Ars medica seu Curandorum morborum, affectuumquè praeter naturam, qui corpus humanum affligunt accurata, absolutaquè methodus. Accessit Febrium curandarum exercitatio. ... Autore Demetrio Caneuario ..

271쪽

idonea tranquillitas sit, quam perturbatio, si ri magis quins, quam

motus, quia 1enapcr animi magna perturbatio, spiritus, de sangui inem potentissime moueat, inflammet, & naturam vehementer distrahat, ut Prς sertim ex ira fit, in qua ab extra , ad intra, sangu is attractus euidenti simhferuet,& in febri magis, veluti minus tunc nocet tres, atque gaudium, in quibus spiritus,& calor ab internis partibu S, ad externas, effusus, qua- dantentis recreatur; Vtcunqtie vero sit, animi tranquillitas praecaeteris se-per, & Vbique, omni ingenio procuranda est, cum per hanc , quiete meliori sequuta, totas viribus natura sibi maxime incumbat ; Et motui corporeo, S sensuum, ac mentis a flectibus, communis est vigilia , per qua nempe, M aegiis datum est, te ic operibus exercoci & sane hanc licet Ob causam, vigilia necessario indita sit, cui de in ob laborem merito succedit somnus, hoc est ab opcre, alta , profunda ve quies, quae somnus appellatur: illa nihilominus semper, NI in aegiis roiit Lmum , tanta cum alcat est utilis, quanta exercendis pro pos e viribus desideratur, ut illi inqua postea debito succedente ibi lino, vires eaedem ab omni defatigatione subleuentur a Cum praesertim vigilia modu excedens, nD tritioni, seu rese ctioni virium valdu multum obiit, siquide somno ea aduersa cum sit, rerque coctio, atque nutritio melior celcbratur, utique nisi illa stoportio nem viribus aegri conuelaientem obtineat, vel una somni priuatione, nCnParum coctione, nutritionemqtie intercipit ;& Porro magis in his, Qui febri laborant, qui ob perennem virium amictionem, somno magis refici desiderant; In his etenim, obferuorem spiritus agitantem , vigiliae prς- ternaturam multae sunt, in eisdem ergo somnus maxime proficitus est; Caeterum uniuersim in inbribus, talis vigilia permittitur, talisque expetitur somnus, qualis laborem minime facere videatur, dia qui ad refociladas vires commodus sit; unde interdum, una cum vigiliis, ille etiam arte excitatus non negligendus, sicut ille saepe nimius, etiam cum vigilijs, reprimendus , dc intercipiendus est a Tantus autem esse debet, quantus cum vigilia, per medici prudentiam, optabilis appareat; qualido nimius&praeternaturalis somnus, per febrim, internas partes euidentius inflam. met, retractis nempe spiritibus , & languine ; Inrcrca autem caput humoribus , & vaporibus multifariam resertum, & simplomatibus grauissimis non paucis obnoxium reddat, ut subinde vires omnes torpore amictς magno*gri detrimento, ab opere sibi debito cadant; Vigilia veto immoderata, spiritus semeer cum sanguine aggitet, perindeque totum in flammet, &dum insensibiliter totum euacuat, palam ide, summa virium diolutione, nimium exsiccet; est autem siccitas lima caloris; quare M successive putridis succis acrimoniam, & vehementiam, indeq; acutiores effectus ubique, & in cerebro maxime, illa procurat a Sed Opportunitas utriusqtie , ex naturali quidem consuetudine colligenda, adhuelicet in febri s simplomatum enim

. varia Occasio est obseruandae diligenter accessioneS, exacerbationesque sint, quarum sane impetu , somnus excitatus , ob easdem causas, inutilis est, & noxius; at-

que iam per febrim ita viribus sit consultum .

272쪽

febrienti praeter naturam insunt , or febris inprimis , sis arte inflituenda sit , fumpto principio af,ri e , quae praeterfluens est , ma f.

ia procatarii a causa ducit ori- 'ginem , explicatur ,

CAPUT TERTIUM.

Ο R v Μ autem omnium, quae febrienti praeter natura inlunt.

v M vitae eius insidiantur, iam demolitione aggredi necessariura n m est, quando in hoe alio, post seruatas vires, curatio eius collocari videatur ν Cum tria itaquae per febrim amicto corpori praeeaeteris insint; & in primis feruidus ipse calor, qui accensus in corde, indeque nimium uniuerso laboriosus, atque molestus, ex magnitudine qua insitum superat temperamentu, febris nuncupatur; Insuper fic causa, ut plurimum, adsit, quae vel quod antecedens, ac coniuncta sit, proxime seruorem urgentEfoueat, &nutriat, vel quod illi adhu ς praeincipiens procatarticam vocant )quae antecedentis, perindeDe coniunctae una occasio esse possit, accedat 3 Et denali simploma saepisume annexum observetur, s vel hoc ipsum ex febri, vel ex causa ducat origine quod vitae maxime obnoxium est 3 Iure fit, ut tribus hisce prudenter, ae accurato recognitis, &in homine diligenter examinatis, recognita videlicet eorum tum conditione, & more , trum magnitudine, rationabilis eorundem demolitio instituatur, prosequaturque; Nempe labrili caliditati modus imponatur ι Causae eiusdem omnimoda destructio architectetur ι Demumque simplomati si quod lacritὶ regula procuretur i Ita

enim tandem sebrienti desiderata sanitas recta curatione restituatur; Uerum a febri, ut a qua primu laeditur aeger, sumpto principio, ea lane, cum morbus similaris existat, calida nempe, siccaque . E corde corpori toto communicata intc peries, non dubitandu quin suo illa cotrario facile corrigatur, depellatur ve, comuni quandoquide axiomate certum sit, simile semper sibi simile conseruari, S contrarium contrario ubique dissipari tIgitur quia labris calida , siccaque intemperies est, ea de merito a suo co trario, scilicet alteranti frigido, humidoque, propria sentiet demolitionem ι Caeterum quod febris non uno modo simplici se se in homine mittat, sed multiplici, varioque, quippe interdum vel solo praeternaturalis ealefacientis impetu imprimatur, ut eode dein quam qua omnino cessante, penitusque desinente, illa imprςssa, iuxta vim impetus, 3c subiecti dispositione, duret; Vt plurimum aute cilicienti, conteruantique principio adhuc perleverante , impi ila rei sistat, nec pride csse desinat, quin fomes, perque viget, omnino desticiat : Propterea sane factum, ut postiain satis, superque agnitam labris labefactantis praesentiam, necesse sit

ad cam recte pellcndam, Vltro ne fouente, conseruantemque causam ha beat, diligenter examinare, quando certum sit apud omnes, multipliciis bus licet refrigerantibus administratis ingeniis, interea nihilominus', peris

273쪽

An autem febris intemperies simplex sit i an illi etiam comes musa sit. utique, ut alias dictum est, non nisi per sumna medici prudentia ab initio percipi datum est, quando praesertim febriu omnium exordia pend ubique similia,&conspectus eoru confusi appareant; febres siquide raexitiales. quam salubres, alias statim atque exordiuntur, vehement r conturbent , alias aute leuiter inualescant, asticiantque, atque id saepe obseruetur, causa comitante adhuc , 5 saepe illa iam prido abi en te, unde nisi

ex relatis, & obseruatis accurat. expensis, de subiecti ite dispositione, caemcientis principis activitate praecognita, tandem effectus, hoc est febris, eum subsequentibus omnibus, eluceat, dissicile est assequi quod cupimus i Vtcunqne autem, si absente omni tam eiciente, qua conseruante causa, feruor nihilominus quadan tenus praesens sit, perseueretque.

non dubirandum quin ille, vel adhibitis refrigerantibus, oe, ut permissum est, humectantibus, etiam mediocribus, puta solo regimine vietiis tali, nisi solsam habilitatus, iamque penitus fixus seruor extiterit, de quo suo. loco dicendum ) comode superetur, & in modii linitati congruum redigatur a Attamen quod raro febris huiusimodi medicum expectet, quippe quae praeterfluens sit, & quam citissimh, per se, unius scilicet naturae beneficio, illa evanescat; Ideo solum alterius, cui adhuc causa comes est, habenda erit consideratio, illiusque curatio ex arte instituenda ι Vel ea ergo a remota duntaxat, prae incipienti nempe, M promtartim causa immiatate fit, atque fouetur, vel insuper a proxima seu coniuncta, post a ntecedentε, producitur, conseruaturque ι SiquidE ab utrauis causa, ut alias demonstrauimus, febris comodam habet originem a Sed dato illam ex proca tarticae vi factam conseruari, utique primum ne ultro augeatur, incumbendum diligenter ι Dein quod illius factum urget, tuto iucundo que pellendum, & penitus abolendum est; Ut namque duabus intentio. Bibus hisce uniuersa rationabilis cuiusque morbi curatiosumcienter conincipitur , illisque satisfacienti bus artis operibus curatio eade belle absoluisrur; Ita aeger qui febre amictus est, recti: curari,&pristinae sanitati, etsi dem omniquaque praehabitis, restitui optimε potest i Cum vero per cau- e subtractione, correctione ve priori intento sit satisfacitim, quia nemphintercipiatur morbi augmentum; at contrariorum usu lassicienti, secundae intentioni sit apth consultu, quoniam iam qui morbus factus est deinesse des nata Ideo sine si proca tartica, vel praeincipiens causa, a quatuc febris oritur, ac viget, auferatur, corrigatur vh, iam quide cessabit feruoriS augmentum, caeterum hoc apth praehabito, si successive frigida, de humida administrentur, necessatio seruor ipse vigens, hoc est febris facta, omnino esse desinet; Causae praeincipientes, ut non semel diximus, vel ad ea, quae nos ambiunt; vel ad assumpta; vel ad ea, quae a nobis in ips

mei fiunt, reducundar omnes a Porro ambientia, ut suo calore, per se, seruorem saepissime praeternaturale imprimunt, ita quoque interdum, Vel transpiratus impedimento, vel antiparistes, vel alias per accidens calefaciunt nimis, & febrim indcunt, quod ex aere passim, &aIijs dein illi in

opere aequiparatis, non raro experimur a Ad haee quae assumuntur, multa sunt, eaque sine dubio tum calefacienti facultate qua pollent, tumodo, quo alias calore in homine perperam excitare apta sunt, febrim frequentissime inferunt, quemadmodsi ex cibo, atque potu factu nos quo ei dia obseruamus , Demum ex actionibus nostris, praesertimque ex mineu feruor febrilis accenditur multifariam, veluti alias abunde est a nobis demonstratu a Qine dum ex ambienti feruor praeternaturalis accenda

274쪽

tur, siue quidem per se, ob aestues, &ardorem in eo vigentem, siue ex accidenti, per qualitatem aliam calorem quomolibet in nomine exacerbante, utique 'uantocitius ille permutandus. aut salte corrigendus est, quod hoc uno iusticienter procurato, satis superque consultum impedimento augmenti febris videatur ; Dein etenim propinerit, vel solo, It dictum est, refrigeranti victu, M pauci adhue aliis imperatis si his fueritorus in totius corporis restigerario, & in pristinam temperiem restitutio a Caeterum si ex assumptis, ingestis ve, & potissimum pastu, vel calidiori vel alias indirecte calidum validius inducenti, febris accendatur, indeque seruetur, dubio procul tunc quidquid assumptum fuerit, ne ultro persi. stensaificiat, quam citissime foras deturbabitur, idque nisil spontis succo dat, s succedit enim saepissime ) vi saltem remediorum procurandum, tum Per luperiora, tum per inferiora, tu quoque per viam utranque, quando ex his una in nime sat fuerit; Neque in opere cunctandum viqia , ob periculum degeneris febris, quae huic iam prope stat, nepe consistentis, ac putridae, ex crudis succis ipsis congestis facile putrescentibus genitae i Insuper lolicitandum opus, quonia, alias difficile admodum sit, refrigerantibus quomodolibet adminiit ratis, intemperie imprςssam emendare 1 Accedunt his quaecunque fiunt ex nobis, inter quae intempestiua, S nimia

exercitatio corporiSest, quae non raro, vigiliis, &animi affectionibus ad- .

iuta, praecipuum febris principia eth; Ideo si febris inde contigerit, me-iri rotunc, quiete. in loco frigidiori, imperata. M amictis partibus, longioci somnos nisi quid impediat) refocillanti, confirmatis; dum procul

tamen affectus animi interea abfuerint omnes, si nedus est aeger , deinceps quoniam ille, vel per se, vel adhuc refrigerantibus, humessintibusque, breui recreatus pristinae temperiei restituatur ; Et qui de hac communi ratione, ac methodo, febri S Omnibus, ex solis procatarticis principiis, oriundis. sufficienter consultum videri debet, tum ut quod illarum fueritiam pride i nchoatum, minime augeri valeat, tum ut quodcunque eam de facta extiterit, illud tandem penitus evanescat s Sed quamqua ut pia

rimum febres . quae ex solis procatarticis causis primo fiunt, praeterfluen tes, dc breuissimae sunt, utpote quς ex causis huiusmodi non persistenti bus, aliquantispersoluin conseruentur, coniuncta aute, per quam lon gius durent. caula carealatirattamen vel ob variam subiecti corporis as, feruorem recipiendum dispositione, & adhuc procatarticae causae operan iis modum longe varium, atque diuersum, ideoque tum directh, tu indirecte, calore praeternaturam corpori eidem comunicantem, aduenius

pissime ut saltem coniunctae causae vices gerens quidpiam praesto sit, cuius beneficio, febris licet simplex, dc a ibi a procatarii ea causa oborta, diutius,t men. grauissimo etiam laborantis periculo, in consistente inquam , sea putridam degeneratura, conseruetur, dc perseueret, porroque ad pericu tum hoc euitandum neceste sit, praeter iam imperata, quae de taciti as qui est concessiam, alia non pauca, illi, quod coniunctae causae vices gerit, aduersa accurato artificio, ira praescribere. ut quanto citius, eode dirupa to, cesset etiam imminentis periculi suspicio, cessetque consequenter ipsa febris . Id ipsum autem quod . Vt in pluribus, dictas agere vices aptum

natum obseruatiam est, una est pororum uniuersae cutis corporis intercia sto, a frigido arctanti, vel quopia altero astringenti, extrinsecus euidenter inducta,Win eo quide habitu magis, qui ira per se desus hunc aspectus,mcontrectatio indicat in existit, ut vel leuissima ultro densanti, co-- stringenti ve occasione oblata, facillime obstruatur, subindeque in eo invcaloria

275쪽

cris ventilatio intercipiatur, ut senior labrilis accendatur,x dureta Si praesertim, & maximh tune in aes o tenuioris sanguinis, calidiorisque. ac ideo ad esseruescentiam prompti, copia in venis supra modum urgeat 3 Accedit obstructio in parte corporis praecipua, ut si cachochimus, potissimumque si acris, vel alias pernitiosus succus, alicubi licet corporis citra

molestiam conquiescens, tande cuiusuis extenuantis, S colliquantis, et agitantis, transmittentis, attrahentis ve aduentu, E luo loco motus. Moreque tentatus alio praeter ratione decumbat; Etenim tunc alicubi iaobstructione pariens, & per hanc desideratam ibi ventilationem intercipiens , pro magnitudine, aptitudineque, labrilem feruorem accendit . ex quo febris praelio est, ac perseuerat, ut passim in febribus , qtras vulgus simplornaticas, accidentales is appellat, nos obteruamus; . Rumobrem viai sequamur, quod cupimus primum qui de recognito eo, unde preternatura, fouetur calor, eidem postmudum quanto citius ita architectanda destructio est. vi subsequenter calor exuberans reprimatur ; Atqui ut unius dembliendae obstructionis exemplo, alterius cuiusuis etiam, febrim, ex proca tartica causa, repentim fouentis, demolitio fiat conspicua, hac profecto methodo prudenter operabimus; Dum ex ibia uniuersae cutis condensiatione obstructioneque, ac perinde prohibita venti- Iatione, febris adsit, sanε post omne astringens, condensansve sublatu. cuteque uniuersim pro posse laxata, & potas totιus Quantocitius reseratis, Vel per tectum corpus satis, vel solis forum administratis frictionibus, nodubitandum ainaltem victu refrigeritet nitituto, febris ipsi reui euanescat; Quod si praeter prohibitam ventilatione, sanguinis, tetmioris inflammati copia vltro in venis urgeat, necesse qui de eit obitructione qu1uis, si fieri possit, abolere, veru quod vigente plenitudine, auliue alιun- .de etiam obitructio euidens vigeat, &, quod magis est, putredinis Periculum impendat, unde demum febris consistens euadat, profecto ut ab

eo curatio sumat exordium, ex quo etiam maius imminet damnum, me. Tito vacandum inprimis vacuationi sanguinis est, de , quatenus vires ferant, ille sussicienter minuendus, quoniam postquam repletioni satis sat

cursum, tuto, uni desideratae totius reserationi, citra usum aegrotantis

damnum, frictionibus, ingeniisque alijs, tecto corpore, ut praemissum est, vacare licebit; Ad haec autem, si cachochimus turgescens succus, vel post extenuationem concitatus, alicundh transmissus, a Ilo ve attractus, E sede sua deferatur, atque ita ibi, secundum obstructionem, inflamationem etiam pariat euidente, a qua febris, utique tunc primu sublatis praecedentibus omnibus, per quae dc cachochimus succus in parte deis. fluit, ad eam Q attrahitur. 6c unde illius turgescentia, concitatio vε maior futura censeatur, mox M quanto citius abolenda veniret obitructio , inflammationis origo, attamen quod humor in parte consistens, obstructionis est auctor, ut nisi eo sublato, frustra curatio prosequatur, utiquenquitur, ut ab euacuatione ipsa necessario inchoandum sit, sed perperam consistentis iam succi evacuationem tentamus, dum interea nouum ill .us decubitum permittamus; ergo ipse decubitus principio intercipiendus erit, immo& origo illius quanto citius extirpanda, coercenda ve, videinceps quod iam consistit, opportune evacuetur, 3c si quando similliemelque virunque praestare concessum videatur, saluberrimunt semper sit, aegro furarum; M breuius siquidem utilius tune necessitatibus omnitas satisfiat, deterioris mali venturi omnino sublato periculo; postmodumitem, vel uno victus regimine restigeranti, ac humectanti imperato, 4 calor

276쪽

ealor omnis praeter naturam impressitu reprimi poteriti Sed de &bri his iusmodi, quam omnes simplomaticam censent, potiori loco dicendum LIam ex his fallem colligendum, quod dum febris, vela sola remora causa, nemph procatartica oriundat vel item si ab aliquo subsequenter, per einde causam, repentim excitato, obstructione puta perseuerante, Vidi-lctum est, aegrotantem efficiat, hoc uno, tum causae eiusdem procatarii eae depullae, ementitae ue , tum demum ab eadem natae obstructioni gia ficienter abolitae exemplo, post rectrum victus regimen instituita, quid lin febribus reliquis hac ratione Productis, ex arte procuraudum uerit.

notum esse.

qua putrida ess , indicatur 3 Sed priori loco quatenus per euacuationem putridi secet ipsa m eqscientis , in

tercipiatur . illius augmentu- , . quo genere euacuationis, ac quo instrumenis 'ito id a medico tentaniam . demonstratur .

in praeterfluentes , quae paucorum dierum sunt febres, 'quuntur consistentes de putridae, in quas ille, vel unius causae

fouentis, conseruantis ve perseuerantia, quam facile trans . mutantur ; M de his ideo successivo sermonem habitivi, ea- rum merito curationem diligenter explicabimus ir cum potissimum ex ipsis humana corpora longε frequentius labefactata, corrupti nis, & mortis periculum subire perpetuo observemus, & nisi raro, ac esse. ficulter, per se, absque arte, sanari verissimum sit; Atque id ut ex voto succedat, utique post corporis afflicti constitutione sufficienter agnitam, praecognitamque febris spcciem , eiusque eausas, de causarum fomitem. sede ve s Indicationes demum ex his ad curandum necessarias rationabili mente decernere, et idemque congruis operibus, Zc instrumentis, satisf eere, operae pretium cst ; tum ut quod febris, vel causae iampride apparuerit in via, id quanto citius intercipiatur, & ab omni augmento auertatur, tum quod virtuti iis oliquando iam consistens fuerit, illud breui . tu. to, atque iucunde demoliatur ι hac quoniam ratione, integra, absoluta. ciue laborantis sanatio omnis sit subsequutura a Itaque febris haec, cuius

λrmam, quidditatem x e propriam , distata caeteris, quipph una cum illis , calida quaedam, siceaque uniuersi corporis intemperies fit, M similaris assectio existat, per quam illud ita laesas suas habet actiones, ut faeli tendat ad interitum; nec insuper nisi quia stabilior, quod stilicet firmius. iupra quas praeterfluentes dicimus febres, illa consistat, & nec ex se sola. sed a putridis in corpore luccis ex his enim putrida febris nuncupatur fomitem habeat, a quo conseruetur, S duret, propriam duntaxat habeta disserentiam videatur, qua ab habituali, seu mira etiam distata rim Ptere

277쪽

merea sanE primum, quatum ad ipsam spectat, ut morbus est, nihil aliud

quod ad sui directam faciat depulsione indicat, praeter unam simpliceat

terationem in contrarium . qua inquam corpus uniuersum refrigeretur,ti humectetur, squod & febres reliquas, ut febres, indicare certum est ut scilicet illud pristinae temperiei restitutum, suas omnes actiones inte- νε prosequatur, sanamque vitam degat s Praeterea vero cum labris irae non solis promtarticis ex causis excitetur in nobis, sed insuper proxim*adnatam causam habeat, a qua facta longius perseuerat, bc sine qua non sicut habitualis, de qua suo loco dicendum) seruari ullo modo nequit; Hinc merito factum , ut post unam indicatam proca tarticae causae s si aderit adhuc) calefacientis depulsione, & illi, ad reliquarum instar se tum,

congrueres pondentem refrigerationem, quam recto victus regimine instituto potiuimum consequim tar, operae pretium etiam sit causae eiusdem proximae, comitiantisque, demolitionem aggredi ι Quia haec aute causa Purridus succus est, qui, certis sedibus, nostro contentus corpore, ex im

Praesta putredine, excandescens, feruoris immediatus auctor, e conseruator existit; Illi quidem idcireo euacuatio inprimis conuenit, verum tamen qu ue alteratio , qua , post qualitates plures eidem praeter natu-xam impressas, putredinalis etiam excessus, siue ut in putrescenti est, siue ut a putrefacienti solicitatur , qua dantenus reprimatur, est necessariar quod febrim hanc putridant, inter aegrotandum, non pauca comittari simplomata consuescunt, vel quod illa febris, vel souentis eius causae im consequantur, actionum inquam rum vitalium, tum naturalia , tum animalium, ut obseruamus, quae dum prauitate sua aegrum labefactant, ita plerunque rectam medendi attem, curationemque desideratam retardant , peruertuntque, ut vel ex his solis, non raro, ille periclitetur ; Iuctideo factum, ut intercurandam febrim hanc, simplomatum quoque prπ' sentium magna ratio habeatur, non quatenus quide depulsionem illoru, mri postposita, atque causa, praeter institutum ordine, aggredi conus mens sit, quando simploma morbum, vel morbi causam consequens, nonnisi morbo, vel causa sublata, pςnitus essedcsinat; quare neque tuc illius primum tentanda curatio, utpote quae nequi quam subsequutura

sit, sed quarenus duntaxat lenitio inde succedat, quoniam haec facilε ex. P stari ab arte possit, at qua methodo, quibusque ingeni js id speciatim Irocurandum sit, suo loco infra latissime demonstrabituri hic autem si

um, quae febri ipsi, proximaeque dc annexae causae eius depellendη conueniunt , aperiemus ι Igitur praeceptis methodo nostra traditis perpetuqinnixi, sebris putridae , exsuccis putrescentibus ortae, curationem instituentes, abeo inprimis prosequendo scopo exordiemur, per quem febrim huiusmodi iam inchoatam intercipere, M ne ultro maior euadat, impe. dire intendimus 1 Etenim postea secundo scopo attendentes, quod labris eiusdem iam factum fuerit, ex arte, debitis i instrumentis, adhibitis , dparuςre docebimus a posteaquam perperam medicus morbum tollere sua arte intendat, quem interea validiorem, dc vltro piarentiorem euadere posse ipse permisserit i Intercipitur autem febris augmentum, vel uno emcienti causae eius obiecto impedimento, quamobrem cum sebris hee Putrida a putrescentibus succis oborta ulterius crescat, & maior successi-ue ςuadat, at icta praesertim putredine, tum extensive, tum intensiue; huic uni ideo arcendae putredini, ab ipso statim morbi principio, sedula diligentia vacandum est; Iam incho in autem arceri putredo consueuit,

y auci auonςm, calori quidem, caeterisque putredinalibus qualitatibus aprosith

278쪽

apposite resistentem, verum magis euacuatione putrescentis materiae, Millius item, quae iam ad putrescendum accommodata inest, cum non simul ex qualitas, sed ea annexa materiae, putridam febrim faciat; Namque hisce rectis, prudenterque praescriptis, S profectu utis, putredo etiam inchoata cessat, vel saltem remissior fit, extensue sane per euacuationem, intensiiue vero per alterationem ; Quare vel ipso hominis febrientis o cursu, statim atque febrim ab humoribus putrescentibiis natam medicus

recognouerit, ut quanto citius illius intercipiatur augmentum, congru1 praescribet, adhibebitque alterationem, dc euacutionem ; Nec interea tamen quispiam audiendus est, qui humores tum iam putrescentes, tum saltem putredini aptos, minime fore quanto clii is euacuandos, sed post partes principes, qua se contra aduersa tueantur coroboratione, munitas, seruatasque nutritione vires, alterandos duntaxat, immutandos, asse-ueret, vel quia fortasse putauerit, humores tunc non quantitate, sed qualitate peccare, perinde non evacuatione, sed alteratione tantum, ut prath proprio contrario, pristinae integritati restituendos, vel quasi verum opibnatus, humores quomodolibet praua conditione donatos semper sola posse alteratione emendari a Quoniam hoc a dogmatibus vere medicin qalienum est, quando iam certum, & longa sit obieruatione confirmatum, humores praua conditione praeditos non itemper tota alteratione emenda

ti ; Sc licet his, qui parum, nec multum a propria symmetria distantes sui. dum adhuc tamen mediocri, pro viribus, quantitate donentur, congruis adhibitis alterantibus, id facit E sit concessum ; his nihilominus , quieuidenti putredine , quae iam vires imperat, superatura ve est, ut nec ab illis vinci, Sc in modum redigi aliquando valeat, manifestE assciuntur , ex his immo iam vitae periculum immineat, imminet enim in omni putrida, nec unquam ab hoc peream tutus mediciis esse potest nusqu1 alteratio per se sui sciens est, sed insuper euacuatio velimus nolimus est necessaria, cum non solum quantitas, quia supra vires sit, ideo euacu tione indigeat, sed & qualitas , dum alias commodius, ac citius corrigi

non possit, euacuatione subiectae materiae, quae tamen peream toleranter attingi valeat, minuenda sit, atque si per tolerantiam liceat, pςnitus abolenda ; sublato enim accidentis subiecto, i plum quoque accidens co . sequenter, ac necessario desticit, vel saltem quod illius rellat, facilius alteratur, corrigiturque 3 Quamobrem nos ex arte, putredinem quanto citius, putridis febribus apparentibus, intercipere cupientes, non alterantia solum, sed & euacuantia etiam apte administrabimus ; Ita si quidεω extensiue , ut dictum est, diminuta putredinis materia, putredo ipsa reprimatur , sicut quando prorsus ablata, omnino aufertur, & vltro alteratibus, ac alexi teriis adminiit ratis, eadem, dc si non omnino, emendetur, qua dante nus saltem coerceatur , dc intensiue minor fiat; Id autem cum ita se habeat, merito ne promiscue, bc indifferenter pera haec exercere liceat, vcl potius ordo in his ipsis aggrediendis desideretur, videndum prius, ut inquam ob tutiorem eorum institutionem, quid priori loco, quid posteriori, facere necesse sit, praenos Ptur ἰ Itaque posito alterationem, Zc euacuationem semper fore necessariam, utique alterationi prae- inittenda cuacuatio est, quia sublata, vel imminuta copia.alteratio circa residuu potior, dc sine damno, sit lucccssura i quod certb minim Ee uenturum, alteratione, citra optatam euacuatione, celebrata ; alterantia n-

qui de in putridis, siue primis , siue secundis qualitatibus agant quam qua frigida, cum perpetuo attenuent, detergant, M succisiue aperiant, facis

te per

279쪽

urgentem copiam , ob intimius deduetam, impactamque materia, non obstructionis pernitiosae solum periculum inducunt, s ed& detrime.ti maioris, partium praesertim internarum principium, ad quas aliquando, alterantium bςneficio, humor qui prauus est, pronciscitur, suspicionem euidentissimam afferunt 3 Igitur ut euacuatio semperptaemittenda. ita de ea primo loco agendum est nobis, de alteratione vero secundo, Euacutio quae quod putridum est ,.vel ad putrescendum aptum, Epropria sede deturbat, &forareducit,. altiplex esse potest, quae autem in prae sentia desideratur, ea sane non quae sensim, & insensibiliter, per quascu-que etiam angustas vias, fit, sed quae tum pharmaco, tum phlebotomia. cui denter, & generose, patentibus vijs, celebrari consueuit, illa iure proponitur ; polleaquam eius ad assequendum intentum potentia indicatur. tu ex peccantis humoris sede, e qua nempe ille recta curatione dimouen-ὸus, &educedus est, tu ex modo , quo inde educitur forasque pellitur ι Insubribu4 etenim putridis, non sede eade semper, putrescens humor, qui febri causa ςoniuncta est, aut qui saltem coniunctae pabulum iugerit. ec qmςcedens causa dicitur, locari consueuit ι Namque per febres hascasaepe, qui putrescit humor, stat in venis, saepius vero extra has, vasis ne- thalijs, ut insuperioribus dictum est; si non raro etiam humor, quialtem peccantis pabulum esse potest, qui inquam antecedens febris causa dicitur, promiscue collocari soleat ir Idque quoniam verum, verissim ςerte etiam erit , propitiam, appositamque sedibus ijsdem generose evacuandis phlebotomiam esse, ac pharmaςiam, quando phlebotomia , sectis venis, inde ad libitum contentos humores educat, pharmacia vero ex reliquis sedibus, immo etiam ex venis, euidentissimo irritamenti experimento, stantes succos dimoueat, & per secessum copiose exinpellat , Atque ideo cum primus curantis scopus sit, putridae sebris augmentum , intercepta putredine , per ςuacuationem , prohibere, illum merito dςpulici h0cini frumento, pharnucia videlicet,& phlebotomia,

assequi tentabimus ; Dum enim humor peccans euacuandus extra venas totus extiterit, ut serς semper in intermittentibus febribus obseruamus,

tunc potissimum pharmaco uti licebit . cum phlebotomia inde dissicile humorem educati Atqui dum humor ipse peccans invenis utili adhuc succo permixtus sedem habeat, habet autem in continuisὶ tunc 5 pharmaco, S phlebotomia euacuari ille apte potest; eo quod scilicet pharmacum suo ex pellentis virtutis irritamento, a quocumque corporis πι- se, unam cachochimia tollat; phlebothomia vero quasi fracto vase E venis saltem indifferenter contentum humorem omnem e fluere generosὶ sinat; at dum in venis & extra venas simul putrescens humor collocetur. qui Se inde febrim faciat, ac foueat, tum inquam continuam , tum inter.

mittentem quod 'pe contingit) utiliter&pharmacum,& phlebotomia

ad intercipiendum putredinis i & febris augmentum adhibetur, S porro ad abolendam causam labris antecedentem, & quoque quatςnus liceat coniunctam; Atque hisce sic se habentibus . faciJe utrius vis horum instrumentorum qualitas, quantitas, & opportunitas in curandis febribus omnibus erit conspicua,&sane primum qua litas, ex ipsa humoris peccantis sede, ut dictum est, quod sane humor siue antecedens, siue coniuncta labris causa sit) ubi in venis existat, ut per Lbrim continuam euenit, earum reseratione, per sectionem, euacuandus est, quoniam vero hae ab hepate omnes, tanquam a sonte, humorem quemvis recipientes,

quasi viae ductus cundem Moquoversum per corpus omne deferentes, 1 ι naturq

280쪽

naturae dispositione praestanti, ita se habent, ut illarum ouatque, quaerit.

tibus dextris totius inseruiunt, ε magnae venae, praecipuo ne tis demum, sub dorso, ab imo ad summum extensae, dextro latere, habent exordituri, indeque diitribuendum humorem recipiunt, quae autem partibus sinistris humorem sugei Lint, omnes e sinistro; hine factum est ut in eostem corpo tis latere semper patens vena secanda sit, cui illa humore peccantem con tinens communicauerit, nempe in dextro, si illa lateri dextro. M in sint-stro. sa sinistro adii reui adhςsio etenim secum portat fibrarum rectit ginem , iuxta quam ob certum consensum , tum euamatio, tum revulsio, cuidenti experimento, commodius succediti &si ubi peccans humor iuuenis maioribus sedem habens, nec magis dextrum, quam sinistrum cor νoris occii pet, ut illi ideo indifferenter venae corporis patentes Omnes. pari consensu, communicent, quod in continuis putridis febribus, ut plurimum, obseruamus, runc quaeliber patens vena, citra delectum , uti liter secari pqnit, utilius licet, Meuidentiori aegrotantis bono, interior cu biti virusque, sed magis dextri vena, quae a vena magna plurimum, & ab hepate, fonte humorum, breui via validissimε prolicit. Sequuntur se-bres intermittentes, quarum focus omnis, causa, extra venas, in me senteri j puta viis, εc adiacentibus vasis. residet; In quibus propterea fe bribus, nihil per se, sed per accidens solum, aliquid ipsa venarum mai xum per reserationem iam euacuatio prodell, quod nempe illa, propriam earum causam, parum, vel minimE attingat; Siquidem mesenterii vasa. a vena porta tantuni suam durant originem, quaecum vena caua parti habet consortium, cum per eas propagines solum ipsius illi communicet. quae cum cauae venae propaginibus in te re coniunguntur, ac conueniat, mutuisse amplexibus excipientes; quamobrem tum loci liuercapedo. taviarum angustia, desideratae euidenti,& praesentaneς humorum, inde. rer venarum maiorum reserationem, detractioni, impedimento sup t. Immo neque per eandem reseratione euacuatio inde optanda foret, cum ab his locis . reuocati, attractique in venas vitiosi, ac putridi humores.

saltem qui fluidi, A ad motum parati febrem comittentes sunt, probum sanguinε ,& laudatos humores, putredine inficerent, qui febrim intermittentem continuam facerent , Et si cum perpetuo ab hepate, admos enterii vasa, quibus chilus ad hepar sertur sunt haec etiam de genere veno in una integris confectias iam sanguis alendis intestinis destinatus sensim traffundatur, undex quasi antecedens intermittentis labris causta uendae coniunctae in metenterio residenti apta, sepe originε habeati Idcirco tum ad abolendam hanc saltem veminuendam, quando pra

sertim in venis ipsis totius, humorum & sanguinis copia urgear, undemni unctae chusae sonaes coniiciaturὶ tum ad cuiusuis suturi simplomatis. ex inflammaro per febrim sanguine, euentum, augmentum vh arcendum, re intercipiendum maiorum venarum resera tio, per intermittentes etiam febres, ex arte utilis,&conueniens est i inaltem occasione, eadem similiter deligenda veila est, quae vel humori in dextris vigenti, ut th tertiana , perquam bilis circum iecur stat, vel in sinistris ut in quartana, per quam melancholia circum lienem residet, .que respondeat i In quotiridiana enim, quae sere perpetuo ex pituita a capite est nisi interea humor pituitosus alicubi congestus, bilique mixtus, atque una putrescens, aliter ageudumpstendat 3 virili suis cubiti vena sufficiens erit cum ex his maxime undecunque corpori ἔ euacuatio,&reuulsio etiam habeatur; E-

renun suo ipsarum positu, e propinquo, venam magnam, unde in retia: Maa