장음표시 사용
331쪽
i s . mitum Opera tumultuario pontem resciunt, crates & aedium sores iniiciunt, quae ex proximo incendio superfuerant,cquos pontem framis traducunt,subsequentes pedites monent,ut ad custodiendum aditum maturent,pontem maiori otio firmiorem instat rcn quo redeuntes ex equo transire possint. His persectis rebus fugientes hostes ins qui pergunt, quorum alis recta Marvillam contendebant, ubi Roxius cum quatuor peditum millibus & aliquot equitibus castra habebat, alij Motam Boscanam se recipi bant,cu i proxima est arx quaedam.Sed isti tanta celeritate non potuerunt uti in fugiet do, quin serentarij nonnullos assequuti caperent, Sc opimam praedam circa Motam&sylvam facerent. Quod si hominum satis magnus assuis et numerus, qui Saucnati su sisteret,incredibile damnum hostium finibus intulist ent:sed quum vererentur ne Ro- ab
xius Marvilia profectus eos reditu intercluderet, Lillerium cum praeda reuertuntur.Roxius a suis igientibus ad arma excitatus,cum equitibus circiter quingentis nostros procul subsequebatur,quos tamen nunquam adortus cst.
C A L. Mais hostes qui Bctunae praesidio erant,Lillerio tribus passitum millibus, certiores per exploratorcs facti magnam plaustrorum multitudinem e nostrorum castris emissam cste,quibus ingens farinae copia Lillerio adueheretur nam nostri pistrinis illic instauratis cibariis molitis castra iuuabadde hoc comeatu intercipiendo costium inire coeperunt. Itaque in exigui pontis aditu,quingentoruBetuna pantium spatio mille quingentos pedites in insidiis collocant,equites circiter trecentos emittunt, qui nostris iter ante Ligerium praecludunt,ut eos inter se &pedites in insidiis latentes intcrciperent.Ita io quadrigae omnes & bigae capiuntur,atque una cum cis qu stor quidam,qui apud semille quingentos coronatos habebat,quod pretium crat farinarum Hostes in his capio dis tantum clamorem attollunt,ut Lillcrij exaudiretur.Nostri qui illic crant, initio qua strepitum S equorum hinnitum audirent, suspicari coeperunt hostes e castris Marullulanis ad se opprimendos subito adueni sic, id eo magis quod in paludibus quae Marvi LIam spectant munitiones ad selum ipsum dirutae fiterant, Vt aditus centum quinquagi ta pedum in longitudinc pateret.Itaque initio ad locum fit concursius: deinde lectis p ditibus ad seruandum aditum collocatis,Martinus Bellatus cum centum equitibus cyeditur,ut rein cerib cxploraret.NO multum procellera quum Burgundioncs conspicit praeda agentes. In hos nihil cunctantes impetu tanta vi faciut,ut illi nostrorum adorici tium multitudine nondum planc cognita fugam arriperent. Ita plaustra,cquo capti- 'vos,nuinos nostri recipiunt,& hostes in fugam praecipites ad ipsum usque insidiarum locum agi mi. Pedites qui illic delitesccbant, conspecta suorum equitum fuga ad arma conclamare coeperunt quod ni fecissent,nostri in illorum insidias sese incauti coniici bant. Sed tympanorum strepitu moniti, sensim conserti se Lillerium recipiunt, praeter praedam reccptam Captiuos sex cataphractos& octo arcitenentes ex turma Roxima adduci int,praetcrvnum qui ab hippos clopista interfectus est,& alios fauciatos atque prostratos.Quod nisi imbris interuentu nostri sesopos incedere prohibiti suissensimulto plures intersccillent:praetcrea nostri lubrico itinere quum Victoriam urgerent, o
bro labebantur. , T T REX pcr crebros nuntios quum certior fieret hostium copias Pedemontanas ino,. dies augeri,Germanicum peditatum proxime conscripnim breui illuc iter parare, supplementum co mittere cogitarat Itaque quum satis haberet quod eo anno Hedinum cepisset,ac Sampaulum ut quidem existimabant,communis et die Maii tertio Pernis profectus, Contaeam non procul Albinio venit. Inde millo nuntio ducibus imperat qui Lillerii substiterant, ut se stabsequerentur, oppidum incenderent, monacharum dia taxat aedes ac reliqua templa rescruaren muros quam plurimis pollent locis toto ambitu dirucrent,ne hostis occupato rursus loco Teroanae δί Sampaulo molestus esset. Haec illi ut iusti erant perficiunt.Rex ad Contaeam quinque circiter dies commoratur, dum Sampauli opus promoucretur.Eo tempore comes Gulielmus Fustembergus Ger manos qui Attrebatibus praesidio crant,chim in regias partes pertraxerat,quibus trimestre stipendituri debebatur, S sacramcnti religione liberati erant. Quare is adiuncto Annobaldo & ferentariis equitibus quibus ille uniuersis praeerati incursione Attrci, tes usque contendere decreui eo constio ut Germani specie praelii committendi eri ptione facta se cum illis coniungerent,atque adeo oppidum defensoribus inane facili negotio
332쪽
negotio occuparetur.Verum Dis anus comitis Burani filius timore aut suspicione quadam motus,ne id accideret quod Fustembergus intendebat, egredi eos nunquam passus est, causam speciosam de hiis gratam asserens, se in horas quaestores, antigraphos de pecunias expectare,ut cohortes recenserentur: quo facto concessurum se ut ad satiet tem usque cruptionibus dimicarent. Ita stembergus de Annobaldus irrito conatu se in castra ad Regem recipiunt, quem reperiunt iter Sampaulum instituisse ut opus illic coram inspectarct.Quo consilio Cot qa prosectus Samartinum venit,quod castra Sam- paulo quingentorum pastuum interuallo abes unde etiam oritur rivulus quo oppi, dum illud perluitur.Huius oppidi dominatum tenet Ballielius. Totum oppidum perlimi' stra opus inchoatum inspicit. Porro quum nullas dum C fari copias adeste videret, que ex iis quidem quq nuntiabantur,appareret intra trimestre tempus cum copi cohcturum,quibus magnum quiddam aggrcdcretur, statuit in eo oppido militum, machinarum,munitionum de cibariorum relinquere quantum satis ad tam oportunum locutuendum csse videretur, deinde Gercitus partem dimittere,partem ad Pedemontanos mittere,quibus coniungerentur Germani pedites, quos magno numero Christophorus dux mittembergensis adduccbat. SAM PAULO Ioannem Totovillanum cognomento Villabonum Lutetiae prinfectum cum imperio praeponit cum turma equestri quinquaginta cataphractoru quos ducebat. Huic Messiancurium cum pari equitum numero attribuit, Martinum item τ' Bellatum cum ducentis serentariis, Sallium Sc Santalbinum Normanos, Blercncurium denique &Yuillanum Picardos cum quingentenis peditibus. In ipsa arce Renatu Pallatorium constituit, quem mille peditibus praefecit. His ita constitutis, & pecuniis ad fossorum stipendium de opus perficiendum rclictis, Scrcampum venit, postridie Du lenum. Ibi exercitum dimittit, Fustembergum cum G crinanis peditibus, quorum ni merus ad octo hominum millia e rat,Durimi praesidio collocat: addit Strataeum cia di cis Stam paei equitibus cataphractis numero quinquaginta, Sc Rupemenium cum tot iadem, quibus praecrat.Hos voluit Durleni stati liabere,qui subsidio opus Sampauli focientibus essent. E o temporc Langaeus ad Regem venit, quo loco res Pedemontanae essent plenὰ o renuntiat.De quibus multa saepe coacto concilio statuuntur, Langaeus ipse denuo illuc mittitur.Quae tum decreta fuerint, crit postea narrandi locus: nunc ad Sampaulum redeo. Villabonus post Regis discellium omnes belli duces secum relictos conuocat: ex quibus quum nonnulli oppidum non inspexissent, ex quo muniri coeptum fuerat, placuit ut una omncs omnia loca obirent,quae quisque animaduertisset, inconcilio deci rarent,ut litibus locis maxima diligentia opus este videbatur, iis praecipue opus vin xetur. Omnibus diligenter circunspectis ea fuit uniuersorum sentcntia, praeter ipsum murorum ambitum, quem vallo obiecto muniri omnino oportebat, ne ipsa quidem castella,in quibus totum oppidi roour positum crat, posse ante trimestre icpus ad propugnandum satis firma rcddi. Quare ut res maturius consceretur, oppidi regiones d
o scribuntur,quas singulis ducibus defendedas i obsiderentur,attribui oporteret, ut iam tum suos quisque milites in opere cum fossoribus contineret. V rLLA BONO Regis legato cum sitis equitibus & mille peditibus qui Sallio MMntalbino parebant, obtingit maximum propugnaculum quod iter Munctii spectabat: Mediancurio cum sitia equitum turma de Renati Pallaterii peditibus castrum cum 'T24- propugnaculo proximo quo tegebatur: Martino Bellato cum ducentis suis ferentariis 5c pedi tibiis Blercncurii &Yuillani, quos mille numero esse oportebath duo infima castella quae Hedinum&Durimum vergunt, una cum tribus muri brachiis quae ea comtingebant.His ita descriptis omnes ad opus se accingunt. si bribu s inflant,ipsi quoque
certatim manum admovcnt: verum exigua admodum surgentis operis moles cxtabat
F' ob incommodum oppidi situm.Nondum exacto mense Maio perfertur ad eos hostem Lansi Artesiorum Mocis finitimis magnas copias comparare: qua de re Regem cc tiorem faciunt,di supplementum mitti postulant. Multum quippe ad iustum militum numerum deerat :vSi tria hominum millia esse oportebat, amplius mille quingent rum numerus deficiebat: cx centum equitibus vix octoginta, ex sercntariis denique ducentis vix centum sexaginta reperiebantur. Renuntiari Rex iubet, supplcmentum
333쪽
, 1 3 quod peterent, propediem mistum iri. Interim mittitur iunior Piquenis quaestor cum
pecunia, qui exercitum recognosceret, stipendium distribueret, cibariorum etiam de munitionum censum iniret, omnia denique Regi renuntiaret. Sampaulo obuiam illis 4 praesidium Sercampum usque missum sucrati nam ad hunc locum Durienti illos prosequuti fuerant. Vix illi Sampaulo discellerant, quum rure sugientium concursus sit in oppidum, hostes non procul hinc vises csse,qui omnia agerent Sc serrent, captiuos etiam praedamque abducerent.Cofestim Mediancutius cum aliquot ex suis cquitibus de Martinus Bellatus cum ferentariis equos denuo conscendunt. Mediancurius lentius progreditur,Bellatus praeit, itineris duces sequens eos qui profugerant. Non multum progrestis illis nuntiatur hostes vicum Sammartinum diripuiste,nonnullos ex Bel, iolati equitibus captiuos abduccre,quos scilicet arci ipsius vici praesidio reliquerant,dum quaestores illos prosequuti reuertcrciatur. Hoc nuntio intellccto hostra insequuntur ad sex pastuum Sampaulo millia, Attrebatibus autem octo.Hos assequuti adoriuntur, praedam omnem dc captiuos recipiunt, equites corum quinque de aliquot pedites Sampaulum abducunt. ιμ. as sz I A M ipso Iunij octauo die Roxius,qui primam aciem Caesariani exercitus ducebat, eum mille ducentis equitibus ad oppidum explorandum accedit, aditus obseruat, locum castris collocandis idoneuna deligit, ad scalas patibulares consistit,ut omnia late circunspiceret.Nostri turpe sibi sore arbitrati, nisi eruptionem quadam facerent, equi
tes aliquot ex omnibus turmis collectos emittui: . Committitur leuis inter eos velit, 1 otio, qua Vnus cx eorum agmine capitur:is eques erat ex Austrati turma.Ex eo nostri audiunt totum exercitum Albinis este quatuor pastuum Attrebatibus millia. Sed ut haec
Veracile ccrtius constaret, iubetur Martinus Bellatus circa solis occasum cum aliquot e suis equitibus illuc progredi,ut ante auroram co perueniret, atque aliquem capcrct, ex quo intclligeretur num vera ab illo captiuo narrata ellent.Ille rem iustus aggreditur,
silentio proxime Albinium accedunt, ibi ex incendiorum multitudine hostes castrametatos cile intelligunt. Bellatus cum decem ex suis inter vigilum stationem de primas ocubias iter intercipit, deinde subito conflexo itinere primos illos excubitores abducit, seque prius itineri dat quam hostes in armis estent. Ab his captiuis in animo hostibus este intelligunt,Sampaulum obsidione cingere.Sic tarnen habendum cst, comi- solis Burani non fui sic initio socconsilium,ut Sampaulum aggrederctur: sed prius comitem Fustembergum,qui castra ad Durlenum habebat,adoriri decreueratiqubd exist, maret,ii hunc Germanicum peditatum deleret, se Durlcno de Sampaulo perfacile potiturum cise.Porro Liquaeus ducis Ascoiij legatus quiliter Durleno Sampaulum fac rct, obuium habet tabellarium, quem Franciscus quidam Italus ad aliquem ex aulicis proceribus Sam paulo mittebat.h, quia foliaribus in opere faciendo praeerat, per lit ras significabat, quam infirmum clici oppidum illud:tamen sperare, si hostis viginti
dierum tempus concederet,ita communitum iri, ut defendi pollet. Quo nuntio Bur nus accepto, consilium statim mutat, Sc Durieno omisso iter Sampaulum conuertit. Dominico dic qui Iunij nonus erat, circa solis ortum, conspicitur eorum prima acies go ad infimum castellum, quod D lenum vergit, duce Roxio praetorio apud Caesarem praefecto.Hi ex itinere castrum Sammartinum pactione cepcrunt, in quo relicti tantum fuerant ad fores occludendas quinque numero duntaxat milites, aliis qui antea suerant inde abductis.s Dialisma AD primae aciei aduentum nostri tum equitatu tum peditam cum illis velitari perunt, ut nihilo inferiores cssent, quod nostri loca oportuna siclopetariis compleu rant qui sibi essent subsidio: dimicatum est ad meridianum sere tempus. Interim accedit Buranus princeps Caesaris legatus, qui mediam acicin ad Sammartinum Sc l ea finitima collocat. Ad solis occasiim quum vigiles in statione collocarentur, acrius praelium a nostris ante illud castellum instituitur, sic tamen ut soli pedites prodi- sorentinam equites porta illa iam obstructa ut potc quae inutilis visa fuerat & incomm da egredi non poterant. Postero dic totus exercitus rivuluin qui vicum Sammartinum perluit,transit, locis illas quae supra castrum stant iter faciunt, inter ij luam de ipsuna castrum. Pcditatus sui partem in vico quodam amplis limo supra munitionum maximum
334쪽
mum rastes tum collocant, reliquum tum cquitatum tum peditatum loco palustri qui recta Munctium spectat, vicis finitimis collocat. Vigilum statio apud hostes mille ducentis equitibus, S: duobus peditum millibus constabat, collocabatur itinere inter Hedinum de Durienum. Verebantur enim ne Duriciiij cum Hediniis iuncti magno cquitatu & peditatu eos adorti castris aliquod incommodum inferrent. Quoties e castris vigilum statio commutanda erat,ante infimum illud castellum praetercundum illis erat,vbi erant equites serentarijSI pedites Picardi, qui senestra quadam ira chinaria erumpebant.Itaque matutinis horis quum vigiles collocabantur, ad meridianum Vsque tempus praelium sere committebatur, ubi sortissmi e castris Caesarianis Mio ex oppidanis aderant: latissima quippe illic erat planities ad dimicandu aptissima. Idem etiam vesperi accidebat. In his conflictationibus complures utrinq; vulnerati sunt: in ter caeteros Gomicurius Roxii signifer siclopi glande traiecto corpore saucius grauissi- md aegrotauit Ad postea tamen conualuit. Dum huiusmodi praelia committuntur, nihilo segnius hostes machinas promouendas curabant: quod verebantur ne Rcx,ciii magnus adhuc militum numerus suppetebat,subit b instauratis copiis ope senet: quod profecto praestitisset,si aduersus tantii exercitum nostri aliquandiu stare potuissent. Dumacti inas promouen cum alia munimenta tum maximam arcis turrim petcbantiprompterea quod ad ipsius fastigium longam colubrinam nostri subvexerant, qua illis follas
ducentibus mirum in modum nocebant.1O DIE Mercurij mane is dies erat Iuni j duodecimus nostri hostium fossas deprehendere coeperunt, quibus tormenta ad moenia labalactanda promouebant. Porro eam muri partem quatere parabant, quae a porta Munctianaia minimum castellum portae Hediniae vicinum pertinetiquae sane pars crat totius oppidi maxime infirma, nec fossa nec vallo nec munimento ullo tuta, praeterquam illo uno castello, quod tamen n5 adeo editum crat, quin duobus montibus obnoxium cstet, e quibus in illud despectus crant. auibus rebus permoti duces conueniunt, ut dispicerent cuinam locus attribueretur, quemquc illic propugnare oporteret,si aditus bombardis patefactus estet. Martino Bellato cum suis serentariis&Blerencurio cum suis peditibus haec prouincia o tingit,Y uillanum cum suis placet ad castellum Durientum defendendum collocari. 16 die dum hostes machinas appellunt, glande sciopetaria cx oppido emissa vulneratur Conradus Bemnetberplius, quem in castris Caesarianis minorem Hestium agnomin bant,quo tamen ex vulnere postea conualuit. Muri brachium quod Bellato de Bleren- curio custodiendum tradebatur, quadringentos sere passus in longitudinem patebat, quo to spatio nec fossa nec allum crat, murus ipse non amillius tres pedes crastis, ut florum numerus pro operis magnitudine valde igitus csset. Vniuersi tamen in num ea diligentia admoucbant, qua putabat suae quisque saluti sibi cile consulendum,& famam comparandam. Duc ipsi cloco non disccdebant, tum ipsi opus faciendo, tum alios cohortando, illuc cibum 3c potum afferri de militibus distribui iubebant: sed operis vastitas diurni laboris perexiguam molem ostendebat. Praeterea non minus tem 6 poris ponere cogebantur in diruendis aedificiis,quae murum contigebant,quam in ipsis vallo de fossa: tuumquidem hostis ea parte machinas promouens, aliis locis nihilo in gis quies reta SV A maximum Sc supremum castellum praealta erat salebra, quae hostes labore sollas ducendi liberabatiquam quidem nostris per otium complanare subito Caesarianorum aduentu non licuerat. Hac tecti hostes appropinquant, iamque die Martis circa meridiem imo muro, tua castellum in mucronem prominebat, succedunt, unde submoueri nulla ratione potuerunt. Illic abditi interdiu ac noctu murum continenter si odiebant ad diem Iouis usque, qui Iuni j quartus 3c vicesimus crat. Hac inuasionem fecerunt,ut postea demonstrat limus. aut brachium illud muri quod diximus commi 1o niebant,nullum neque diei nequc noctis tempus ab opere intermittebant, neque vel vlla operis difficultate, vel bombardarum impetu vel multitudinis exiguitate impcdiebantur, quin assidua usi diligentia triduo amplius centum pastiis vallo muniis lent,qtiod spatium a porta ad xenodochium pertinebat.Ibi opus intcrmittere coguntur, dum Xenodochium illud diruunt: quam ad rem mora temporis opus erat. Eo ille tertio hostes admotis machinis tubicinem cum flaciali mittunt, adhibito etiam centurione Tot
335쪽
nerro Hispano, Crauesinae praesecto, ad minimum castellum Hi circa solis ortum Vil- labonum & caeteros duces deditioncm Caesaris nomine facere iubent, ut omnes in comitis Burani totius Belgis praesecti & Caesaris legati ante viginti quatuor horarum spatium potestatem veniant:quod si per vim oppidum caperetur, quod sane per loci in
firmitatem aegerrime effugere poterant omnes internecione deletum iri. Villabonus cum caeteris respondet se iustu & nomine Regis illic constitutos este, officio se ni quam deitituros ita vita etiam profundenda strenue propugnaturos est e. Foecialis & centi rio multis cum eo verbis agi Int, ut conatu desisteret:ad extremum haec Burano renum tiant, simul conqueruntur quosdam ex militibus per ludibrium monuisse, ne prius de deditione Sampauli verba iacerent,quam Peronam cepissent. Qua occupatii ii huc re- indirent, se postea quid respondendum videretur consilium capturos. HOC respons b Buranus accepto oppugnationem instituit, ab eo loco ubi machi, nate horologium erat,ad castellum portae Hediniae proximum. Continuus fuit machiis narum strepitus a quarta hora matutina ad quintam vespertinam, ut amplius mille ptingentae glades in oppidum adigerentur, atque adeo ruina scre quadringentorum pastu tam longitudine pateret,ut plurimis locis in equo irrumpi possiet. Hoc etiam mali accedebat,quod hostes in edito loco Durienum versus, unde in castellum despectus, erat,septem aut octo machinas collocaram,quibus nostros castellum deserere compellunt, lilod tamen firmissimum aut potius unum erat munimentum. His rebus persectis oppugnare instituunt,productis primum circiter sexcentis militibus: non eo quidem et, consilio,vt eo impetu invaderent,sed ut deiectum murum duntaxat agnoscerent, sic tamen ut consilium pro facultate quae daretur, ex tepore caperent. Poterant sane illi nullo periculo ad imam muri labefactati partem venire,quod castellum uti diximus iam desertum a nostris erat, qui quidem proni ad ipsam ruinam humi iacere cogebatur. Nam alioqui machinarum illarum ictibus sese cximere non poterant, quae cx loco superiore totam illam regionem intrinsecus in stabant: quibus tantus nostrorum numerus qui in opere erant,domibusque diruendis & ruina obstruenda occupabantur,obrutus su
rat, ut amplius tertia parte vel intersecti, Vel ira saucij erant, ut plane inutiles redd
Hos et Es explorato aditu septem vel octo cohortes constituunt, quae in sollam ι, descenderent, qua maximum castellum ab oppido distinebatur, quae sic satis alta que arido solo erat. In illud castellum ex oppido ingredientibus,ima illa fossia transeundum erat .Et quoniam temporis non satis fuerat, ut duobus muri brachiis transitus trinque septus muniretur, dolia tatuna ex matcria terra oppleuerant, quibus crectis ex utroque latere transitus utcunque niuniretur.Hostes postea sulcris quibus castelli mi
cro quem superioribus diebus sust oderant i ustentabatur,ignem subiiciunt: ut toto mucrone collapso nostri qui ad propugnandum illic erant collocati, in hostium sollas de-uohaerentur. Itaque statim eo loco inuadunt,Salliol Santes bino cu suis fortis lime pro pugnantibus,ut nunquam hac quidem parte castello potituri viderentur. Vc iam n itrorum animis ad hunc locu intentis, hostes qui in sos iam descenderant, itinere circu- acto dolia illa offendunt,quae quum a triginta ad summum stlopetariis renerentur, facile vi perrumpunt,proptereaquod simulatque ad imam fossam venis lent, ex omnibus partibus sic tegebantur,ut nullum illis incommodum inferri possiet. Nos TR i fugientes partim in castellum se recipiunt, alij oppidum subterraneo meatu petunt:virosque hostes insequuti permixti una cum eis ingrediutur.Qui castelli mucronem defendebant, praeter opinionem quatuor Burgundionum cohortes pondse conspiciunt,ut ab Utraque parte circunuenirentur. Ibi quicquid virtute &roboreab homine praestari potest,nostri sortiter resistendo faciunt,verum circunsistenti multiti dine obruti,ad unum fere omnes conciduntur.Santalbinus cum legato de signi scroti terficitur allius capitur sed ita saucius ut paulo post moreretumeius legatus S signifer illic similiter cadunt, illaboni item signifer cognomento Sammartinus, interit. UD v M haec strages editur, ad ruinam quoque a porta Hudina ad horologium aci ter dimicatur, nostris strenue propugnantibus. Iamque ignari quid alio loco accidiiset, maximo impetu ruentes hostes submouerat,quum alij maximi castelli porta oppidum ingresti, platea occupata co recta conserti vcniunt,&propugnantes nostros a fronte detergo
336쪽
tergo cingunt.Median curius quinquaginta cataphractorum presectus ex arce decu i Grat,vi laboranti Bellato coli ae opem ferro qui ruinae extremam partem platcq pro rimam tuebatur. Is quum hostes pone accedentes animaduerteret, plateam rursus o cupare sestina ubi praelians interficitur, unaque cum eo staterYuius,&qui eum sequebantur omnes.Quibus confectis hostes victoriam v rgentes a tergo ad ruinam veniunt, ubi Bellatus decertabataex cuius turma centum quadraginta undique ruentibus hostibus trucidantur, inter caeteros Laubius Villaboni legatus Sc ex iratre nepos: reliqui e dem facto perfuncti sunt.Ex hac de solus euasit uiuus Bellatus,quem Germanus quidam centurio Bosius inter caesorum cadauera nactus seruauiti item cum eo Blerenci
ro rius superibit Villanonus qui alia parte pugnabat, a Tomerro Hispano capi tur, quum quidem se in turrim recepillet, quo scalis admotis ascendi oportebat. Capitur itidem Yuillanus, qui castellum porti; Durleniae defendebat. Huic mirificum quiddam accidit, ac pene ei simile quod Roma Borbonio capta contigit illoc ipse visum narro. Yuillani signifer,quem strenuum hominem de animi praesentissimi cxistimabant, quum in propugnaculo staret signum manu tenens, hostes ad oppugnandum venientes conspic tus,tanto repente terrore corripitur, ut quum in oppidum credo fugere cogitaret, senestra tormentaria egressus ad hostes ligno clato excurreret, a quibus ibidem trucidatur. Alium vidi apud me stantem,tanto metu subito consternatum, ut nullo vulnere ac-ccpto exanimatus caderet: in cadauer postea inspici iussi Renatus Pallaterius, cui arx ara custodienda commisti filerat,hostibus propugnaculo quod nondum communitum sa--ritis erat,vi irrumpentibus capitur ille qui lem ed dii contendunt, cuiuiam se fidei per- ι - misistet,in ea controuersia interimitur.Caesorum numerus militum, ciuium, seu etiam mssorum repertus cst ad quatuor millia quingentos: ne monachae quidem dc impuberes neci eximuntur:nota est enim in victoria Germanorum lenitas de clementia. Quin
ipse Bellatus belli iure captus, quum per muri labem extra periculum duceretur,bis aut ter a Clitiensibus tantumnon interfectus cst:neque hoc d testet malum, nisi Distanus Buram comitis filius interuenis let,qui eum ad patris tabernaculum deduxi Vesperi r misse caedis ardore Buranus Caesaris princeps legatus castris edici iubet,ut qui captiuos habebant,ad se eos adducerent.Villabonus Grauesinam mittitur,qui postea decem co3o ronatorum millium pretio redimitur. Bellatus ipso postero die tribus coronatorum millibus addicitur,fide interposita dimittitur, ea lege, ut vel decimo die reuerteretur, vel eam pecuniae summam mitteret.Gladiolio iudicatum solui satisdat: is erat e Caesariano comitatu nobilis, ab adolescentia in Gallia educatus... v M Caesarianus exercitus progredi coepisset,iam tum instituerat Rex suas copias instaurare,ut Sampaulo auxilio veniret,quod de munitorum verbis confisus& --
leritate,qua summa utebatur,fietus,sperabat Cauarianorum impetum tantisiper ano
stris sustineri posse, dum ipse cum uniuersis copiis adesset. Ac ipse iam Delphinus de Mommoreneius cum magna nobilium multitudine itineri se dederant, equitibus qui ad Pedemontanum bellum profici sectantur, magnis itineribus subsequi iussis, hos o nim Rex nutio huius expeditionis accepto a sustepto itinere reuocaueratὶ quum ad cos venit Regius quidam tubicen,qui simulatque captum oppidum conspexistet, celeriter inde discelleratiqui ad eos incestum nuntium perfert.Huius rei famaminitio nostri celare conabantur,ne populo nimium terrorem iniicerent:verum tandem ea dexterit te res enuntiatur,ut clades non tanta videretur,quaiaram vulgus eam existimasset, si te- .mere, aliis certatim alia ad auditum rumorem ut fere fit) adiicimtibus, fama peruagata fuisset. Delphinus&Mommoreneius quum de Sampaulo actum esse viderent, nihilo secius tamen quamcelemine progredi constituunt, tum ut caeteris oppidis ipsius orae
Prospicerent,tum ut acceptum incommodum sarcirent.
CAPTO Sampaulo Canariani ad oppidum tridui spatio castra habent:quo tempo-so re comm Buranus oppidum incendi arcem solo ad quati de maximam turrim dirui iu- bet, quod re omnium consilio accurate considerata, reperiret,nec oppidum nec arcem
ita poste communiri, ut potentioris exercitus vim ferre postri. Die quarto,qui Iunii d cimus crat,Gcrmanici peditatus censum agi reperta sunt amplius viginti duo hominumillia,Belgarum sere sex millia, equitum tam ex Clivia dc superiori Germania,quam ex gio millia octo. Die Mercurii castra mouent, primum agmen Alcium Monachoru
337쪽
venit ad extremam septi Hediiiij partem,media acies Plangium Temorum occupati quae causa fuit, ut Gallis dubium cssct trum illi iter Hedini an Montrolii insistere copiis
tarent .Hedinum tenebat Serculus cum quinquaginta cataphractis, quibus praeerat, ocmille peditibus, quibus Philippum Malliu legatum pri secerat:aderat etiam Piennius cusuis quinquaginta cataphractis. Jurum regiis tormentis labefactatum prorsiis instaurauerant:quae ad tanti momenti oppidum defendendum pertinebant, omnia illis abii de suppetebant.Sed quanta illic omnium rerum erat copia, tanta Montrolienses penuria laborabant. Canulius siquidem qui oppido praesectus crat, triduo ante demum ebvenerat clam mille peditibus tironibus &c ita itibus iubeuocatis Normanis fere ducentis.Oppidi ambitus nullis adhuc fossis interius erat coarctatus, ut ad illud defendendum ronon paucioribus lex peditu millibus M trecentis cataphractis opus estet. Buranus omi C. se Hedino recta Montroitum ire contendit, stra locat partim ad portam Hedinia, quq infima erat pars oppidi, partim ad Caelestinorum aedes, qua iter est Teroinam, partim etiam ad maximi fori portam Abbauillain versus:quibus constitutis rebus machinas ad infimam oppidi parte promouet, sic ut pars ad scalas patibulares esset constituta, pars in loco paulo editiore ad maximi fori portam,unde in torum infimi oppidi murum intrinsecus torrinentariae pilae adigerentur, pars denique in alio tumulo, ubi aedicula est, qua iter est Belloranium. Muri logo brachio labefactato, quod a porta Hedinia ad aliam maximi sori pertinet,oppugnationcm parant.Ruina iusta erat illa quidem, sed aditu hostiabus perdidiciti,qtiodi ossa: aquis abundabant. Quanquam enim aquam inde deriv.
Iant,manebat tamen locus palustris. .
OPPIDANI quoque non mediocri incommodo urgebantur.Nam si ad defendendam ruinam concurrerent, a duobus locis hostium machinis erant obnoxij. Deinde quum ibi propugnarent,aperto utrinque latere hostibus patebant: neque otium daba- . tur ut fossis&aggeribus transuersis sese ab hac iniuria tegerent. Denique non idoneus crat totus militum numerus, ut vel dimidiam infimi oppidi parte defenderent:ut quum hostis inuaderet,reliquus ille oppidi ambitus,qui permagnus cst,defensoribus nudatus
relinqueretur.Quae quum ita essent,Canaplius ex omnium tum centurionum tum mi
litum sententia,sollicitante Burano, pactione deditionem facit, uti militibus omnibus cum impedimentis Sc armis exeundi potestas fieret,ciuibus ex suis opibus quatumipsi soefferre possent. Tam honorificam & aequam pactione m Buranus nunquam illis coi cessisset,quos omnibus rebus ita carere intelligebat, nisi vereretur id quod etia accidit ne dum Montrolio intentus erat Morinis hominum &pulueris supplementum submitteretur: quibus eos rebus admodum egere non erat ignarus.Quod si quu Hedino prosectus Montrolium moueret, Teroanam recta petiisset, aegerrime prosecto auxilium ei ferri potuisset. FRANCIscvs Mommorencius Rupepotaeus tum temporis in Picardorii finibus regij legati dignitatem obtinebat.Is quum persipiceret quanti referret roanam muniri,illic vix triginta ad summum cataphractos ex turma Berniciiij,qui oppido illi prςerat, totidem ex turma Creqvij fratris eius maioris natu,pedites circiter centum, statuarios odenique milites totidem numero es lepraesidio: Canium statim legatum ducis Vind Cini mittit cum quadraginta illius tu et cataphractis, viginti ex sua ipsius turma,quibus Foldrassius legatus praeerat, totidem ex Delphini turma cum Dampetri filio signifero: Sambri situm unum ex Landae legatis cum quadringentis peditibus. Hi vix satis malua ingrediuntur, Montrolio iam capto Caesariani quatuor Morinis passuum millia cos derant.Qubd si Buranus Montrolio equitatu nulla interposita mora illuc praemisisset,
aut etiam Sampaulo capto iter statim conuertisset,oppidu ob hominum paucitate qua commemoraui, non mediocriter periclitabaturma quas Delpitinus copias subsidio adducebat,nunquam in tepore adfuissent. Die Iunij x x ii Delphinus Ambianu venit M morericio comitatus,qui summam impcrij secundu eum tenebat.Comite Gulielmu Fu sostem bergum cum Germanis peditibus accersivcran Nicolau ite Rusticum cognome to Bossumna,qui quatuor inserioru Germanoru millia proxime adduxerat. Hi egregi Einstructi belloq; Monastericii de Danico in armis exercitatissimi erat. Hos Abbauillet sibi Iunii xxi i die praesto esse iusserat,*illic exercitu colligere instituisset. Fustcbergus suis in suburbiis Vi melliis cosedit, Rusticus in suburbiis Absidianis qua Podo tu itur.
338쪽
DE L mi I N V s quum reliquum exercitum expectaGAbbauillet commoratura quo tempore statuarius quidam miles lorinis profectus,qui mediam vigilum s atione peruaserat huic Petro Volucri nomen erat ad cum accedit, docet quanta esset in opei,dosesopctatiorum paucitas, quanta item pulueris selopetvij inopia. Placet istarum rorum copiam introduci, Annobaldo negotium datur ut cum serentarijs quorum magister erat,auxilium oppidanis serrct.li mandato accepto Hedini uia se consere,quod is locus ad rem suscipiendam comodior videretur. Caesariani Montrolio profecti prima aciem ad Rentium,mediam Viridarijs collocauerant,postridie ad Morinos consederuti Buranus castra partim ad Deletiam, partim sub scalis inscclicibus, parum etia trans a ro cem localiquo loco Tallobotus anno Isi 3 consederat. Maestinas quam pollunt maxima celeritate admouent, Sc ad quatiendum murum obvertunt,a turri paludis ad ipsam castri turrim, ad locum quem Patroliam appellabant. Tantam adhibent diligentiam, ut ante duodecim dierum interuallum castrum ipsum quaterent, quodquidem duabus tantum turribus constabat:nam quum Anglus anno supradicto lioc oppidum cepisset, castrum solo fuerat adaequatum Nostri tam acri oppugnatione compulsi, castro relicto in oppidum se recipiunt, fosta svnc ducta aditum praecludunt. His ita persectis murum catapultis arietare pergunt ad ipsam Patroliam, ut ruina ducctos pedes lata pateret N que tamen facilis ad eam erat aditus, propterea quod nostri lut diximus quum se reci perent, stam pone duxerant, imumq; vallum ita foderant, ut hostes in summum entia io si in sos iam subiectam lateribus probe munitam praecipites ruere cogerentur. λANNO BALDus per id tempus lut demonstratum cst j Hedinum venerat, Vt quae in mandatis acceperat exequeretur. Quadringentos selopetarios oppidum intro- '' ducere constituit, ut saccum coriaceum puluere plenum sibi quisque concinne circu- ligatum gestaret:ad hanc rem centurionem Briandasum delegerat. Rebus constituus Hedino ad primam face cum suis quinquaginta cataphractis proficiscitur: Piennius t fidem ducit,Tarius ducentos fercntarios, Termius, Alsumus, Sansacus, Franciscus Bernardinus Vi comercatus,Maurus Nouatus,singuli totidem numcro, Georgius Capus- sementius Albanos ducentos de Theodus Manes parem nti merum. Iter Guinogattae ingrediuntur,ut superiora loca incedendo tenerent. Equites ducentos praecursores ini3' tio emittit, pedites subsequi iubet, ducentis alijs pone iter facientibus. His mandat ut Morinos recta pergant, nusquam se retineri aut impediri patiantur, potius se capi vel Otiam deleri permittant, quam non eo perrumpant. Ipse cum equitatu grauis armaturae de reliquis serentariis S multis nobilibus qui eo animi gratia, ad decus sibi cociliandumvencrant e quibus crant comes V illartius, Dodius cum alijs aliquotὶ supra Guinna tam conferto agmine subsistebat. Ferentari js negotium dederat, Vt peditibus intro- . missis signum continuo receptus procul attollerent, deinde nouissimo agmine equita rent,ut si se hostis moueret, per eos certior feret. Pedito in oppidum sine incommodo aut strepitu introducuntur, signo sublato Annobaldus se recipit: denique omnia commode & nullo negotio perficiebantur. Verum ferentaris equites qui ad alas constituti erant, iuuenib.illis inducti,qui lanceas confringere gestieba hostes in castris prςlio lacessere coeperunt:quos quidem iam equos coscendis te reperiunt.Nam quum de Amnobaldi expeditione moniti essent,impedire eum decreuerant:quod perfacile illis meo quidem iudicio fuisset. Sed quum equis conscensis ad eum locam diuersi ex primo S medio agmine properarent quo nostris transeudum erat casu accidit ut in se mutuo inciderent,& sibi vicissim ignoti noctis caligine Andabatarum more sese conficerent. Vnde plurima perturbatio consequuta est,multi utrinque saucit,& nostris oppidum ingrediendi facultas datur. Haec filii causa ut nostri qui castris Panicum inij ccre cupiebant, paratos illos offenderent. AN N OB ALDVs quum se iam reciperet,ubi suos serentarios praelio implicatos essen audiit,cunctando eos extralacre conatur.Sed hostis celeritate usus cu in pontis transitu anteuertitaqub postquam ventum est, cum suis ille tanta virtute pugnat, Vt plures e Cinsarianis quam c nostris caderent. Verum quum ad extremum totus ex castris mercitus conuolaret, Annobaldus ex equo deturbatus capitur, Piennius, comes Villamus, Do- diu Georgius Capus lementius,Fraciscus Bemardinus,Sansactis ac duces pene omnes
Praeter cos qui iam pontem transierant E qui dicum alij nonulli tu ipseMsumus, postqua
339쪽
, , , r. Hedinum cum suis reuertisset,equis commutatis,ad locum praelii redeunt tostes nullo
ordine palantes offendunt,ut qui nullos superesse qui sibi negotium facesserent suspic bantur.Eos necopinantes aggressi profligant, multos capiunt, atq; non paucos e nostris captiuos recuperant. Hostes hinc gloriabantur se tali victoria potitos csse, hinc contra moleste serebant subsidium oppidanis intromissum csse.Superioribus diebus securi ad ipsius folia labrum accedere consueuerant, quod oppidani siclopet ijs dc puluere carerent:sed Eopet vij illi qui proxime introducti fuerant, eis tam crebras glandes subministrabant, ut consuetudine illa statim desistere cogerentur. Itaque breuis admodum fuit illa voluptatis usura quam ex captiuis perceperunt.Paucis post diebus Canius Vindoctiani legatus & cum eo nonnulli quum animaduerterent, summae quosque autoritatis vi- is ros ex castris ad fossas ventitare,eos incautos opprimere decreuerunt. Itaque cruptio ne aliquando facta eos imparatos de parum instructos in fossis opprimunt, siexaginta aut octoginta ex eis concidunt, intcr caeteros Ascotii signiferum. Hannoniae seneschallus Haris lima natus familia illic capitur, quem Canius, ne simul cum carieris interficeretur - seruauit: is postea cum Piennio commutatus est. D v M haec fiunt, Delphinus & Mommorencius coactis copiis auxiliu obsessis se re instituunt. Itaque Hamum veniunt exiguum vicum inter Durlenum& Alcium: ii de rebus omnibus prospectis Alcimum castrum veniunt ad flumen Othia, postea Fe uentum ad Canchiam,co consilio ut ad Pernas iacto itinere inter romam &Guin gallam castra locarent,postremo ex loco superiore hostes glandium multitudine ab eo in loco qui trans flumen Guinogat tam versus erat submouerent, sicque oppidanis auxilia
uni ferren aut certe cos pretium iniquo loco inire cogerent.Nostrorum exercitus co--z stabat mille sexcentis cataphracti ferentariorum duobus millibus, peditatus erat duodecim ferme millium Germanorum, Gallorum circiter quatuordecim millium. Interim ducis Ascoiij opera®inae Ungariae auspiciis coeptum est de conciliatione agi,ut vel pax plena constaret,vel induciae saltem componerentur, quo res interim alia qua ratione lenirentur.Negotium cousque promouetur, ut placeret delectos utrinque conciliatores ad Bommium conuenire. Vicus cst ex Sampauli comitatu quatuorTcroatia pastuum millia. Delphinus eo delectos mittit Santandraeum equitem torquatum,Poyetum tertium curiae Parisiensis praesidem &Nicolaum Bertheraeum, qui Regi de 3οMommorencio a secretis erat. Hi postquam loco constituto cum Caesarianis in coli quium venissent, multis utrinque habitis sermonibus, statuunt ut bellum in trimestre spatium intermitteretur, nequid inter Gallos de Belgas hostile gercretur: interim dat tur opcra ut pax inter duos potentissimos principes&socios componeretur. Hic quia. d u Pedemontanam historiam intermisi,vssii cardica bella melius describerem, ad illa iamihi redeundum esse censeo. ω RExquumHcdiniam expeditionem susciperet,Humerium in Pedemontanos G. E. nes miserat.Et quoniam audiebat inter belli duces non leues illic contentiones coortas' esse,Gulielmum Bellatum Langaeum eo cum mandatis miserat,qui & contentionum illarum causam,& quo loco omnis res esset, renuntiaret. Is postea demonstrauimusὶ QRegem Contaeae,quum Pernis ab illa expeditione una cum exercitu reuertisset, nu nit, ostendit quid illic a se gestum& administratum fitisset, quo ordine a nobis omnia narrabuntur. Memoria tenedum est quod huius libri initio a nobis dictum est j quei admodum comes Rango cum regio exercitu Mirandula profectus Carinianum venit, utTaurinis auxilium ferret: minus vero insciol angone cum ijs pactus sit qui arcem Cariniani iussu Caesaris tenebant Quod grauiter moleste luci ango tulit, qui se hac ratione contemni arbitratus cst,quum Rex ei summam imperii detulisset. Vnde simulta tes inter illos ortae eo tandem euaserunt, ut tango & sororius Caesar Fresora inimicitias cum Gguino exercerent. Ea Regi fuit causa Langaeum illuc mittendi, qui conum uersiam cognosceret occomponere studeret. Simul negotium illi dat ut rationes Pede Nmontani belli perdisceret & renuntiaret: cuinq; a se his mandatis paulo sub Hedini o sidionem dimittit. LANGAEus ad Rangonem postquam venit, ab utroque sigillatim discordiae cai sani sciscitari constituit Comitis Rangonis expostulatio haec erat, se, tametsi summam imperi j in exercitu Regis iussu teneresitamen Caguinum, quantum per c am dignitate licero
340쪽
lirere putasset perpetuo coluisse id se secisse tum gentis claritate de nobilitate, tum seminis cgregiae fidei ossiciis permotu, quae ab eo &cius familia iam olim in regium nomenotarciat:cuius rei argumento csse,quod saepius ipse apud cum concilium cogi iuberet. Quibus quidem ossicijs, ad quae se libenter etiam infra dignitatis modum denti serat, nunquam se hominis animum retinere potuisse, quin semper disibendae potius aut Otiam soluendae quam tuendae amicitiae studuisse videretur, quum quidem maledictis eum incesseret, se non illius instar ad alias partes ex aliis traniijsse, ordinem Regis conchulatum se semper in propatulo,nunquam tectum gestasse, aliisque malevolis sermonibus multis uteretur. Addebat insuper se non mediocriter offensiim filisse quum illeio arcem Carinianam nouo more in deditionem accepistet. Has inimicitias etiam grauiores tum extitille, ubi Caguinus aliquos exsiliis peditibus expunctos esse resciuillet, MCaesarem Fregoram, quum ad castra Auenioncsia una cum Annobaldo ventilet,a Rege humanissime acceptum fuisse, quinetiam Regem statuis te ut ipse sibi decedenti su cederet,atque legatus exercitui praeesset. in temporis libellos quosdam in ipsum Caesarem Fregoram famosos Aretini praefixo nomine sparses, quosCι far comperiiset atque patefecis leta Gguino conscriptos fuisse, quem denique mula tabella prouocat ria huius rei causa lacessivisset. H i s ambobus ostendit Langarias, quantopere negotiorum Regiorum cursus Iais controuersijs rctardaretur, equitum torquatorum regis sodaliti j lcgibus caueri, notet quis eques cum alio eiusdem dignitatis prouocasione ad duellum agat, nisi Regis permissu, qui ordinis princeps sit. Caesar purgandi sui causa affert haec ordinis capita a se vi sanon esse illa quidem, verum sibi famae suae Sc existimationis dignitatem tanti suisse debere, ut quae secisset, sibi omnino facienda suisse putare pro ea maledictorum atrocitate quae ementito Arctini nomine literis editis sparsa fuerant.Sc tamen, ne in Regem contumax esse, vel in commoda publica peccare videretur, Vlterius iam minime progressurum esse, quandiu quidem bellum hoc constaret: modo ne Pinus ipse mal dicere per ret.
C A C v i N v s vicissim conquerebatur, quum in Regias partes ipsci angonem. -.is adduxit let, seque ad eius voluntatem, licet exigua inter eos antea necessitudo interce- p N -deret, studiose confirmasset, ut quanta fieri post et maxima concordia negotia regia administrarent, te tamcn ab eo minoris quam par erat fieri animaduersissie: aut certe siqua in re forte coli videretur, id perpetuo verbis dubijs de flexiloquis suille ab eo lignificatum, se gradu semper ab eo tuisse dimotum ut Caesari Degogae amplificando stud ret,ea semper ab illo facta de curata suisse,quibus ad regias partes deserendas indignitate compelleretur.
AFFEREBAT insuper vetera suae gentis in Rege non leuia studia S ossicia,suia puero educationem,constantem in Regis fide Sc perpetuam suam rationem, licet amplissimis conditionibus ad desectionem sollicitaretur. Addebat praeterea se non minusquam FregoZam,si persenarum ratio habenda videretur,bello utilem esse, se suo, ux v ris & nepotum,quorum tutor erat, nomine regiones tenere, ubi exercitum Regi conducere possiet,atque adeo conduxiiset, oppida parata ad cogcndas Se traducendas copias habere quae Regi militarent. Comitem Mirandulanum sua opera Regis partes sequutum: quam etiam fuisse causam cursortunis aliqua ex parte spoliaretur, de nonnulla castra solo adaequarentur. Se cum Rege, quo tempore belli initio delectus habeba tur, noluiste pacisci quod alij facere solerent, studium modo Se voluntatem declarasse, quo Regis partibus tuendis famae celebritatem, & principis gratiam sibi conciliaret: absque co enim fuisset,potuiste se domi in otio cum dignitate manere. Quum autem hostes in Galliam insesto exercitu impressionem secissent, se studio duntaxat Regem laborantem iuuandi adductum, nominis de dignitatis imminutionem paruiduxisse,N quam sibi propinqui ac necellari j obiiciebant, qui sibi autores erant, ne tam humilem dc parum honorificam conditionem acciperet Quin de illud adij ciebat, Caesari Freg zae Genuae deditionem sua opera atque diligentia pollicenti amplis lima quaeque promista suille quibus vel Mantuanus quispiam vel eo potentior dux Regi cociliari pollet: eum tamen non modo quae recepistet no prςs iuste,sed multo minorem quam picrosq;
alios ad rem perficiendam operam contulisse: quo quidem verbo seipsum designa