper conseruantur, ita con-α eontrarijs destruuntur.Atqui 3 huc instrumenta post unam qiialitatem.iustam quoque mensuram habeant necesse est a Mensura oenuri riinim seu ouantitas, operi prosequendo, assequendoque fini, lusticiens
Vzbera quoniam si illa intra modum fuerit, ne Zel nihil praestet, ves id reliquum derelinquat, periculum est 3 Si vero modum iureret, ne
Inua.nouum morbi genus priori aduersum perpream inducat, time Vnde quo magis, minus ve proportionate mediocritati illa ap-: induabit i siue id Geometrice fiat, siue Arithmeticep eo magis, mI
inlisuha factura est ἱ Λt opportuno demum operi ea respondent, quam: mare secundum naturam habet, unde merito Opportuna eruti tenta, quae dum expetantur, usus eorum etiam toleretur . Expe--Λπuidem modo prius, modo posterius , pro ut eorum Vnum prius
ruim arterrum indicatur, quod vel ex Vrgentia prouenit; Vel quia unum, iteri aditum paret, aut saltem sine quo illud non permittamr i Toleranis:tis veto si duet erpetuntur, aeque ferantur a viribus, quippe inpe quae
tinuando ex se priora, quoniam feranrur minus, ideo ex arte posteriorarii Cum itaque instrumenta haec, quae ad Opera in aegiis peragenda in Itantur.&expetuntur, ut operibus eiidem maxime congruant, quali ouantitate, M opportunitati conuenientiam requirant, exequenismis veth idoneam, ne quando bis illa defecerint, non tantum vana, di etiam , einitiosa evadant, quod eis magis, minus vh semper continge-- consuevit, quo magis, aut minus eadem operi indicato per virium to- uiantiam sati actura sint ι Vtique dum quis potentiam artis ad asseque-Hum finem praecognoscere intendat, ut priesagiuml inde certius de morbiIitu faciat.instrumentorum desideratorum idoneam tum quantitatem, tum uualitatem, tum demum opportunitati conuenientiam hanc ita ex-isendet ut sibi subinde felicitas futuri operis quasi praesens repraesenteturaciam ex his maximh, ne multum, aut paucum, in prosequendis morborum curationibus, artis auxilium pateat; quando saepe qualitas instrumentorum indicata admittatur quidem , ted non quando oportet; praeterea N eorum quantitas alis
Quando conueniat, cum tamen non toleretur,' aliquando toleretur, non tamen sit concessa . Vnde non nisi omnibus accurate perpenss , de re Proposita pronum
99쪽
fauities , quanta iam fuerit , futura me ma
ior, aut minor , aduersus mirium ro
bur, aestimanda sit, ex propriis
A u V a post naturae, & artis Virri, seu potentiam, quam hoei λε, certamine dum futurus sesrom tantis extrus praeuestigarur, primo loco expendere necessariti fuit; Sequitur saeuitiei morbi magnitudo, quam etiam, occasione eadem, ut aliis diximus, secundo loco nouisse opers pretium est . Muities utique morbi, ea illius malitia est, qua sanitati insidiatur, qua inquam nos a recta constitutione decedentes tendimus ad interitum ι Siquidem ut sanitas, ea indita nobis constitutio est, qua inister vivos incolumem vitam degimus, atque illud, quo, ex propria 1 eruata eonititutione, id ipsum consequimur, fauor, i nouam beneficiumque, sanitas est ι ita cum morbus, praeternaturalis sit adueniens constitutio,
qua nos a recto decedentes morimur, dubio procul id quo iam labefactamur, morbi, simplomatisque malitia, vel laeuities censebitur; Galis ergo haec in morbis habenda sit, primum explicandum est nobis, ut postmodum quanta illa aestimanda sit, dilucidum fiat. Itaque morbus, cum
sinistomate, ex quacunque causa ducat Originem, aut appressione, aut dissolutione, vitae nostrae insidiatur, pernitiosulque nobis aegrotantibus est; quippe quod vita randiu constitat, quandiu vires naturae eam conseristiantes proprium munus obeunt, de conteruationi ipsi sufficienter incumbunt i atqui dum illae oppressae fuerint, vel di lutae, ut necessario amnis sueto: illae munere averruntur , ita certum est tunc vitam in nobis periclitari s Ex morbis autem cum periclitemur, ideo ne oppressione, vel dissolutione ex his id nobis eueniat, & qua ratione eueniat, colligendum est i de sane ex causis, & effectis, unde nos de re latenti. & lentius effugi E-ti coniecturam sacere semper decet. Effectus quidem tam oppressionis, quam di lutionis, langor est, seu virium naturae debilitas, sed undecunque ille proueniat, nullam unquam differentiam habet, per quam proprii principit dissimilitudo pateati quin immo similis ubique est, solumque
differt, secundum magis, atque minus ;& quamquam oppressio repentim Iaedit, resolutio autem sensim, attamen ob multiplicem utriusvis compli- cationem, disserentia haec minime constans est ι Adeo quod non nisi ex praegressis,&praesentibus causis langorem ipsum procreantibus, an op premone, vel dissolutione langor fiat, colligi potest . Si uectutem causas nasce in unam morbi speciem, siue certam simplomatis annexi vim, siue
demum in alterutrum causas, tam coniunctas, quam antecedentes referas placeat item addere procararticas ) neque enim alia oppressionis. di lutionis ve virium causa in aegris esse potest, unde langor ducat originem ; profecto examine earum praevio, quid ex illis coniectandum sit, non est aifficile assequi; si prius tamen quid per vires oppressas, aut dissis- Iutas censendum sit, satis intelligamus . Porro oppressae vires longe diis stant Dissiligod by Gorale
100쪽
stant adablutis, atque modo omnino distincto vitae ruinam intendunt ἔNamque dissolutae vires sunt. quae undecunque iam ita deficientes tunt,& quoad earum substantiam ut ita dixerim j diminutae, ut muneri etiam proprio minime respondeant, immo de inccpS perpetuo minus, ac minuSilli satisfaciant ; oppressae vero vires sunt quae quamquam adhuc quo dammodo integrae bunt, sepultae tamen, dc ab externo impeditae, opus suum ita diminute peragunt, ut iam deficientes appareant; Idque cum ita se habeat, utique ipsa morbi species, quam langoris causam Frimam esse supposuimus, tum vires oppromit, tum dissipat, sit bindeque modo vario langoris causa est ι Etenim morbus, vel similaris, vel dissimilaris est, si similaris, sane naturalis temperamenti turbatione vim naturae infert eui dentem, praesertim vero si caliditas nimia, siccitasque sit, quoniam cum haec solidas etiam corporis partes facile colliquet, facilius sine dubio te'nuem spirituum substantiam digeret, & absumet, subindeque vitR P distblutionem insidiabitur; per oppressionem autem potius, quando ni mia refrigeratio, humectatioque siliciat etenim frigoris illius fortasse
maioris tanta potentia est, ut calorem innatum, spiritibus impraesum aliquando reprimat, supprimatque, in manifestam vitae pernitiem, cui si ultro annectatur humiditas, sorsam id oppressione maiori succedet . At aequidem magis.ac masis utrunque, dissolutione inquam, & oppressi nem praestabat qualitas a toto lcmpera incto vitae inimica, quae morbo accesserit. Verum si morbus dissimilaris existat, quamquam per se vitae mi nime insidiatur, quod nec forma, nec numerus. nec situs, nec demum
magnitudo deprauata vitae ipsi per se plurimum officiat. sed compositionis duntaxat fabricam euidenter turbet, ut manifestum est, cum qua ad
hue vita stare potest a Nihilominus ex accidemi vitae adeo plerunque est infensus. quod nihil magis a Si quidem morbum d;ssimilarum, actio laesa, quam alias simploma diximus, potissimum sequitur, actio autem laesa
quantum ad vitae conseruationem faciat, neminem latet. Actio enim triplex est, vitalis.naturalis, S animalis; at quae vitalis dicitur, qua te'nus saltem uni ventilationi caloris innati, sue per liberum pororum V i uersi transitum, siue per spiritalium vocatarum partium , & insuper cor dis ac arteriarum sistolem, diastolemque, rerpetuo vacat, sanu tanto Pere ad vitam est necessaria, ut si morbus illam, vel obitructione rorOlu svel partium spiritualium impedimento, quomodolibet intercipiat, Op-yrestis,su catisque spiritibus, stibindeque calore quasi iugulato, im possibile sit vitam conservari. Actio dem naturalis sequitur, quae nixeperationi, seu instaurationi incumbens , quadan tenus licet amici R, adnuc nihilominus vivere hominem permittat , difficile tamen eli, ea vi tro deficiente, Iongius vitam stare, quando per iplam,& solidarum partium substantia ,& quae item spirituum est, perpetuo reparetur, sine qua reparatione, di Glutio euidens praesto est ; Inlii per clan hac cadem nam turali actione, excrementa quaeque pabuli confecti foras erpellantur, utique dum id perperam fiat, sticile obstructionibus, ac impedimentis
Plurimis, unde oppressio virium multifariam euenit, occasio adest, veluti quoque si interpellendum ea vehementior, quam feratur a viribu S, agat, semper dissolutionem spirituum , ac denique virium inierat. Ultimum locum obtinent actiones animales, quae per se licci patum conseruationi virium, &vitae deserviant, unus attamen morias adeo comi nisest, tu naturalibus, tum vitalibus, quod eius desectu, vix vitales ipsae. n dum naturales integre administrentur, quare Sc vires inde cum spiritibus, atque